Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Η μετανάστις

 

 

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΙΣ

ΔΙΗΓΗΜΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ὁ τελευταίως ἐνσκήψας ἐν Ἀστραχὰν λοιμὸς καὶ οἱ φόβοι, οἵτινες ἐξεφράσθησαν ἐν Εὐρώπῃ εἰς τὸ ἄκουσμα τοῦτο, ἀνέμνησαν ἡμῖν τὴν ἱστορίαν Ἑλληνίδος κόρης, ἧς οἱ γονεῖς ἀπέθανον ἐν Μασσαλίᾳ ἐκ τοῦ λοιμοῦ τοῦ 1720· αὕτη δέ, καίπερ σωθεῖσα ἐκ τοῦ θανάτου διὰ τῆς φυγῆς, δὲν ὑπῆρξεν ἧττον δυστυχὴς ἕνεκα τούτου.

Τὴν ἱστορίαν ταύτην ἠρύσθημεν ἐκ τῶν σημειώσεων τοῦ γηραιοῦ ἡμῶν φίλου κ. Ἰω. Βαλσάμη, σημειώσεων, ἃς ἐκληρονόμησε παρὰ τῆς ἐν μακαρίᾳ τῇ λήξει μάμμης αὐτοῦ. Προσφέρομεν δὲ αὐτὴν τοῖς ἀναγνώσταις τοῦ Νεολόγου, εὐχόμενοι νὰ εὕρωσιν αὐτὴν ἀναγνώσεως ἀξίαν.

Ἐν Ἀθήναις, … 1879.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α´

Η ΘΕΙΑ ΜΑΣΤΙΞ

Ἦτο τὸ ἔτος τῆς φοβερᾶς πανώλους τῆς Μασσαλίας, ὅτε ὁ ἐπίσκοπος Βελζούγκης παρέστησε τὸ ἐπιφανὲς ἐκεῖνο πρόσωπον τῆς χριστιανικῆς συμπαθείας καὶ ἀφοσιώσεως, ὅπερ ἀναμιμνήσκει ὁ καὶ σήμερον ἔτι ὄρθιος ἀνδριὰς τοῦ ἐναρέτου ἀνδρός.

Ἡ Μασσαλία ἐσάλευε μεταξὺ πτωμάτων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ θολεροῦ ἀτμοῦ ἀναβαίνοντος εἰς τὸν αἰθέρα, ὅστις εἰς τοὺς ὀφθαλμοὺς δεισιδαιμόνων ἀνθρώπων ἐφαίνετο ὡς περιβάλλων τὰς ψυχὰς τῶν ἀτυχῶν θυμάτων. Δὲν ἠκούοντο πλέον ὀδυρμοὶ καὶ θρῆνοι, δὲν ἠκούοντο ψαλμοὶ καὶ εὐχαί. Αἱ ὁδοὶ ἦσαν ἔρημοι διαβατῶν. Αἱ οἰκίαι, αἱ πλεῖσται μὲ κεκλεισμένας τὰς θύρας καὶ ἀνοικτὰ τὰ παράθυρα, ἔφερον ἐπὶ τῶν φλιῶν καὶ ἐπὶ τῶν τοίχων κιτρίνους καὶ μέλανας σταυροὺς καὶ ἄλλα πένθιμα σήματα. Τὰ ἐργαστήρια ἦσαν ὡσαύτως κεκλεισμένα. Μόνον ρυπαρά τινα ὑπόγεια ἔμενον καθ᾽ ὅλην τὴν νύκτα ἀνοικτά, ἐν οἷς συνωθοῦντο τὰ ἀποβράσματα τοῦ ἐσχάτου ὄχλου, τὰ ἀποβαλόντα πᾶν ἀνθρώπινον αἴσθημα μέχρι καὶ τοῦ φόβου αὐτοῦ.

Ὁ τρόμος καὶ ὁ θάνατος ἐφαίνοντο ὅτι διένειμαν πρὸς ἀλλήλους τὸ ἐπὶ τῆς πόλεως κράτος. Ὁ ἀγαθὸς ἐπίσκοπος Βελζούγκης ἔτρεχεν ἀπὸ οἰκίας εἰς οἰκίαν καὶ ἀπὸ ξενῶνος εἰς ξενῶνα, παρίστατο πανταχοῦ, ἔφερε μεθ᾽ ἑαυτοῦ παραμυθίαν καὶ ἔλεος, ἄγνωστος εἰς τοὺς πλείστους καὶ προσηνὴς εἰς πάντας. Διότι πρὸ τῆς ἐνσκήψεως τοῦ δεινοῦ ὁ κληρικὸς οὗτος ἔζη σχεδὸν ἀφανὴς ἐν τῇ πόλει, καὶ δὲν ὡμοίαζε πρὸς τοὺς σεβασμίους ἐκείνους ποιμενάρχας, οἵτινες, ἀφοῦ ἡ φήμη τῶν ἀρετῶν αὐτῶν πληρώσῃ τὰς αἰθούσας καὶ τοὺς θαλάμους ἐν καιρῷ γαλήνης καὶ ἡσυχίας, ἀποσύρονται κατὰ τὰς δυσχερεῖς περιστάσεις εἰς εὐάερόν τι ἐξοχικὸν μοναστήριον, ἵνα προσευχηθῶσιν ἐν σιγῇ ὑπὲρ τοῦ ποιμνίου αὐτῶν.

Φεῦ! εἰς μάτην ὁ ἀγαθὸς ἐκεῖνος ἐπίσκοπος ἀνέτεινε τὰς χεῖρας πρὸς τὸν οὐρανόν. Ἡ μάστιξ ἐπέμενε φρικωδῶς καὶ ἐφαίνετο τείνουσα εἰς τὸ νὰ ἐκκληρίσῃ παντελῶς τὴν πόλιν.

Τοῦτο ἴσως ἐφρόνει καὶ ὁ γηραλέος ἀνὴρ ὁ μὲ ναυτικὴν ἐνδυμασίαν καὶ ἡλιοκαῆ ὄψιν, ὅστις εἰσῆλθε περὶ τὸ δειλινὸν ἡμέρας τινὸς τοῦ Ὀκτωβρίου εἰς τὴν τότε λεγομένην «Ὁδὸν Ἀνατολῶν», ἀκολουθούμενος ὑπὸ νέου τινὸς τὸ αὐτὸ ἔνδυμα φέροντος καὶ μὲ λεπτὸν καὶ μέλανα μύστακα. Ὁ γέρων προεπορεύετο πεντήκοντα βήματα, ἠναγκάζετο δὲ νὰ ἵσταται συχνάκις ἵνα περιμένῃ τὸν σύντροφον αὐτοῦ, ὅστις ἐβάδιζε βραδέως βλέπων πρὸς τὰ δεξιὰ καὶ πρὸς τὰ ἀριστερὰ τὰς ἐρήμους οἰκίας καί τινα πτώματα κείμενα ἐν ταῖς ἄκραις τῆς ὁδοῦ, τῇδε κἀκεῖσε, παράμορφα καὶ φρικώδη τὴν ὄψιν. Ἅμα ὡς τοιοῦτον θέαμα προσέβαλλε τὸ ὄμμα τοῦ νέου, δύο δάκρυα ἐφαίνοντο ρέοντα ἐπὶ τῶν παρειῶν αὐτοῦ.

― Νὰ πάρῃ ὁ διάβολος, εἶπεν ὁ γέρων ναύτης, μοὶ φαίνεται ὅτι εἶναι ἀνάγκη νὰ σὲ περιμένω ὣς αὔριον, Ζέννε. Καλύτερα θὰ ἔκαμνες νὰ μείνῃς εἰς τὸ πλοῖον.

―Ὦ πάτερ μου, εἶπεν ὁ νέος.

― Περιπάτει λοιπὸν καὶ μὴ κοιτάζῃς αὐτοὺς τοὺς νεκρούς. Ἀλλέως ποτὲ δὲν θὰ φθάσωμεν. Ἂν ἦτον νὰ ἔλθωμεν διὰ νὰ ἴδωμεν τοὺς νεκρούς, καλύτερα νὰ ἐπηγαίναμεν εἰς τὸ ἔργον μας. Ἀλλὰ σὺ φαίνεται ὅτι τὴν νομίζεις ὡς μνηστήν σου ἐκείνην τὴν νέαν, τὴν κόρην τοῦ Βεργίνη. Δὲν πιστεύω ὅμως νὰ ἔχῃ καὶ ἐκείνη εἴδησιν.

Ὁ Ζέννος ἐταπείνωσε τοὺς ὀφθαλμούς.

― Πιστεύεις ἀρραβῶνα μὲ τὰ λόγια; Καὶ ἂν βάλωμεν βάσιν εἰς τὸν λόγον τοῦ πατρός της, ὅστις τῇ ἀληθείᾳ εἶναι τίμιος ἄνθρωπος καὶ καλὸς φίλος, νομίζεις ὅτι αἱ νέαι ὅσαι ἀνετράφησαν εἰς τὴν Εὐρώπην, λαμβάνουν ὑπὸ σπουδαίαν σκέψιν τὴν γνώμην τῶν γονέων των προκειμένου περὶ γάμου; Εἶσαι πολὺ μακράν.

Ὁ νέος καὶ πάλιν οὐδὲν ἀπεκρίνατο.

―Ὁ καθεὶς εἶναι καλὸς εἰς τὸ εἶδός του, ἐπανέλαβεν ὁ γέρων. Πῶς εἶναι δυνατὸν ἐκείνη, ἡ θυγάτηρ τοῦ ἐμπόρου, νὰ ζήσῃ μὲ σέ, τὸν ναυτικόν;

―Ὤ, ἂς ἦτο ὑγιής, ἐσκέφθη ὁ Ζέννος.

― Δὲν ἀκούετε σεῖς, οἱ νέοι, ἡμᾶς, ὁποὺ ἐγηράσαμεν. Πόσον καλύτερα θὰ ἔκαμνες νὰ ζητῇς μὲ τὸν νοῦν σου νύμφην ἐντὸς τῶν ὁρίων τῆς νήσου μας, καὶ νὰ μὴ ἐμπιστεύεσαι τὸ ὄνειρόν σου εἰς τὸν ἄνεμον καὶ εἰς τὸ κῦμα.

― Πάτερ μου, εἶπεν ὁ Ζέννος, ἔχεις καρδίαν νὰ μοὶ λέγῃς τοιαῦτα ἐν μέσῳ τῆς τρομερᾶς ταύτης καταστροφῆς;

―Ὤ, τί εἶδες σύ, εἶπεν ὁ γέρων. Ποῦ νὰ ἦσο εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, εἶναι τριάντα ἔτη! Ἐδῶ βλέπεις τὰς ὁδοὺς γεμάτας πτώματα, ἐκεῖ δὲν τὰ ἐχώρει ἡ γῆ, ἀλλ᾽ ἐγέμισαν τὴν θάλασσαν τοῦ Μαρμαρᾶ πλέοντα εἰς τὸν ἀφρόν.

Ὁ Ζέννος ἐφρικίασεν.

―Ἢ νὰ ἦσο εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, ὅπου τὸ καύσιμον ἔκαιε δεκαοκτὼ ἡμέρας.

― Ποῖον καύσιμον;

― Τὸ καύσιμον τῶν νεκρῶν· διότι βαρυνθέντες νὰ χώνωσιν ἐσκέφθησαν ὅτι ἦτο καλύτερον νὰ τοὺς καίουν.

―Ὦ Θεέ μου, Θεέ μου!

― Νὰ εἶσαι εἰς τὸ πέλαγος καὶ νὰ σοῦ προσβληθῇ ἔξαφνα ὅλον τὸ πλήρωμα ἀπὸ τὴν πανούκλαν. Ἔ, τί λέγεις, Ζέννε; Τὸ ἔπαθα ἐγὼ αὐτό. Ἀλλὰ χιλίας φορὰς σοῦ τὰ ἔχω διηγηθῆ, καὶ τὰ ξαναλέγω πάλιν. Δὲν κάμνουν ἐντύπωσιν εἰς ὅσους τὰ ἀκούσουν μόνον. Πρέπει νὰ τὰ ἔχῃ πάθει τις διὰ νὰ τὰ ἐννοῇ.

―Ἔχεις δίκαιον, πάτερ μου· ὑπέφερες πολλὰ εἰς τὴν ζωήν σου.

― Καὶ σὺ θὰ ὑποφέρῃς. Ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ κλαίῃς ὡς γυνή, τί διάβολον!

―Ὤ! δὲν κλαίω, πάτερ μου.

― Λοιπὸν τώρα, ἰδοὺ ἐφθάσαμεν, εἶπεν ὁ γέρων. Ἐνθυμήσου ὅτι πρέπει νὰ ἐπισκεφθῶμεν καὶ τὴν ἄλλην οἰκογένειαν. Λοιπὸν θέλεις νὰ ὑπάγω ἐγὼ ἐκεῖ, καὶ νὰ ἀναβῇς σὺ ἐδῶ, ἤ…; ὅπως θέλεις.

Ὁ Ζέννος, ἂν καὶ ἐπεθύμει διακαῶς νὰ ἀναβῇ εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Βεργίνη, ἐσκέφθη ὅτι ἦτο ἄτοπον καὶ ἀγενὲς νὰ ἀποστείλῃ τὸν πατέρα του εἰς τὸ ἀπώτερον μέρος.

―Ὄχι, ὄχι, εἶπεν· ὕπαγε σὺ ἐδῶ· ἐγὼ ὑπάγω εἰς τοῦ κυρίου Ρίζου. Ἀλλὰ ποῦ καὶ πότε θὰ ἐνταμωθῶμεν;

― Μετὰ δύο ὥρας, τὸ πολύ, νὰ εἶσαι εἰς τὸ πλοῖον, εἴτε μὲ τὴν οἰκογένειαν τοῦ φίλου μας, εἴτε μόνος.

― Πολὺ καλά.

Ὁ νέος ἔκαμε βήματά τινα ἵνα ἀπομακρυνθῇ.

― Στάσου, ἔλα ἐδῶ, εἶπεν ὁ γέρων. Ἐπειδὴ δὲν ἠξεύρομεν τί μπορεῖ νὰ συμβῇ, οὔτε τί συνέβη, ἀνάβα μαζί μου εἰς τοῦ Βεργίνη, διὰ νὰ μὴν ἔχῃς παράπονον ἐναντίον μου· ὅ,τι ἴδῃς ὅμως, σοὶ προλέγω ὅτι δὲν πρέπει νὰ μείνῃς μηδὲ στιγμήν. Εὐθὺς νὰ τρέξῃς εἰς τοῦ ἄλλου φίλου μας.

Ὁ Ζέννος ἠκολούθησε τὸν πατέρα του. Ἡ καρδία του ἐκτύπα σφοδρῶς ὑπὸ ἀγωνίας. Ποῖος ἤξευρεν ἂν ἐκείνη ἔζη ἢ ἀπέθανεν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β´

Η ΕΥΣΕΒΗΣ ΚΟΡΗ

Ὁ γέρων ναυτικὸς μετὰ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ ἀνέβησαν εἰς οἴκημα χαμηλόν, σκιαζόμενον ὄπισθεν ὑπὸ τῶν μεγάλων δένδρων ἑνὸς κήπου. Διῆλθον διά τινος διαδρόμου, ἔνθα οὐδένα ὑπηρέτην ἀπήντησαν, καὶ εἰσῆλθον εἰς τὴν αἴθουσαν, ὅπου σιγαλοὶ λυγμοὶ γυναικὸς ἔπληξαν τὰ ὦτα αὐτῶν.

Παραπλεύρως τῆς αἰθούσης ἦτο ὁ κοιτών. Ἐπλησίασαν εἰς τὴν θύραν. Ἐπὶ πλατέος ἀνακλίντρου ἔκειτο νεκρὸς ἤδη ὁ οἰκοδεσπότης Βεργίνης. Λαμπὰς ἔκαιε παρὰ τὴν κεφαλὴν καὶ ἑτέρα παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ.

Ἐν τῇ ἄλλῃ γωνίᾳ τοῦ κοιτῶνος κόρη γονυπετὴς ἔκλαιεν ἐνώπιον τῆς μητρὸς αὐτῆς, ἥτις ἠγωνία ἐκβάλλουσα τὸν ἐπιθανάτιον ρογχασμόν.

Οὐδὲν ἠδύνατο νὰ ἐμποιήσῃ τοιαύτην φρίκην, οἵαν ἡ θέα τῆς παραδόξου καὶ ἀφώνου ταύτης σκηνῆς. Ἐν μέσῳ μικροῦ δωματίου οἰκίας ἐγκαταλελειμμένης κατὰ τὸ φαινόμενον, ἐν τῷ τεχνητῷ σκότει τῶν κεκλεισμένων παραθύρων καὶ ὑπὸ τὸ τρέμον φῶς νεκρικοῦ κηρίου, μόνη μεταξὺ ἑνὸς νεκροῦ καὶ ἑνὸς ψυχορραγοῦντος, ἡ κόρη αὕτη γονυπετὴς καὶ προσευχομένη, ἦτο θέαμα σπαρακτικὸν δι᾽ ὅντινα δὲν εἶχεν ἀκόμη ἐμπλησθῆ τοιούτων θεαμάτων.

Ὁ Ζέννος, ἅμα ὑπερβὰς τὸν οὐδὸν τοῦ πενθίμου κοιτῶνος, ἐγονυπέτησεν αὐτομάτως. Ὁ δὲ γέρων πλοίαρχος ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ.

―Ὁ Θεὸς νὰ σὲ ἀναπαύσῃ, ἀγαθὲ φίλε, ἐψιθύρισεν.

Ἔπειτα δὲ στρεφόμενος πρὸς τὴν ψυχορραγοῦσαν.

― Καὶ σέ, ὁ Θεὸς νὰ σὲ λυπηθῇ, ἀδελφή.

Ὁ Ζέννος ἀπέστρεψε τὸ πρόσωπον σπογγίζων τὰ δάκρυά του. Ἡ δὲ κόρη οὐδόλως ἐφάνη αἰσθανθεῖσα τὴν παρουσίαν τῶν δύο ξένων.

―Ὕπαγε, τέκνον μου, εἶπε μὲ χαμηλὴν φωνὴν ὁ πλοίαρχος πρὸς τὸν υἱόν του, ὕπαγε, ὁ Θεὸς μαζί σου. Ἐγὼ φροντίζω δι᾽ ἐδῶ. Χαρὰ εἰς σέ, ἂν σώσῃς ἄνθρωπόν τινα ἐκ τοῦ θανάτου.

Ὁ Ζέννος ἔρριψε βλέμμα πρὸς τὴν κλίνην τῆς ἀγωνιώσης. Οἱ ζοφεροὶ ὀφθαλμοί του ἤστραψαν, καὶ ἐξῆλθε χωρὶς πλέον νὰ στραφῇ.

Ὁ πλοίαρχος ἔμεινε σιωπηλός. Ἡ κόρη ἐξηκολούθησε νὰ κρύπτῃ τὴν μορφήν της, κύπτουσα πρὸς τὸ προσκεφάλαιον τῆς ἐπιθανάτου.

Ἡ νεκρώσιμος σιγὴ διεκόπτετο μόνον ὑπὸ τῶν ὑποκώφων τῆς κόρης λυγμῶν καὶ ὑπὸ τῶν ρόγχων τῆς ψυχορραγούσης. Ἔξωθεν οὐδεὶς θόρυβος, οὐδεμία φωνὴ ἠκούετο.

Αἴφνης, ἡ πάσχουσα κατελήφθη ὑπὸ ἰσχυρῶν σπασμῶν. Ἡ κόρη ἀνεσήκωσε τὴν κεφαλήν.

― Θάρρος, τέκνον μου, ἐψιθύρισεν ὁ πλοίαρχος· εἶναι καὶ ἄλλος φίλος ἐδῶ.

Ἡ κόρη ἔστρεψε τὸ πρόσωπον, καὶ οἱ ὀφθαλμοί της ἐπραΰνθησαν ἐν μέσῳ τῆς ὠχρότητος τοῦ προσώπου αὐτῆς.

―Ὁ Θεὸς σὲ ἔφερεν, εἶπε· ἰδέ, ἰδέ!

Καὶ ἔδειξε τὸν νεκρὸν τοῦ πατρὸς καὶ τὴν ἡμιθανῆ μητέρα της.

Ὁ γέρων ἐκίνησε τὴν κεφαλὴν καὶ ἀνέτεινε πρὸς τὸν οὐρανὸν τὸ ὄμμα.

― Ναί, ἐκεῖ, εἶπεν ἡ κόρη.

Ἡ ψυχορραγοῦσα ἐξέβαλε σπασμώδη καὶ σπαρακτικὸν στεναγμόν.

―Ἀπέθανεν; ἐψιθύρισεν ἡ νεᾶνις.

―Ἀπέθανε, τέκνον μου· ὁ Κύριος τὴν ἀνέπαυσε. Δὲν πάσχει πλέον.

Ἡ νεᾶνις ἠγέρθη, καὶ ποιοῦσα τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ ἔκλεισε τὰ ὄμματα τῆς μητρός της. Ὁ δὲ πλοίαρχος ἐνόμισεν ἀνωφελὲς τὸ νὰ πειραθῇ νὰ τὴν ἀποτρέψῃ ἀπὸ τοῦ εὐσεβοῦς τούτου χρέους.

Μετὰ μίαν στιγμὴν ἐξῆλθεν ἐκ τοῦ κοιτῶνος, ἀλλ᾽ ἐπανῆλθεν ἐν βραχεῖ κρατοῦσα δέσμην φορεμάτων διὰ τῶν δύο χειρῶν.

― Τί θὰ κάμῃς, τέκνον μου; ἠρώτησεν ὁ πλοίαρχος.

― Θὰ ἀλλάξω τὴν μητέρα μου, εἶπεν ἡ κόρη.

Ὁ πλοίαρχος ἠγέρθη τότε καὶ ἔβαλεν εἰς κίνησιν πᾶσαν τὴν εὐγλωττίαν τῶν λέξεων καὶ τῶν χειρονομιῶν, ὅπως τὴν ἐμποδίσῃ.

― Τί κάμνεις, παιδί μου; Νομίζεις ὅτι εἰς τὸν ᾅδην οἱ νεκροὶ κάμνουσι πανήγυριν; Νομίζεις ὅτι ὁ Θεὸς ἔχει προτίμησίν τινα διὰ τοὺς στολισμένους νεκρούς;

Πρὸς τοὺς λόγους τούτους ἡ κόρη, ἥτις εἶχε παύσει πρὸ πολλοῦ νὰ κλαίῃ, ᾐσθάνθη ἐκ νέου ἀναβλύζοντα τὰ δάκρυά της.

― Κάμνεις καλὰ νὰ κλαίῃς· τὰ δάκρυα ἀνακουφίζουν, ἀλλὰ δὲν πρέπει ν᾽ ἀσχολῆσαι εἰς μάταια. Τοῦτο εἶναι ἀπώλεια χρόνου. Ἀνάγκη νὰ φύγωμεν τὸ ταχύτερον.

― Νὰ φύγωμεν; ἐψιθύρισεν ἡ νέα.

― Δὲν ἐσκέφθης λοιπὸν διατί ἦλθα ἐδῶ; Ὁ σκοπός μου εἶναι νὰ λάβω μαζί μου ὅσους ἀφήσῃ ὁ Χάρος. Καὶ μά τοὺς ἀκριβούς σου τούτους νεκρούς, δὲν θὰ ἐξέλθω ἀπ᾽ ἐδῶ, ἂν δὲν ἔλθῃς μαζί μου. Λάβε ὅ,τι πολύτιμον ἔχεις, εἶσαι νέα, καὶ ἡ ζωὴ εἶναι μακρὰ διὰ τοὺς ζῶντας. Τὸ πλοῖον μᾶς περιμένει.

―Ἦλθες λοιπὸν μὲ τὸ πλοῖον; εἶπεν ἐκείνη ἀλλοφρονοῦσα.

― Μὲ τί ἤθελες νὰ ἔλθω;

― Λοιπὸν δὲν δύνασαι νὰ μὲ περιμένῃς ὀλίγον;

―Ἄ, προθύμως, ἀρκεῖ νὰ ἔχῃς σπουδαίαν ἐργασίαν ἐν τῷ μεταξύ.

― Θὰ ἀλλάξω τὴν μητέρα μου, ἐπέμεινεν ἡ κόρη.

― Τέκνον μου, ἄκουσέ με· ἡ νόσος εἶναι κολλητική, ἐψιθύρισεν ὁ γέρων εἰς τὸ οὖς της, ὡσεὶ ἵνα μὴ ἀκουσθῇ παρὰ τῶν δύο νεκρῶν.

―Ἀλλ᾽ ἐγὼ ἄλλαξα τὸν πατέρα μου.

― Δὲν ἔκαμες καλά, καὶ ὁ Θεός, ἐλπίζω, θὰ σὲ λυπηθῇ. Ἀλλὰ μὴ ἐπαναλάβῃς τοῦτο.

―Ἀλλ᾽ ἀφοῦ ἄλλαξα τὸν πατέρα μου!

― Τότε δὲν ἤμην ἐγὼ ἐδῶ νὰ σὲ ἀποτρέψω, καὶ ὁ Θεὸς συγχωρεῖ τοὺς ἀγνοοῦντας. Σὲ λέγω, μὴ κάμνῃς τοῦτο, καὶ ἐγὼ ἂς ἔχω τὴν ἁμαρτίαν.

Ἡ ἀντίστασις τῆς κόρης κατεβλήθη, καὶ ὁ πλοίαρχος τῆς ἀφῄρεσε τὰ ἐνδύματα ἀπὸ τῶν χειρῶν. Ἐρρίφθη δὲ κατάκοπος ἐπί τινος ἕδρας.

Ὁ πλοίαρχος ἐσπόγγισε τὸν βρέχοντα τὸ μέτωπόν του ἱδρῶτα.

― Λοιπόν, εἶπε, λάβε ὅ,τι ἔχεις, καὶ ἂς ὑπάγωμεν.

Ἡ νεᾶνις ἔστρεψε τὸ βλέμμα πρὸς τοὺς δύο νεκροὺς καὶ οἱ ὀφθαλμοί της ἐξέπεμψαν φλόγας.

―Ἀλλὰ λησμονεῖς, ἀπήντησεν, ὅτι πρέπει πρότερον νὰ θάψω τοὺς γονεῖς μου;

Ὁ γέρων πλοίαρχος ἔδηξε τὰ χείλη, δὲν εἶχε δέ, φεῦ! τοσαύτην ἀπάθειαν, ὥστε νὰ ἀντικρούσῃ τὴν νέαν ταύτην ἔνστασιν.

― Καὶ πῶς νὰ κάμωμεν, εἶπε βυθιζόμενος εἰς σκέψιν. Ἐξεύρεις, τοὐλάχιστον, ποῦ ἐδῶ σιμὰ δύναται νὰ φέρῃ τις εἴδησιν εἰς τοὺς νεκροσκόπους, ἢ δὲν ἐξεύρω ποῦ;

―Ὄχι.

― Περιμένεις νὰ ὑπάγω;

― Βεβαίως.

―Ὅταν θὰ λείπω δὲν θὰ κάμῃς τρέλας; Δὲν θὰ ζητήσῃς πάλιν ν᾽ ἀλλάξῃς τὴν μητέρα σου;

Ἡ νέα ἤρχισε νὰ κλαίῃ σπαρακτικῶς. Ἐνόησεν ἤδη ὁ πλοίαρχος ὅτι δὲν συνέφερε νὰ τὴν ἀφήσῃ μόνην, μηδ᾽ ἐπὶ μίαν στιγμήν.

Ἐσκέφθη ἐπ᾽ ὀλίγον.

―Ἄκουσόν με, εἶπε, τὸν κῆπον τοῦτον, ὄπισθεν τῆς οἰκίας σας, ποῖος τὸν κατέχει;

―Ὁ οἰκοδεσπότης μας.

― Αὐτὴν τὴν στιγμὴν ἐντὸς τῆς οἰκίας ταύτης εὑρίσκονται ἄλλοι ἄνθρωποι;

― Δὲν πιστεύω· ὅλοι ἔφυγαν.

― Καὶ τί ἔγινεν ἡ ὑπηρέτριά σας;

― Δὲν εἶναι ἐδῶ, εἶπε φέρουσα τὴν χεῖρα εἰς τοὺς ὀφθαλμούς.

― Λοιπὸν ἔχεις κανὲν σιδηροῦν ἐργαλεῖον;

― Θὰ εὑρεθῇ.

― Εἰπέ μοι ποῦ νὰ εὕρω τοιοῦτον, καὶ κάμε τρόπον νὰ ἔμβωμεν εἰς τὸν κῆπον.

Μόλις ἐσηκώθη ἡ ὀρφανὴ ἵνα μεταβῇ πρὸς ἐκτέλεσιν τῆς παραγγελίας ταύτης, ὅτε ἐκ τοῦ διαδρόμου ἠκούσθησαν βήματα. Ὁ πλοίαρχος καὶ ἡ κόρη ἠρώτησαν ἀλλήλους διὰ τοῦ βλέμματος.

Ἐπὶ τῆς θύρας προέβαλεν ἡ πένθιμος μορφὴ ἀνθρώπων ἐνδεδυμένων ὡς οἱ νεκροθάπται, οὓς εἶχεν ἀπαντήσει καθ᾽ ὁδὸν ὁ πλοίαρχος μετὰ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ συλλέγοντας τὰ πτώματα.

―Ἐδῶ εἶναι νεκροί, εἶπεν ὁ πρῶτος αὐτῶν ἅμα ἰδὼν ἐντὸς τοῦ κοιτῶνος.

Καὶ εἰσῆλθεν. Οἱ λοιποὶ τὸν ἠκολούθησαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ´

«UNKNELL᾽D, UNCOFFIN᾽>D, AND UNKNOWN»^[1]

(Βύρων)

Ὁ πρῶτος ἐκ τῶν μελανειμόνων ἀνδρῶν, ὅστις ἦτο ὁ νεκροσκόπος, ἐπλησίασε παρὰ τοὺς δύο νεκροὺς καὶ τοὺς ἠρεύνησε διὰ τοῦ βλέμματος ἐπί τινας στιγμάς· μετὰ δὲ τοῦτο ἔνευσε πρὸς τοὺς συντρόφους του.

Ἐκεῖνοι προσῆλθον, κρατοῦντες δύο ἁρπάγας, καὶ ἐσήκωσαν δι᾽ αὐτῶν τὸν νεκρὸν τοῦ ἀνδρὸς πρῶτον. Δεύτερον ζεῦγος νεκροθαπτῶν ἐσήκωσε καθ᾽ ὅμοιον τρόπον τὴν νεκράν, καὶ διηυθύνθησαν πρὸς τὴν θύραν.

Ἡ νεᾶνις ἐξέβαλε τελευταῖον λυγμὸν καὶ ὥρμησε κατόπιν των.

Οὐδεὶς ἐκ τῶν πέντε μαυροφόρων ἔδειξεν ὅτι παρετήρησε κἂν τὴν παρουσίαν ζώντων ἀνθρώπων ἐν τῇ οἰκίᾳ.

―Ἄκουσε, κόρη μου, ἐψιθύρισεν ὁ πλοίαρχος λαμβάνων τὴν ὀρφανὴν ἀπὸ τοῦ ἀγκῶνος. Εἰπέ μου τί πρέπει νὰ πάρω ἐκ τῆς οἰκίας ταύτης;

Ἐκείνη ἔδειξε διὰ τῆς χειρὸς μικρὸν ὀστέινον κιβώτιον κείμενον ἐπί τινος ἱματιοθήκης. Ὁ πλοίαρχος τὸ ἔλαβε καὶ τὸ ἔκρυψεν ὑπὸ τὸ ἔνδυμά του.

Ἐξῆλθον ἐκ τῆς οἰκίας. Νεκροφόρος ἅμαξα ὁμοία πρὸς ἐκείνας, ἃς ὁ πλοίαρχος καὶ ὁ Ζέννος παρετήρησαν καθ᾽ ὁδόν, περιέμενε παρὰ τὴν θύραν. Ἔρριψαν ἐντὸς τοὺς δύο νεκρούς, ὅπου ὑπῆρχον καὶ ἄλλοι ἤδη, καὶ ἐξεκίνησαν.

Ἡ νεᾶνις, ἥτις δὲν ἀπέσπα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀπὸ τῶν δύο νεκρῶν, μέχρις ὅτου ἔρριψαν αὐτοὺς εἰς τὴν ἅμαξαν, ἤδη δὲ ἔβλεπεν ἀπλήστως ταύτην ζητοῦσα ὄπισθεν τῆς ἀπαισίας ὀθόνης νὰ διακρίνῃ ἔτι τὰ δύο προσφιλῆ πρόσωπα, ἠκολούθησε κατὰ βῆμα τὴν συνοδίαν χωρὶς νὰ διστάσῃ.

Ὁ πλοίαρχος τὴν ἥρπασεν ἐκ τοῦ φορέματος.

― Κόρη μου, εἶπεν, αὐτοὶ πηγαίνουν εἰς τὸ ἀντίθετον τοῦ δρόμου μας.

― Θὰ ὑπάγω μαζί.

― Τί τὸ ὄφελος; Νομίζεις ὅτι θὰ γυρίσουν ὀπίσω;

― Θὰ τοὺς ἰδῶ μίαν φορὰν ἀκόμη.

― Σὲ παρακαλῶ, τέκνον μου, σὲ ἱκετεύω, λυπήσου σεαυτήν. Οἱ γονεῖς σου πορεύονται ἤδη εἰς τὸν ἄλλον κόσμον. Ἀπὸ σοῦ δὲν ἐξαρτᾶται νὰ ὑπάγῃς μαζί των, πρὶν νὰ ἔλθῃ ἡ ὥρα σου, ἢ ὄχι. Ἔλα μαζί μου. Ἀφοῦ ἡ σωτηρία εἶναι δυνατή, μὴ τὴν ἀποβάλῃς. Ἀρκεῖ νὰ φθάσωμεν εἰς τὸ πλοῖον καὶ ἀμέσως κάμνομεν πανιά. Ἔλα νὰ πνεύσῃς ἄλλον ἀέρα, καὶ θὰ ἴδῃς πῶς παρηγορεῖταί τις μὲ τὸν καιρὸν κατόπιν μιᾶς συμφορᾶς. Δύνασαι νὰ ὑποφέρῃς τοιούτους κόπους, εἰς τὴν ἡλικίαν σου; Ἐξεπλήρωσες ὅλα τὰ χρέη πρὸς τοὺς γονεῖς σου, εἶπες ὅτι θέλεις νὰ τοὺς θάψῃς, ἀλλὰ τώρα εἶναι βέβαιον πλέον ὅτι θὰ ταφῶσι. Πᾶσα ἄλλη εἰς τὴν θέσιν σου θὰ μὲ ἠκολούθει ἀπνευστί, ἅμα ὡς μὲ ἔβλεπε. Τὸ πλοῖον περιμένει, ἔλα, ἔλα!

― Θὰ ὑπάγω, εἶπεν ἡ κόρη, θὰ ὑπάγω νὰ τοὺς ἴδω· ὁ Θεὸς δὲν θὰ μ᾽ ἐγκαταλίπῃ. Ἐὰν ἐπιστρέψω, εὑρίσκω τὸ πλοῖόν σου. Ἐὰν ἀποθάνω, τόσον τὸ καλύτερον!

― Χά, χά, ἔκαμεν ὁ πλοίαρχος βεβιασμένως γελῶν. Ἀπὸ τώρα λοιπόν, εἶπεν, ἐβαρύνθης τὴν ζωήν σου; Φεῦ! ἡ θέλησις ἐκείνων τοὺς ὁποίους θρηνεῖς εἶναι νὰ ζήσῃς εὐτυχεστέρα αὐτῶν.

―Ὕπαγε καὶ περίμενέ με, εἶπεν ἡ νεᾶνις. Ἐλπίζω νὰ ἐπανέλθω σώα.

―Ἀλλ᾽ ἐγὼ λέγω ὅτι, ἂν σὲ ἀφήσω, οὔτε δρόμον θὰ εὕρῃς οὔτε πλοῖον. Ἔλα νὰ ὑπάγωμεν, ἔλα λοιπόν.

―Ὕπαγε! σοὶ λέγω, εὑρίσκω τὸ πλοῖον.

―Ἔλα, ἔλα νὰ ὑπάγωμεν.

Καὶ τὴν ἔσυρεν ἐκ τοῦ βραχίονος.

― Θὰ ὑπάγω νὰ τοὺς ἴδω, σοὶ λέγω! ἔκραξεν ἀγρίως ἡ ὀρφανὴ ἀποσπωμένη ἐκ τῶν χειρῶν του. Ὁ πλοίαρχος ἠναγκάσθη νὰ τὴν ἀκολουθήσῃ. Ἡ συνοδία ἐβάδιζε ταχέως. Μετ᾽ ὀλίγον ἐστάθη ἐνώπιον οἰκίας τινός. Οἱ νεκροφόροι ἀνέβησαν πρὸς ζήτησιν ἄλλων νεκρῶν. Ἠναγκάσθησαν νὰ περιμείνωσιν.

Ἡ θύρα τῆς οἰκίας ταύτης ἔφερε κίτρινον σταυρὸν καὶ ἦσαν κλειστὰ τὰ παράθυρά της. Τὸ αὐτὸ σημεῖον παρετήρησεν ὁ πλοίαρχος καὶ εἰς τὴν οἰκίαν τῆς ὀρφανῆς, ἐνῷ ἄλλαι γειτονικαὶ ἔφερον ἐπὶ τῆς θύρας λευκὸν σταυρὸν καὶ εἶχον τὰ παράθυρα ἀνοικτά. Καὶ αἱ μὲν πρῶται, κατὰ τοὺς συμπερασμοὺς τοῦ πλοιάρχου, ἦσαν κατῳκημέναι ὑπὸ ζώντων ἢ νεκρῶν, αἱ δὲ δεύτεραι ἐγκαταλελειμμέναι.

Ὁ πλοίαρχος ἐπλησίασε πρὸς δύο ἐκ τῶν νεκροφόρων, οἵτινες εἶχον μείνει κάτω φυλάττοντες τὴν ἅμαξαν, καὶ ἐθάρρησε νὰ τοὺς ἐρωτήσῃ.

― Εἶναι μακρὰν τὸ μέρος, ὅπου θὰ ταφῶσιν οὗτοι οἱ δυστυχεῖς; Καὶ τοῖς ἔδωκεν ἀνὰ ἓν φράγκον.

― Θὰ ταφῶσιν εἰς τὸ νεκροταφεῖον, εἶπεν ὁ εἷς.

― Εἰς τὸ σύνηθες νεκροταφεῖον; ἠρώτησεν ὁ πλοίαρχος.

― Εἰς τὸ νεκροταφεῖον, ἀπήντησεν ὁ ἕτερος.

― Μάθε λοιπόν, εἶπεν ὁ πρῶτος, ὅτι εἰς τοιοῦτον καιρὸν ὅλος ὁ κάμπος εἶναι νεκροταφεῖον.

― Καὶ ὅλη ἡ πόλις, εἶπεν ὁ δεύτερος.

― Καὶ εἶναι μακρὰν ἕως ἐκεῖ, ὅπου θὰ τοὺς θάψητε αὐτούς;

― Μὰ τὸν ἅγιον Φραγκίσκον, ἀνέκραξεν ὁ πρῶτος τῶν δύο ἀνδρῶν θορυβωδῶς γελῶν, ἰδοὺ ἄνθρωπος, ὅστις δὲν ἐξεύρει ποῦ εἶναι τὸ νεκροταφεῖον!

Ὁ πλοίαρχος ἐπανῆλθε παρὰ τῇ ὀρφανῇ, οὐδὲν πλέον μαθὼν ἐκ τῆς μετὰ τῶν νεκροθαπτῶν συνδιαλέξεως.

Ἐν τούτοις οἱ νεκραγωγοὶ κατέβησαν ἐκ τῆς οἰκίας φέροντες καὶ ἄλλους νεκρούς. Ἡ συνοδία ἐξεκίνησεν ἐκ νέου.

Ὁ πλοίαρχος ἓν μόνον παρεκάλει, νὰ μὴ σταματήσωσι πλέον πρὸς ἀποκομιδὴν ἄλλων νεκρῶν. Ἡ ἡμέρα ἤγγιζεν ἤδη εἰς τὴν δύσιν της, καὶ ὑπελόγιζεν ὅτι ἤθελον νυκτωθῆ πρὸ τῆς ἐπιστροφῆς. Εἰς ἐπίμετρον ἠγνόει τὸ μέρος ὅπου διηυθύνοντο· ὅθεν ἐζήτει παρατηρῶν νὰ ἐντυπώσῃ τὴν ὁδὸν εἰς τὴν μνήμην αὐτοῦ, ἂν καὶ δὲν ἤλπιζε νὰ τὴν ἐπανεύρῃ. Αὐτός, ὡς ναυτικός, ἐγνώριζε μόνον τὸ πρόσωπον πάσης ἐμπορικῆς πόλεως, τουτέστι τὴν ἀγοράν, καὶ ἠγνόει τὴν κοιλίαν, δηλαδὴ τὰς ἀποκρύφους ὁδοὺς καὶ τὰ ἀναρίθμητα μικρὰ καταγώγια.

Βαδίζων παρετήρει δεξιὰ καὶ ἀριστερά, ζητῶν διαβάτην τινά, ὃν νὰ μισθώσῃ ὡς ὁδηγόν. Οὐδαμοῦ ἐφαίνετο ψυχὴ γεννητή.

Τέλος, ὅτε ὁ ἥλιος ἔδυσεν, ἐξῆλθον ἐκ τῆς πόλεως καὶ εὑρέθησαν εἰς ἀνοικτὴν πεδιάδα. Αὕτη ἐχρησίμευεν ὡς νεκροταφεῖον. Πρόσφατοι χωμάτων σωροί, καί που λάκκοι κακῶς γεμισμένοι, ἐσημείουν πανταχοῦ τὸ ἔδαφος· ἐβάδισαν ἀκόμη ὀλίγον καὶ ἔστησαν ὑπεράνω μακρῶν λάκκων προσφάτως ἀνεσκαμμένων. Δωδεκάδες ἐργατῶν ἐξηκολούθουν σκάπτουσαι εὐρέα καὶ ὑπερμεγέθη ἐντὸς τῆς γῆς κοιλώματα, ὡς τάφρους. Μακρόθεν ἀντήχει ὁ σκληρὸς ἐκεῖνος κρότος τῆς δικέλλης κατὰ τῶν ἐν τοῖς σπλάγχνοις τῆς γῆς λίθων, κρότος σπαράττων τὴν ψυχήν. Περαιτέρω συνοδίαι ὡς ἐκείνη, ἣν ἠκολούθησαν, ἠσχολοῦντο εἰς τὸ νὰ θάπτωσι νεκροὺς ἀνὰ εἴκοσι.

Ἡ ὀρφανὴ ἐνόησεν ὅτι ἔμελλον ἐνταῦθα νὰ θάψωσι τοὺς γονεῖς αὐτῆς, καὶ ἤρχισε νὰ τρέμῃ. Ὁ πλοίαρχος ἐκράτει αὐτὴν ἐκ τῆς χειρός.

―Ὑπομονή, τέκνον μου, ἐψιθύριζεν.

Ἤνοιξαν τὴν νεκροφόρον ἅμαξαν. Ἡ νέα δὲν ἀπέσπα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀπ᾽ αὐτῆς. Ἀνέσυραν τὰ πτώματα, τὸ ἓν μετὰ τὸ ἄλλο.

Τρίτος ἐξαχθεὶς νεκρὸς ἦτο ὁ τῆς μητρός, τέταρτος ὁ τοῦ πατρὸς τῆς νεάνιδος.

Δὲν ἐπιχειροῦμεν νὰ περιγράψωμεν τὸ ἄφωνον αὐτῆς ἄλγος. Προσέβλεπε μετὰ στοργῆς καὶ ὀδύνης τὰ δύο ὄντα, ἅτινα τὴν ἠγάπησαν, καὶ μετ᾽ αὐτὰ δὲν εἶχεν ἄλλον εἰς τὸν κόσμον.

Ὀλίγας στιγμὰς εἰσέτι καὶ ὕστερον ἡ γῆ ἔκρυπτεν αὐτοὺς διὰ παντὸς ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν της.

Αἴφνης ἀπεσπάσθη σφοδρῶς ἀπὸ τῶν χειρῶν τοῦ πλοιάρχου καὶ ἔπεσεν ἐπὶ τῶν δύο νεκρῶν ἀσπαίρουσα, ἐνηγκαλίσθη καὶ κατεφίλησε τὰ ψυχρὰ ἐκεῖνα λείψανα διὰ τελευταίαν φοράν. Ὁ πλοίαρχος δὲν τὸ εἶχε προϊδεῖ. Οἱ νεκροθάπται τὴν ἐκοίταξαν ἔκπληκτοι. Ὁ πλοίαρχος ἔσυρε τὴν κόρην πρὸς ἑαυτόν. Ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ καὶ κύψας ἔλαβε χῶμα καὶ τὸ ἔρριψεν εἰς τὸν πληρούμενον τάφον λέγων.

―Ὁ Θεὸς νὰ σᾶς ἀναπαύσῃ, ἀγαπητοί μοι φίλοι.

Ὁ τάφος εἶχε καταχωσθῆ πρὸ πολλοῦ, καὶ ἡ νέα δὲν ἀπεφάσιζε νὰ ἀπομακρυνθῇ ἀκόμη, ἂν καὶ ὁ πλοίαρχος τῇ ἐψιθύριζεν ἀκαταπαύστως «Ὑπάγωμεν, ὑπάγωμεν».

Ἐκείνη παρετήρει προσεκτικῶς τὸν τάφον καὶ τὰ πέριξ. Προφανῶς ἐμελέτα τὴν τοποθεσίαν προσπαθοῦσα νὰ καταγράψῃ αὐτὴν εἰς τὴν μνήμην της· ὁ δὲ πλοίαρχος ἓν μόνον παρετήρει· ὅτι ἀπὸ τοῦ τόπου ἐφ᾽ οὗ ἦσαν δὲν ἐφαίνετο ἡ θάλασσα, ἥτις ἠδύνατο νὰ εἶναι δι᾽ αὐτὸν ἀσφαλὴς ὁδηγός.

Τέλος ἡ κόρη ἐνέδωκεν εἰς τὴν ἁπαλὴν πίεσιν αὐτοῦ, καὶ ἀμφότεροι ἀπεμακρύνθησαν βραδέως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ´

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Εὐχαρίστως θὰ ἔδιδεν ὁ πλοίαρχος ὅ,τι εἶχεν, ἂν ἦτο δυνατὸν νὰ εὕρῃ μίαν ἅμαξαν.

Ὅτε εἰσῆλθον εἰς τὴν πόλιν, ἦτο νύξ. Αἱ σκοτειναὶ καὶ παράμεροι ὁδοὶ ἐφάνταζον.

Ἐπαίτης τις ἐπλησίασε ζητῶν ἐλεημοσύνην.

―Ἠξεύρεις, φίλε μου, ποῦ εἶναι τὸ τελωνεῖον;

―Ὄχι, εἶπεν ὁ ἐπαίτης.

―Ἔλα, σὲ παρακαλῶ, νὰ μὲ ὁδηγήσῃς εἰς τὴν παραλίαν, καὶ ἐγὼ θὰ σ᾽ εὐχαριστήσω.

― Δὲν ἠξεύρω, ἀπεκρίθη ὁ ἐπαίτης.

―Ἠξεύρεις ποῦ εἶναι τὸ καφενεῖον τοῦ Βαλέτη, ὅπου συχνάζουν οἱ Ἕλληνες ναυτικοί;

― Οὐδὲ τοῦτο ἠξεύρω.

― Δὲν εἶσαι λοιπὸν ἐκ Μασσαλίας; ἠρώτησεν ὁ πλοίαρχος, ὑποπτεύων τὴν εἰλικρίνειαν τοῦ ἀνθρώπου.

― Εἶμαι ξένος.

Ἔμειναν καὶ πάλιν ἐν τῇ ἀμηχανίᾳ. Ὁ πλοίαρχος οὐδὲν ἠρώτα τὴν σύντροφον αὐτοῦ, ἥτις καὶ ἂν τυχὸν ἐγνώριζε τὰς ὁδοὺς ταύτας, ἀλλὰ διέκειτο ἤδη ὡς μόλις ζῶσα.

Προχωρήσαντες ἀσκόπως πολλὰ βήματα, εἰσῆλθον εἰς σκοτεινὴν καὶ ρυπαρὰν ὁδόν, ἔτι χειροτέραν τῆς πρώτης.

Ὁ πλοίαρχος ἐζήτησε νὰ στραφῇ εἰς τὰ ὀπίσω, ἀλλ᾽ ἐφοβεῖτο μὴ ἀπομακρυνθῇ τῆς ὁδοῦ αὐτοῦ. Ἐβάδιζον ἤδη ταχέως. Ὁ πλοίαρχος ἐκράτει τὴν ὀρφανὴν ἀπὸ τοῦ βραχίονος καὶ τὴν ἐβίαζε νὰ σπεύδῃ τὸ βῆμα. Ἐκείνη δὲν ὡμίλει, ἀλλ᾽ ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν ἐστέναζε.

Τῇδε κἀκεῖσε ἀπήντων διαβάτας τινάς, οἵτινες ἔστρεφον πρὸς αὐτοὺς ἐταστικὰ βλέμματα. Οὐδένα ἠρώτησε πλέον ὁ πλοίαρχος φοβούμενος μὴ διεγείρῃ ὑπονοίας.

Ἐν μέρει τινὶ τῆς ὁδοῦ ὑπερμέτρως στενῷ ἠκούσθησαν ᾄσματα καὶ βλασφημίαι. Ὑπόγειόν τι καπηλεῖον ἦτο ἀνοικτόν. Μέθυσοι ἐξήρχοντο ἐξ αὐτοῦ ἐνηγκαλισμένοι καὶ κλονούμενοι. Παρατηρήσαντες τοὺς δύο νυκτερινοὺς διαβάτας ἐστάθησαν.

― Μπά! τί εἶν᾽ αὐτὰ τὰ ψάρια ὁποὺ μᾶς ἔρχονται, Γίλλη; εἶπεν ὁ εἷς τῶν μεθύσων.

― Δὲν ἐξεύρω τί τυφλομυῖγες εἶναι αὐτές, Βαλλώνη, ἀπήντησεν ὁ σύντροφός του.

―Ἄ, ἄ, καλῶς τὸν σύντροφον μὲ τὴν κοπέλαν, ἔκραξεν ὁ τρίτος, ὅστις ἦτο μεγαλόσωμος καὶ ἐφαίνετο ἔχων στιβαρὰν τὴν χεῖρα.

Ὁ πλοίαρχος ἐσκέφθη ὅτι ἂν ἐσοβαρεύετο καὶ περιεφρόνει τοὺς ἀνθρώπους τούτους, θὰ ἐδεινοῦτο ἴσως ἡ θέσις του. Ἤλπιζε δὲ ὅτι, ἂν ἐφέρετο εὐπροσηγόρως, ἠδύνατο νὰ ὠφεληθῇ ἐξ αὐτῶν.

― Εὖγε εὖγε, εἶπε μειδιῶν. Καλὰ κάμνετε καὶ εὐθυμεῖτε, παλληκάριά μου. Εἰς τοιοῦτον καιρὸν ἀνοικτὴ καρδία χρειάζεται.

― Καὶ σὺ πόθεν ἔρχεσαι, σύντροφε; εἶπεν ὁ μεγαλόσωμος μέθυσος· καὶ ποῦ ηὗρες τὴν ὡραίαν αὐτὴν πεταλούδαν;

Καὶ ἐκοίταξε τὴν ὀρφανὴν εἰς τὰ ὄμματα ὑπὸ τὸ φῶς τοῦ φανοῦ τοῦ κρεμαμένου ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ καπηλείου.

― Ξένοι εἴμεθα καὶ δὲν ἐξεύρομεν τοὺς δρόμους. Δὲν μᾶς κάμνετε τὴν χάριν νὰ μᾶς εἴπητε ἂν φθάνωμεν εἰς τὸ τελωνεῖον ἀπ᾽ ἐδῶ;

― Καὶ τί ζητεῖτε εἰς τὸ τελωνεῖον;

― Νὰ ἔμβωμεν εἰς τὸ πλοῖον, τὸ ὁποῖον μᾶς περιμένει.

― Καὶ ποία εἶναι αὐτὴ ἡ κυρία; ἠρώτησεν ἐκεῖνος ἐκ τῶν μεθύσων, ὅστις εἶχεν ὁμιλήσει πρῶτος.

― Εἶναι κόρη μου.

― Κόρη σου;

― Καὶ ποῦ τὴν ηὗρες;

― Καὶ εἶναι ἰδική σου;

―Ἀλλὰ πόθεν ἔρχεσθε τοιαύτην ὥραν; ἐπέμεινεν ἐρωτῶν ὁ μεγαλόσωμος.

Ὁ πλοίαρχος, ἀφοῦ πρότερον εἶχεν ὑπεκφύγει τὴν ἐρώτησιν ταύτην, ἠναγκάσθη ἤδη νὰ ἀποκριθῇ:

―Ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖον.

―Ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖον!

― Διατί;

― Τί δουλειὰν εἴχετε;

― Συνωδεύσαμεν ἕνα συγγενῆ μας, ὅστις μᾶς ἀπέθανεν σήμερον εἰς τὸ πλοῖον.

―Ἀλήθεια; Ἀπέθανε;

―Ὁ καημένος!

― Καὶ διατί ἀπέθανε;

― Καὶ τί σκοπὸν εἶχε ν᾽ ἀποθάνῃ;

― Μωρὲ τὰ παραμύθια αὐτοῦ πιστεύεις, Γουλλιών! εἶπεν ἐκεῖνος ὃν ὁ σύντροφός του εἶχεν ὀνομάσει Γίλλην ἀποτεινόμενος πρὸς τὸν μεγαλόσωμον μέθυσον. Εἶναι κόρη του! Καὶ ἔρχονται ἀπὸ τὸ νεκροταφεῖον! Ἂς εἴπῃ καλύτερα ὅτι εἶναι ἐρωμένη του, καὶ ἔρχονται ἀπὸ τὰ…

―Ἀλήθειαν, ἀλήθειαν, λέγεις, Γίλλη, ἔκραξεν ὁ Βαλλώνης.

Ὁ πλοίαρχος ἐνόησεν ὅτι ἡ θέσις αὐτοῦ ἀληθῶς ἐδεινοῦτο. Παρετήρησε δεξιὰ καὶ ἀριστερά, μὴ ἡ ὁδὸς ἔχῃ διέξοδόν τινα. Εἰς μάτην. Ἠρεύνησε κρυφίως εἰς τὸ θυλάκιον αὐτοῦ· τὸ δίκαννον πιστόλιον ἦτο ἐκεῖ. Ἀλλὰ πῶς νὰ τὸ μεταχειρισθῇ; Κίνδυνος καὶ δυσκολία. Ἐκ τῶν χειρῶν αὐτοῦ ἡ δεξιὰ μόνη ἦτο ἐλευθέρα κατὰ τὸ ἥμισυ· διότι ὑπὸ τὴν δεξιὰν μασχάλην ἔσφιγγε τὸ γνωστὸν κιβώτιον, διὰ δὲ τῆς ἀριστερᾶς ἐκράτει τὴν δυστυχῆ νέαν.

Ἐσκέφθη ὅτι ἦτο καλὸν νὰ ἀπειλήσῃ μόνον. Ἀλλὰ δὲν ἦτο καιρός. Ὁ Γουλλιών, ὃν ἡ ὁμιλία τοῦ Βαλλώνη ἐξῆψεν, ἥρπασε τὴν νέαν ἀπὸ τοῦ βραχίονος κράζων·

―Ἐλᾶτε λοιπὸν νὰ πίωμεν!

Ὁ πλοίαρχος δὲν ἐδίστασε πλέον. Ὕψωσε τὸ πιστόλιον, ὅπερ ἐν ἀκαρεῖ ἔσυρεν ἐκ τοῦ βάθους τοῦ θυλακίου αὐτοῦ, καὶ κατήνεγκε διὰ τοῦ κοντακίου σφοδρὸν κτύπημα κατὰ τῆς κεφαλῆς τοῦ Γουλλιών.

Οὗτος ἐζαλίσθη φοβερῶς καὶ ἀφῆκε τὴν νέαν. Ἔφερε τὴν χεῖρα εἰς τὴν κεφαλήν.

Ὁ πλοίαρχος χωρὶς νὰ χάσῃ στιγμήν, ἔφυγε δρομαίως, σύρων τὴν ὀρφανὴν μεθ᾽ ἑαυτοῦ.

Ἀλλ᾽ οἱ δύο ἄλλοι μέθυσοι συνελθόντες ἐκ τῆς ἐκπλήξεως, εἰς ἣν εἶχε ρίψει αὐτοὺς ἡ αἰφνιδία ἐκείνη κατὰ τοῦ συντρόφου των ἐπίθεσις, ἔδραμον κατόπιν τῶν φευγόντων.

Συγχρόνως ἐκ τοῦ καπηλείου ἐξῆλθεν ὁ οἰνοπώλης ἐρωτῶν·

― Τί τρέχει; Τί τρέχει;

Ἀλλ᾽ ὁ πλοίαρχος ἦτο ἤδη μακρὰν καὶ ἤθελε διαφύγει, ἂν ἐκ τοῦ ἀντιθέτου μέρους τῆς ὁδοῦ δὲν ἐνεφανίζοντο δύο ἄλλοι ἄνθρωποι διευθυνόμενοι εἰς τὸ καπηλεῖον.

Πρὸς τούτους ὁ Γίλλης καὶ ὁ Βαλλώνης, ἅμα ὡς τοὺς εἶδον, ἔκραξαν·

― Πιάστε τους! πιάστε τους! φίλε Παρόλα καὶ σὺ ἄξιε Βενεδέττε!

Ὁ Παρόλας καὶ ὁ Βενεδέττος ἐφώρμησαν κατὰ τοῦ πλοιάρχου καὶ τῆς ὀρφανῆς.

Βλέπων οὗτος τὸν νέον τοῦτον κίνδυνον, ἐκένωσε τὸ πιστόλιον εἰς τὸν ἀέρα.

Οἱ δύο ἄνδρες παρεμέρισαν. Παρευθὺς ὅμως καὶ πρὶν ἢ προφθάσῃ νὰ διέλθῃ, ὁ εἷς ἐκ τῶν δύο ἐπετέθη πάλιν κατ᾽ αὐτοῦ.

Ὁ πλοίαρχος ἠναγκάσθη νὰ ρίψῃ καὶ τὴν δευτέραν βολὴν τοῦ δικάννου.

―Ἀνάθεμά σε, διάβολε! αὐτὸς εἶναι σκύλος μοναχός. Τώρα θὰ λογαριασθῶμεν. Δὲν πιστεύω νὰ ἔχῃς ἄλλην βολήν.

Καὶ ὥρμησαν ἐκ νέου κατ᾽ αὐτοῦ ἀμφότεροι.

Πρὸς τούτοις δὲ ὁ Γίλλης καὶ ὁ Βαλλώνης εἶχον ἤδη φθάσει πλησίον των. Ὡς πρὸς δὲ τὸν μεγαλόσωμον Γουλλιών, οὗτος ζαλισθεὶς εἶχε καταπέσει ἐπὶ τοῦ λιθοστρώτου. Ὁ οἰνοπώλης, ὅστις εἶχεν ἐξέλθει ἐκ τῆς ὀπῆς αὐτοῦ ἐξηκολούθει μακρόθεν νὰ ἐρωτᾷ μεγαλοφώνως·

― Τί τρέχει; Τί τρέχει;

Ἀνωφελὴς ἐρώτησις πρὸς ἀνθρώπους μὴ εὐκαιροῦντας ν᾽ ἀπαντήσωσιν.

Οὐδέποτε ἡ θέσις τοῦ πλοιάρχου ὑπῆρξε δεινοτέρα. Ἐν τῷ βάθει τῆς καρδίας αὐτοῦ ἐπεκαλεῖτο τὸν Θεόν.

Ὅσον διὰ τὴν ὀρφανήν, αὕτη ἐφαντάζετο ὅτι ἔβλεπεν ὄνειρον ἀσυνάρτητον.

Τὴν στιγμὴν καθ᾽ ἣν οἱ τέσσαρες ἀλῆται ἐπέβαλλον χεῖρα ἐπὶ τῶν δύο δυστυχῶν, ἀνδρικὴ φωνὴ ἠκούσθη λέγουσα·

― Τί κάμνετε, ἄθλιοι, ἀφήσατε τοὺς ἀνθρώπους τούτους.

Ὁ πλοίαρχος ἀνέπνευσεν. Ἦτο ἡ φωνὴ τοῦ Ζέννου.

Ἦτο τῷ ὄντι ὁ Ζέννος ἀκολουθούμενος καὶ ὑπὸ δύο ἄλλων γενναίων ναυτῶν.

Ἐν τῇ σιγῇ τῆς νυκτὸς ἀντήχησαν, ἐπί τινας στιγμάς, πάταγοι καὶ κλαγγαὶ ξιφῶν. Ὁ Ζέννος καὶ οἱ σύντροφοι αὐτοῦ, μὲ τὸ πλατὺ τῆς σπάθης κτυπῶντες, διέλυσαν καὶ ἔτρεψαν εἰς φυγὴν <τοὺς> τέσσαρας ἀλήτας, καὶ ἠκολούθησαν τὴν ὁδὸν αὐτῶν ἥσυχοι.

Ἐν τῷ μεταξύ, ὁ ἐκ τοῦ καπηλείου ἐξελθὼν οἰνοπώλης, ἐξηκολούθει νὰ ἐρωτᾷ.

― Τί τρέχει; Τί τρέχει;

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε´

ΤΟ ΠΛΟΙΟΝ

Ὁ Ζέννος διηγήθη πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ ὅτι, ἀφοῦ ἔλαβε μεθ᾽ ἑαυτοῦ τὴν φιλικὴν οἰκογένειαν, ἧς χάριν εἶχεν ἀποσταλῆ, καὶ τὴν ἐπεβίβασεν εἰς τὸ πλοῖον ἐνωρίς, ἔβλεπε δὲ τὸν πατέρα του βραδύνοντα, ἤρχισε νὰ ἀνησυχῇ, πιθανῶς ἐκ τῆς ἀνυπομονησίας αὐτοῦ μᾶλλον ἢ ἐκ τοῦ φόβου πραγματικοῦ κινδύνου. Παρεκάλεσε λοιπὸν τὸν Κῶτσον καὶ τὸν Βάζιον, ὧν ὁ μὲν ἦτο ἐκ τοῦ πληρώματος αὐτῶν, ὁ δὲ ἐξ ἄλλου ἑλληνικοῦ πλοίου, νὰ τὸν συνοδεύσωσιν, ἂν ἤθελον, εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Βεργίνη· οὗτοι δὲ ἐφάνησαν εἰς τοῦτο πρόθυμοι. Φθάσαντες εἰς τὴν οἰκίαν οὐδένα εὗρον. Ἐκ τούτου εἴκασεν ὁ Ζέννος ὅτι ὁ πατὴρ αὐτοῦ μετὰ τῆς ὀρφανῆς κόρης εἶχον ἀκολουθήσει εἰς τὴν ἐκφορὰν τῶν δύο νεκρῶν, διότι ἐγνώριζε καλῶς ὅτι, ἂν μετέβαινεν εἰς τὸ πλοῖον, οὐδεμίαν ἄλλην ὁδὸν ἠδύνατο νὰ λάβῃ εἰμὴ ἐκείνην δ᾽ ἧς ἦλθεν αὐτὸς μετὰ τῶν δύο συντρόφων του, καὶ ἑπομένως ἤθελον τοὺς διασταυρώσει καθ᾽ ὁδόν. Ὅθεν προέτεινεν εἰς τοὺς συντρόφους αὐτοῦ νὰ ὁδεύσωσι πρὸς τὸ νεκροταφεῖον ἐλπίζων ὅτι ἤθελε τοὺς ἀπαντήσει ἐπανερχομένους. Φθάσαντες ἐκεῖ οὐδένα ἄλλον εὗρον εἰμὴ νεκροθάπτας τινὰς ἐπιστρέφοντας ἐκ τῆς ἐργασίας αὐτῶν. Ὁ Ζέννος τοὺς παρεκάλεσε νὰ εἴπωσιν αὐτῷ ἂν ἀπήντησαν ἐκεῖ που γέροντα ναυτικὴν φέροντα ἐνδυμασίαν, συνοδεύοντα νέαν κόρην εἰς τὴν ταφὴν τῶν γονέων της. Οἱ νεκροθάπται εἰς ἀπάντησιν τῷ ἔδειξαν τὴν ὁδόν, ἣν εἶχον λάβει πρό τινων στιγμῶν τὰ δύο ζητούμενα πρόσωπα καὶ ὁ Ζέννος μετὰ τῶν συντρόφων αὐτοῦ εἰσῆλθον εἰς τὴν ὁδὸν ταύτην. Βαδίζοντες μὲ λίαν δρομαῖον βῆμα, ἔφθασαν μετ᾽ ὀλίγον εἰς μέρος τι, ὁπόθεν ἤκουσαν πυροβολισμοὺς καὶ κραυγάς.

Τὴν ἱστορίαν ταύτην διηγήθη ὁ Ζέννος διὰ μακρῶν, κοσμῶν αὐτὴν δι᾽ ἀφελῶν σκέψεων καὶ παραχωρῶν ἐν τῷ μεταξὺ τὸν λόγον εἰς τοὺς δύο συντρόφους αὐτοῦ, οἵτινες προσέθετον τὰς παρατηρήσεις των.

Ἂν ἐπανελαμβάνομεν κατὰ λέξιν τὴν διήγησιν τοῦ Ζέννου, μεθ᾽ ὅλων τῶν περιστάσεων καὶ τῶν λεπτομερειῶν αὐτῆς, ἠθέλομεν ψυχαγωγήσει ἀρκούντως τοὺς ἡμετέρους ἀναγνώστας. Ἀλλὰ φειδόμενοι τῆς εὐαισθησίας αὐτῶν καὶ σπεύδοντες νὰ ἐγκαταλίπωμεν τὴν ὑπὸ τὸ βάρος τῆς θεομηνίας δυστυχῆ πόλιν, παρατρέχομεν τὴν λεπτομερῆ ἀφήγησιν.

Ὅτε ὁ Ζέννος ἐτελείωσε τὴν ἱστορίαν αὐτοῦ, ἐπλησίαζον ἤδη εἰς τὴν παραλίαν. Οὐδεμίαν λέξιν ἀντήλλαξαν πλέον.

Φθάσαντες εἰς τὸ πλοῖον, ἀνέπνευσαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ´

Ο ΑΠΟΠΛΟΥΣ

Οὐδὲν ἐκράτει πλέον τὸν πλοίαρχον ἐν Μασσαλίᾳ· τὴν αὐτὴν νύκτα ἦραν τὴν ἄγκυραν.

Ὁ πλοίαρχος εἶχε καταπλεύσει εἰς Μασσαλίαν μόλις τὴν ἑσπέραν τῆς προτεραίας, ἐν γνώσει διατελῶν τῆς πανώλους ἥτις ἐθέριζε τὴν πόλιν. Τολμηρότερος ἄλλων, εἶχεν ἀναλάβει νὰ μεταφέρῃ φορτίον σκηνῶν, ἐνδυμάτων καὶ τροφίμων, ἅτινα οἱ φιλάνθρωποι τῆς Μεσσήνης καὶ τῆς Νεαπόλεως ἀπέστελλον πρὸς τοὺς ἀπόρους τῆς Μασσαλίας.

―Ὁποία εὐδαίμων πόλις αὐτὴ ἡ Νεάπολις, ἔλεγε καθ᾽ ἑαυτὸν ὁ πλοίαρχος, ἥτις τοὐλάχιστον δὲν ἔχει ἀνάγκην οἰκιῶν διὰ τοὺς πτωχούς, ἕνεκα τῶν θολωτῶν ὁδῶν καὶ τῶν ὑπογείων αὐτῆς λάκκων! Ἰδοὺ τί θὰ εἴπῃ νὰ εἶναι κακομαθημένοι οἱ πτωχοὶ εἰς ἕνα τόπον! Εἰς τὴν περίστασιν ταύτην ἡ Νεάπολις περισσεύουσα προνοεῖ περὶ τῆς Μασσαλίας στερουμένης· ἡ ἄλλως πτωχὴ Νεάπολις περὶ τῆς πλουσίας Μασσαλίας!

Καθ᾽ ὅλην τὴν παρελθοῦσαν νύκτα καὶ μέχρι τῆς μεσημβρίας τῆς ἐπαύριον, ὁ πλοίαρχος δι᾽ ἀπιστεύτου δραστηριότητος κατώρθωσε νὰ ἐκφορτώσῃ ἐντελῶς τὸ ἐξ εἴκοσι τεσσάρων χιλιάδων κοιλῶν σκάφος αὐτοῦ. Ἐφρόντισε νὰ παραλάβῃ παρὰ τοῦ «Πρακτορείου τῶν Φιλανθρώπων» τὸ ἐπίλοιπον τοῦ ναύλου, σημειωθὲν ἐν τοῖς βιβλίοις ἐπ᾽ ὀνόματι τῶν ἐν Νεαπόλει ἀνταποκριτῶν, ὑπέγραψε τὴν παραλαβὴν «Γ. Βίλλιος, πλοίαρχος, ἐκ τῆς Ἀνατολῆς», καὶ ἦτο ἕτοιμος ν᾽ ἀποπλεύσῃ, ἂν δὲν εἶχεν ἠθικὴν ὀφειλὴν νὰ μεταβῇ πρὸς ἐπίσκεψιν ἑλληνικῶν τινων οἰκογενειῶν, πρὸς ἃς ἦτο συνδεδεμένος διὰ παλαιᾶς φιλίας. Ἔπειτα ὁ Ζέννος, ὅστις ὁμολογητέον ὅτι ἐξ ἀρχῆς προέτρεψε τὸν πατέρα αὐτοῦ ὅπως ἀναλάβωσι τὸν εἰρημένον ναῦλον, ἐνόμισε καλὸν νὰ τῷ ὑπενθυμίσῃ τὸ φιλικὸν τοῦτο χρέος, προτείνων νὰ ὑπάγῃ αὐτός. Ὁ πλοίαρχος ἐπέμεινε νὰ ἀπέλθωσιν ἀμφότεροι, καὶ ὁ Ζέννος γνωρίζων τὴν ἀφοβίαν τοῦ πατρός του δὲν ἀντεστάθη.

Ἡ πρὸς τὸν Βεργίνην φιλία ἐχρονολογεῖτο ἀπὸ εἰκοσαετίας. Τὸν ἐγνώρισεν ἐν Σμύρνῃ ἐμπορικὸν ὑπάλληλον καὶ αὐτὸς διὰ τοῦ πλοίου του τὸν εἶχεν ὑπάγει εἰς Μασσαλίαν, ὅπου διέμενεν ἤδη ἀπὸ δεκατεσσάρων ἐτῶν. Πλὴν τῆς φιλίας ἔτρεφε πρὸς αὐτὸν βαθεῖαν εὐγνωμοσύνην, διότι πολλάκις τὸν ὑπεστήριξεν ἐν ταῖς ἐμπορικαῖς αὐτοῦ σχέσεσι. Τοῦ γέροντος ναύτου ἡ ψυχὴ ἦτο εὐθεῖα καὶ οὐδέποτε ἐλησμόνει τὰ ὀφειλόμενα.

Εὐτυχήσας νὰ σώσῃ τὴν ὀρφανὴν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ταύτῃ ἀνάγκῃ, ὁ πλοίαρχος διέβλεπεν ἐν τούτῳ τὸν θεῖον δάκτυλον.

Ὅτε ἐπέβησαν εἰς τὸ πλοῖον, ὡδήγησε τὴν κόρην εἰς τὸ δωμάτιον αὐτοῦ καὶ δεικνύων αὐτῇ τὴν ἰδίαν κλίνην του εἶπεν.

―Ἀναπαύσου τώρα, τέκνον μου Μαρίνα· ἀρκετὰ ὑπέφερες εἰς τὸν κόσμον τοῦτον. Θέλεις νὰ σοὶ φέρω νὰ φάγῃς;

Καὶ χωρὶς νὰ περιμείνῃ τὴν ἀπόκρισιν αὐτῆς, ἐκινήθη ἵνα μεταβῇ εἰς τὸ μαγειρεῖον. Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος τὸν εἶχε προλάβει καὶ ἤρχετο ἤδη κομίζων ἄρτον καὶ δύο τρυβλία κρέατος βραστοῦ.

― Κάθισε καὶ σὺ μαζί της, πάτερ μου, εἶπε· μόνη της δὲν θὰ ἠμπορέσῃ νὰ φάγῃ.

Ὁ πλοίαρχος ἐξετίμησεν ὡς ὀρθὴν τὴν παρατήρησιν ταύτην τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ καθίσας παρὰ τὴν κλίνην ἤρχισε νὰ τρώγῃ προσκαλῶν καὶ τὴν ὀρφανὴν νὰ πράξῃ τὸ αὐτό. Ἐκείνη ἐνδίδουσα εἰς τὰς πολλὰς αὐτοῦ παρακελεύσεις μόλις ἤγγισεν ὀλίγον τι.

― Σὺ μοὶ ἐνθύμισες σήμερον τὰ ἔθιμα τῆς πατρίδος μας, ἔλεγεν ὁ γέρων ὑπαινιττόμενος τὴν πρόθεσιν τῆς κόρης εἰς τὸ νὰ ἐνδύσῃ τὴν νεκρὰν μητέρα της. Λοιπὸν καὶ τοῦτο ἔθιμον ἑλληνικὸν δὲν εἶναι; Φάγε. Ὅταν ἀποθάνῃ συγγενής τις, ὅλοι οἱ συγγενεῖς ἐπιστρέφοντες ἐκ τῆς κηδείας δειπνοῦσιν.

Οἱ ὀφθαλμοὶ τῆς κόρης ἐπληρώθησαν δακρύων· ὁ πλοίαρχος ὑπώπτευσεν ὅτι ἐφάνη ἀδέξιος, ἂν καὶ ἐπειράθη νὰ τορνεύσῃ ὅσον τὸ δυνατὸν τὴν ἔκφρασίν του.

― Φεῦ! εἶπε, σ᾽ ἐλύπησα κόρη μου Μαρίνα, χωρὶς νὰ τὸ θέλω. Γέροντος ναυτικοῦ ἡ γλῶσσα εἶναι ἀδύνατον νὰ εἴπῃ ἕνα λόγον σωστόν, καθὼς πρέπει. Μὴ μὲ συνερίζεσαι.

Ἡ ὀρφανὴ δὲν διενοήθη βεβαίως τοῦτο. Ἤθελε νὰ εὐχαριστήσῃ μάλιστα τὸν πλοίαρχον, ἀλλὰ δὲν ἠδύνατο νὰ εὕρῃ λόγους ἄνευ δακρύων.

― Κοιμήσου, κοιμήσου, τέκνον. Αὔριον τὸ πρωὶ θὰ εἴμεθα μακρὰν τῆς Μασσαλίας καὶ ὁ ἀὴρ τῆς θαλάσσης θὰ σὲ ὠφελήσῃ πολύ. Μὴ ἀπελπίζεσαι.

Ὁ Ζέννος κατέβη πάλιν εἰς τὸν θάλαμον, ἵνα σηκώσῃ τὴν τράπεζαν δῆθεν. Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ἐπεθύμει καὶ ἐφοβεῖτο συγχρόνως νὰ ἐμφανίζηται ἐνώπιον τῆς κόρης. Ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης τὸ πρὸς αὐτὴν αἴσθημά του ἀνεμείχθη μετ᾽ ἀπείρου εὐλαβείας καὶ ἐνθουσιώδους θαυμασμοῦ. Τὴν ἀφοσίωσιν τῆς κόρης πρὸς τοὺς ἀποθανόντας γονεῖς της, ἥτις ὤθησεν αὐτὴν εἰς τὸ νὰ καταφρονήσῃ δεκάκις τὸν θάνατον, ἔβλεπεν ὑπὸ ποιητικὰ καὶ θρησκευτικὰ χρώματα. Καὶ δὲν ἔλαβε μὲν καιρὸν νὰ ἐρωτήσῃ τὸν πατέρα αὐτοῦ, ἐμάντευεν ὅμως ὅλην τὴν παράδοξον ἐπιμονήν, ἣν ἔδειξεν ἡ νέα θέλουσα ν᾽ ἀκολουθήσῃ τὴν κηδείαν τῶν γονέων της, διότι ἄλλως ἡ εἰς τὸ κοιμητήριον πορεία τοῦ γέροντος πλοιάρχου δὲν ἐξηγεῖτο.

Ὁ Ζέννος ηὐχήθη καλὴν νύκτα εἰς τὴν κόρην καὶ τὸν πατέρα του, ὅστις ἔμεινεν ἐν τῷ αὐτῷ θαλάμῳ φοβούμενος μὴ ἡ μοναξία στενοχωρήσῃ τὴν κόρην, ἔδωκε δὲ πρὸς τὸν υἱόν του τὰς ἀναγκαίας διαταγὰς ἵνα διευθύνῃ αὐτὸς τὸν ἀπόπλουν.

Ἡ νέα ἦτο κατάκοπος, ἀλλὰ δὲν ἠδύνατο νὰ ἀποκοιμηθῇ. Τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀνοικτοὺς ἔχουσα καὶ κλείουσα ἐναλλάξ, ἔβλεπε τὸ μελαγχολικὸν φῶς τῆς μικρᾶς κανδήλας, ἥτις ἔκαιεν ἔμπροσθεν τῆς εἰκόνος τοῦ ἁγίου Νικολάου, προστάτου τῆς ἑλληνικῆς ναυτιλίας· ἔβλεπε τὴν ὀροφήν, ἔβλεπε τὸν φεγγίτην, δι᾽ οὗ ἐφαίνοντο ἀμαυροί τινες ἀστέρες λάμποντες, καὶ ταῦτα πάντα ὡς ἐν ὀνείρῳ. Μόνον δὲ ὅτε ἠκούσθησαν ὑπὲρ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς τὰ δρομαῖα βήματα τῶν ναυτῶν καὶ τὰ κελεύματα τοῦ ναυκλήρου καὶ ἡ προστριβὴ τῆς ἁλύσου ἐπὶ τῶν ὀπῶν, καὶ ὅτε τὰ κύματα ἤρχισαν νὰ φλοισφίζωσιν ἐπὶ τῶν πλευρῶν, τότε λικνισθεῖσα ὑπὸ τοῦ ὁμαλοῦ σάλου τῆς νηός, ἔκλεισε τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ ἀπεκοιμήθη.

Ὅτε ἐξύπνησεν, ἦτο ἤδη ἡμέρα καὶ εὑρίσκετο μόνη ἐν τῷ θαλάμῳ. Ὁ πλοίαρχος εἶχεν ἐγερθῆ πρὸ πολλοῦ.

Ὁ ὕπνος αὐτῆς ὑπῆρξε βαρὺς καὶ ὀδυνηρός. Προσεπάθησε νὰ ἐνθυμηθῇ ποῦ εὑρίσκετο, καὶ ἐπανῆλθον κατὰ μικρὸν εἰς τὴν μνήμην αὐτῆς πᾶσαι αἱ λεπτομέρειαι τοῦ δυστυχήματός της ὡς φρικώδης καὶ ἀπίθανος ὀπτασία. Ἠρώτα ἑαυτὴν πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ ἐπιπέσῃ αἴφνης κατὰ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς τοιαύτη συμφορά, ἐνῷ τὴν προτεραίαν εἰσέτι ἦτο τόσον εὐτυχής.

Ἠθέλησε νὰ κράξῃ.

―Ἀνθοῦσα, Ἀνθοῦσα!

Ἐλησμόνησεν ὅτι δὲν εἶχε πλέον ὑπηρέτριαν ἀπὸ τῆς χθές.

―Ἐκαλέσατε τὴν Ἀνθοῦσαν; ἠρώτησεν ὁ Ζέννος κύπτων ἄνωθεν διὰ τοῦ φεγγίτου. Ἐξεύρετε λοιπὸν ὅτι ἡ Ἀνθοῦσα εἶναι ἐδῶ;

― Ποία Ἀνθοῦσα; ἠρώτησεν ἡ κόρη.

― Ἡ τροφός σας, εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Εἶναι ἐδῶ;

― Ναί. Συγχωρήσατέ μοι ὅτι δὲν σᾶς τὸ εἶπα χθὲς διὰ νὰ μὴ σᾶς πειράξω. Ἐφοβούμην μὴ σᾶς ἐνοχλήσῃ ἡ παρουσία της. Ἀλλ᾽ εἶναι ἐδῶ καὶ ζητεῖ νὰ σᾶς ἴδῃ. Νὰ ἔλθῃ λοιπόν;

―Ἂς ἔλθῃ ἐδῶ.

Γυνή τις τεσσαρακοντοῦτις, εὔσωμος καὶ μὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς φουσκωμένους ἐκ τῶν δακρύων κατέβη τρέχουσα διὰ τοῦ ὀπαίου*.

Ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας τῆς νέας πνιγομένη, πνευστιῶσα καὶ μὴ δυναμένη νὰ ὁμιλήσῃ ἐκ τῶν λυγμῶν.

Ἡ κόρη τὴν ἀνήγειρεν ἀνοίγουσα πρὸς αὐτὴν τὰς ἀγκάλας, καὶ ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν της ἔρρευσαν δάκρυα.

―Ὤ, συγχώρησέ με, κυρά μου, συγχώρησέ με, Μαρίνα μου, ἐγὼ ἔφαγα τὸ ψωμί σας, ἐγὼ ἔζησα τριάκοντα χρόνους εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ πατρός σου. Ἠμποροῦσα νὰ φύγω, νὰ σᾶς ἀφήσω, νὰ σᾶς προδώσω; Τὸ αἷμά μου ἐπάγωσε, συμφορά μου! δὲν ἠμποροῦσα νὰ συλλογισθῶ, δὲν ἠμποροῦσα νὰ κάμω τίποτε. Ὅταν εἶδα τὸν σκληρὸν θάνατον τοῦ πατρός σου, καὶ ἡ μήτηρ σου ἐκινδύνευε, σὲ εἶπα· «ἂς φύγωμεν, ἂς ὑπάγωμεν, Μαρίνα μου». Σὺ δὲν μοὶ ἀπεκρίθης. Τότε ἐγὼ ἔφυγα χωρὶς νὰ ἐξεύρω. Ἔκαμεν ὁ Θεὸς καὶ ηὗρα αὐτὸ τὸ καλὸν πλοῖον, ὁποὺ εἶναι ἰδικοῦ μας ἀνθρώπου, ὁ Θεὸς νὰ τὸν φυλάγῃ, καὶ ἐμβῆκα μέσα καὶ ἐγλύτωσα. Ἀλλὰ δὲν ἠμποροῦσα νὰ παρηγορηθῶ, ὅσον σὲ ἐνθυμούμην. Ἐγὼ σὲ ἀνέθρεψα, ἐγὼ σὲ ἐβάσταξα εἰς τὴν ἀγκάλην μου! Πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ σὲ λησμονήσω;

―Ἀνθοῦσα, εἶπεν ἡ ὀρφανή, ἐγὼ δὲν παρεπονέθην ἐναντίον σου. Ἀλλὰ δὲν τὰ ἐνθυμεῖσαι καλῶς, δυστυχής. Αὐτὸ ὁποὺ εἶπες, ὅτι δὲν σ᾽ ἀπεκρίθην ὅταν μὲ προσεκάλεις νὰ φύγωμεν, δὲν ἦτον ἀληθές. Ἐγὼ μάλιστα σὲ εἶπα· «φύγε μόνη σου, ἂν θέλῃς»· καὶ σὺ μοὶ ἀπεκρίθης· «δὲν φεύγω μόνη μου, ἔλα νὰ ὑπάγωμεν ὁμοῦ». Τὸ μόνον ὁποὺ δὲν ἔκαμες καλὰ εἶναι ὅτι δὲν μ᾽ ἀπεχαιρέτισες τὴν τελευταίαν στιγμήν, ὅταν μετενόησες καὶ ἀπεφάσισες πάλιν νὰ φύγῃς.

―Ἔτσι ἦτο; Καὶ ἔτσι πρέπει νὰ ἦτον, συμφορά μου! Ἐγὼ δὲν ἐνθυμοῦμαι καλά, ἐσάλευσεν ὁ νοῦς μου. Σὲ λέγω ὅτι δὲν ἤξευρα ποῦ εὑρισκόμην καὶ ποῦ ἐπήγαινα. Συγχώρησέ με, ὤ, συγχώρησέ με, Μαρίνα μου!

― Δὲν σοῦ ἔχω παράπονον, εἶπεν ἡ κόρη. Τώρα, βλέπεις, ἔμεινα μόνη εἰς τὸν κόσμον καὶ δὲν ἔχω κανένα. Σὲ πονῶ, διότι ἀνετράφην εἰς τὰς χεῖράς σου. Ἂν θέλῃς νὰ μείνῃς μαζί μου, μ᾽ εὐεργετεῖς.

―Ὤ, εὐχαριστῶ, εὐχαριστῶ, καὶ ἄμποτε νὰ θυσιάσω τὴν ζωήν μου διὰ σέ. Ἐγὼ ἐφάνην ἀχάριστη, καὶ σὺ μ᾽ ἐσυγχώρησες. Νὰ μείνω, εἶπες, μαζί σου! Ἀλλ᾽ ἐγὼ ἐπιθυμῶ νὰ εἶμαι δούλη εἰς τοὺς πόδας σου!

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ´

Η ΚΥΡΙΑ ΡΙΖΟΥ

Ἡ σκηνὴ αὕτη τῶν ἀτελευτήτων ὀδυρμῶν τῆς Ἀνθούσης ἔμελλε νὰ διαρκέσῃ ἐπ᾽ ἄπειρον, ἂν δὲν ἤρχετο ὁ πλοίαρχος, ὅστις παρεκάλεσε τὴν Μαρίναν ν᾽ ἀναβῇ εἰς τὸ κατάστρωμα ἵνα εἰσπνεύσῃ τὸν θαλάσσιον ἀέρα. Ἡ ὀρφανὴ ὑπήκουσε.

Τὰ δύο ἐκεῖνα ἄπειρα, θάλασσα καὶ οὐρανός, ἀνεπετάσθησαν τότε εἰς τοὺς ὀφθαλμούς της. Ἀπὸ τῆς βρεφικῆς αὐτῆς ἡλικίας, ὅτε εἶχε πλεύσει ἀπὸ τῆς Ἀνατολῆς εἰς Μασσαλίαν, δὲν εἶχε ταξιδεύσει πλέον διὰ θαλάσσης. Τοῦ πρώτου ἐκείνου πλοῦ ἡ ἀνάμνησις εἶχε μείνει ἐν τῇ φαντασίᾳ αὐτῆς ὡς κυανοῦν καὶ χρυσωμένον ὄνειρον. Καὶ ἤδη, ἐν μέσῳ τῆς προώρως μαρανθείσης νεότητός της καὶ κατόπιν τῆς συμφορᾶς, ἥτις ἔπληξεν αὐτὴν ὡς κεραυνός, ἐπανεύρισκε τὸ κυανοῦν ἐκεῖνο στερέωμα καὶ τὸ μέγα ἐκεῖνο πέλαγος, ἅτινα εἶχεν ὀνειροπολήσει! Φεῦ! ὀψὲ ταῦτα παρίσταντο εἰς τοὺς ὀφθαλμούς της.

Λεπτὸς ἄνεμος ἔπνεεν ἐκ τῆς πρύμνης ρυτιδῶν τὰ κύματα. Τὸ πλοῖον ἐχόρευεν ἐλαφρῶς ἐπὶ τοῦ ὑγροῦ τάπητος. Αἱ σκιαὶ τῶν ἱστῶν καὶ τῶν ἱστίων διεγράφοντο ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας. Οἱ ἁρμονικοὶ φλοῖσβοι τῶν κυμάτων ἡνοῦντο μὲ τοὺς μυστηριώδεις τριγμοὺς τῶν σανίδων καὶ τῶν ἐξαρτίων. Πρὸς δυσμὰς τὰ ἀτμοειδῆ ὄρη τῆς γαλλικῆς γῆς συνεχέοντο ἤδη μετὰ τοῦ ὁρίζοντος. Ὁ ἥλιος μεσουρανῶν ἔστεφε τὴν κτίσιν.

Ἡ Μαρίνα ἐστηρίχθη ἐπὶ τῆς κωπαστῆς καὶ ἐπεθύμησεν ἐπὶ μίαν στιγμὴν ν᾽ ἀπολαύσῃ τοῦ μεγαλοπρεποῦς ἐκείνου θεάματος. Φεῦ! μικρὸν κατὰ μικρὸν θάλασσα, οὐρανὸς καὶ πλοῖον, πάντα ἐσβέσθησαν εἰς τοὺς ὀφθαλμούς της. Διηύθυνε μόνον τὸ βλέμμα πρὸς τὴν μακρὰν σειρὰν τῶν ὀρέων, ἥτις ἐπλησίαζεν ἤδη νὰ ἐξαφανισθῇ ἐν τῷ κενῷ. Ἠρώτησε ναύτην τινά.

― Ποῦ εἶναι ἡ Μασσαλία;

Ὁ ναύτης ἔδειξεν αὐτῇ διὰ τῆς χειρὸς σημεῖόν τι τοῦ ὁρίζοντος.

Ἡ Μαρίνα προσεκόλλησεν ἐκεῖσε τὸ ὄμμα καὶ ἔμεινεν ὥρας ὁλοκλήρους ὀρθία στηριζομένη ἐπὶ τῆς κωπαστῆς. Καὶ ὅτε ἡ γαλλικὴ γῆ ἐσβέσθη ἐκ τοῦ ὁρίζοντος, καὶ τότε ἔτι ἡ κόρη ἔμεινεν ἐμβλέπουσα εἰς τὸ ἀόρατον ἐκεῖνο σημεῖον. Ὁ πλοίαρχος τὴν προσεκάλει ὄπισθεν νὰ ἔλθῃ πρὸς αὐτόν· ἐπειδὴ δὲ δὲν τῷ ἀπήντα, ἠναγκάσθη νὰ τῇ σείσῃ τὴν χεῖρα.

―Ἄφες με, σὲ παρακαλῶ, εἶπεν ἐκείνη.

Ἡ Ἀνθοῦσα ἐκάθητο ὄπισθεν αὐτῆς καὶ δὲν ἐτόλμα νὰ τῇ ὁμιλήσῃ.

Τῷ ὄντι ἐκεῖ, πρὸς τὸ ἀδιόρατον ἐκεῖνο σημεῖον, ἐστρέφοντο οἱ πόνοι καὶ οἱ λογισμοὶ τῆς Μαρίνης. Πᾶς ἄνθρωπος ὁδοιπορῶν ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ εἶχεν ὅριόν τι πρὸς ὃ κατηυθύνετο. Αὐτὴ δὲ ποῦ ἐβάδιζε, δυστυχὴς κόρη; Καὶ πρὸς ποῖον τέρμα ἠδύνατο νὰ διευθυνθῇ, εἰμὴ πρὸς τὸ σημεῖον, ἐξ οὗ ἀνεχώρησεν; Ἐκεῖ εἶχε θάψει τὴν ἀγάπην, τὸν βίον καὶ τὸ μέλλον αὐτῆς. Πρὸς τί δὲ νὰ ζήσῃ τοῦ λοιποῦ ἐν τῷ κόσμῳ; Δὲν ἦτο περίγελως δι᾽ αὐτὴν ἅπας ὁ ἀπέραντος ἐκεῖνος ὁρίζων, ὁ ὡραῖος ἐκεῖνος κόσμος καὶ οἱ ἄνθρωποι προσέτι;

Καὶ ποῦ διηυθύνετο; Νὰ γίνῃ βάρος εἰς μεμακρυσμένους τινὰς συγγενεῖς ἀγνώστους αὐτῇ καὶ μὴ δυναμένους νὰ τὴν ἀγαπῶσι. Διατί ὁ τάφος τῶν γονέων της νὰ μὴ δεχθῇ καὶ αὐτήν;

Οὔτε ἀδελφόν, οὔτε φίλον εἶχεν ἐν τῷ κόσμῳ. Τίς ἤθελεν ἐκτείνει πρὸς αὐτὴν χεῖρα ἵνα τὴν ὁδηγήσῃ εἰς τοῦ βίου τὸ στάδιον;

Ἐπὶ μακρὸν ἔμεινε βεβυθισμένη εἰς τοὺς διαλογισμοὺς τούτους. Ἐκεῖ ἀκούει γνωστὴν φωνὴν λαλοῦσαν αὐτὴν ἐξ ὀνόματος.

― Μαρίνα! Μαρίνα!

Στραφεῖσα βλέπει νέαν τινά, τὴν κόρην τῆς οἰκογενείας ἐκείνης, ἣν εἶχε παραλάβει εἰς τὸ πλοῖον ὁ Ζέννος. Ἡ Μαρίνα δὲν εἶχε δώσει προσοχὴν εἰς τὴν ἱστορίαν ἣν διηγήθη τὴν προτεραίαν ὁ υἱὸς τοῦ πλοιάρχου. Ἀλλ᾽ ὅτε εἶδε τὴν κόρην ἱσταμένην πλησίον αὐτῆς, ἀνεπόλησεν ἀμυδρῶς ὅ,τι εἶχεν ἀκούσει ἐκ τῆς διηγήσεως.

―Ἐδῶ εἶσαι λοιπόν, Κάκια;

―Ἐδῶ εἴμεθα, ἀπήντησε τρίτη τις φωνή, εὔθυμος καὶ σχεδὸν ἀνδρική.

Ἦτο ἡ μήτηρ τῆς Κάκιας, ἥτις ἰδοῦσα ἀπὸ τῆς πρῴρας τὰς δύο νεάνιδας προσεγγισάσας πρὸς ἀλλήλας, ἦλθε πρὸς συνάντησίν των.

Ἡ γυνὴ αὕτη ἦτο πλέον ἢ τεσσαρακοντοῦτις, ροδόχρους καὶ πολύσαρκος· ἐφόρει ἐσθῆτα μεταξίνην καὶ ἦτο ἐπιμελῶς κεκοσμημένη, ὅπερ ἀπεδείκνυεν ὅτι δὲν εἶχεν ἀμελήσει ἐν τῇ ἐσπευσμένῃ φυγῇ αὐτῆς νὰ παραλάβῃ μεθ᾽ ἑαυτῆς τὸ καλλωπιστήριόν της.

Ἡ δὲ θυγάτηρ αὐτῆς ἦτο ὡραία ἀληθῶς νέα, ἂν καὶ πλέον τοῦ δέοντος ἐρυθρά. Ἦτο λευχείμων καὶ εἶχε τὴν κόμην τοσοῦτον ἐντελῶς περιποιημένην, ὥστε ἐφαίνετο ὅτι τῆς ἐχρειάσθη δύο ὡρῶν ἐργασία πρὸς τοῦτο ἐν τῷ κύτει τοῦ πλοίου. Ἐμειδία ἀκαταπαύστως καὶ εἶχεν ὡραῖα χείλη βύσσινα. Τὸ δὲ βάδισμα, ἡ λαλιὰ καὶ πᾶν κίνημα αὐτῆς, ἐμαρτύρουν ὅτι ὠφελήθη ἐκ τῶν μαθημάτων, ἅτινα εἶχε λάβει παρὰ τῆς διδασκάλου της.

― Λοιπὸν δὲν τὸ ἤξευρες ὅτι εἴμεθα ἐδῶ; εἶπεν ἡ Κάκια ἐναγκαλιζομένη τὴν φίλην της.

― Μοὶ τὸ εἶχον εἰπεῖ χθές, ἀπήντησεν αὕτη.

Ἡ μήτηρ τῆς Κάκιας πλησιάσασα ἐθώπευσε φιλοστόργως τὴν Μαρίναν, ἀπευθύνουσα αὐτῇ παραμυθητικοὺς λόγους διὰ τὴν ἀπώλειαν τῶν γονέων της. Τῇ στιγμῇ δὲ ἐκείνῃ προσῆλθε καὶ ὁ κ. Ρίζος, ὁ πατὴρ τῆς οἰκογενείας, καὶ ἐπανέλαβε τὰ αὐτά.

Τόσους φίλους προθύμους νὰ τὴν παρηγορήσωσι δὲν ἤλπιζεν ἡ Μαρίνα νὰ εὕρῃ ἐντὸς τοῦ πλοίου!

Ὁ κ. Ρίζος μετήρχετο ἐν Μασσαλίᾳ τὸ ἐπάγγελμα τοῦ παραγγελιοδόχου καὶ προμηθευτοῦ καὶ εἶχεν ἀποκτήσει καλὴν περιουσίαν, ὡς ἐλέγετο. Ἀλλὰ δὲν ἔχαιρε πολλὴν ὑπόληψιν μεταξὺ τῶν φορτωτῶν καὶ τῶν πλοιάρχων, καὶ περὶ αὐτῆς δὲ τῆς λεγομένης περιουσίας του ἀμφέβαλλον οἱ πλεῖστοι. Πρὸς δὲ τὸν πατέρα τῆς Μαρίνης διετέλει ἀπὸ μακροῦ χρόνου ἐν ψυχρότητι προελθούσῃ ἐξ ἐμπορικῶν λόγων ἢ ἴσως ἐκ τοῦ ἀσυμβιβάστου τῶν δύο χαρακτήρων.

Ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν ἡ κ. Ρίζου καὶ ἡ μήτηρ τῆς Μαρίνης δὲν ἐπεσκέπτοντο ἀλλήλας. Ὅσον δὲ περὶ τῶν δύο νεανίδων, συνηντῶντο ἐνίοτε ἐν τῇ οἰκίᾳ φίλης τινός, καὶ ἡ μὲν Κάκια ἐφέρετο μετὰ πονηρίας θαυμαστῆς ὡς πρὸς τὴν ἡλικίαν της, ἡ δὲ Μαρίνα μετὰ περισκέψεως.

― Καὶ πῶς γίνεται λοιπόν, Μαρίνα, νὰ εἶσαι ἀπὸ χθὲς εἰς τὸ πλοῖον καὶ νὰ μὴ σὲ ἴδωμεν;

― Συγχωρήσατέ με. Ἦλθα νύκτα εἰς τὸ πλοῖον καὶ σήμερον ἐβράδυνα νὰ ἐξυπνήσω.

― Διατί τὰ λέγεις αὐτὰ εἰς τὴν Μαρίναν, κόρη μου; εἶπεν ἡ μήτηρ. Κατόπιν τοῦ δυστυχήματός της ἠδύνατο νὰ συλλογίζεται τοιαῦτα;

―Ἔχει δίκαιον ἡ κυρία Ρίζου, εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα σείουσα τὴν κεφαλήν.

Ἡ Μαρίνα ἔστρεψε πρὸς αὐτὴν αὐστηρὸν βλέμμα, ὅπερ τὴν ἔκαμε νὰ μείνῃ μὲ τὸ στόμα ἀνοικτόν.

― Καλὰ ὅπου θὰ ταξιδεύσωμεν μαζὶ τοὐλάχιστον, ἐπανέλαβεν ἡ Κάκια. Τί καλύτερον ὑπάρχει παρὰ τὸ νὰ μὴ στενοχωρῆταί τις εἰς τὸ ταξίδιον;

― Ἡμεῖς, ὅσον ἐμποροῦμεν, εἶπεν ἡ κ. Ρίζου, θὰ τῆς κάμωμεν συντροφιὰν τῆς Μαρίνης. Τὸ κατὰ δύναμιν ὁ εἷς πρέπει νὰ βοηθῇ τὸν ἄλλον.

― Καὶ μὲ λόγον καὶ μὲ ἔργον, εἶπεν ὁ κ. Ρίζος, ὅστις ἐθλίβετο μεταξὺ τῶν γυναικῶν καὶ ἐνόμισεν ἐπίκαιρον ν᾽ ἀποσυρθῇ μετὰ τὴν παρατήρησιν ταύτην.

― Καὶ διὰ ποῦ θὰ ὑπάγῃς τώρα, Μαρίνα; ἠρώτησεν ἡ Κάκια.

―Ὅπου θέλῃ ὁ Θεός, ἀπήντησεν ἡ νέα ἐγκαρτεροῦσα.

― Θὰ ὑπάγῃς εἰς τὴν Σμύρνην, τὴν πατρίδα σου;

― Δὲν ἐξεύρεις λοιπόν, κόρη μου, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐρωτᾷς; παρετήρησεν ἡ κ. Ρίζου. Διότι μὲ τοῦτο ἐνθυμίζεις εἰς τὴν Μαρίναν τὸ δυστύχημά της.

Ἡ ὀρφανὴ κατέβαλεν ἐπίπονον ἀγῶνα ἵνα κρατήσῃ τὴν ὀργὴν καὶ τὰ δάκρυα.

― Διατί, μῆτέρ μου, εἶσαι παράξενη; εἶπεν ἡ Κάκια· ἐγὼ δὲν εἶμαι ξένη διὰ τὴν Μαρίναν, καὶ μία φίλη δύναται νὰ κάμῃ εἰς φίλην της μίαν ἐρώτησιν. Δὲν εἶναι ἀληθές, Μαρίνα;

― Βεβαίως.

― Καὶ ἔπειτα ἡμεῖς, εἰς τὴν ἡλικίαν μας, ἔχομεν ἐμπιστοσύνην ἡ μία εἰς τὴν ἄλλην, καθὼς ἀνέγνωσα εἰς ἓν βιβλίον· ἐνῷ αἱ γυναῖκες, ὅταν ἡλικιοῦνται, προσφέρονται μὲ ὑπουλότητα μεταξύ των.

― Κάκια, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

― Βλέπεις λοιπὸν πῶς φέρεται εἰς τὴν μητέρα της, ἀνέκραξεν ἡ κ. Ρίζου. Διὰ τοῦτο λοιπὸν σὲ ἔμαθα γράμματα, διὰ νὰ μὲ λέγῃς αὐτὰ καὶ αὐτά; Ἄχ, καλύτερον νὰ μὴν ἔχῃ τις κόρην παρὰ ν᾽ ἀκούῃ τοιαῦτα λόγια ἀπὸ τὴν κόρην της.

Καὶ ἀπεμακρύνθη δεικνύουσα ὅτι εἶναι ὠργισμένη.

― Διατί νὰ λυπήσῃς τὴν μητέρα σου; εἶπεν ἡ Μαρίνα.

― Καλέ, ἄφησέ την· εἶναι εἰς τὰς ὥρας της, ἀπήντησε τολμηρῶς ἡ Κάκια· ἂν εἶχα ἐγὼ ὄρεξιν νὰ συνερίζωμαι τοὺς θυμοὺς τῆς μητρός μου, θὰ ἐξώδευα ὅλον τὸν καιρόν μου δωρεάν.

Αἱ δύο νέαι ἔμειναν πολλὴν ὥραν ὁμοῦ, καὶ ἡ Μαρίνα δὲν προσεῖχε πλέον τὸν νοῦν εἰς τοὺς λόγους τῆς φίλης της, ἥτις ἔκαμνε πρὸς αὐτὴν πολλὰς κολοβὰς ἐκμυστηρεύσεις καὶ διαφόρους ἐρωτήσεις. Τὸ πλοῖον ἐξηκολούθει νὰ πλέῃ ταχέως, καὶ οἱ εὐνοϊκοὶ ἄνεμοι δὲν ἐκόπασαν παντελῶς· οἱ ναῦται ἠσχολοῦντο εἰς ἐπισκευὰς κάλων καὶ ἄλλων πραγμάτων. Ὁ πλοίαρχος δὲν ἐφαίνετο ἐπὶ τοῦ καταστρώματος· εἶχε καταβῆ εἰς τὸν θάλαμόν του ὅπως ἀναπαυθῇ ἐπὶ μικρόν, συστήσας εἰς τὸν υἱόν του νὰ φροντίζῃ περὶ τῆς ὀρφανῆς. Ὁ Ζέννος λοιπὸν ἀπό τινος ὥρας ἐφαίνετο στρεφόμενος περὶ τὰς δύο νέας, μὴ τολμῶν νὰ διακόψῃ τὴν συνομιλίαν των. Ἡ Κάκια, ἥτις φυσικῷ τῷ λόγῳ ἐνόμισεν ὅτι ἐστρέφετο χάριν αὐτῆς, ἤρχισε νὰ δάκνῃ τὰ χείλη, νὰ παίζῃ κρυφίως τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ νὰ ἀκκίζεται. Προσέτι δὲ ἡ κ. Ρίζου, ἥτις ἀπὸ τοῦ προσθίου ἱστοῦ παρετήρει τὰς δύο νέας, ἰδοῦσα τὰ κινήματα τοῦ Ζέννου, ἐλησμόνησε τὸν θυμὸν αὐτῆς καὶ ἤρχισε νὰ ἐναβρύνηται πόρρωθεν διὰ λογαριασμὸν τῆς κόρης της.

Ἐπὶ τέλους ὁ Ζέννος ἠναγκάσθη νὰ καταφύγῃ εἰς μέσον τι, ἵνα ἀπαλλαχθῇ τῆς ἀμηχανίας του, καὶ προσκαλέσας τὴν Ἀνθοῦσαν εἶπεν αὐτῇ.

―Ἐρώτησε τὴν κυρίαν σου, μὴ τῆς χρειάζεται τίποτε.

― Τί νὰ τῆς χρειασθῇ; εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα ἀνοίγουσα τὸ στόμα.

―Ἀπὸ χθὲς δὲν ἔφαγε τίποτε. Ἔχει σκοπὸν νὰ περάσῃ ὅλην τὴν ἡμέραν νηστική; Παρακίνησέ την νὰ φάγῃ. Ὁ πατήρ μου θὰ λυπηθῇ πολύ, ἂν τὴν βλέπῃ καθημερινῶς τόσον λυπημένην. Ἔπαρέ την νὰ καταβῆτε κάτω. Ἡ τράπεζα θὰ εἶναι ἑτοίμη εἰς μίαν στιγμήν.

―Ἐγὼ θὰ τῆς εἴπω, ἀπήντησεν ἡ Ἀνθοῦσα· νὰ ἰδῶμεν ἂν θὰ μὲ ἀκούσῃ.

Τὸ λοξὸν καὶ φιλύποπτον βλέμμα τῆς Κάκιας εἶχε παρατηρήσει τὴν κατὰ μόνας συνομιλίαν τῆς Ἀνθούσης μετὰ τοῦ Ζέννου, καὶ στραφεῖσα λέγει πρὸς τὴν σύντροφον αὐτῆς.

―Ἰδοὺ ὁ υἱὸς τοῦ πλοιάρχου ὁμιλεῖ μὲ τὴν τροφόν σου. Τί νὰ τῆς λέγῃ τάχα;

Ἡ Μαρίνα ἔσεισε τοὺς ὤμους.

Ἐν τούτοις ἡ Ἀνθοῦσα μετεβίβασε πρὸς τὴν κυρίαν αὐτῆς τὴν παραγγελίαν τοῦ Ζέννου.

― Σὲ συγχαίρω, Ἀνθοῦσα, διότι ἀπέκτησες ἤδη σχέσεις μὲ τὸν υἱὸν τοῦ πλοιάρχου, ἐνόμισεν ἐπάναγκες νὰ εἴπῃ ἡ Κάκια.

Ἡ Μαρίνα ἔστρεψεν ὑπερήφανον καὶ ἐπιπληκτικὸν βλέμμα πρὸς αὐτήν. Διὰ δευτέρου δὲ βλέμματος ἐπέβαλε σιγὴν εἰς τὴν Ἀνθοῦσαν, ἥτις ἡτοιμάζετο ν᾽ ἀπαντήσῃ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η´

Ο ΘΕΙΟΣ ΒΕΡΕΤΤΑΣ

Καθ᾽ ὅλην ἐκείνην τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ἑπομένην νύκτα, ταχὺς ὑπῆρξεν ὁ πλοῦς τῆς Σωτηρίας (οὕτως ὠνομάζετο τὸ πλοῖον). Ὁ ἄνεμος ἔπνεε μέτριος ἀλλὰ συνεχής.

Τὴν πρωίαν τῆς ἐπαύριον εὑρίσκοντο εἰς ἀπόστασιν πεντήκοντα μιλίων πρὸς ἀνατολὰς τῆς Μαγιώρκας.

Ὁ ἄνεμος ὅμως εἶχεν ἤδη κοπάσει, τὸ δὲ βρίκιον ἐφαίνετο ὡς νὰ εἶχε καρφωθῆ ἐπὶ σημείου τινὸς τῆς Μεσογείου καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ μετακινηθῇ ἐκεῖθεν. Ἀπὸ τῆς ἀνατολῆς τοῦ ἡλίου μέχρι τῆς τετάρτης ὥρας δὲν εἶχον διανύσει τριῶν μιλίων ὁδόν. Οἱ ναῦται ἦσαν ὅλοι ὠργισμένοι. Οἱ συνήθεις συριγμοὶ καὶ τὰ σιγανὰ ᾄσματα δὲν ἀντήχουν πλέον. Ἠκούοντο τῇδε κἀκεῖσε παράπονα καὶ βλασφημίαι κατὰ τοῦ ἀνέμου. Μόνος ὁ θεῖος Βερέττας, ὁ ναύκληρος, προσεπάθει νὰ τοὺς ἐνθαρρύνῃ λέγων· «Θὰ φυσήξῃ, θέλει δὲν θέλει». Ὁ δὲ γηραιὸς ναύτης Γουλμὴς ἐπανέλεγε μυριάκις τὸ κέλευσμα. «Φύσα, καλέ μου, φύσα»!

Ὁ πλοίαρχος διέταξε 〈τὸ〉 σύνηθες «νὰ πηδήσωσι τέσσαρα παιδιὰ εἰς τὴν φελούκαν καὶ νὰ καθίσωσιν εἰς τὰς κώπας», δένοντες τὴν Σωτηρίαν ὄπισθεν τῆς πρύμνης αὐτῶν.

― Μὴ παραξενεύεσθε, παιδιά, προσέθηκεν ὁ γέρων Βερέττας, καὶ σεῖς ὅταν γηράσητε, κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον θὰ σᾶς χειραγωγοῦν τὰ ἐγγόνιά σας. Ἡ Σωτηρία εἶναι γραῖα.

Τέσσαρες ναῦται, ὁ Κῶτσος, ὁ Μῆτρος, ὁ Βαζένης καὶ ὁ θεῖος Γουλμής (ὅστις συνηριθμεῖτο καὶ αὐτὸς μετὰ τῶν ναυτῶν) κατέβησαν εὐθὺς εἰς τὴν λέμβον καὶ ἔβαλαν εἰς πρᾶξιν τὴν διαταγὴν ταύτην.

Ἐπὶ τοῦ πλοίου ἔμειναν ὁ πλοίαρχος, ὁ Ζέννος, ὅστις ἐπηδαλιούχει, ὁ ναύκληρος καὶ δύο ἢ τρεῖς ἄλλοι σύντροφοι.

Ἡ κυρία Ρίζου καὶ ἡ θυγάτηρ αὐτῆς, ἥτις εὕρισκε τέρψιν εἰς <τὴν> νηνεμίαν, περιήρχοντο περὶ τοὺς ἱστοὺς καὶ τὸ πηδάλιον, ἐφλυάρουν καὶ ἐγέλων. Ἡ ἐπιμελὴς ἐνδυμασία ἀμφοτέρων ἦτο ἡ αὐτὴ σχεδόν, οἵα καὶ τὴν προτεραίαν, μετὰ προσθήκης πλειοτέρων τριχάπτων καὶ ταινιῶν ἐπὶ τῆς κόμης καὶ περὶ τὸν τράχηλον τῆς Κάκιας.

Ἡ δὲ Μαρίνα δὲν εἶχεν ἔτι ἐμφανισθῆ ἐπὶ τοῦ καταστρώματος.

―Ὀκνηρά, ὑπνοφάγος, ἔλεγεν ἡ κ. Ρίζου· εὑρίσκει τώρα πρόφασιν τὸ πένθος της τάχα, διὰ νὰ κοιμᾶται ἕως τὸ μεσημέρι.

― Δὲν τὴν ἑλκύει τὸ ὡραῖον τοῦτο θέαμα τῆς θαλάσσης νὰ ἔλθῃ ἐπάνω, εἶπεν ἡ Κάκια· πῶς ἐμπορεῖ καὶ ὑποφέρει, Θεέ μου!

― Τοιαῦται καρδίαι, εἶπεν ἡ μήτηρ αὐτῆς, ἐπλάσθησαν διὰ νὰ εἶναι πάντοτε κλεισταί.

Ἐν τούτοις ἡ Μαρίνα ἐφάνη ἐξερχομένη διὰ τοῦ ὀπαίου. Ἐχαιρέτισε τὰς δύο γυναῖκας, καὶ αὗται ἤρχισαν νὰ τῇ ὁμιλῶσι περὶ ἀδιαφόρων πραγμάτων καὶ περὶ τῆς ὡραίας γαλήνης, ἐξ ἧς ἡ θάλασσα ἦτον ὁμαλὴ ὡς κάτοπτρον· ὁ Ζέννος ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν ἐλάμβανε τὸ τηλεσκόπιον καὶ παρετήρει διάφορα σημεῖα τοῦ ὁρίζοντος. Στιγμήν τινα ἀπομακρύνει αὐτὸ ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν του καὶ κράζει τὸν πλοίαρχον.

― Πάτερ, πάτερ!

Καὶ ἐξακολουθεῖ νὰ παρατηρῇ ἀνησύχως πρὸς τὰ ΒΑ. διὰ γυμνοῦ ὀφθαλμοῦ.

Ὁ πλοίαρχος ἐπλησίασεν· ὁ Ζέννος τῷ ἔδειξε μέλαν τι σημεῖον, ὡς πτηνόν, μόλις διακρινόμενον ἐπὶ τοῦ ὁρίζοντος.

Μόλις ἰδὼν τοῦτο ὁ πλοίαρχος ἔκραξε διὰ βροντώδους φωνῆς.

― Μάινα! μάινα! ἐπάνω, παιδιά! μάινα ξυλάρμενα*!

Ἀκούσαντες τὴν διαταγὴν ταύτην οἱ τέσσαρες κωπηλάται ἀνέβησαν εἰς τὸ πλοῖον, ὁλόκληρον δὲ τὸ πλήρωμα ἐπήδησεν εἰς τὰς κεραίας, καὶ τὰ ἱστία συνεστάλησαν ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ.

Ὁ πλοίαρχος ἔμεινε παρὰ τὸ πηδάλιον, καὶ ἡ ὄψις αὐτοῦ εἶχε προσλάβει παράδοξον σοβαρὸν ἦθος.

Αἱ τρεῖς γυναῖκες προσέβλεπον ἀλλήλας μὴ ἐννοοῦσαι τί συνέβαινεν· ἐκοίταζον τὸν κ. Ρίζον ζητοῦσαι παρ᾽ αὐτοῦ τὴν ἐξήγησιν, ὅστις καὶ αὐτὸς οὐδὲν ἐνόει.

Παραχρῆμα σχεδὸν ἡ γαληνιαία πρόσοψις τῆς θαλάσσης συνεσκοτίσθη καὶ ἐρρυτιδώθη, ὡς ζῶόν τι φρῖττον εἰς τὴν ἐμφάνισιν σαρκοβόρου ὀρνέου. Οἱ ἄνθρωποι ᾐσθάνθησαν ὑγρὸν ρῖγος διατρέχον τὰς φλέβας των· καὶ μετὰ μίαν στιγμὴν ὁ οὐρανὸς ἐκαλύφθη ὑπὸ μελανῶν νεφῶν καὶ σφοδρὸς ἄνεμος μετὰ σταλαγμοῦ βροχῆς ἔπεσεν ἐπὶ τοῦ πλοίου, συρίζων, ὠρυόμενος καὶ ἀπειλῶν ν᾽ ἀνατρέψῃ τὸ σκάφος.

― Κάτω σεῖς! ἔκραξεν ὁ πλοίαρχος πρὸς τὰς γυναῖκας.

Ἡ Ἀνθοῦσα καὶ ἡ κυρία Ρίζου ἔδωκαν πρῶται τὸ παράδειγμα τῆς ὑπακοῆς· ἡ Κάκια τὰς ἐμιμήθη. Ἡ μήτηρ αὐτῆς καταβᾶσα εἰς τὸ κύτος τοῦ πλοίου ἤρχισε νὰ σταυροκοπῆται κατὰ μῆκος καὶ πλάτος καὶ νὰ τάζῃ εἰς ὅλους τοὺς ἁγίους, ὅσων ἐνθυμεῖτο τὰ ὀνόματα.

Ἡ Μαρίνα εἶχε μείνει ὀλίγην ἔτι ὥραν ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, θεωροῦσα μετὰ θαυμασμοῦ καὶ φόβου τὴν πάλην τῶν στοιχείων. Ἀλλ᾽ ὅτε ὁ πλοίαρχος ἐπανέλαβε τὴν διαταγήν, ἠναγκάσθη νὰ καταβῇ εἰς τὸν κοιτῶνα.

Ἦτο αἰφνιδία καταιγίς, ἐξ ἐκείνων, ὧν οἱ ναῦται τῆς Μεσογείου γνωρίζουσι τὰ μυστήρια. Ἂν εὕρισκε τὸ πλοῖον μὲ τὰ ἱστία ἀνοικτά, ἴσως ἤθελε τὸ ἀνατρέψει. Ἀλλ᾽ ἡ ἔμπειρος πρόνοια τοῦ πλοιάρχου προέλαβε τὴν καταστροφήν.

Ὁ ἄνεμος ἐξηκολούθει νὰ μυκᾶται ἐπὶ πολὺν χρόνον, ἀφοῦ ἐμετριάσθη ἡ σφοδρότης τῆς πρώτης προσβολῆς. Βουνὰ καὶ λάκκοι ὕδατος ἀνήρπαζον καὶ κατέκλυζον τὸ σκάφος. Τὸ κατάστρωμα ἦτο σχεδὸν ὑποβύθιον. Μανιώδη κύματα ἐκτύπων ἐπὶ τῆς πρῴρας, ἐθραύοντο ἐπὶ τῶν πλευρῶν, ἀνύψουν μέχρι τῶν ἄκρων ἱστῶν τὰ ὕδατα αὐτῶν καὶ κατέπιπτον ἐπὶ τοῦ καταστρώματος πλήττοντα πᾶν τὸ προστυχόν. Οἱ ναῦται ἦσαν βεβρεγμένοι μέχρι λαιμοῦ. Ὁ θεῖος Βερέττας ὁρμητικός, ἀκούραστος καὶ ἀπτόητος, εἶχε τοὺς ἀγκῶνας καὶ τὰς κνήμας γυμνάς, τὸ ὑποκάμισον ἀποστάζον, ἔτρεχεν ἐμπρός, ἔτρεχεν ὀπίσω, διέταττε καὶ ἐνεθάρρυνε τοὺς ναύτας καὶ ἦτο ὅλος πῦρ, καθὼς εἰς τὰς καλὰς ἡμέρας τῆς νεότητος αὐτοῦ, αἵτινες παρῆλθον φεῦ! ἀνεπιστρεπτί.

Τὸ μέγα ὀπαῖον εἶχε κλεισθῆ, καὶ ἡ κυρία Ρίζου μετὰ τῆς θυγατρὸς αὐτῆς ἔμενον ἐν τῷ σκότει. Ἀλλ᾽ ἂν δὲν ἔβλεπον τὴν τρικυμίαν, τὴν ἤκουον ὅμως, καὶ ἡ κ. Ρίζου δὲν ἔπαυσε νὰ σταυροκοπῆται. Ἡ δυστυχὴς Κάκια ἔπεσεν ἐπὶ ψιάθου καταβληθεῖσα ὑπὸ τῆς ναυτιάσεως, τῆς νόσου ἐκείνης, ἥτις εἶναι ἓν ἐκ τῶν γνωρισμάτων τῆς εὐαισθησίας. Τὰ κατάλευκα ἐκεῖνα τρίχαπτα τοῦ λαιμοῦ της κατερρυπώθησαν οἰκτρῶς. Δὲν ἐφρόντιζε πλέον οὔτε περὶ τῆς κόμης, οὔτε περὶ τῆς ἐσθῆτός της. Τὸ δὲ χειρότερον ἦτο ὅτι καὶ αὐτὰ τὰ ρόδα ἐξέλιπον ἐκ τοῦ προσώπου της πλέον.

Ἡ δὲ Μαρίνα ἐζαλίσθη καὶ αὐτὴ ὀλίγον ἀλλ᾽ ὄχι καθ᾽ ὃν τρόπον ἡ φίλη της. Κατεκλίθη ἐπὶ τῆς κλίνης αὐτῆς καὶ σχεδὸν δὲν ἐνθυμεῖτο τὴν τρικυμίαν. Ποία τρικυμία ἢ ποία γαλήνη ἠδύνατο νὰ τὴν κάμῃ νὰ λησμονήσῃ τὸν πόνον της! Ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἐπεθύμει τοῦτο.

Ἔμεινεν οὕτω κατακεκλιμένη μέχρι τῆς ἑσπέρας, ὅτε ὁ ἄνεμος ἐκόπασεν.

Ἡ Μαρίνα κατέλιπε τὴν κλίνην αὐτῆς καὶ ἀνέβη. Τὸ κατάστρωμα ἦτο ὅλον κάθυγρον. Οἱ ναῦται, ἀφοῦ ἀνεπέτασαν ἐκ νέου τὰ ἱστία, ἠσχολοῦντο εἰς τὸ νὰ ἐκβάλωσι διὰ τῆς ἀντλίας τὰ ὕδατα.

Ὁ ἥλιος εἶχε δύσει, καὶ ὁ οὐρανὸς ἦτο αἴθριος. Ἡ σελήνη ἀνέτειλεν ἤδη πλησιφαὴς καὶ μεγαλοπρεπής, ἐπαργυροῦσα τὴν θάλασσαν κατόπιν τῆς τρικυμίας. Ἡ Μαρίνα ἐστηρίχθη ἐπὶ τῆς κωπαστῆς καὶ ἐδόθη εἰς θλιβερὰν ὀνειροπόλησιν.

Οἱ ναῦται περατώσαντες τὰς ἐργασίας αὐτῶν ἐκάθισαν κύκλῳ τραπέζης προεδρευομένης ὑπὸ τοῦ πλοιάρχου. Ὁ θεῖος Βερέττας, ἂν καὶ ἀπηυδηκὼς ἐκ τοῦ κόπου, ἦτο εὔθυμος.

― Εὐθηνὰ τὴν ἐγλυτώσαμεν, εἶπεν ὁ γέρων Γουλμής. Εἶδα πολλὰς τρικυμίας εἰς τὴν ζωήν μου, ὄχι ὅμως ὡσὰν αὐτήν.

―Ὢ καὶ σύ, μεγάλον πρᾶγμα εἶδες, Γουλμή, ἀπήντησεν ὁ θεῖος Βερέττας. Ἡ τρικυμία εἶναι τρικυμία, τίποτε ἄλλο.

―Ἐγὼ δὲν ἔχω οὔτε τὰ μισά σου χρόνια εἰς τὴν θάλασσα, θεῖε Γουλμή, εἶπεν ὁ ναύτης Μῆτρος, ἀλλὰ μοὶ φαίνεται, εἶδα καὶ χειροτέρας.

―Ἐμπορεῖ νὰ ἔχω λάθος, εἶπεν ὁ ἀγαθὸς Γουλμής.

― Καὶ ὣς πόσον χειροτέρας; ἠρώτησεν εἰρωνικῶς ὁ θεῖος Βερέττας.

Ὁ Μῆτρος ἔμεινε προσβλέπων χωρὶς νὰ ἀποκριθῇ.

― Βέβαια κάμνει ἄδικον ὁ Γουλμὴς νὰ λέγῃ ὅτι δὲν εἶδεν· ἀλλὰ σὺ νὰ εἴπῃς ὅτι εἶδες τρικυμίας, ὅστις ἐγεννήθης ἐχθές, εἶναι διπλοῦν ἄδικον.

― Συμπάθησέ με, θεῖε Βερέττα, εἶχα λησμονήσει ὅτι εἶναι ἐδῶ τὸ ἀσλάνι* τῆς θαλάσσης, εἶπεν ὁ Μῆτρος.

― Νὰ εἶναι τάχα ἀληθὲς ὅτι τὰς τρικυμίας τὰς διευθύνουν αἱ Γοργόνες; ἠρώτησεν ὁ Κῶτσος, στρεφόμενος πλαγίως πρὸς τὸν θεῖον Γουλμήν.

―Ὤ, αὐτὸ ἐγὼ τὸ ἐξεύρω, ἀπήντησεν οὗτος· ἐρωτήσατέ με διὰ τὴν Γοργόνα τοῦ Μαλέα, διὰ τὴν Γοργόνα τῶν Νήσων, διὰ τὴν Γοργόνα τῆς Μαύρης θαλάσσης, δι᾽ ὅποιαν θέλετε· ὤ! τί ἔγινε μίαν φορὰν εἰς τὴν πατρίδα μου…

Ὁ Κῶτσος καὶ ὁ Μῆτρος ἐκάγχασαν. Ὁ θεῖος Γουλμὴς ἐκόπη εἰς τὴν μέσην καὶ ἔμεινεν μὲ τὸ στόμα ἀνοικτόν· ἀλλ᾽ ἐπανέλαβε.

― Διατί τάχα γελᾶτε; Μήπως σᾶς λέγω κανὲν παράξενον; Νὰ ἐβλέπετε τί σίφωνα ἐσήκωσε καὶ ἔγινε καταποντισμὸς εἰς τὸν κάμπον, ὡς νὰ ἦλθεν ἡ συντέλεια τοῦ αἰῶνος. Δεκαπέντε βουβάλια ἐπνίγησαν εἰς μίαν νύκτα.

Νέοι καγχασμοὶ ἀπήντησαν πρὸς ταῦτα.

― Καὶ τὴν εἶδες τὴν Γοργόνα, θεῖε Γουλμή; εἶπεν ὁ Μῆτρος.

―Ἀφήσατέ τα τώρα αὐτά, παιδιά, εἶπεν ὁ Ζέννος. Δὲν μοὶ λέγεις, σὲ παρακαλῶ, θεῖε Βερέττα, ὅταν ἐναυάγησεν ἡ Διάνα τοῦ καπετὰν Ματθαίου ἦσο μαζί, νομίζω;

― Ναί.

― Εἰπέ μοι τὴν ἱστορίαν, διότι εἶμαι περίεργος. Πρὸ πολλοῦ ἤθελα νὰ σὲ ἐρωτήσω, καὶ πάντοτε τὸ λησμονῶ.

― Δὲν βαρύνεσαι τώρα, εἶπε σαφῶς ὁ γέρων Βερέττας.

―Ὄχι δά, εἰπέ μοι, σὲ παρακαλῶ.

― Δὲν τὰ ἀφήνεις! Μόνος ὁ Λίβας ἐβγῆκε παλληκάρι, ἐψιθύρισεν ὁ θεῖος Βερέττας καὶ ἠγέρθη ἵνα ὑπάγῃ νὰ κοιμηθῇ.

Τὸ δεῖπνον εἶχεν ἤδη τελειώσει, καὶ οἱ ἡμίσεις ἐκ τῶν ναυτῶν, ἐκεῖνοι ὧν δὲν ἦτο ἡ σειρὰ νὰ φυλάξωσι φρουράν, κατέβησαν εἰς τοὺς κοιτῶνάς των.

Ὁ θεῖος Βερέττας ἦτο τῷ ὄντι τέλειος τύπος θαλασσίου λύκου. Μεταξὺ τῶν συντρόφων του ἐπεκαλεῖτο κοινῶς «τὸ στοιχειὸ τοῦ καραβιοῦ». Ἐπνίγετο ἐπὶ τῆς ξηρᾶς καὶ μόνον ἐν τῷ πελάγει ἀνέπνεεν ἐλευθέρως. Ἐκ τῶν τριακοσίων ἑξήκοντα πέντε νυκτῶν ἑκάστου ἔτους, οὐδεμίαν ἐκοιμᾶτο ἐν τῇ οἰκίᾳ. Ἄλλως δὲ οὐδέποτε ἔσχεν οἰκίαν. Ὅτε ἦτο νέος, τὸν ἔπεισαν νὰ νυμφευθῇ· ἀλλ᾽ ὑπεχρέωσε τὴν μνηστήν του νὰ πωλήσῃ τὸν οἶκόν της, καὶ ἑώρτασε τοὺς γάμους αὐτοῦ μεταξὺ τοῦ κύματος καὶ τῆς παραλίας. Ἐνέπηξε παρὰ τὸν αἰγιαλόν, εἰς βάθος ἀναστήματος ἀνθρώπου, ἰσχυρούς τινας πασσάλους καὶ ἐπὶ τούτων ἵδρυσε τὴν σανιδίνην οἰκίαν του, ἧς ἡ ἑτέρα πλευρὰ ἐστηρίζετο ἐπὶ τῶν βράχων τῆς κρημνώδους ἀκτῆς, κατὰ τὴν ἐσχατιὰν τῆς πόλεως. Ἡ εἴσοδος τῆς παραδόξου ταύτης κατοικίας ἦτο ἐκ τοῦ μέρους τῆς θαλάσσης, καὶ συνεκοινώνει μὲ τὴν ξηρὰν διὰ μικρᾶς λέμβου. Τοιοῦτον ὑπῆρξε τὸ νοικοκυριὸ τοῦ θείου Βερέττα.

Φεῦ! τὴν φορὰν ταύτην ὁ ἀπονήρευτος ναύτης ᾠκοδόμησεν ἀκριβῶς τὴν εὐδαιμονίαν αὐτοῦ ἐπὶ τῆς ἄμμου! Ἡ νεαρὰ σύζυγός του, τὸν ἔνατον μῆνα ἀπὸ τοῦ γάμου, ἔγινε συγχρόνως μήτηρ καὶ μακαρῖτις. Ἔκτοτε ὁ θεῖος Βερέττας δὲν ἐπάτησε πλέον τὸν πόδα ἐπὶ τῆς ξηρᾶς.

Τὴν δυστυχῆ, τοῦ τὴν ἔφαγε τὸ χῶμα, εἰς τὸ ἄνθος τῆς νεότητός της, ἐνῷ ἀπήλαυε τοσοῦτον καλῆς ὑγιείας! Εἷς περιπλέον λόγος, δι᾽ ὃν ὁ θεῖος Βερέττας ἐμίσει τὴν ξηράν. Καὶ ὁποῖον ὡραῖον θάνατον ἔκαμεν! Ἀπεκοιμήθη ὡς πρόβατον, ὡς βελάζον ἀρνίον, καὶ δὲν τὴν εἶδε τοῦ λοιποῦ! Ἡ δὲ κομψὴ ἐκείνη καὶ μοναδικὴ κατὰ τὸ εἶδος φωλεὰ τῶν ἐρώτων του ἐπέπρωτο νὰ γίνῃ παίγνιον τῶν κυμάτων καὶ τῶν μικρῶν θαλασσίων μοσχομαγκῶν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ´

Η ΑΝΘΟΥΣΑ

Κατόπιν τῆς σφοδρᾶς λαίλαπος, ἣν διηγήθημεν ἐν τοῖς προηγουμένοις, ἐπῆλθε γαλήνη, καὶ ταύτην διεδέχθη ἡ συνήθης κατὰ τὸ φθινόπωρον ἀκαταστασία τῶν μικρῶν ἀνέμων. Εὑρίσκοντο μεταξὺ τῆς Σικελίας καὶ τῆς ἀπέναντι ἠπείρου, καὶ αἴφνης ὁ ἄνεμος ἔπνευσε σφοδρὸς ἀπ᾽ ἀνατολῶν. Ὁ πλοίαρχος ἠναγκάσθη νὰ ποδίσῃ*, καὶ ἐλθὼν προσωρμίσθη εἰς μικρόν τινα ἐπὶ τῆς Σαρδινίας ὅρμον.

Ἡ εἰς τὴν ξηρὰν προσέγγισις αὕτη ὑπῆρξεν εὐάρεστος ὁμολογουμένως διὰ τὴν κυρίαν Ρίζου καὶ τὴν θυγατέρα αὐτῆς. Τὸ μόνον ὅπερ προὐξένει εἰς αὐτὰς ἀνησυχίαν, ἦτο ἡ ὕπαρξις τῶν ἀλγερίνων πειρατῶν, ὧν ἡ φήμη δὲν εἶχε παύσει νὰ διατρέχῃ τὴν Μεσόγειον.

Ἡ Μαρίνα, τῆς ὁποίας δὲν εἶχε θεραπευθῆ ἡ συνεχὴς μελαγχολία, ἦτο τὸ περισπούδαστον ἀντικείμενον τῶν φροντίδων τοῦ πλοιάρχου καὶ τῶν μεστῶν σεβασμοῦ περιποιήσεων τοῦ Ζέννου, τὰς ὁποίας μετ᾽ ἀνεξηγήτου στενοχωρίας παρετήρει ἡ κυρία Ρίζου. Ὅτε ἀπέβησαν εἰς τὴν ξηράν, ἡ Κάκια ἤρχισε νὰ παίζῃ καὶ νὰ σκιρτᾷ παίζουσα μὲ τοὺς χάλικας καὶ μὲ τὴν ἄμμον. Ἡ δὲ Μαρίνα νεύσασα πρὸς τὴν Ἀνθοῦσαν νὰ τὴν ἀκολουθήσῃ, ἀπεμακρύνθη ἀπὸ τῶν συντρόφων αὐτῆς, καὶ ἐλθοῦσα ἐκάθισεν ἐπὶ βραχώδους λόφου παρὰ τὸν αἰγιαλόν. Ἐκεῖ μείνασα ἐστήριξε τὴν κεφαλὴν ἐπὶ τῆς χειρὸς καὶ ἐβυθίσθη, ὡς συνήθως, εἰς τοὺς μακροὺς ρεμβασμούς της.

Ἡ Ἀνθοῦσα ἐσέβετο τὴν λύπην τῆς κυρίας της, καὶ ἐσίγα καθημένη πλησίον αὐτῆς.

Οἱ ἐκ τοῦ πληρώματος, ἀφοῦ διέθεσαν τὰ ἐπὶ τοῦ πλοίου, παρέπλεον διὰ μικρᾶς λέμβου ἁλιεύοντες.

Ἐπὶ τοῦ καταστρώματος τῆς Σωτηρίας ἐφαίνοντο, ἀπὸ τοῦ λόφου ἐφ᾽ οὗ ἐκάθητο ἡ Μαρίνα, προτομή τις ἀκίνητος παρὰ τὴν πρύμνην καὶ ὑψηλὸς κορμὸς γηραιοῦ ναύτου ἀδιακόπως κινούμενος. Ἦσαν ὁ θεῖος Βερέττας καὶ ὁ Ζέννος.

Μακρὰν θέα ἠνοίγετο εἰς τὸν ὀφθαλμὸν ἀπὸ τῆς ἀκτῆς ταύτης. Ἡ Μαρίνα ἐθεώρει, χωρὶς νὰ βλέπῃ, τὴν θάλασσαν, τὰ ὄρη, τὸν οὐρανόν, οὐδέν.

Ἐσυλλογίζετο τὸν πλοῦν ὃν ἐπεχείρησεν ἀγνοοῦσα ποῦ ὑπάγει, καὶ ἐνθυμεῖτο τὴν ἄλλην ἐκείνην ὁδοιπορίαν, τὴν παράδοξον, τὴν ὑπερφυσικήν, ἣν ἐξετέλεσεν ἀκολουθοῦσα τοὺς νεκροὺς γονεῖς αὐτῆς καὶ συνοδευομένη ὑπὸ τοῦ πλοιάρχου.

Τῇ ἐφαίνετο φανταστικὴ ἡ ἕνωσις ἐκείνη τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου παρὰ τὴν κλίνην καὶ παρὰ τὸν τάφον τῶν γονέων της, καὶ ψευδὴς τοῦ λοιποῦ ἡ ζωή, ἥτις ἦλθεν εἰς τοσοῦτον στενὴν συνάφειαν μετὰ τοῦ θανάτου. Οὐδὲν εἶναι τόσον θλιβερόν, ὅσον πένθιμοι λογισμοὶ ἐν τῷ μέσῳ φαιδρᾶς ἡμέρας. Εἰς τῆς Μαρίνης τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐσβέσθη παντελῶς ἡ ἡμέρα, ἥτις ἔλαμπε πέριξ της. Τὰ ὄμματα αὐτῆς ἐσκοτίσθησαν καὶ ἴλιγγος κατέλαβε τὴν κεφαλήν της. Ἐστέναξε καὶ τὸ στῆθός της ἀνετινάχθη σπασμωδικῶς. Ἡ Ἀνθοῦσα, ἥτις παρετήρει αὐτὴν μὲ βλέμμα τρυφερὸν σχεδόν, ἐσκέφθη ὅτι ἧτο καιρὸς νὰ εἴπῃ τι πρὸς τὴν κυρίαν της. Ἀμηχανοῦσα ὅμως πῶς νὰ ἀρχίσῃ τὴν ὁμιλίαν, ἠναγκάσθη νὰ καλέσῃ εἰς βοήθειαν αὐτῆς ἰδέαν πρὸ πολλοῦ στρεφομένην ἐν τῇ κεφαλῇ της.

―Ἔκαμες καλὰ νὰ σὲ χαρῶ, Μαρίνα μου, αὐτὴ ἡ γυναίκα ὅλην τὴν ζωήν της κατέτρεχε τὴν κυρίαν μου.

― Τί λέγεις, Ἀνθοῦσα; ἠρώτησεν ἡσύχως ἡ Μαρίνα.

― Καλὰ λέγω, ἔτσι νὰ ἔχωμεν καλόν. Ἀπὸ τοιαύτας γυναῖκας, μακριὰ τὰ ροῦχά σου· ἡ συναναστροφή των καλύτερα νὰ λείπῃ.

― Δὲν μὲ πειράζει τίποτε κανείς, εἶπεν ἡ ὀρφανὴ ἐννοήσασα τί ἤθελε νὰ εἴπῃ. Ἂν ἄφησα τὴν Κάκιαν καὶ τὴν μητέρα της καὶ ἦλθα ἐδῶ μαζί σου, ὁ λόγος εἶναι ὅτι εἶχα ἀνάγκη μοναξίας.

― Μοναξίας, ὁ Θεὸς νὰ μᾶς φυλάγῃ, ἐπανέλαβεν ἡ Ἀνθοῦσα. Ἕως πότε θὰ συλλογίζεσαι καὶ θὰ κλαίῃς, θὰ κλαίῃς; Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ πατὴρ τῶν ὀρφανῶν, καὶ δὲν θὰ σ᾽ ἀφήσῃ νὰ χαθῇς. Ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζί σου καὶ εἰς τὴν ζωὴν καὶ εἰς τὸν θάνατον. Καὶ φέρουσα τὰς χεῖρας ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν, ἐξ ὧν ἀνέβλυσαν τὰ δάκρυα, ἔπεσεν ἐπίστομα εἰς τὰ γόνατα τῆς Μαρίνης.

― Μήπως μόνη σὺ εἶσαι ὀρφανή; ἐξηκολούθησε μετὰ διακεκομμένης φωνῆς. Μήπως μόνη σὺ ὑποφέρεις; Δὲν ἤμην ἐγὼ ἑπτὰ χρόνων, ὅταν ἀπέθανεν ἡ μήτηρ μου, καὶ μὲ ἄφησε μόνην εἰς τὸν κόσμον! Τριανταπέντε χρόνων ὀρφάνια, νὰ σὲ χαρῶ, μίαν ζωὴν ὀρφάνια! Καὶ τί καλὴ ὁποὺ ἦτον ἡ μάννα μου, πῶς μὲ ἔπαιρνεν εἰς τὴν ἀγκάλην της καὶ μὲ ἀπεκοίμιζε! Καὶ ἔπεσε καὶ ἀπέθανε, καὶ μὲ ἄφησεν ἔρημην εἰς τὸν κόσμον. Ἐμεγάλωσα ὀρφανή, ἔζησα ὀρφανή. Εἶναι τριανταπέντε χρόνοι τώρα ὁποὺ τὴν ἔχασα. Καὶ τὸ ἐνθυμοῦμαι ἀκόμη! Καὶ ἄλλος ἀπὸ ἐμὲ δὲν ἦτο σιμά της. Καὶ δὲν ἤξευρα νὰ τῆς κλείσω τὰ μάτια, καὶ δὲν ἤξευρα μοιρολόγια νὰ τῆς εἴπω! Ἐσηκώθηκα ἕνα ταχὺ καὶ τὴν εὑρῆκα ἀποθαμένην εἰς τὸ πλευρόν μου, καὶ ἔκλαιγα, ἔκλαιγα! Καὶ ἔμεινα μόνη εἰς τὸν κόσμον, καὶ κανένα δὲν εἶχα νὰ μὲ συμμαζεύσῃ. Καὶ ἀπέρασα τὸν καιρόν μου ὀρφανή, καὶ τώρα ἀκόμα εἶμαι ὀρφανή, πεντάρφανη! Πῶς τὴν ἐλυπήθηκα τὴν καημένην! Τὴν ἔχασα διὰ πάντα καὶ ἔμεινα ἔρημη. Ὅσον ἔβλεπα τὸ λείψανόν της καὶ ἦτο χλωμὸν χλωμόν, καὶ τὸ κορμί της εἶχεν ἀπομείνει πετσὶ καὶ κόκκαλον καὶ δὲν ἠμποροῦσε νὰ σηκωθῇ νὰ περιπατήσῃ! Ἂς ἠμποροῦσα νὰ τῆς βάλω ἀντίψυχον*!

Καὶ ταῦτα λέγουσα ἡ Ἀνθοῦσα ἔκλαιεν. Ἡ Μαρίνα ὑπεχρεώθη νὰ κατέλθῃ πρὸς παρηγορίαν τῆς ὑπερτεσσαρακονταετοῦς ταύτης ὀρφανίας.

―Ὑπομονή, Ἀνθοῦσα, εἶπεν ἀνεγείρουσα αὐτὴν ἐκ τῶν γονάτων της. Ἀφοῦ λοιπὸν τὰ ἐξεύρεις ἀπὸ ἐδικόν σου καημόν, δὲν πρέπει νὰ παραξενεύεσαι ὅτι ἄλλος ὑποφέρει.

Ἡ Ἀνθοῦσα ἀπέμαξε τοὺς ὀφθαλμοὺς μὲ τὴν ἄκραν τῆς μαντήλας της. Ἡ Μαρίνα ἠγέρθη καὶ περιεπάτει ἐπὶ τῆς παραλίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι´

Ο ΘΕΙΟΣ ΓΟΥΛΜΗΣ

Τὴν ἑσπέραν ἐκείνην ἔμεινε προσωρμισμένον τὸ βρίκιον ἐν τῷ ὅρμῳ, ὅθεν ἀπέπλευσαν περὶ τὰ χαράγματα.

Ὁ σφοδρὸς Εὖρος εἶχε κοπάσει. Βοηθούμενοι ὑπὸ τῆς ἀπογείου αὔρας τῆς ἐξερχομένης ἐκ τῶν ὀρέων τῆς Ἰταλίας, ηὐτύχησαν νὰ πλεύσωσι μίλιά τινα. Πρὸς τὴν μεσημβρίαν ἔπνευσεν ὁ βοηθητικὸς Ἀργέστης.

Ὁ ναύκληρος Βερέττας ἦτο εὐχαριστημένος. Διηγεῖτο εἰς τὰ παιδία τὴν ἱστορίαν τοῦ ἀνέμου τούτου, διότι ἑκάστου ἀνέμου ἤξευρεν ἐκ στήθους τὴν βιογραφίαν, τὰς ἕξεις καὶ τὸν χαρακτῆρα.

Τὸ πλοῖον ἔσχιζε τὰ κύματα γοργῶς, ὁ δὲ θεῖος Γουλμὴς ἐκρότει ἐκ χαρᾶς τὰς χεῖρας. Χαρὰ καὶ ὑπερηφανία τοῦ ναύτου εἶναι ἡ ταχύτης τοῦ πλοίου.

― Σὰν γλάρος πετᾷ, παιδιά, ἔλεγεν.

Οἱ ναῦται ἐγέλασαν ἐν χορῷ εἰς τὴν ἁπλοϊκὴν ταύτην ἔκφρασιν τοῦ γέροντος συντρόφου των.

― Δὲν ηὗρες ἄλλο πουλὶ ἀπὸ τὸν ἑαυτόν σου νὰ εἴπῃς; ἀπήντησεν ὁ Κῶτσος.

Τῷ ὄντι δὲ ὁ γηραιὸς ναύτης ἐκαλεῖτο συνήθως «Γέρο Γλάρος ἢ Γλαρογιάννης» παρὰ τῷ ναυτικῷ κόσμῳ. Ἀλλὰ περὶ τούτου ἠδιαφόρει, ἤρκει ὅτι τὸ ὄνειρόν του ἐκόπη πρὸ πολλοῦ, καὶ δὲν ἠδύνατο πλέον νὰ πετάξῃ, μὲ οἱονδήποτε πτηνὸν καὶ ἂν τὸν παρέβαλλον.

Ὁ θεῖος Γουλμὴς ἐφόρει κοῦκον* ὑπερμεγέθη, ἐξ ἐκείνων οἵτινες καλύπτουσι μόνον ἐντίμους κεφαλάς. Εἶχε παχεῖς καὶ ἀγκιστρωτοὺς μύστακας, μεγάλους καὶ ἐξῳδηκότας ὀφθαλμοὺς καὶ πολιότριχα στρογγύλην κεφαλὴν ἐπὶ βραχέος κορμοῦ. Τὸ στόμα του, ἂν καὶ ἔμενε πάντοτε ἀνοικτόν, σπανίως ὡμίλει, καὶ ποτὲ δὲν παρεπονεῖτο. Καὶ ὅμως θὰ εἶχε τοιοῦτον δικαίωμα. Κατὰ τὴν ἀνδρικήν του ἡλικίαν ὑπῆρξεν ὁ ἀνακαινιστὴς ὅλων τῶν παμπαλαίων βομβαρδῶν, ὅσαι ποτὲ ἐκαρφώθησαν εἰς τὰ ρηχὰ ὕδατα τοῦ καλουμένου κόλπου τῆς «Ἀναστάσεως», ναυστάθμου τῆς νήσου Χ…. Πάντα δὲ τὰ σεσηπότα σκάφη, ὅσα ἠξιώθησαν δευτέρας καθελκύσεως καὶ κατέστησαν πλώιμα διά τινας μῆνας τοῦ θέρους, ὤφειλον τὸ θαῦμα τοῦτο εἰς τὸν θεῖον Γουλμήν. Ὁ παλαιὸς οὗτος ναύτης εἶχε τὴν μανίαν τῆς ἀναγεννήσεως τῶν παναρχαίων καὶ σκωληκοβρώτων σκουνῶν. Ἄλλως δέ, οὔτε τὰ χρηματικὰ κεφάλαιά του ἐξήρκουν διὰ νὰ προμηθευθῇ μίαν τρόπιν καί τινα στραβόξυλα* διὰ νέον πλοῖον.

Εὐτυχὴς οὐχ ἧττον θὰ ἦτο ὁ θεῖος Γουλμής, ἂν εὐδοκίμουν τὰ παλαιὰ εἰς τὰς χεῖράς του. Φεῦ! τὸ πρῶτον, ὅπερ ἀνεκαίνισε, μία ὡραία σκούνα, πρὸ ἑνὸς καὶ τριάκοντα ἐτῶν ναυπηγηθεῖσα τὸ πρῶτον, τὸν ἔφερεν εἰς θέσιν νὰ ρίψῃ τὸ φορτίον εἰς τὴν θάλασσαν, ἵνα σώσῃ τὸ σκάφος· τὸ δεύτερον πλοῖον, μεγαλοπρεπῆ τινα βομβάρδαν, ἑνδεκάκις ἐμβαλωθεῖσαν καὶ ὡραϊσθεῖσαν, «τὴν ἔρριψεν ἔξω διὰ νὰ σωθῇ τὸ φορτίον». Τέλος τὸ δεκάκις ἀλλάξαν κύριον, κατασκευὴν καὶ ἐξοπλισμόν, τὸ μέγα ἐκεῖνο πλοῖον, ὅπερ ἀφῆκε τὸν θεῖον Γουλμὴν ἐπὶ δώδεκα ἔτη ἀπαρηγόρητον, ἐβυθίσθη μετὰ τοῦ φορτίου ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ πληρώματος!

Καὶ ἰδοὺ πῶς ὁ θεῖος Γουλμής, ἀφοῦ ἐν τιμῇ καὶ δόξῃ εἶχεν ὑπάρξει κυβερνήτης καὶ ἀναβαπτιστὴς τριῶν μεγάλων πλοίων, ὅπερ ἦτο πασίγνωστον, καὶ θὰ ἠδύνατο μάλιστα νὰ καυχᾶται ὅτι ἦτο «πατὴρ τῆς ἑλληνικῆς ναυτιλίας», κατήντησεν ἐν τῷ γήρατι αὐτοῦ νὰ γίνῃ σύντροφος ἀπὸ κυβερνήτου!

Ἦτο μεσημβρία, καὶ ἐν τῷ κοιτῶνι τοῦ πλοιάρχου εὑρίσκετο ἡ Μαρίνα μόνη. Ὁ πλοίαρχος καταβάς, εὗρεν αὐτὴν καθημένην παρὰ τὴν κλίνην καὶ κλαίουσαν.

Ἰδοῦσα αὐτὸν ἀπέμαξε τὰ δάκρυά της.

Ὁ πλοίαρχος ἐκάθισε πλησίον αὐτῆς.

― Διατί δὲν ἀναβαίνεις ἐπάνω ν᾽ ἀερισθῇς, κόρη μου Μαρίνα;

― Θ᾽ ἀναβῶ μετ᾽ ὀλίγον, ἀπήντησεν ἐκείνη.

― Σὲ βλέπω, ἔκλαυσες πάλιν, εἶπεν ὁ πλοίαρχος. Δικαίωμά σου εἶναι, τέκνον μου, καὶ κανεὶς δὲν δύναται νὰ σ᾽ ἐμποδίσῃ. Ἀλλά, δι᾽ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, μὴ παραδίδεσαι εἰς τὴν ἀπελπισίαν. Σοὶ ἀρκεῖ ὅ,τι ὑπέφερες, καὶ áμὴñ θέλῃς νὰ ὑποφέρῃς πλειότερον.

― Καὶ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν ἄνθρωπον νὰ ὑποφέρῃ ἢ νὰ μὴ ὑποφέρῃ; εἶπεν ἡ κόρη σκεπτική.

― Ναί, ἀπὸ τὸν ἄνθρωπον ἐξαρτᾶται· διότι ν᾽ ἀλλάξῃ τις τὰ συμβάντα δὲν ἐμπορεῖ, ἀλλ᾽ ἐμπορεῖ ν᾽ ἀλλάξῃ τὸν ἑαυτόν του.

― Πῶς γίνεται τοῦτο!

― Νὰ μὴ ἀνασκάπτῃ πλειότερον τὸ κενὸν τὸ ὁποῖον ἐσχηματίσθη ἐντὸς τῆς καρδίας του, ἀλλὰ νὰ προσπαθῇ μάλιστα νὰ τὸ συγκαλύψῃ· μηδὲ νὰ ζητῇ νὰ μετρήσῃ τὸ βάθος τοῦ κενοῦ τούτου, μεταχειριζόμενος τὴν χεῖρά του ὡς βολίδα!

― Νὰ εἶναι ἀσυλλόγιστος, λοιπόν!

― Νὰ μὴ παραδίδεται εἰς τὴν σκέψιν, εἰς τὴν θλῖψιν, εἰς τὴν μελαγχολίαν. Τί θὰ ἐγίνετο ἡ ἀνθρωπότης, ἂν ἕκαστος κατεβάλλετο ὑπὸ τῆς πρώτης συμφορᾶς, ἥτις τῷ ἐπέρχεται; Ἤθελεν εἶναι ἤδη μηδενισμένη πρὸ αἰώνων, καὶ οὐδὲν θὰ ὑπῆρχεν. Ἀλλ᾽ ἡ ἀνθρωπότης εἶναι τόσον ἰσχυρά, ὥστε τοσαῦται ἀπ᾽ αἰώνων καταστροφαὶ δὲν ἠδυνήθησαν οὐδὲ θὰ δυνηθῶσι νὰ τὴν καταβάλωσιν. Ἂν τὰ ἄτομα ἀποθνήσκουσιν, ἀποθνήσκουσιν ὑποχωροῦντα εἰς τὸν νόμον τῆς φύσεως, ἀλλ᾽ ἡ ἀνθρωπότης ὀφείλει νὰ μείνῃ. Ἐπανίστανται ὅμως κατὰ τοῦ νόμου τῆς φύσεως καὶ οὐδὲν συντελοῦσιν εἰς τῆς ἀνθρωπότητος τὸν προορισμὸν οἱ ἄφρονες ἐκεῖνοι, οἵτινες ἀποθνήσκουσιν ἀμέσως ἐξ ἠθικῶν αἰτίων. Διότι ἂν πάντες τοὺς ἐμιμοῦντο, ἡ φύσις, ἀδυνατοῦσα πλέον νὰ θανατώσῃ, θὰ ἠδυνάτει ὡσαύτως καὶ νὰ γεννήσῃ. Ἑπομένως, ὅσοι αὐτοκτονοῦσιν οὕτως, ἀντιστρατεύονται εἰς αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ἡ Μαρίνα παρετήρει τὸν πλοίαρχον κατὰ πρόσωπον καὶ ἀτενῶς ἀκούουσα ταῦτα. Ὁ ἀρχαϊκὸς οὗτος ναύτης ἦτο λοιπὸν πεπαιδευμένος, ἦτο φιλόσοφος;

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ´

ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΝΩΛΟΥΣ

Τὸ βέβαιον εἶναι ὅτι ὁ πλοίαρχος ἠξίου ὅτι διέπρεπε κατὰ τὴν μάθησιν μεταξὺ τῶν συναδέλφων αὐτοῦ. Ἐγνώριζεν ὁπωσοῦν καλῶς τὴν ἰταλικὴν γλῶσσαν καὶ εἶχεν ἀναγνώσει βιβλία τινά, ἐξ ὧν ἤντλησε τὰς ἐγκυκλοπαιδικὰς γνώσεις του. Πάντα δὲ ταῦτα ἦσαν σπάνια κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν καιρόν.

―Ἀλλ᾽ ἂς ἀφήσωμεν αὐτά, ἐπανέλαβεν ὁ πλοίαρχος. Ἠθέλησα ἐγώ, ὁ ἄξεστος ναυτικός, νὰ σὲ ὁμιλήσω μὲ τοιαύτην γλῶσσαν! Ἀλλ᾽ ἐνόμισα ὅτι εἶχα τὸ δικαίωμα τοῦτο, διότι, κατὰ θείαν εὐδοκίαν, πολλὰ εἶδα εἰς τὴν ζωήν μου, κατὰ σύμπτωσιν δὲ ἐπιδημίας καὶ θανάτους συγγενῶν περισσοτέρους ἢ πᾶς ἄνθρωπος ἐν τῷ κόσμῳ! Τί νὰ σοὶ διηγηθῶ; Ὅσα εἶδα εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ Ἀλεξάνδρειαν, δὲν τὰ ἀναφέρω, διότι δύνασαι νὰ εἴπῃς ὅτι δὲν μ᾽ ἐπόνει. Ἐπίσης παραλείπω καὶ ὅ,τι συνέβη ποτὲ ἐντὸς τοῦ πλοίου μου. Ἀλλὰ πῶς νὰ λησμονήσω τὴν φρικώδη ἐκείνην καταστροφήν, ἥτις ἠρήμωσε τὴν νῆσον ὅπου εἶδα τὸ φῶς; Ἤμην παιδίον. Ἡ μήτηρ μου εἶχεν ἐμὲ καὶ τὴν ἀδελφήν μου, ὁ δὲ πατήρ μου ἐταξίδευε μὲ τὸ πλοῖόν του. Ἡ πόλις μας κεῖται εἰς ὑψηλὸν μέρος, ἀντικρὺ τῆς θαλάσσης, καὶ ὑπῆρχε γεροντικὸς χρησμός, ὅστις ἔλεγεν· «Ἡ χώρα Ν… δὲν φοβεῖται τὸ θανατικόν». Ἀλλὰ μᾶς ἐπεσκέφθη ἐν τοσούτῳ! Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐπῆραν τὰ βουνά. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ βουνὰ ἀκόμη ἠκούοντο θάνατοι. Καὶ ὁποῖοι θάνατοι, ὕψιστε Θεέ! Εἰς τὴν πόλιν δὲν ἔμειναν ἢ δύο πρόσωπα ζῶντα καὶ κινούμενα· ταῦτα ἦσαν ὁ ἱερεὺς καὶ ὁ ἰατρός. Ὁ ἱερεὺς ἐλησμόνησε πρὸ πολλοῦ τὰς προσφοράς του, καὶ δὲν ἐζήτει πλέον οὔτε σαρανταλείτουργα οὔτε ψυχικά, ὁ ἅγιος ἄνθρωπος! Ὅσον διὰ τὸν ἰατρόν, ἀντὶ νὰ ζητῇ πληρωμήν, εὐχαρίστως θὰ ἐπλήρωνεν αὐτὸς τοὐναντίον, ἂν ἠδύνατο νὰ σώσῃ ἕνα μόνον ἄνθρωπον. Τοῦ ἱερέως μάλιστα τοῦ ἔβγαλαν καὶ τραγούδι, τὸ ὁποῖον ἔλεγεν.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ἒ σύ, ὅ,τι καὶ ἂν εἶσαι,
φάντασμα, πέτρα, δαίμονας, ἐγὼ δὲν σὲ φοβοῦμαι·
εἶναι σκληρότερη ἀπὸ σέ, σκληρότερη ἡ καρδιά μου,
στῆς Παναγιᾶς τὴν ἐκκλησιὰ πενῆντα χρόνια τώρα,
τὸ σήμαντρο τῆς προσευχῆς βαρῶ πρωὶ καὶ βράδυ.
Πενήντα χρόνια ἀπ᾽ τὸ λαιμὸ κρεμῶ τὸ πετραχήλι·
ὅσους καλοὺς χριστιανοὺς ἀπὸ πενῆντα χρόνια
τὸ χῶμα τοῦτο δέχθηκεν ἐγὼ τοὺς ἔχω θάψει,
καὶ μὲ γνωρίζει ἡ γῆς αὐτὴ καθὼς γνωρίζει ἡ σκύλα
τὸ χέρι πὄνα κόκκαλο καθημερνὰ τῆς ρίχνει.
Ἐλπίζω, σὰν μὲ καταπιῇ, τὴν χάρη νὰ μὲ κάμῃ,
ὀγλήγορα τὴν σάρκα μου νὰ λυώσῃ, νὰ χωνέψῃ.

Ἀπὸ δὲ τὸ ᾆσμα, τὸ ὁποῖον ἐτραγῴδει ὁ λαὸς διὰ τὸν ἰατρόν, ἐνθυμοῦμαι τοὺς ἑπομένους στίχους.

Ἐμὲ πανούκλα καὶ ἀστρακιά, ἐμὲ εὐλογιὰ φοβᾶται,
ἐμέν᾽ ἀρρώστιες τρέμουνε καὶ ὅσες κακιὲς ἀνάγκες.

Ἀλλὰ πολὺ τὸν ἐκολάκευσαν τὸν ταλαίπωρον μὲ τοῦτο. Διότι τρία ἔτη ὕστερον ἀπέθανε καὶ αὐτὸς ἐξ ἐπιδημικῆς νόσου, εἰς ἓν χωρίον ὅπου εἶχε μεταβῆ.

Ὁ πλοίαρχος διεκόπη. Ἡ Μαρίνα ἐξηκολούθει νὰ τὸν παρατηρεῖ περιέργως.

― Λοιπόν, ἐπανέλαβε, διὰ νὰ ἐπανέλθω εἰς τὴν ἱστορίαν μου, ἡμεῖς ἤμεθα οἱ τελευταῖοι ὁποὺ ἀφήσαμεν τὴν οἰκίαν μας. Ἡ μήτηρ μου ἦτο γενναία, καὶ δὲν ἀπεφάσιζε νὰ φύγῃ ἐκ τῆς πόλεως. Ὅτε ὅμως εἶδε τὰς γειτονικὰς οἰκίας νὰ εἶναι ὅλαι ἔρημοι ἐκ θανάτων ἢ ἐξ ἐγκαταλείψεως, ὅτε ἀπέθανον ἡ γηραιὰ μάμμη μου καὶ ὁ θεῖός μου ἐκ τοῦ λοιμοῦ, ἠναγκάσθη ἡ μήτηρ μου νὰ ἐνδώσῃ, καὶ ἐφύγομεν καὶ οἱ τρεῖς. Τὴν ἀδελφήν μου, ἥτις ἦτο τεσσάρων ἐτῶν, τὴν ἐκράτει ἡ μήτηρ μου εἰς τὸν κόλπον της, ἐγὼ δὲ ἤμην ἑπτὰ ἐτῶν, καὶ ἐβάδιζον συρόμενος παρ᾽ αὐτῆς ἐκ τῆς χειρός. Ποτὲ δὲν θὰ λησμονήσω τὸν ἀγῶνα ἐκεῖνον τῆς μητρός μου. Μὲ θωπείας, μὲ ἀπειλάς, μὲ χιλίους τρόπους ἠνάγκαζεν ἐμὲ νὰ βαδίζω καὶ τὴν ἀδελφήν μου νὰ μὴ κλαίῃ. Ἄλλοτε ὑπεχρεοῦτο νὰ μᾶς βαστάζῃ καὶ τοὺς δύο εἰς τὰς ἀγκάλας της, ἔπειτα πάλιν ἀποκάμνουσα, μᾶς κατεβίβαζε καὶ τοὺς δύο, καὶ ἡ μικρὰ ἀδελφή μου ἐβάδιζέ τινα βήματα, καὶ μετ᾽ ὀλίγον τὴν ἐλάμβανε πάλιν εἰς τὴν ἀγκάλην της. Καὶ ἡ ὁδὸς ἦτο μακρά· ἐβαδίσαμεν οὕτω ἓξ ὥρας. Διευθυνόμεθα εἰς ἓν χωρίον, ὅπου ἡ μήτηρ μου εἶχε συντεκνίσσας* διὰ νὰ μᾶς φιλοξενήσωσιν. Ἀλλὰ πῶς δύναμαι νὰ περιγράψω τὴν θέσιν εἰς ἣν εὑρέθημεν, ὅτε ἐνυκτώθημεν εἰς τὸ βουνόν! Τὸ σκότος κατέβη †μικρὸν† καὶ ἐκάλυψε τὰ δάση, ὡς τοῖχος φράττων τὴν ὁδόν μας. Ἡ ἀδελφή μου ἔβαλε τὰ κλαύματα, ἐγὼ δὲ τὴν ἐμιμήθην. Ἐπεινῶμεν καὶ ἡ μήτηρ μου δὲν εἶχέ τι νὰ μᾶς δώσῃ νὰ φάγωμεν. Τότε μᾶς ἠπείλησεν ὅτι θὰ μᾶς ἄφηνεν εἰς τὴν ἐρημίαν μόνους νὰ μᾶς φάγωσι τὰ φαντάσματα, καὶ τοιουτοτρόπως «ἐλουφάξαμεν»* καὶ δὲν ἐκλαίομεν πλέον. Ἴσως ἡ μήτηρ μου ἐφοβεῖτο μὴ διὰ τῶν κραυγῶν μας ἐφελκύσωμεν κακοποιόν τινα ἄνθρωπον, ὅστις ἠδύνατο νὰ εὑρίσκηται ἐκεῖ πέριξ, καὶ διὰ τοῦτο ἐξέφερε τὴν ἀπειλὴν ταύτην. Τέλος ἡ μήτηρ μου μᾶς ἔβαλεν ἀμφοτέρους, τὴν ἀδελφήν μου εἰς τὰς ἀγκάλας καὶ ἐμὲ ἐπὶ τῶν ὤμων, καὶ οὕτως ἐφθάσαμεν εἰς τὸ χωρίον νύκτα. Ἔκρουσε μίαν θύραν, καὶ μᾶς ἤνοιξαν. Εἰσήλθομεν, καὶ οὐδὲν ἐνθυμοῦμαι πλέον, διότι ἔφαγα καὶ ἀπεκοιμήθην εὐθύς.

― Καὶ τὴν ἐπαύριον; ἠρώτησεν ἡ Μαρίνα.

― Τὴν ἐπαύριον, ἐπανέλαβεν ὁ πλοίαρχος, βλέπων μετὰ χαρᾶς ὅτι ἡ ὀρφανὴ ἐλάμβανεν ἐνδιαφέρον διὰ τὴν ἱστορίαν ταύτην, ἣν αὐτὸς ὁ διηγούμενος ὑπώπτευεν ἐν μέρει παιδαριώδη, τὴν ἐπαύριον ἐπεράσαμεν καλὰ μέχρι τῆς μεσημβρίας. Ἀλλὰ τί νὰ σοὶ εἴπω; Τὸ δειλινὸν ἦλθον χωρικοί τινες ζητοῦντες νὰ μᾶς ἀποβάλωσιν ἐκ τοῦ χωρίου.

― Διατί;

― Διότι, κατὰ δαιμονικὴν σύμπτωσιν, τὴν αὐτὴν νύκτα, καθ᾽ ἣν ἐφθάσαμεν εἰς τὸ χωρίον, ὅπου ἕως τότε ἦτον ὑγίεια, χωρικός τις ἠσθένησεν αἰφνιδίως καὶ τὴν πρωίαν ἀπέθανεν. Οἱ ἄνθρωποι λοιπὸν ἐταράχθησαν, καὶ ἐπίστευσαν ὅτι ἡμεῖς τοὺς ἐφέραμε τὴν ἐπιδημίαν.

― Καὶ λοιπὸν ἐφύγετε;

―Ὄχι. Ὁ κολλήγας μας ἦτο προεστώς, καὶ ἴσχυε. Δὲν μᾶς ἄφησε νὰ φύγωμεν. Ἀλλὰ τόσον χειρότερα δι᾽ αὐτὸν καὶ δι᾽ ἡμᾶς. Τὴν ἀκόλουθον νύκτα ἔρχονται ἔξωθεν τῆς οἰκίας ἄνδρες καὶ γυναῖκες μὲ στοιβιὰς καὶ μὲ ξηροὺς θάμνους, καὶ ἐζήτουν νὰ μᾶς καύσωσιν.

―Ἀληθινά!

―Ἔβαλαν πῦρ εἰς τὴν οἰκίαν. Ἐκεῖ ὁποὺ ἐκοιμώμεθα, ᾐσθάνθημεν αἴφνης ὑπερβολικὴν θερμότητα εἰς τὸ σῶμά μας. Ἡ μήτηρ μου ἐξύπνησε πρώτη, καὶ εὐθὺς ἐξήγειρε τὸν σύντεκνόν μας. Πάραυτα ἐστάθημεν ὅλοι ἐπὶ ποδός. Ἠκούομεν τὸν τριγμὸν τῶν καταφλεγομένων ξηρῶν σπάρτων, τὸ διὰ τῶν ὑαλίων εἰσερχόμενον φῶς μᾶς ἐθάμβου, ὁ καπνὸς μᾶς ἔπνιγεν. Αἱ φλόγες εἶχον περικυκλώσει ἤδη τὴν οἰκίαν. Δὲν ἐβλέπομεν ἐλπίδα σωτηρίας. Ἡ κολλήγισσα ἔβαλε τὰς κραυγάς. Ἡ μήτηρ μου συνήνου τὰς χεῖρας μὲ σχῆμα ἀπελπισίας. «Τὰ παιδιά μου! Τὰ παιδιά μου!» ἔλεγεν. Ἡμεῖς καὶ τὰ τέκνα τῆς οἰκίας ἐκλαίομεν. Ἡ μήτηρ μου ἔτρεξε πρὸς τὴν θύραν καὶ τὰ παράθυρα, ζητοῦσα νὰ εὕρῃ ἔξοδον. Ἀλλ᾽ ὁ σύντεκνος μᾶς προσεκάλεσε πάντας λέγων ταπεινῇ τῇ φωνῇ·

«Ἐλᾶτε ἐδῶ. Μὴ κάμνετε θόρυβον. Μὴ κοιτάζῃς τὴν θύραν, συντέκνισσα, δὲν θὰ φύγωμεν ἀπ᾽ ἐκεῖ».

Ταῦτα εἰπὼν κατέβη διὰ τῆς ἐντὸς τῆς οἰκίας χαμηλῆς κλίμακος εἰς τὸ κατώγειον. Τὸν ἠκολουθήσαμεν, χωρὶς νὰ ἐξεύρωμεν ποῦ μᾶς ὡδήγει. Ἐκεῖνος προηγεῖτο κρατῶν κηρίον ἀνημμένον. Ἡ σύζυγός του ἤρχετο μετ᾽ αὐτὸν παραπονουμένη καὶ λέγουσα· ― «Ἄχ, τὸ σπίτι μου, ἄχ τὸ σπιτάκι μου». ― Κατόπιν ἠκολουθοῦμεν οἱ λοιποί· ὁ σύντεκνος ἔκυψε χαμαί, καὶ ἤνοιξε κρυφίαν τινὰ καταρρακτήν*, διὰ δὲ τῆς λαμπάδος, ἣν ἐκράτει, ἔδειξεν ὑπόγειον κλίμακα. ― «Ἥσυχα, καὶ μὴ κάμνετε θόρυβον, μᾶς εἶπε· καταβῆτε ὅλοι ἐδῶ». Τότε ἡ μήτηρ μου, ἐννοήσασα τὸ μέσον τῆς σωτηρίας ὅπερ προσεφέρετο ἡμῖν, μᾶς ἥρπασε, τὴν ἀδελφήν μου καὶ ἐμέ, διὰ σφοδροῦ κινήματος εἰς τὰς ἀγκάλας της, καὶ κατέβημεν πάντες εἰς τὸ ὑπόγειον. Ἦτο δὲ τοῦτο μυστικὴ δίοδος, δι᾽ ἧς ἡ οἰκία τοῦ συντέκνου συνεκοινώνει πρὸς τὴν ἀντικρὺ αὐτῆς οἰκίαν. Τοιαῦται ὑπόγειοι ὁδοὶ ὑπῆρχον καὶ ὑπάρχουσι ἔτι εἰς πολλὰς οἰκίας ἐν τῇ πατρίδι μου, ἕνεκα τοῦ φόβου τῶν πειρατῶν, οἵτινες ἐπεχείρουν ἐνίοτε ἐκδρομὰς εἰς τὰ μεσόγεια χωρία μας, καὶ τῶν δεσποτῶν μας.

Ὁ κολλήγας ἡμῶν προηγεῖτο ἐντὸς τοῦ ὑπογείου φωτίζων τὴν ὁδόν, ἡ μήτηρ μου εἵπετο κρατοῦσα ἡμᾶς εἰς τὰς ἀγκάλας, τελευταία δὲ ἤρχετο ἡ συντέκνισσα παραπονουμένη. «Ἂχ τὸ σπιτάκι μου, τὸ ἔχασα τὸ σπιτάκι μου! Μοῦ τὸ ἔκαψαν τὰ σκυλιά». Ὁ σύζυγός της στραφεὶς αἴφνης, εἶπε πρὸς αὐτήν· «Σιώπα, καημένη! δὲν εὐχαριστεῖσαι ὅτι ἐγλυτώσαμεν τὴν ζωήν μας; Ὤ, τὸ σπίτι θὰ μᾶς τὸ πληρώσουν, καὶ μὴ σὲ μέλῃ».

Ἀφοῦ ἐβαδίσαμεν πολλὰ βήματα ἐντὸς τοῦ σκοτεινοῦ καὶ ὑγροῦ ὑπογείου, ὅπερ εἰς τὴν παιδικήν μου φαντασίαν καὶ ὑπὸ τὸ φῶς τῆς λαμπάδος ἀφῆκε παραδόξους ἐντυπώσεις, ἐφθάσαμεν εἰς τὴν βάσιν μικρᾶς κλίμακος. Ἀνέβημεν. Εἰς τὴν κορυφὴν ἐκείνης μᾶς ἔκλειε καταρρακτή, ὁμοία μὲ τὴν πρώτην. Ὁ σύντεκνος ὤθησεν αὐτὴν μὲ τὴν χεῖρα καὶ μὲ τὴν κεφαλὴν καὶ τὴν ἤνοιξεν ὑπεράνω ἡμῶν. Εἰσήλθομεν εἰς τὸ κατώγειον μιᾶς οἰκίας. Ὁ κολλήγας μας ἔκραξε. ― «Γείτονα! γείτονα». ― «Ποῖος εἶναι;» ἠρώτησε μία φωνή. ― «Ἐγώ, γείτονα, ὁ Καλέμης. Μᾶς ἔκαυσαν τὴν οἰκίαν μας, δὲν βλέπεις;»

Τότε ἐνεφανίσθη ἐνώπιον ἡμῶν γέρων τις τρίβων τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκ τῆς ἐκπλήξεως ἢ ἐκ τοῦ ὕπνου. Ὁ ἄνθρωπος οὗτος, ἐκαίετο ἡ οἰκία τοῦ γείτονός του, καὶ δὲν τὸ ᾐσθάνθη. Ἀλλ᾽ ἅμα ὡς ἤκουσε μικρὰν φωνὴν ἐντὸς τοῦ κατωγείου του, εὐθὺς ἐξύπνησε. ― «Καλῶς ἤλθετε, μᾶς εἶπε, περάσετε ἐπάνω. Ἡ Νικόλαινα θὰ χαρῇ πολύ, ὅταν ἐξυπνήσῃ καὶ μάθῃ ὅτι ἤλθατε. Τί κρῖμα ὁποὺ εἶναι περασμένη ἡ ὥρα, καὶ δὲν ἔχω φωτιὰν νὰ τηγανίσω ὀλίγα αὐγά. Τὸ δέκα βαρελῶν βαρέλι τοῦ κατωγείου εἶναι μεσόγεμον, γείτονα. Ἀγαπᾷς νὰ πίωμεν μίαν εἰς ὑγείαν τῆς παλαιᾶς συγγενείας τῶν πάππων μας;» ― «Μᾶς ἔκαυσαν τὸ σπίτι μας, γείτονα, ἀπήντησεν ὁ σύντεκνος. Τί κάθεσαι καὶ λέγεις αὐτοῦ; Ὑπάγωμεν νὰ ἐξυπνίσωμεν καὶ τοὺς γείτονάς μας, τοὺς υἱοὺς τῆς Βαΐτσας, διὰ νὰ βάλωμεν ἕνα χέρι ἴσως καὶ σβήσωμεν τὴν φωτιάν».

Καὶ τὸν ἔσυρεν ἐκ τῆς χειρός. Ἡ κολλήγισσα τοὺς ἠκολούθησεν, ἀφοῦ κατέκλινε τὰ δύο παιδία της καὶ ἡμᾶς μετ᾽ αὐτῶν ἐπὶ τοῦ ἀνακλίντρου. Ἡ μήτηρ μου ἐκάθισε πλησίον μας· ἔβλεπον ὑπὸ τὸ ἀμυδρὸν φῶς τῆς κανδήλας τὸ ὠχρὸν πρόσωπον τῆς μητρός μου λάμπον ὑπὲρ τὴν κεφαλήν μου ὡς πρόσωπον ἁγίας, καὶ ἀπεκοιμήθην.

Λοιπὸν αὐτὴ ἦτον ἡ διήγησίς μου· τώρα ἐγέρθητι, καὶ ἂς ἀναβῶμεν εἰς τὸ κατάστρωμα.

Ἡ Μαρίνα ὑπήκουσε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ´

Η ΚΑΚΙΑ

Νομίζομεν ὅτι ὁ μόνος λόγος, δι᾽ ὃν ἡ Μαρίνα ἠκροάσθη προσεκτικῶς τοῦ πλοιάρχου τὴν διήγησιν, δὲν ἦτο ἡ μεμακρυσμένη ὁμοιότης αὐτῆς πρὸς τὴν ἰδίαν ἑαυτῆς ἱστορίαν. Ἁπλῶς, ἡ ὀρφανὴ ἐφιλοφρονεῖτο οὕτω τὸν πλοίαρχον· διότι δὲν ἐλησμόνησε τὴν ἀγαθότητα, ἣν ἐπέδειξε πρὸς αὐτὴν κατὰ τὴν τρομερὰν ἐκείνην ὥραν, καθ᾽ ἣν εὑρίσκετο μόνη ἐν μέσῳ δύο νεκρῶν. Πολλάκις μάλιστα εἶχεν ἀναλογισθῆ, μεμφομένη ἑαυτήν, ὅτι ἐβίασε τὸν πλοίαρχον νὰ συνοδεύσῃ αὐτὴν εἰς τὴν ἄκαιρον ἐκείνην νεκροπομπίαν. Τῷ ὄντι δέ, τί θὰ ἐγίνετο αὕτη, ἐκτιθεμένη εἰς ἀγνώστους κινδύνους, ἂν ὁ πλοίαρχος τὴν ἐγκατέλειπε τὴν στιγμὴν ἐκείνην; Δὲν ἤκουε μόνον τὴν ἰδιοτελῆ τῆς λύπης αὐτῆς φωνήν, ἐν οὐδενὶ λόγῳ τιθεμένη τὸν προστάτην καὶ φίλον της; Καὶ πόσας συγγνώμας ὤφειλε νὰ ζητήσῃ παρὰ τοῦ πλοιάρχου διὰ τὴν κατάχρησιν ἐκείνην τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ!

Ὅτε ἀνέβη εἰς τὸ κατάστρωμα, εὗρε τὴν Κάκιαν καὶ τὴν μητέρα της καθημένας ἐφ᾽ ὑψηλοῦ μέρους καὶ ἐπισκοπούσας τὰ ἐντὸς τοῦ πλοίου. Ὁ ἄνεμος ἐσήκωνε λίαν ἀρχαϊκῶς τοὺς ποδογύρους των, καὶ ἐδείκνυε τὴν κεντητὴν τῆς Κάκιας ἐπιγονατίδα καὶ τὸ παχὺ γαστροκνήμιον τῆς κυρίας Ρίζου. Ὁ θεῖος Γουλμὴς ἱστάμενος παρ᾽ αὐτὰς ἤκουε τὰς εὐαρέστους ὁμιλίας, ἃς τῷ ἀπέτεινον.

Ἰδοῦσα τὴν Μαρίναν ἡ Κάκια διηυθύνθη ὁρμητικῶς πρὸς τὴν πρύμνην.

― Τί ἔγινες, Μαρίνα; Λοιπὸν ἀδίκως ἐχάρην διότι θὰ σὲ εἴχαμεν συνταξιδιώτισσαν. Δὲν ἀπηλαύσαμεν πλειότερον τὴν συναναστροφήν σου παρὰ ἂν εἶχες μείνει εἰς τὴν Μασσαλίαν.

Καὶ διὰ τοῦ προοιμίου τούτου εἰσῆλθεν εἰς πολλὰ θέματα συνδιαλέξεως, ἅτινα μετὰ πολλῆς βεβαίως χάριτος ἐπραγματεύθη.

Ἡ Μαρίνα ἤκουεν ἐν ὑπομονῇ καὶ ἀπήντα δι᾽ ὀλίγων λέξεων.

Πλησίον αὐτῶν διήρχετο συχνάκις ὁ Ζέννος, καὶ ἡ Κάκια ὕψου ἐπίτηδες, φαίνεται, τὴν φωνήν, ὅπως ἀκούηται παρ᾽ αὐτοῦ. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνος δὲν ἔδειξε πολλὴν περιέργειαν εἰς τοῦτο.

Τέλος ἡ Κάκια, βαρυνθεῖσα τὰς βραχυστόμους ἀπαντήσεις τῆς φίλης της, κατέλιπεν αὐτὴν καὶ ἀπεμακρύνθη ὀλίγα βήματα.

Ἐστηρίχθη ἐπὶ τῆς κωπαστῆς, καὶ ἐφαίνετο ρεμβάζουσα, ὡσεὶ ἐπεθύμει νὰ μιμηθῇ τὴν Μαρίναν, ἥτις ἔκαμνε συνήθως τοῦτο.

Ὄπισθεν αὐτῆς ἵστατο ὁ Ζέννος, πρὸς ὃν ἐστρέφετο ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν ἵνα ἴδῃ ἂν τὴν παρετήρει· φεῦ, ὁ Ζέννος δὲν προσεῖχεν εἰς αὐτήν.

Παρετήρησεν ὅμως ὅτι ἐνίοτε, ἀποσπῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀπὸ τῆς πυξίδος, ἔρριπτε μακρὸν καὶ περιπαθὲς βλέμμα πρός τι πρόσωπον. Τὸ πρόσωπον τοῦτο ἡ Κάκια ἀνεκάλυψε, καὶ ὁ ὄνυξ τῆς ζηλοτυπίας ἔσχισε τὸ στῆθος αὐτῆς. Ἦτο ἡ Μαρίνα. Ἐκάθητο αὕτη σιωπηλὴ ἐπί τινος βάθρου ἐσκυμμένην ἔχουσα τὴν κεφαλήν, καὶ μὴ βλέπουσα τὸν υἱὸν τοῦ πλοιάρχου.

Ἀλλ᾽ ἐκεῖνος τὴν παρετήρει πάντοτε.

Ἡ Κάκια, μὴ δυναμένη νὰ ὑποφέρῃ τὸν πόνον ὅστις ἔθλιψε τὴν καρδίαν της, τρέχει πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς, ἥτις ἐκάθητο εἰσέτι ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ὑψηλοῦ τόπου, καὶ ἡ αὔρα ἐφούσκωνε τὰς χειρῖδας καὶ τὰ περιστήθιά της.

― Μητέρα, μητέρα, εἶπεν, ἰδέ, ἰδὲ πῶς τὴν κοιτάζει!

Καὶ ἔδειξε τὸν Ζέννον καὶ τὴν Μαρίναν.

Ἡ κυρία Ρίζου διηύθυνε πρὸς τὸ μέρος τῆς πρύμνης μακρὸν βλέμμα, καὶ μὴ ἔχουσα τί ἄλλο νὰ εἴπῃ ὅπως παρηγορήσῃ τὴν θυγατέρα αὐτῆς ἀπήντησε.

―Ἄ, βέβαια. Τὸ ἐξεύρω καὶ ἐγώ· ὅταν πηγαίνουν τόσον σιμὰ εἰς τοὺς ἄνδρας καὶ κάμνουν τὸν ψόφιον… Πταίουν οἱ ἄνδρες ὕστερον;

― Μῆτέρ μου, εἶπεν ἡ Κάκια, ἥτις δὲν ἦτο λίαν ἔμπειρος τῆς ἀγυρτείας τῆς μητρός της, ἐκείνη δὲν τὸν κοιτάζει ποσῶς, καμώνεται ὅτι δὲν τὸν βλέπει.

― Τὰ ἐξεύρουν αὐτὰ αἱ τοιαῦται, ὁποὺ κάμνουν τὸ ἀρνίον τὸ ἄκακον, ἔκραξεν ἡ κυρία Ρίζου, μὲ κίνδυνον τοῦ ν᾽ ἀκουσθῇ παρὰ τῶν προσώπων περὶ ὧν ὡμίλει. Πολλὰ θὰ ἴδωμεν ἀκόμη εἰς αὐτὸ τὸ ταξίδι.

― Τί ἀγαπᾶτε, κυρία; ἠρώτησεν ὁ θεῖος Γουλμής, ὅστις ἀφ᾽ ἧς στιγμῆς ἠξιώθη τῆς ἐμπιστοσύνης τῆς κυρίας Ρίζου εἶχε φορέσει λοξῶς τὸν κοῦκόν του.

― Δὲν βλέπεις ἐκεῖ! εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου, χωρὶς νὰ σκεφθῇ.

― Τί νὰ ἴδω; ὑπέλαβεν ὁ θεῖος Γουλμὴς μὴ ἐννοῶν.

― Τίποτε, εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου μεταμεληθεῖσα.

Ὁ θεῖος Γουλμὴς ἔμεινε κοιτάζων αὐτὴν μὲ ἀνοικτὸν στόμα χάσκον, καὶ δὲν ἐτόλμησε νὰ ἐπαναλάβῃ τὴν ἐρώτησίν του. Ἐν τούτοις ὁ Ζέννος εἶχεν ὑποπτεύσει, φαίνεται, ὅτι ὡμίλουν περὶ αὐτοῦ, καὶ ἔστρεφεν ἀνήσυχα βλέμματα πρὸς τὴν πρῷραν. Ἡ δὲ Μαρίνα ἐγερθεῖσα αἴφνης κατέβη εἰς τὸν κοιτῶνα.

Ἡ κυρία Ρίζου ἐνόμισεν εὔθετον τὸν καιρὸν νὰ κάμῃ ἔφοδον, καὶ καταλιποῦσα τὴν θέσιν αὐτῆς διηυθύνθη πρὸς τὴν πρύμνην.

― Δὲν μοὶ λέγεις, Ζέννε, ἠρώτησε πλησιάσασα τὸ στόμα της εἰς τὸ οὖς τοῦ νέου, σκοπεύεις νὰ νυμφευθῇς τὴν νέαν αὐτήν;

― Ποίαν νέαν; εἶπεν ὁ Ζέννος ἐκπλαγεὶς καὶ διατεθεὶς δυσαρέστως πρὸς ταύτην τὴν τόλμην.

― Τὴν θυγατέρα τοῦ Βεργίνη, εἶπε σταθερῶς ἡ κυρία Ρίζου.

―Ὄχι… ποῖος τὸ εἶπε;… δὲν ἐξεύρω…

― Τότε διατί κάμνεις τὸν ἔρωτα* μαζί της;

― Τί λέγεις, κυρία! εἶπεν ἀξιοπρεπῶς ὁ νέος νυγεὶς ἐκ τῆς θρασύτητος ταύτης· σοὶ ἀπαγορεύω νὰ ὁμιλῇς ἀπρεπῶς προκειμένου περὶ προσώπων ἀπόντων.

― Μὴ θυμώνῃς· ἀστεΐζομαι, ἐτραύλισεν ἡ κ. Ρίζου.

― Τόσον χειρότερα, διότι ἀστεΐζεσαι κακῶς καὶ ἀκαίρως.

― Καλά, ἀφοῦ θυμώνεις τόσον εὔκολα, ἄλλοτε δὲν σοὶ ὁμιλῶ.

Καὶ ἀπεσύρθη ὀργίλη.

― Τί τοῦ ἔλεγες, μητέρα; ἠρώτησεν ἡ ἀνυπόμονος Κάκια.

― Τίποτε.

― Πῶς τίποτε;

― Τὸν ἠρώτων περὶ τῆς ὑγιείας του, εἶπε κωμικῶς ἡ κ. Ρίζου.

― Καὶ τί ἄλλο;

― Καὶ περὶ τῆς ὑγιείας τῆς Μαρίνης.

― Λοιπὸν τί σοὶ ἀπήντησε;

― Μοὶ ἀπήντησεν ὅτι εἶναι καλά.

― Θὰ μοὶ εἴπῃς σωστὰ λόγια ἢ ὄχι;

―Ὢ ἄφησέ με, εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου, δὲν ὑποφέρεσαι καὶ σὺ μὲ τὰς ὑποψίας σου.

Ἡ Κάκια ἐνόησε ἐκ τῶν διφορουμένων τούτων ἀποκρίσεων ὅτι ἡ μήτηρ της εἶχε διαπράξει ἀνοησίαν τινά, ἥτις ἐξέσπασε κατὰ τῆς κεφαλῆς της. Ὅθεν δὲν ἐπέμεινε πλειότερον.

Ἀλλ᾽ ἀπέκειτο εἰς αὐτὴν νὰ διδαχθῇ ἐκ τοῦ ὀλισθήματος τῆς μητρός της, καὶ θὰ ἴδωμεν εὐθὺς πόσον πρακτικώτερον ἦτο τὸ σχέδιον, ὅπερ συνέλαβε.

Τὴν φορὰν ταύτην ἡ Κάκια ἐφάνη μᾶλλον θετικὴ τῆς μητρὸς αὐτῆς.

Ὅτε μετ᾽ ὀλίγην ὥραν ἡ Μαρίνα ἀνέβη πάλιν εἰς τὸ κατάστρωμα, πλησιάζει αὐτὴν καὶ ἀρχίζει ὁμιλίαν.

― Τί γίνεσαι, Μαρίνα; Δὲν σὲ ἦλθε πλῆξις εἰς αὐτὸ τὸ ταξίδιον; Ὅσον δι᾽ ἐμέ, ἐβαρύνθην.

― Οὔτε μὲ μέλει, εἶπεν ἡ ὀρφανή.

― Πῶς δὲν σὲ μέλει; Λοιπὸν εὐχαριστεῖσαι νὰ ταξιδεύῃς πάντοτε;

Ἡ Μαρίνα ἔσεισε τοὺς ὤμους.

―Ἀπορῶ μὲ αὐτοὺς τοὺς θαλασσινούς, ἐξηκολούθησεν ἡ Κάκια, πῶς δὲν βαρύνονται νὰ ἐξοδεύουν ὅλην τὴν ζωήν των εἰς τὰ ταξίδια.

― Καὶ ἐγὼ ὁμοίως, εἶπεν ἀσκόπως ἡ Μαρίνα.

― Καὶ ὅσον συλλογίζομαι ὅτι ἔχουν συζύγους, αἵτινες δὲν τοὺς βλέπουν μίαν φορὰν τὸ ἔτος! Ἄ, ἂν οἱ γονεῖς μου μοὶ ἔδιδον ναυτικὸν σύζυγον, δὲν ἤθελα τὸν ὑποφέρει.

Ἡ Μαρίνα ἀπήντησε πάλιν δι᾽ ἀσημάντου νεύματος.

―Ἂν καὶ ὑπάρχουν μεταξὺ αὐτῶν πολλοὶ εὔμορφοι ἄνδρες, πράγματι, ἐπανέλαβεν ἡ Κάκια. Πῶς σὲ φαίνεται, λόγου χάριν, ἐκεῖνος;

Καὶ ἔδειξε τὸν νέον Κῶτσον.

― Πῶς θέλεις νὰ μὲ φανῇ; εἶπεν ἡ Μαρίνα χωρὶς νὰ στρέψῃ τοὺς ὀφθαλμοὺς νὰ ἴδῃ.

― Καὶ ὁ Ζέννος, ὁ υἱὸς τοῦ πλοιάρχου μας, πῶς σὲ φαίνεται;

Λέγουσα τοῦτο ἡ Κάκια ἔτεινε πᾶσαν τὴν προσοχήν της ἐπὶ τοῦ προσώπου τῆς ὀρφανῆς. Ἀλλ᾽ οὐδὲν ἀνεκάλυψεν ἐκ τούτου. Ἡ Μαρίνα ἔμεινεν ἀπαθής.

― Πῶς νὰ μὲ φανῇ; εἶπε.

― Δύνασαι νὰ διαφωνῇς, ἀλλ᾽ ἐγὼ τὸν νομίζω ὡραῖον ἄνδρα. Κοίταξε τὰ ὑπερήφανα ἐκεῖνα μαῦρα ὀφρύδια, τὰ κατσαρὰ μαλλία καὶ τὸ ὑψηλὸν μέτωπον! Κοίταξε, τὸ στρογγύλον καὶ ἡλιοκαὲς πρόσωπον! Καὶ μὲ πόσην χάριν φορεῖ τὸν ναυτικόν του κοῦκον!

Ἡ Κάκια διεκόπη καὶ ἐξηκολούθει νὰ παρατηρῇ ἀτενῶς τὴν Μαρίναν, ἀλλ᾽ ἐκείνη ἔμεινεν ἐντελῶς ἀτάραχος.

― Καὶ ὁποία εὐγένεια! Ὁποῖαι περιποιήσεις! Ἀληθὴς ἱππότης. Δὲν ἐπίστευά ποτε νὰ ὑπάρχωσι τοιοῦτοι μεταξὺ τῶν ναυτικῶν.

― Εἶναι ἀληθὲς ὅτι εἶναι εὐγενής, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

― Χαίρω διότι τὸ ὡμολόγησες. Ἂν ἐσιώπας εἰς τοῦτο, θὰ ἔλεγα ὅτι ἦσο ἀχάριστη.

―Ἀχάριστη; Διατί; ἠρώτησεν ἡ Μαρίνα, κατανοήσασα ἤδη τὸν κακεντρεχῆ σκοπὸν τοῦ πανηγυρικοῦ τούτου.

― Διότι διὰ σὲ ὁ κύριος Ζέννος φαίνεται ὅτι ἔχει προμηθευθῆ τὴν εὐγένειάν του καὶ εἰς σὲ ἐξοδεύει ὅλας σχεδὸν τὰς περιποιήσεις του.

Ἡ Μαρίνα ᾐσθάνθη ἐλαφρόν τινα θυμόν, ὅστις ἐξεδηλώθη διὰ στιγμιαίας συστολῆς τῶν ὀφρύων· ἀλλὰ συνῆλθε παραχρῆμα.

― Τῷ εἶμαι πολὺ εὐγνώμων, εἶπεν· ἀλλ᾽ ἡ εὐγένειά του αὕτη πρὸς ἐμὲ ἔχει ἀφορμὴν τὴν παλαιὰν φιλίαν τῆς οἰκογενείας του μὲ τὴν ἰδικήν μου καὶ τὴν παροῦσαν λύπην μου.

― Τὸ ἐξεύρω ὅτι εἶσαι λυπημένη, καλή μου φίλη, εἶπεν ὑποκριτικῶς ἡ Κάκια. Ἀλλ᾽ εὔχομαι νὰ λησμονήσῃς ταχέως τὸ δυστύχημά σου, καὶ τότε θὰ γίνῃς εὐτυχής.

Ἡ Μαρίνα οὐδὲν ἀπήντησε.

― Καὶ ὅταν συλλογίζωμαι ὅτι ἔχασες τοιούτους γονεῖς, τοὺς ὁποίους ποτὲ δὲν θὰ λησμονήσῃς, καὶ ἔμεινες μόνη εἰς τὸν κόσμον τοῦτον, μοὶ ἔρχονται τὰ δάκρυα. Σὲ βεβαιῶ, Μαρίνα, ὅτι, καὶ συγγενής μου ἂν ἦσο, δὲν θὰ σ᾽ ἐπονοῦσα τόσον. Ἔχεις δίκαιον νὰ κλαίῃς καὶ νὰ μὴ παρηγορῆσαι. Ἀλλὰ τί λέγω; Θὰ σὲ κάμω νὰ κλαύσῃς χωρὶς νὰ θέλω.

Ἡ Μαρίνα κατέβαλεν ἡρωικὸν ἀγῶνα καὶ κατώρθωσε νὰ κρατήσῃ τὰ δάκρυα.

―Ἄφησέ τα τώρα αὐτά, εἶπε ζωηρῶς. Δὲν ἤξευρα ὅτι ἤθελον σὲ λυπήσει, Μαρίνα. Ἀλλὰ δὲν ἐννοῶ τί εἴδους παράξενη νέα εἶσαι. Σοὶ ὁμιλοῦν χαροποιά, δὲν ἀπαντᾷς· σοὶ ὁμιλοῦν ἀδιάφορα, βαρύνεσαι ν᾽ ἀκούῃς· σοὶ ὁμιλοῦν λυπηρά, θυμώνεις· λοιπὸν εἶναι ἀνάγκη νὰ μὴ σ᾽ ὁμιλῇ κανεὶς διόλου; Συγχώρησέ με· ἄλλοτε δὲν θὰ σ᾽ ἐνοχλήσω.

― Δὲν ἠθέλησα νὰ σὲ προσβάλω, Κάκια. Δύνασαι νὰ μ᾽ ὁμιλῇς, καὶ μὲ ὑποχρεώνεις μάλιστα. Ἀλλὰ πολλάκις λέγεις πράγματα ὁποὺ δὲν ἐννοῶ διατὶ τὰ λέγεις.

―Ἕνεκα τῆς πρὸς σὲ φιλίας μου μόνον. Ἀλλὰ θὰ ὠφεληθῶ ἀπὸ τὸ μάθημα τὸ ὁποῖον μὲ δίδεις.

Βεβαίως «παράξενη νέα» ἦτο ἡ Μαρίνα, καὶ ἡ Κάκια εἶχε δίκαιον κατὰ τοῦτο. Ἐνόμιζεν ἀνανδρίαν τὸ νὰ κλαίῃ ἐνώπιον τοῦ κόσμου καὶ ἐπεθύμει νὰ ἔχῃ ἀπόρρητον τὸ πένθος της.

Ἐξ ὅλων τῶν προσώπων τοῦ ἡμετέρου διηγήματος, πλὴν τῆς τροφοῦ της, μόνος ὁ πλοίαρχος τὴν εἶχεν ἰδεῖ κατὰ τύχην κλαίουσαν. Καὶ αὐτὴ δὲ ἡ μέλαινα ἐσθής, ἣν κατὰ τὸ ἔθιμον ἐφόρει, τῇ ἦτο ὀχληρά, καὶ προῃρεῖτο νὰ κρύπτηται ἐπὶ μακρὰς ὥρας ἐν τῷ θαλάμῳ, ἵνα μὴ εἶναι ὁρατὸν τὸ πένθος της. Πρὸς πάντας δὲ τοὺς συμπλωτῆρας αὐτῆς ἐφέρετο σεμνῶς καὶ σχεδὸν ἀγροίκως.

Παράξενη νέα. Ἀλλ᾽ ὁποία ὑπεράνθρωπος γενναιότης ἀπῃτεῖτο διὰ μίαν κόρην ἵνα, μετὰ τὸ ποτήριον ὅπερ εἶχε πίει, δυνηθῇ ν᾽ ἀντιμετωπίσῃ τοσαύτην ὕπουλον θρασύτητα!

Μόνος ὁ Ζέννος ἐνόει ὀρθῶς τὸν χαρακτῆρά της, ὡς ἐνόμιζεν. Ἡ κόρη αὕτη ἦτο κατ᾽ αὐτὸν ἄγγελος πραότητος καὶ ὑπομονῆς, ἁγία τῶν πρώτων τοῦ χριστιανισμοῦ αἰώνων, παράδειγμα ἀγάπης καὶ ταπεινώσεως, ἐνθουσιασμοῦ καὶ ἀπαθείας. Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος ἔτρεφε βεβαίως βαθεῖαν συμπάθειαν πρὸς αὐτήν, καὶ δὲν ἦτο ἀξιόπιστος ὅλως μάρτυς.

Κατὰ βάθος δὲ ἡ Μαρίνα ἦτο ἀγαθὴ καὶ εὐσεβὴς ψυχή, ὑπερήφανος καὶ ἀναξιοπαθοῦσα, τραχεῖα ἐνίοτε, συμπαθητικὴ τρὸς τοὺς ἀγαπῶντας καὶ ἀφόρητος πρὸς τοὺς μισοῦντας αὐτήν.

Ἀλλὰ διατί τοιαῦται ἀντιθέσεις ἐν τῷ χαρακτῆρι νεαρᾶς κόρης;

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΓ´

Η ΩΤΑΚΟΥΣΤΡΙΑ

Τὴν αὐτὴν ἑσπέραν ὁ πλοίαρχος Βίλλιος ἐδείπνει μετὰ τῆς Μαρίνης καὶ τῆς Ἀνθούσης ἐν τῷ θαλάμῳ τῆς φιλοξενίας.

Ὁ καλὸς πλοίαρχος διένεμε τὸν χρόνον αὐτοῦ μεταξὺ τοῦ πληρώματος καὶ τῆς προστατευομένης του, καὶ εἶχε μεταβάλει χάριν αὐτῆς τὴν δημοκρατικὴν καὶ κοινοβιακὴν ἐθιμοταξίαν τοῦ ἑλληνικοῦ ναυτικοῦ. Καὶ προεγευμάτιζε μὲν συνήθως μετὰ τῶν ναυτῶν αὐτοῦ, ἐδείπνει δὲ μετὰ τῆς ὀρφανῆς.

Κατ᾽ ἀρχὰς οἱ τρεῖς δαιτυμόνες ἦσαν σιωπηλοί, ἀλλὰ κατ᾽ ὀλίγον ἡ Ἀνθοῦσα ἔχουσα καλὴν διάθεσιν ἐκείνην τὴν ἑσπέραν ἠθέλησε νὰ ἐνθυμηθῇ πολλάκις ἱστορίας καὶ νὰ τὰς διηγηθῇ μάλιστα.

―Ἐνθυμεῖσαι, πλοίαρχε, τὸ ταξίδιόν μας, ὅταν μᾶς ἔφερες εἰς τὴν Μασσαλίαν; Ὣς πόσα χρόνια νὰ εἶναι;

― Δεκατέσσαρα.

―Ἐνθυμεῖσαι σύ, Μαρίνα;

― Μόλις, ὡς ὄνειρον.

―Ἦτο πολὺ μικρά, εἶπεν ὁ πλοίαρχος.

― Τί παράξενον ταξίδιον! ἐπανέλαβεν ἡ Ἀνθοῦσα. Τί καλὸς καιρός! Εἰς ὅλον τὸ πέλαγος μ᾽ ἔπιανεν ἡ θάλασσα ὁλονέν! Καὶ τὰ κύματα παντοῦ, παντοῦ φουσκωμένα ἦσαν. Ἀλλὰ πῶς; Τώρα δὲν κάμνει πλέον τρικυμίας πλοίαρχε;

― Τί λέγεις, Ἀνθοῦσα; εἶπεν ἡ Μαρίνα· αἰωνίως ἀνοησίας διηγεῖσαι.

― Ἡσύχασε, κόρη μου, δὲν εἶμαι δεισιδαίμων, εἶπεν ὁ πλοίαρχος γελῶν. Ἐξακολούθει, Ἀνθοῦσα, μοὶ ἀρέσκει νὰ σὲ ἀκούω.

― Ἡ εὐγενία σου ἦσο φίλος τοῦ ἀτυχοῦς κυρίου μου, καὶ διὰ τοῦτο σοῦ ὁμιλῶ μὲ θάρρος. Ἀλλὰ πῶς! Δὲν ἐνθυμεῖσαι, Μαρίνα, ὁποὺ σ᾽ ἐκρατοῦσα εἰς τὰς χεῖράς μου ὅλον τὸ ταξίδιον, καὶ ἤθελες νὰ τρέχῃς ἐπάνω εἰς τὸ κατάστρωμα, ἐμπρός, ὀπίσω; Ἄχ, ἡ καημένη ἡ κυρά μου, πόσον ἦτον ἀνήσυχη, ἂν δὲν μᾶς ἔβλεπε μίαν στιγμήν! Πῶς ἤρχετο κατόπιν μας φωνάζουσα. «Τὸ κορίτσι! πρόσεχε, Ἀνθοῦσα! Τὸ κορίτσι, τὰ μάτια σου τέσσαρα»! Ἐφοβεῖτο μήπως πέσῃς εἰς τὴν θάλασσαν, ἂν σὲ ἄφηνα μίαν στιγμὴν ἀπὸ τὰς χεῖράς μου. Σὺ πάλιν ἔβλεπες τὰ κύματα, καὶ ἤθελες νὰ σὲ βαστῶ πάντοτε ἐπάνω εἰς τὴν κωπαστήν.

Αἱ ἀναμνήσεις αὗται ἦσαν βεβαίως λυπηραὶ εἰς τὴν Μαρίναν, καὶ ὁ πλοίαρχος ἡτοιμάζετο ν᾽ ἀλλάξῃ τὴν ὁμιλίαν. Ἀλλὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην κατῆλθέ τις διὰ τοῦ ὀπαίου εἰς τὸν θάλαμον, ἐνῷ εἶχον ἤδη τελειώσει τὸν δεῖπνον αὐτῶν. Ἦτο ὁ κύριος Ρίζος. Ὁ πλοίαρχος ἠγέρθη καὶ τῷ ἔκαμε τόπον νὰ καθίσῃ. Ἡ Μαρίνα καὶ ἡ Ἀνθοῦσα συνεμαζεύθησαν εἰς τὴν ἄκραν των.

―Ἐτόλμησα νὰ σᾶς πειράξω, εἶπεν ὁ κ. Ρίζος, χάριν τῆς κυρίας Μαρίνης, τὴν ὁποίαν δὲν βλέπομεν πολὺ συχνὰ ἐπάνω. Ἡ σύζυγός μου καὶ ἡ κόρη μου θλίβονται πολύ, διότι ἡ κυρία Μαρίνα φαίνεται ὡς νὰ τὰς ἀποφεύγῃ. Ἐπιθυμῶ νὰ ἐξεύρῃ ἡ κυρία Μαρίνα ὅτι εἴμεθα φίλοι της καὶ εὐχαρίστως ἐπιθυμοῦμεν τὴ συναναστροφὴν αὐτῆς καὶ ἡ στέρησίς της μᾶς λυπεῖ παραπολύ.

Ὁ πλοίαρχος καὶ ἡ Ἀνθοῦσα ἐκοίταξαν τὸν κ. Ρίζον μηδὲν ἐννοοῦντες. Ἡ ὀρφανὴ ἔστρεψεν ἱκετικὸν βλέμμα πρὸς τὸν προστάτην αὐτῆς, ὡς νὰ τῷ ἔλεγεν· «Ἀπαντήσατε, παρακαλῶ, ἀντ᾽ ἐμοῦ».

Ὁ πλοίαρχος κατενόησε τοῦτο τὸ βλέμμα.

― Μὴ ἀνησυχεῖτε, κύριε Ρίζε, εἶπεν, ἡ Μαρίνα θέλει καλὸν δι᾽ ὅλον τὸν κόσμον καὶ διὰ σᾶς ἐπίσης. Ἂν δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος φαίνεται ἀδιάθετος καὶ μελαγχολική, ἀπόδοτε τοῦτο εἰς τὴν λύπην, εἰς ἣν τὴν ἐβύθισεν ἡ στέρησις τῶν γονέων της.

Ἡ Μαρίνα εὐχαριστήθη ἐντελῶς ἐκ τῆς ἀπαντήσεως τοῦ πλοιάρχου καὶ ἐνόμισεν ὅτι ἀπηλλάχθη. Ἐνῷ δὲ ἤνοιγε τὸ στόμα νὰ προσθέσῃ καὶ αὐτὴ ὀλίγας λέξεις, ὅπως μὴ φανῇ ὑπερβαλλόντως ψυχρά, βλέπει ἄλλον καταβαίνοντα τὴν μικρὰν κλίμακα. Ἦτο ἡ κυρία Ρίζου.

Ἡ Ἀνθοῦσα ὠργίσθη ἅμα ἰδοῦσα αὐτήν. Βεβαίως τὸ ν᾽ ἀκολουθήσῃ κατὰ πόδα τὸν σύζυγον αὐτῆς εἰς τὴν ἐπίσκεψιν ταύτην ἐσήμαινεν ὅτι ἦσαν συνεννοημένοι, καὶ πιθανῶς εἶχεν ἀποστείλει τὸν σύζυγόν της ὡς πρόδρομον ἑαυτῆς.

―Ἄ, ἐδῶ εἶσαι; εἶπε βλέπουσα αὐτόν· χαίρω διότι σὲ ηὗρα ἐδῶ. Ἡμεῖς τόσας ἡμέρας ἀφήσαμεν τὴν Μαρίναν μοναχήν, καὶ ἦτο λυπημένη. Ἄλλον ἐκτὸς τῆς Ἀνθούσης καὶ τοῦ πλοιάρχου, ὅστις δὲν εὐκαιρεῖ πολύ, δὲν εἶχε διὰ συντροφίαν. Λοιπὸν δὲν ἐκάμαμεν καλὰ νὰ ἔλθωμεν, Μαρίνα; Τί λέγεις;

― Καλῶς ἤλθετε, εἶπεν ἡ νεᾶνις προσπαθοῦσα νὰ μειδιάσῃ.

―Ἦτο ἀνάγκη νὰ τὸ εἴπῃς, διότι ἄλλως, σὲ βεβαιῶ, πολὺ ἐδιστάζομεν, ὁ σύζυγός μου καὶ ἐγώ, φοβούμενοι μὴ σ᾽ ἐνοχλήσωμεν.

―Ὄχι, ποσῶς, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

― Τότε θὰ μᾶς ἐνθαρρύνῃς, θὰ ἐπανέλθωμεν καὶ ἄλλοτε. Καὶ τῷ ὄντι, δὲν ἐννοῶ διατί πρέπει νὰ μένῃς πάντοτε κλεισμένη μόνη σου· δὲν ἐννοῶ διατί δὲν πρέπει νὰ ἔχωμεν ἐγκαρδίους σχέσεις.

― Σᾶς εὐχαριστῶ, εἶπεν ἡ ὀρφανή.

― Ἡ Μαρίνα θέλει νὰ εἶναι φίλη ὅλων, εἶπεν ὁ πλοίαρχος σπεύσας εἰς βοήθειαν αὐτῆς· ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλλοι ἂς μὴ ἀπορῶσιν ἂν ἐξ ἀνάγκης εἶναι ὀλίγον στενοχωρημένη καὶ βαρετή.

Καὶ ζητήσας συγγνώμην παρὰ τῶν ἐπισκεπτῶν του ἔθηκε τὸν πόδα ἐπὶ τῆς κλίμακος ἵνα ἐξέλθῃ.

― Διατί, πλοίαρχε; εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου.

―Ἔχω ἐργασίαν ἐπάνω. Ἔπειτα εἶναι ὡραία ἑσπέρα ἀπόψε, καὶ ἐδῶ κάτω εἶναι στενόχωρα. Ἂν θέλῃ ἡ Μαρίνα ν᾽ ἀναβῆτε, ὁ καθαρὸς ἀὴρ θὰ σᾶς εἶναι εὐάρεστος. Καὶ τὸ ψῦχος τῆς θαλάσσης ἀκόμη εἶναι ὠφέλιμον.

Εἴτε τυχαίως εἶπεν ὁ πλοίαρχος τοῦτο, εἴτε σκοπίμως, ἡ Μαρίνα τὸν εὐχαρίστει ἐντὸς τῆς καρδίας της διὰ τὴν συμβουλήν.

Ἡ δὲ κυρία Ρίζου δὲν ἀνησύχησε παντελῶς περὶ τούτου, ἀλλ᾽ ἐπανέλαβε τὰς διεξοδικὰς φιλοφρονήσεις.

― Θὰ περάσωμεν καλὰ εἰς τὴν Σμύρνην, Μαρίνα, ἂν ἐπιθυμῇς τὴν φιλίαν μας. Τὸ πένθος σου θὰ λησμονηθῇ κατ᾽ ὀλίγον, καὶ ἡ Κάκια, ἥτις εἶναι τόσον εὔθυμος, θὰ σὲ διασκεδάζῃ ἀδιακόπως.

― Καὶ ἐγὼ ἀγαπῶ τὴν συναναστροφὴν τῆς Κάκιας, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

―Ὅσον διὰ τὸν σύζυγόν μου, εἶναι ὁ φιλησυχώτερος ἀνὴρ τοῦ κόσμου καὶ ὁ μᾶλλον σεβόμενος τὸ γυναικεῖον φῦλον.

―Ἀλήθεια, εἶπεν ὁ κύριος Ρίζος.

― Θέλεις νὰ κατοικήσῃς μαζί μας, εἰς τὴν οἰκίαν μας; ἐπανέλαβεν ἡ κυρία Ρίζου σπεύδουσα νὰ προχωρήσῃ μὲ μακρὰ βήματα εἰς τοὺς συνδυασμοὺς τούτους τῆς φαντασιώδους φιλοστοργίας.

― Θὰ ἴδωμεν, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

―Ἂς φθάσωμεν πρῶτα ὑγιεῖς, προσέθηκεν ἡ κυρία Ρίζου.

Τὴν αὐτὴν στιγμήν, καθ᾽ ἣν ἐλέγοντο ταῦτα ὑπὸ τὸ κατάστρωμα, ὁ πλοίαρχος Βίλλιος συνδιελέγετο ταπεινῇ τῇ φωνῇ μὲ τὸν υἱόν του ὑπὲρ τὴν ὀροφὴν τοῦ θαλάμου τούτου.

― Εἰπὲ εἰς τὴν Μαρίναν νὰ δυσπιστῇ πρὸς αὐτὴν τὴν γυναῖκα, ἔλεγεν ὁ Ζέννος.

― Διατί;

― Δὲν τῆς θέλει τὸ καλόν της.

― Πῶς τὸ ἐξεύρεις;

Ἐνταῦθα ὁ Ζέννος διηγήθη ἀκριβῶς τὴν γνωστὴν ἡμῖν σκηνὴν τῆς ἀλλοκότου ἐκείνης ἐξετάσεως, εἰς ἣν τὸν εἶχεν ὑποβάλει αὐθημερὸν ἡ κυρία Ρίζου.

―Ἔχεις δίκαιον, εἶπεν ὁ πλοίαρχος. Ἀλλὰ δὲν κάμνεις καλὰ νὰ φέρησαι παραπολὺ περιποιητικῶς πρὸς τὴν ὀρφανήν, μήτε νὰ τὴν κοιτάζῃς. Ἀλλὰ σύ, φαίνεται, δὲν ἄφησες ἀκόμη κατὰ μέρος τὴν ἀδυναμίαν σου. Ἡ νέα αὐτή, ὅπως εἶναι τώρα, δὲν δύναται νὰ ἔχῃ τὸν νοῦν της εἰς τὸν ἔρωτα, οὔτε εἰς τὸν γάμον. Νὰ μὴν εἶσαι ἄκαιρος. Καὶ ἂν τέλος τὴν ἀγαπᾷς πράγματι, φρονιμώτερον εἶναι διὰ σὲ νὰ προσποιῆσαι ὅτι δὲν τὴν βλέπεις.

― Δὲν τὴν περιποιοῦμαι ὑπερβολικῶς, οὐδὲ τῆς ὁμιλῶ μάλιστα ἄνευ ἀνάγκης. Ἐξεύρεις τὴν ὑπόληψιν, ἣν ἔχω πρὸς τὴν δυστυχῆ αὐτὴν κόρην. Δὲν θέλω νὰ τὴν ἐνοχλῶ παντελῶς. Ἀλλὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην ἦτο σκυμμένη κάτω· τὸ πρόσωπόν της ἐφαίνετο πολὺ θλιμμένον· καὶ ἴσως τὴν ἐκοίταξα ἐκ λύπης.

Τὴν στιγμὴν ἐκείνην λευκὴ σκιὰ ἐφάνη ὀλισθήσασα ὄπισθεν τοῦ πρυμναίου ἱστοῦ, παρ᾽ ὃν ἵσταντο οἱ δύο συνδιαλεγόμενοι. Αὕτη ἀπεσπάσθη ἐκεῖθεν καὶ διευθύνθη πρὸς τὴν πρῷραν.

Ὁ πλοίαρχος δὲν παρετήρησε τὴν σκιὰν ταύτην, διότι εἶχε τὰ νῶτα ἐστραμμένα πρὸς τὸ μέρος ἐκεῖνο· ὁ Ζέννος ὅμως τὴν εἶδε, καὶ ἐψιθύρισεν ἐκπλαγείς.

― Θεέ μου! λοιπὸν δὲν εἶναι μόνη ἡ μήτηρ τρελή.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΔ´

Ο ΟΡΚΟΣ

Ἦτο ἡ Κάκια, ἥτις εἶχεν ἀκούσει ἐκ προθέσεως ἢ ἐκ τύχης τὸν διάλογον τοῦ Ζέννου καὶ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ. Αὕτη εἶχεν ἀντισταθῆ εἰς τὴν φαντασίαν τὴν ἐπελθοῦσαν εἰς τὴν μητέρα της ὅπως ἐπισκεφθῇ τὴν Μαρίναν κατ᾽ ἐκείνην τὴν νύκτα. Αὕτη ὅμως ἐπέμεινε. Τότε φοβουμένη ἴσως νὰ μείνῃ μόνη ἐν τῷ κύτει, ἠγέρθη καὶ ἀνέβη εἰς τὸ κατάστρωμα φοροῦσα τὴν νυκτικήν της ἐνδυμασίαν.

Ἡ νὺξ ἦτο μεγαλοπρεπής. Τὰ ἄστρα ἔλαμπον τρέμοντα ἐπὶ τοῦ στερεώματος, καὶ ἀποσπώμενα ἀπ᾽ αὐτοῦ ἐφαίνοντο ὡς νὰ ἔπιπτον εἰς τὸ φρῖσσον πέλαγος, ὅπερ ἐφωσφόριζεν εἰς μυρίους κυματισμούς. Ὁ ἄνεμος ἐβόμβει διὰ τῶν ἱστῶν καὶ τῶν ἐξαρτίων· ἠκούετο σιγανῶς τὸ ᾆσμα τοῦ παρὰ τὴν πρῷραν ἱσταμένου καὶ καπνίζοντος τὴν πίπαν του Κώτσου.

Ὁ ναύτης τῆς μελαχροινῆς ἕνα φιλὶ γυρεύει,
καὶ ἡ ξανθούλα ζήλεψε καὶ πάντα θὰ ζηλεύῃ.

Τὸ ᾆσμα τοῦτο διέθηκε κακῶς τὴν Κάκιαν. Τῇ ἐφάνη ὡς νὰ ἦτο χρησμὸς περὶ τῆς τύχης της. Τὴν ἑσπέραν ἐκείνην ἦτο λίαν εὐερέθιστος ἡ κόρη αὕτη. Ἐνόμισεν ὅτι ἡ μελαχροινὴ τοῦ ᾄσματος ἦτο ἡ Μαρίνα, καὶ ἡ ξανθούλα ἦτο αὐτή.

Διατί ὅμως νὰ ζηλεύῃ; Ἠγάπα ἆρά γε αὕτη τὸν Ζέννον, ἕνα ναύτην, ἢ ἤξευρε τοὐλάχιστον μετὰ βεβαιότητος ὅτι ἡ Μαρίνα ἠγαπᾶτο παρ᾽ αὐτοῦ; Ἀγνοοῦμεν. Τὸ βέβαιον εἶναι ὅτι ἐζήλευεν.

Ἐξηκολούθησε νὰ περιπατῇ ἐπὶ τοῦ καταστρώματος ὥραν τινά. Οἱ ναῦται τῆς φρουρᾶς τὴν παρετήρουν ἔκθαμβοι. Πῶς ἡ νεᾶνις αὕτη ἄφησε τὴν κλίνην της, καὶ ἀνέβη μόνη εἰς τὸ κατάστρωμα φέρουσα τὴν νυκτικήν της ἐσθῆτα; Ὅπως φυλάξῃ φρουρὰν ἴσως μετὰ τοῦ πληρώματος; Ἦτο ὑπνοβάτις; Ἦτο φάντασμα; Τὸ πρᾶγμα τοῖς ἐφαίνετο παράδοξον.

Ὁ θεῖος Γουλμὴς ἐτόλμησε νὰ τῇ ἀποτείνῃ τὸν λόγον.

― Λοιπὸν δὲν ἔχεις ἀπόψε ὕπνον, κοκώνα, καθὼς φαίνεται.

― Περιμένω τὴν μητέρα μου, ἥτις ὑπῆγε κάτω εἰς τὴν πρύμνην, ἀπήντησεν ἡ Κάκια.

Ὁ Ζέννος ἱστάμενος παρὰ τὴν πρύμνην, δὲν τὴν εἶχεν ἰδεῖ. Οὗτος εἶχε προσηλωμένον τὸ βλέμμα διὰ τοῦ φεγγίτου εἰς τὸν θάλαμον ἔνθα εὑρίσκετο ἡ Μαρίνα. Ἄλλως δέ, οὐδ᾽ ἡ Κάκια ἐπλησίασεν εἰς τὴν πρύμνην.

Ὅτε ἀνέβη ὁ πλοίαρχος καὶ ἀντήλλαξε μὲ τὸν υἱόν του τὰς ὀλίγας λέξεις, ἃς μετεγράψαμεν ἐν τῷ προηγουμένῳ κεφαλαίῳ, ἡ Κάκια ἤκουσε τὴν συνδιάλεξίν των. Ἔθηκε τὴν χεῖρα ἐπὶ τοῦ στήθους, ὡς ἵνα σταματήσῃ τοὺς σφοδροὺς παλμοὺς τῆς καρδίας της, καὶ ἀπεμακρύνθη. Κατέβη εἰς τὸ κύτος καὶ κατεκλίθη ἐπὶ τοῦ στρώματός της.

Μετ᾽ ὀλίγας στιγμὰς ἡ Μαρίνα καὶ ἡ κυρία Ρίζου ἀνέβησαν εἰς τὸ κατάστρωμα.

―Ὡραία ξαστεριά, εἶπεν αὕτη· τί νὰ γίνεται τάχα ἡ κόρη μου; Θὰ ἀπεκοιμήθη.

― Πῶς δὲν ἔφερες τὴν Κάκιαν μαζί σου, εἶπεν ἡ Μαρίνα. Δὲν πιστεύω νὰ ἐκοιμήθη· θὰ στεναχωρῆται μόνη της κάτω.

― Θὰ ὑπάγω νὰ ἰδῶ. Θέλεις νὰ ἔλθῃς μαζί μου, Μαρίνα; Ἂς καταβῶμεν νὰ ἴδωμεν τί κάμνει.

―Ἂς καταβῶμεν, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

Καὶ κατέβησαν εἰς τὸ κύτος.

Ἡ Κάκια ἔκειτο ἐπίστομα ἐπὶ τῆς κλίνης. Εἶχε τὸ πρόσωπον βεβυθισμένον ἐντὸς τοῦ προσκεφαλαίου.

― Θὰ κοιμᾶται, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

― Δὲν πιστεύω. Κάκια, κοιμᾶσαι;

Ἡ Κάκια ἐστράφη καὶ ἔδειξε στιγμιαίως τὸ πρόσωπόν της. Ἦτο ἐρυθρόν, μὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς φουσκωμένους καὶ πλέοντας εἰς τὰ δάκρυα.

Ἅμα ἰδοῦσα τὴν Μαρίναν, ἀπεστράφη πάλιν ἐν ἀκαρεῖ καὶ ἔκρυψε τὴν μορφήν της.

― Τί ἔχει τάχα; Διατί κλαίει; εἶπεν αὕτη.

― Θὰ ἐπείσμωσε διότι τὴν ἄφησα μόνην, εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου. Κάκια, μὴ κλαίῃς, κόρη μου. Ἀφοῦ ἐθύμωσες, διατί δὲν ἤρχεσο καὶ σὺ μαζί μου;

Ἀλλ᾽ ἡ Κάκια δὲν ἐκινήθη πλέον οὐδ᾽ ὡμίλησε. Βλέπουσα ἡ Μαρίνα τοῦτο καὶ φοβουμένη μὴ καταστῇ ὀχληρά, εὐχήθη τὴν καλὴν νύκτα καὶ ἀπεσύρθη.

Μείνασα ἡ κ. Ρίζου μόνη πλησίον τῆς κόρης της, τὴν ἐπίασεν ἐκ τοῦ βραχίονος καὶ τὴν ἔστρεψε πρὸς ἑαυτήν.

― Τί ἔχεις; εἶπε.

Καὶ τὴν ἔβλεπε κατὰ πρόσωπον ἀτενῶς, ὡσεὶ áθέλουσαñ νὰ εἰσδύσῃ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν εἰς τὴν καρδίαν της.

― Τίποτε, εἶπεν ἐκείνη.

― Θὰ μοὶ εἴπῃς τί ἔχεις! ἐπανέλαβεν ἡ κ. Ρίζου.

― Δὲν ἔχω τίποτε.

―Ἄ, ποτὲ δὲν μοὶ τὸ ἔκαμες αὐτό· λοιπὸν μήπως ἀγαπᾷς τὸν Ζέννον;

Ἡ Κάκια δὲν ἀπεκρίθη.

―Ἂν εἶναι αὐτὸ μή μοι τὸ κρύπτῃς. Σοὶ ὁρκίζομαι εἰς τὸ γάλα ὁποὺ σ᾽ ἀνέθρεψα καὶ εἰς τὸν νυμφικὸν στέφανόν μου, ὅτι θὰ σοὶ τὸν δώσω σύζυγον.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α´

Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΗΣ

Ἓν καὶ ἥμισυ ἔτος μετὰ τὰ συμβάντα ἅπερ διηγήθημεν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν, ἐντὸς εὐρυχώρου θαλάμου οἰκίας τινὸς τῆς ἐν Σμύρνῃ παραλίου συνοικίας, τρεῖς γυναῖκες ἐκάθηντο παρὰ τὸ προσκεφάλαιον νεάνιδος κατακειμένης.

Ἦτο δειλινὸν ἐαρινῆς ἡμέρας. Αἱ ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου, εἰσδύουσαι διὰ τῶν αὐλαιῶν τῶν παραθύρων, ἐφώτιζον τὰ τέσσαρα ταῦτα πρόσωπα· τὸ παράθυρον ἔβλεπε πρὸς τὸν κῆπον, οὗ τὰ ἀρώματα ἔφθανον μέχρι τῶν αἰσθήσεων τῆς ἀσθενοῦς νεάνιδος.

Ἦτο ἡ Μαρίνα ἀναλαμβάνουσα ἐκ μακρᾶς νόσου, ἐν τῇ οἰκίᾳ τῆς θείας της, τῆς κυρίας Βαλσάμη, ἥτις μεθ᾽ ὅλον τὸ γῆρας αὐτῆς ἐκάθητο παρ᾽ αὐτὴν ράπτουσα. Ἀντικρὺ δὲ αὐτῆς ἐκάθητο ἡ κυρία Μαρκώνη, ἀρχαία φίλη τῆς κυρίας Ρίζου, παλαιὰ γνώριμος τῆς μακαρίτιδος μητρὸς τῆς Μαρίνης ἐν Μασσαλίᾳ, γυνὴ περιβόητος ὡς ἐπιτηδεία καὶ ἀνεκτίμητος κατὰ πάντα, γνωστὴ διὰ τὰ φιλάνθρωπα αὐτῆς καὶ ἀφωσιωμένα αἰσθήματα. Ἡ δὲ τρίτη γυνὴ ἦτο ἡ κυρία Ρίζου.

Αὕτη παρετήρει τὴν ὀρφανὴν μὲ παράδοξον βλέμμα, καὶ ἐτόνιζεν τὴν ἑξῆς προσφώνησιν.

― Βλέπω, Μαρίνα, ὅτι εἶσαι καλὰ τώρα, νὰ μὴ βασκαθῇς! Ἄ, πόσον θὰ χαρῇ ὁ σύζυγός μου ἂν τὸ μάθῃ! Καὶ ἡμεῖς σὲ εἴχαμεν ἀποφασίσει, κόρη μου. Καὶ τί κλαύματα ἔκαμνεν ἡ Κάκια διὰ σέ! Ἀλλ᾽ εὐτυχῶς τὰ δάκρυά της ὑπῆγαν μάταια, καὶ τώρα πλέον ἔγινες καλά, δόξα σοι ὁ Θεός! Ἐμὲ μὲ τὸ ἔλεγεν ἡ κυρία Μαρκώνη ἀπ᾽ ἐδῶ, καὶ δὲν τὸ ἐπίστευα.

―Ἀλήθεια, εἶπεν ἡ κυρία Μαρκώνη, καὶ μάλιστα ἔπαιρνα ὅρκον.

― Καλὲ πῶς νὰ τὸ πιστεύσῃ κανείς, αὐτὸ μ᾽ ἐφαίνετο ὡσὰν νεκρανάστασις. Ἦτο δυνατόν; Ἦτο δυνατόν;

Σοβαρὸν βλέμμα τῆς ἀξιοσεβάστου κυρίας Βαλσάμη ἀπήντησεν εἰς τὸν ὀχληρὸν τοῦτον μονόλογον. Ἀλλ᾽ ἡ κυρία Ρίζου δὲν ἐπτοήθη ἐκ τούτου.

― Καὶ πόσον θὰ χαρῇ ἐκεῖνος ὁ ἀξιόλογος ἄνθρωπος, ὁ πλοίαρχός μας, ὅταν τὸ μάθῃ! Καὶ ὁ Ζέννος, ὁ καλὸς ἐκεῖνος νέος! Καλέ, ἀλήθεια, τί ἤκουσα νὰ λέγουν; Ἔφθασαν, λέγει, αὐτὰς τὰς ἡμέρας ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν;

― Ναί, εἶναι τρεῖς ἡμέραι, ἀπήντησεν ἡ κυρία Μαρκώνη.

― Καὶ ποῦ εὑρίσκονται; Πῶς ἐμπορεῖ κανεὶς νὰ τοὺς ἐνταμώσῃ; Ποῦ μένει ἐκεῖνος ὁ λαμπρὸς νέος, ὁ Ζέννος;

― Εἰς τὸ πλοῖόν του, εἶπεν ἡ κυρία Βαλσάμη.

― Εἰς τὸ πλοῖόν των, ἀλήθεια; Δὲν ἐμπορεῖ κανεὶς νὰ τοὺς εὕρῃ ἀλλοῦ; Τόσον λοιπὸν ἀκριβοθώρητοι ἔγιναν;

Οὐδεὶς ἀπήντησεν εἰς ταῦτα.

Ἀκούσασα τὸ ὄνομα τοῦ Ζέννου ἡ Μαρίνα, ἐκινήθη ἐλαφρῶς. Ἔστρεψε τὸ ὠχρόν της μέτωπον πρὸς τὰ ἄνω, καὶ τὸ στόμα της διηνοίχθη, ὡς ἵνα ἀναπέμψῃ προσευχήν.

Ὅστις εἶχεν ἰδεῖ τὴν Μαρίναν πρό τινων μηνῶν, καὶ τὴν ἐπανέβλεπεν ἤδη, δὲν ἤθελε τὴν ἀναγνωρίσει. Μακρὰ νόσος εἶχε καταστήσει τὸ πρόσωπόν της κάτισχνον καὶ διαφανὲς ἐξ ὠχρότητος. Ἦτο σῶμα ἐν ᾧ κατωπτρίζετο ψυχὴ ἕτοιμος ν᾽ ἀποπτῇ εἰς τὴν αἰωνιότητα.

Καὶ ὅμως ἐντὸς τοῦ σώματος τούτου ὑπῆρχεν ἤδη εἷς λογισμὸς γήινος, εἷς πόθος, ἓν αἴσθημα· τὸ μόνον ὅπερ ἐμπόδισε τὴν ψυχὴν νὰ φύγῃ. Ὁ λογισμὸς οὗτος ἦτο τὸ ὄνομα τοῦ Ζέννου.

Κατὰ τὸν μακρὸν χρόνον τῆς ἀσθενείας της συνέβη ὡς ἀναζύμωσίς τις ἐντὸς τῆς καρδίας τῆς κόρης. Εἶδεν ὡς ἐν ὀνείρῳ τὸ παρελθόν, ἐπεσκέφθη ἓν πρὸς ἓν ἅπαντα τὰ ρεύσαντα καὶ ἐκλιπόντα φάσματα τῶν ἀναμνήσεών της, περισυνήγαγε τὰ ἐσκορπισμένα ἐρείπια τοῦ παιδικοῦ της βίου· καὶ εὗρε δύο τινά· μίαν ἄπειρον καὶ ζοφερὰν ἐρημίαν ἐντὸς τῆς καρδίας της, καὶ ἓν ἄστρον ἀνατέλλον ἐν αὐτῇ. Τὸ ἄστρον τοῦτο ἦτο ὁ Ζέννος. Ἡ ἱερὰ εὐγνωμοσύνη, ἣν ὤφειλε πρὸς τὸν νέον τοῦτον, τὸν σωτῆρά της, ἐγέννησε τὸν πρὸς αὐτὸν ἔρωτα. Στιγμήν τινα ἐσχάτης ἀπελπισίας, ἡ Μαρίνα εἶχε παραρρίψει εἰς τὴν ὁδὸν τὴν τιμὴν καὶ τὴν ζωήν της. Ἀμφότερα ταῦτα μετὰ τὸν πλοίαρχον τὰ ἔσωσεν ὁ Ζέννος. Ὅθεν τὰ ὤφειλε πρὸς αὐτὸν καὶ ἦτο πρόθυμος νὰ τὰ ἀποδώσῃ.

Ὅτε λοιπόν, πρὸ τριῶν ἡμερῶν, ἔμαθε τὴν εἰς Σμύρνην ἄφιξιν αὐτοῦ, ἡ καρδία της, ἥτις κλειστὴ οὖσα μέχρι τοῦδε, μόνον προσευχὰς συντριβῆς καὶ κατανύξεως εἶχεν ἀπευθύνει πρὸς τὸν Θεόν, ἠνοίχθη καὶ προσήνεγκεν εὐχαριστίαν ἀγαλλιάσεως.

Τῇ στιγμῇ ἐκείνῃ ἠκούσθησαν βήματα ἐκ τοῦ προθαλάμου, καὶ εἰσῆλθεν ὁ Ζέννος. Ἐχαιρέτισε μετὰ σεβασμοῦ τὴν κυρίαν Βαλσάμη καὶ τὰς συντρόφους της, καὶ ἐπλησίασεν εἰς τὴν Μαρίναν.

Αὕτη ἀνεσηκώθη ἐλαφρῶς ἐπὶ τῆς κλίνης, καὶ τὸ πρόσωπόν της ἠκτινοβόλησεν ἐξ εὐδαιμονίας.

― Καλῶς ἦλθες, εἶπε· πῶς δὲν ἐπανῆλθες ἀπὸ τὸ πρωί; Καὶ διατί ὁ πατήρ σου νὰ μὴ ἔλθῃ μαζί σου;

―Ὁ πατήρ μου ἔχει ἐργασίας μὲ τοὺς ἐμπόρους του, καὶ σᾶς παρακαλεῖ νὰ τὸν συγχωρῆτε, εἶπεν ὁ Ζέννος. Τὴν ἑσπέραν θὰ ἔλθῃ νὰ σᾶς ἴδῃ.

― Καὶ πότε ἀναχωρεῖτε; ἠρώτησεν ἡ κυρία Ρίζου, ἥτις περιέφερεν ἀνήσυχος τὸ βλέμμα ἀπὸ τοῦ Ζέννου εἰς τὴν νεάνιδα.

― Θὰ μείνωμεν ἀκόμη πολλὰς ἡμέρας εἰς τὴν Σμύρνην, κυρία, ἀπήντησεν ὁ νέος.

Ἡ κ. Ρίζου ἔδακε τὰ χείλη.

― Λοιπὸν θὰ σᾶς ἐπανίδωμεν, βεβαίως.

― Μάλιστα, κυρία. Ζητήσατε, παρακαλῶ, ἐκ μέρους μου συγγνώμην παρὰ τοῦ κ. Ρίζου καὶ τῆς Κάκιας, διότι δὲν εὐκαιρήσαμεν, ὁ πατήρ μου καὶ ἐγώ, νὰ σᾶς ἐπισκεφθῶμεν. Ἀλλ᾽ ἐλπίζω νὰ σᾶς ἱκανοποιήσωμεν.

Ἡ κυρία Ρίζου καὶ ἡ κυρία Μαρκώνη ἠγέρθησαν καὶ ἀπεχαιρέτισαν τοὺς παρόντας. Οὐδεὶς ἐφάνη ταραχθεὶς ἐκ τῆς ἀναχωρήσεώς των. Ἐνῷ δὲ διήρχοντο τὸν διάδρομον, ἀντήλλασσον τὰς ἑξῆς λέξεις.

― Λοιπὸν φαίνεται ὅτι ὁ ἀρραβὼν θὰ γίνῃ, καὶ ἡμεῖς δὲν τὸ ἐμάθαμεν, εἶπεν ἡ κ. Ρίζου.

― Καὶ ἐγὼ αὐτὸ λέγω, ἀπήντησεν ἡ σύντροφός της.

―Ἄκουσε, Μαρκώνη, θὰ ἔλθῃς αὐτὴν τὴν νύκτα εἰς τὴν οἰκίαν μου;

― Εἶναι ἀνάγκη;

―Ἔχω σπουδαῖα πράγματα νὰ σοὶ εἴπω.

Καὶ ἀπεχωρίσθησαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β´

Ο ΚΩΜΟΣ

Τὴν αὐτὴν ἑσπέραν ἔν τινι βλέποντι πρὸς τὴν ὁδὸν δωματίῳ τῆς οἰκίας Ρίζου, ἡ Κάκια καθημένη ἐπὶ τοῦ ἀνακλίντρου καὶ ἀκουμβῶσα ἐπὶ τῆς τραπέζης, ἐκοίταζε διὰ τοῦ παραθύρου τοὺς διαβάτας καὶ ἤκουε τὰς φιλοφρονήσεις ἃς ἀπέτεινε πρὸς αὐτὴν ὁ κ. Ἰωάννης Γόμνος, νέος πλήρης εὐφυΐας καὶ καλῶν αἰσθημάτων.

― Εἶναι πέντε μῆνες ἀφότου σ᾽ ἐγνώρισα, Κάκια, ἔλεγεν οὗτος. Αὐτοὺς τοὺς πέντε μῆνας πῶς ἔζησα, ἢ μᾶλλον, προτοῦ νὰ σὲ γνωρίσω πῶς εἶχα ζήσει!

―Ἐννοεῖται, εἶπεν ἡ Κάκια ἐντὸς τοῦ λάρυγγός της· καὶ ἐγὼ ἀπορῶ.

―Ἀλλὰ δὲν θὰ σὲ λησμονήσω πλέον. Μοὶ ἐπέτρεψες τόσας φορὰς νὰ σοὶ ὁμιλήσω περὶ τοῦ ἔρωτός μου, ὥστε ἤθελον βωβαθῆ, ἂν δὲν σοὶ ὡμίλουν πλέον περὶ αὐτοῦ.

― Τὸ εὔχομαι, εἶπεν ἡ Κάκια.

Ἐσίγησαν ἐπί τινας στιγμάς, καὶ ἡ νεᾶνις ἐξηκολούθησε νὰ βλέπῃ ἔξω ἀλλόφρων, ἂν καὶ οὐδὲν διεκρίνετο ἐν τῇ ὁδῷ, διότι ἡ νὺξ προεχώρει.

― Δὲν μοὶ λέγεις, Κάκια, εἶπεν αἴφνης ὁ Γόμνος, ἡ μήτηρ σου δὲν εἶναι ἐδῶ;

Πρὸς τὴν ἐρώτησιν ταύτην ἡ κόρη περιέβαλε διὰ τοῦ βλέμματος τὰς γωνίας τοῦ θαλάμου, τὴν θύραν καὶ τὸν Γόμνον.

― Τώρα θὰ ἔλθῃ, εἶπεν.

Ὁ νέος θαμβωθεὶς ἐκ τοῦ βλέμματος ἐκείνου, προσηλώθη ἐπὶ τῆς θέσεώς του, καὶ ἐσκέπτετο τί νὰ εἴπῃ ἵνα μὴ φανῇ γελοῖος.

― Τί ὡραία νύξ, Κάκια, εἶπε τέλος. Δὲν θὰ ἦτο καλὸς ἕνας θαλάσσιος περίπατος;

Τῇ στιγμῇ ἐκείνῃ ἠκούσθη μακρόθεν ἁρμονικὸν ᾆσμα. Ἦσαν νέοι κωμάζοντες ἐν τῇ ὁδῷ. Ἡ Κάκια ἔτεινε τὸ οὖς καὶ ἔνευσε πρὸς τὸν Γόμνον νὰ σιωπήσῃ. Οὗτος ἠκροάσθη ὡσαύτως.

Τὸ ᾆσμα ἐπλησίαζεν ὁλονέν, καὶ διεκρίνοντο ἤδη καθαρῶς στίχοι τινές.

Ἔβγα στὸ παραθύρι σου, ξανθούλα μου μαριόλα,

νὰ τραγουδήσω νὰ σοῦ πῶ τὰ βάσανά μου ὅλα.

― Πάντοτε ἡ ξανθούλα, εἶπεν ἡ Κάκια στενάζουσα.

―Ὡραῖα τραγουδοῦν, εἶπεν ὁ Γόμνος.

Ἡ Κάκια ἐπλησίασεν εἰς τὸ παράθυρον, οὗτινος τὰς ὑάλους εἶχε κλείσει, καὶ προσεκόλλησεν ὀφθαλμὸν καὶ οὖς εἰς αὐτό, μὴ ἀγνοοῦσα ὅτι θὰ ἦτο ὁρατὴ ἔξωθεν. Οἱ κωμάζοντες ἔφθασαν πλησίον, καὶ ἐστάθησαν ἀκριβῶς ὑπὸ τὸ παράθυρόν της.

Ὁ Γόμνος ἤρξατο ν᾽ ἀνησυχῇ. Προσῆλθε καὶ οὗτος ἐγγὺς αὐτῆς, καὶ ἐτόλμησε νὰ εἴπῃ.

― Μὴ στέκῃς, παρακαλῶ, ἐκεῖ· ἔλα παραπίσω, διότι σὲ βλέπουν.

― Μπά! εἶναι ὁ ἐξάδελφός μου, εἶπε ποιοῦσα σφοδρὸν νεῦμα πρὸς αὐτὸν ὅπως μακρυνθῇ ἀπὸ τοῦ παραθύρου.

Ὁ νέος ὑπήκουσε δυσχεραίνων.

Οἱ κωμασταὶ ἦσαν τέσσαρες. Εἷς ἐξ αὐτῶν ἦτο ὁ γνωστὸς ἡμῖν ναύτης Κῶτσος, ὅστις εἶχε φορέσει τὰ ἑορτάσιμα, καὶ ὑπῆγε νὰ τραγουδήσῃ μίαν γνώριμόν του. Οὗτος ἦτο ὁ κατὰ τὴν Κάκιαν ἐξάδελφός της.

Ἀπὸ τῆς νυκτὸς ἐκείνης, καθ᾽ ἣν ἡ τρελὴ νέα ἐνεφανίσθη, ὡς ἐνθυμοῦνται οἱ ἀναγνῶσται ἡμῶν, ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, καὶ ἔκαμνε τὸν νυκτερινόν της περίπατον λευκὰ ἐνδεδυμένη, ἴσως καὶ ἔτι πρότερον, ὁ Κῶτσος ἐπόνει δι᾽ αὐτήν. Αὕτη ἐδέχετο τὰ θυμιάματά του, ὡς ἤθελε δεχθῇ καὶ παντὸς ἄλλου νέου, πεποιθυῖα ὅτι δὲν ἐκινδύνευε νὰ πνιγῇ ἐξ αὐτῶν.

Ὁ Κῶτσος καὶ οἱ σύντροφοί του ἔμειναν ὑπὸ τὸ παράθυρον ἐπὶ πολλὴν ὥραν ᾄδοντες.

Ἡ Κάκια ἐξηκολούθει ν᾽ ἀκροᾶται ἀπλήστως.

Ὁ Γόμνος ἐπάτει ἐπὶ ἀκανθῶν.

Τέλος οὗτος ἀπολέσας τὴν ὑπομονήν, ἔκαμε βήματά τινα πρὸς τὴν νέαν. Εἶχεν ἀποφασίσει νὰ τὴν ἀπομακρύνῃ ἀπὸ τοῦ παραθύρου ἢ νὰ μείνῃ καὶ αὐτὸς ἐκεῖ.

Ἡ Κάκια ἐταράχθη, καὶ ἐζήτησε νὰ τὸν ἀποδιώξῃ διὰ χειρονομίας. Οὗτος ἐπέμεινεν. Ἐστάθη ὀρθὸς παρὰ τὸ παράθυρον, καὶ οἱ κωμάζοντες τὸν εἶδον.

Ὁ Κῶτσος ἔπαυσε τὸ ᾆσμά του· εἶδε τὸν Γόμνον καὶ ἐξεπλάγη. Ἦτο ἆρά γε ἀντίζηλός τις; Ἐν τῇ πρώτῃ ὁρμῇ τοῦ θυμοῦ του, τῷ ἐπῆλθε νὰ ὑπερβῇ τὸν οὐδὸν τῆς αὐλαίας θύρας καὶ ν᾽ ἀναβῇ παρὰ τῇ Κάκιᾳ, ἵνα ζητήσῃ ἐξήγησιν. Ἀλλὰ παραχρῆμα συνῃσθάνθη τὸ ἄτοπον καὶ ἐκράτησεν ἑαυτόν.

Ἐποίησε νεῦμα πρὸς τοὺς συντρόφους του νὰ φύγωσιν. Ὁ Κῶτσος εἶχεν ἀπολέσει τὴν εὐθυμίαν καὶ ἐσίγα, οἱ δὲ ἄλλοι μόλις ᾖδον διὰ κολοβῆς φωνῆς.

Ἡ Κάκια ἐξερράγη εἰς ὀργίλας κραυγὰς κατὰ τοῦ Γόμνου.

― Δὲν τὸ ἔλεγα ἐγὼ ὅτι εἶσαι τρελός! Ἄχ, τί κακὸν μοῦ ἔκαμες, σκύλε, χάρε μαῦρε. Μὲ τί πρόσωπον θὰ ἰδῶ ἐγὼ τώρα τὸν κόσμον; Ὦ Θεέ μου, Θεέ μου! Δέχου ἕνα θεότρελον κουτὸν εἰς τὴν οἰκίαν σου, νὰ σοῦ σκαρώνῃ τοιαύτας χονδρὰς ἀνοησίας! Καὶ πῶς ἐμπορεῖ νὰ διορθωθῇ τώρα αὐτὸ τὸ κακόν! Καὶ τί νὰ εἴπω ἐγὼ τώρα εἰς τὴν μητέρα μου;

Καὶ ἤρξατο κλαίουσα. Ἔκρυψε τὸ πρόσωπον ἐντὸς τῶν χειρῶν διὰ νὰ μὴ φαίνεται ἢ μᾶλλον διὰ νὰ φαίνεται ὅτι κλαίει. Ὁ Γόμνος ἔμεινε ὄρθιος παρὰ τὴν θύραν, καὶ διετέλει ἐν ἀμηχανίᾳ. Κατεβίβασε τὰ ὦτα, καὶ ἐσιώπα.

Βήματα ἠκούσθησαν ἐκ τοῦ παρακειμένου διαδρόμου.

―Ἂ πά! ἔρχεται ἡ μήτηρ μου· τώρα τί νὰ τῆς εἴπω;

Ἡ θύρα ἠνοίχθη καὶ εἰσῆλθεν ἡ κυρία Μαρκώνη.

―Ὤ, καλῶς σᾶς εὑρίσκω, παιδιά μου! Ἐδῶ εἶσαι; εἶπε πρὸς τὸν Γόμνον μὲ διφορούμενον μειδίαμα. Ποῦ εἶναι ἡ μήτηρ σου, Κάκια;

― Δὲν εἶναι ἐδῶ, κυρία Μαρκώνη. Καθίσατε.

―Ἀλλὰ τί ἔχεις; Ἔκλαυσες;

―Ἐγώ; εἶπεν ἡ Κάκια· μ᾽ ἐπῆρεν ὁ ὕπνος εἰς τὸ ἐργόχειρόν μου, ἦλθεν ἔξαφνα ὁ κύριος ἀπ᾽ ἐδῶ, καὶ μ᾽ ἐξύπνισε μὲ τὸν κρότον τῶν μεγάλων ὑποδημάτων του.

Ὁ Γόμνος ἤνοιξε μεγάλους τοὺς ὀφθαλμοὺς θαυμάσας τὸ μέγα ψεῦδος.

― Δὲν κάμνεις καλά, Γόμνε, μικρέ μου, νὰ φέρεσαι οὕτω μὲ τὰς νέας, εἶπεν ἡ κυρία Μαρκώνη. Μήπως ἐζήτεις τὸν κ. Ρίζον δι᾽ ὑποθέσεις;

―Ἐζήτουν τὸν κ. Ρίζον τῷ ὄντι, εἶπεν ὁ Γόμνος.

―Ἀλλὰ ἀφοῦ ἡ ὑπηρέτρια σοῦ εἶπεν ὅτι δὲν ἦτον ἐδῶ, θὰ ἔκαμνες πολὺ εὐγενικὰ ν᾽ ἀναχωρήσῃς ὡς διακριτικὸς νέος ὁποὺ εἶσαι.

―Ἄλλην φορὰν δὲν θὰ ὑποπέσω εἰς τὸ σφάλμα αὐτό, κυρία. Σᾶς εὐχαριστῶ πολὺ διὰ τὰς συμβουλὰς ὁποὺ μὲ δίδετε.

Καὶ ποιήσας ταπεινὴν προσκύνησιν ἐξῆλθεν, εὐχαριστῶν τὸν προστάτην του ἀστέρα, ὅστις τῷ ἐφάνη κατὰ τὴν ἑσπέραν ταύτην τοσοῦτον εὐμενής. Ἀλλὰ μόλις ἔκαμεν ὀλίγα βήματα ἐπὶ τῆς ὁδοῦ, καὶ διεσταυρώθη πρὸς ἄνθρωπόν τινα, ὅστις τὸν ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ ὤμου.

Ὁ Κῶτσος καὶ οἱ συγκωμασταὶ αὐτοῦ ἐκάθισαν ἔξωθεν καφενείου τινὸς μικρὸν ἀπέχοντος τῆς οἰκίας τοῦ áκ.ñ Ρίζου.

Ἐκ τοῦ μέρους τούτου ἐφαίνετο ἡ θύρα τοῦ προαυλίου τῆς οἰκίας ταύτης, πρὸς ἣν ὁ Κῶτσος ἔβλεπεν ἀτενῶς.

Ὅτε εἶδε τὸν Γόμνον ἐξερχόμενον (δηλαδὴ τὴν σκιὰν αὐτοῦ ὀλισθήσασαν διὰ τοῦ σκότους, ἣν εἴκασεν ὄντα τὸν Γόμνον), ἀπεχαιρέτισεν ἀποτόμως τοὺς συντρόφους του. Οὗτοι τὸν παρετήρησαν ἔκπληκτοι.

Ὁ Κῶτσος συνήντησεν εἰς γωνίαν τινὰ τῆς ὁδοῦ τὸν Γόμνον, ὅστις περιεπάτει τρέχων, ἀμέριμνος καὶ γελῶν καθ᾽ ἑαυτὸν διὰ τὸ συμβὰν τῆς ἑσπέρας ἐκείνης, καὶ τὸν ἥρπασεν, ὡς εἴπομεν, ἐκ τοῦ ὤμου. Οὗτος κατετρόμαξε.

― Τί ἀγαπᾶτε, κύριε; εἶπε· δὲν εἶναι τρόπος αὐτός.

― Δὲν σᾶς θέλω διὰ κακόν, εἶπεν ὁ Κῶτσος· ἐπιθυμῶ νὰ ἔλθητε μαζί μου νὰ πίωμεν μίαν, καὶ κάτι θὰ σᾶς εἴπω. Ἀλλ᾽ ἂν δὲν θέλετε, ὁ σκοπός μου εἶναι νὰ σᾶς βιάσω.

―Ἀφοῦ μοὶ ὁμιλεῖτε εὐγενῶς, μάλιστα, θὰ ἔλθω, τώρα ἀλλάζει τὸ πρᾶγμα, εἶπεν ὁ Γόμνος ἀπαντῶν μόνον εἰς τὸν πρῶτον λόγον τοῦ Κώτσου.

Τὸν ἐπέστρεψε δὲ οὗτος εἰς τὸ ἀντίθετον μέρος τῆς ὁδοῦ, μὴ ἐπιθυμῶν νὰ ἐπανεύρῃ τοὺς συντρόφους αὐτοῦ, καὶ διῆλθον ὑπὸ τὰ παράθυρα τῆς Κάκιας, ἥτις τοὺς παρετήρησεν. Ὅτε ἡ áκ.ñ Μαρκώνη ἔμεινε μόνη μετ᾽ αὐτῆς, ἅμα ἐξελθόντος τοῦ Γόμνου, εἶπε πρὸς αὐτήν.

―Ἀπὸ ἐμὲ μὴ κρύπτεσαι. Δὲν θὰ βεβαιώσῃς, πιστεύω, τὸ παραμύθι ὁποὺ μὲ εἶπες, ὅτι αὐτὸς ὁ γελοῖος σ᾽ ἐξύπνισεν ἐνῷ ἐκοιμᾶσο, καὶ διὰ τοῦτο εἶναι τὰ μάτια σου πρησμένα.

―Ὄχι· ἀλλ᾽ αὐτὸς ἤρχισε νὰ μοὶ λέγῃ ἱστορίας ἀνοήτους, καὶ ἐγὼ ἐνύσταξα νὰ τὸν ἀκούω.

― Λοιπόν;

― Λοιπόν, ἐπειδὴ ἐνύσταξα, ἔτριβα τὰ μάτιά μου, εἶπεν ἀφελῶς ἡ Κάκια· ἰδοὺ διατί ἐκοκκίνισαν.

Ἡ κυρία Μαρκώνη δὲν ἐφάνη ἀποχρώντως πεπεισμένη ἐκ τῆς νέας ταύτης ἑρμηνείας, ἀλλὰ δὲν ἐπέμεινεν ἐπὶ πλέον.

Ἡ Κάκια ἐστηρίχθη ἐπὶ τοῦ παραθύρου, ὅπερ εἶχεν ἀνοίξει ἐκ νέου, καὶ ἔβλεπε τοὺς διαβάτας, μὴ προσέχουσα εἰς τὴν κυρίαν Μαρκώνη. Ἡ κόρη αὕτη ἐφαίνετο ἔχουσα ἐξαιρετικὴν ὅλως στοργὴν εἰς τὸ παράθυρον.

Αἴφνης βλέπει διαβαινούσας δύο σκιάς. Τὰς ἀνεγνώρισεν. Ἦσαν ὁ Κῶτσος καὶ ὁ Γόμνος.

― Πῶς γνωρίζονται ἆρά γε; εἶπε καθ᾽ ἑαυτήν.

Καὶ ἡ περίστασις αὕτη τὴν ἔρριψεν εἰς μακρὰν σύννοιαν, ἐξ ἧς μόλις ἴσχυσε νὰ ἀποσπάσῃ αὐτὴν ἡ εἴσοδος τῆς μητρός της.

―Ἄ, ἦλθες, μῆτερ! Πῶς ἀργεῖς τόσον; Θεέ μου, ἂν δὲν ἦτο ἐδῶ ἡ κ. Μαρκώνη, ἤθελα σφλομωθῆ* διὰ σκάσιμον.

Ἡ κ. Ρίζου τὴν ἐθώπευσε, καὶ εἶτα εἶπε πρὸς τὴν κυρίαν Μαρκώνη.

―Ἔλα λοιπὸν νὰ σὲ δείξω ἐκεῖνο τὸ πανὶ ποὺ σ᾽ ἔλεγα.

―Ἄ, τὸ ἔχεις ἐδῶ; εἶπεν αὕτη.

Καὶ εἰσῆλθον εἰς τὸν συζυγικὸν κοιτῶνα τῆς κ. Ρίζου, καταλιποῦσαι, τὴν Κάκιαν μόνην. Αὕτη τότε, ὑποπτεύσασα ὅτι ὑπὸ τὸ πανίον ἐκεῖνο ἐκαλύπτετο συνδιάλεξίς τις ἐμπιστευτική, ἴσως αὐτὴν ἔχουσα ὑπόθεσιν, περιέμεινε μέχρις οὗ ἤκουσε τὴν θύραν τοῦ κοιτῶνος κλεισθεῖσαν, καὶ εὐθὺς ἐξῆλθε βαδίζουσα ἐπ᾽ ἄκρων τῶν ποδῶν, καὶ προσεκόλλησε τὸ ὄμμα εἰς τὴν ὀπὴν τοῦ κλείθρου. Ἠκροάσθη ὀρθία καὶ συνέχουσα τὴν ἀναπνοήν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ´

Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ

Αἱ δύο αὗται γυναῖκες ἀφοῦ ἔκλεισαν καλῶς τὴν θύραν καὶ ἐκάθισαν, ἡ μὲν παρὰ τὴν κλίνην, ἡ δ᾽ ἐπ᾽ αὐτῆς, ἐξήτασαν ἀλλήλας διὰ μακροῦ βλέμματος. Ἡ δὲ κυρία Ρίζου, πρὶν ἢ ἄρξηται τῆς συνδιαλέξεως, ἔκλινε τὴν κεφαλὴν καὶ ἐφαίνετο σκεπτομένη.

Ἡ κ. Μαρκώνη ἔσπευσε ν᾽ ἀρχίσῃ αὐτή.

― Πρῶτον ἀπ᾽ ὅλα, θὰ σοὶ εἴπω ἕνα πρᾶγμα. Δὲν κάμνεις καλὰ ν᾽ ἀφήνῃς πολλὴν ὥραν τὴν Κάκιαν μόνην.

― Διατί;

―Ἡ νέα αὐτὴ εἶναι πολὺ ζωηρά.

―Ἐξηγήσου.

― Καὶ εἶναι πολὺ ὡραία πρὸς τούτοις, καὶ εἰς αὐτὴν τὴν ἡλικίαν αἱ νέαι εἶναι ἐπικίνδυνοι.

― Λοιπόν, θὰ εἴπῃς;

― Καὶ τὰς πολιορκοῦν πολλοὶ ἐργολάβοι*.

―Ἐξεύρεις τίποτε πράγματα;

―Ὁ Θεὸς νὰ μὲ φυλάξῃ νὰ ἐξεύρω. Αὐτὰ τὰ πράγματα εἶναι κάρβουνα ἀναμμένα, καὶ ἐγὼ δὲν ἔχω διὰ καύσιμον τὰ χέριά μου.

― Τότε, πῶς λέγεις λόγια εἰς τὸν ἀέρα;

― Νά, ἐκεῖνος ὁ ἀνόητος, ὁ γελοῖος, ὁ Γόμνος…

―Ὤ, αὐτὸν μὴ τὸν φοβῆσαι. Δὲν ἐμπορεῖ ν᾽ ἀγαπήσῃ τὸν τυχόντα ἡ Κάκια.

― Καὶ ὅμως ἦλθα καὶ τοὺς ηὗρα εἰς παράξενην στάσιν τὴν νύκτα αὐτήν.

― Τί λέγεις; Εἶσαι τρελή!

― Δὲν λέγω κακὰ πράγματα νὰ σὲ χαρῶ. Ὁ Γόμνος ἔστεκε σιμὰ εἰς τὴν θύραν, ὡς ἐπαίτης, καὶ ἡ Κάκια εἶχε τὰ μάτια κλαυμένα.

―Ἀλήθεια; Καὶ πῶς σ᾽ ἐφάνη τοῦτο;

― Μοὶ ἐφάνη ἄξιον νὰ ἀνησυχήσῃ τις.

― Καὶ τί σοὶ εἶπεν ἡ Κάκια;

―Ἔκαμε μίαν δικαιολόγησιν, ἢ μᾶλλον ἔκαμε δύο, τὴν μίαν ψευδεστέραν τῆς ἄλλης.

Ἡ κυρία Ρίζου ἐσιώπησε· μετὰ δέ τινας στιγμὰς εἶπεν.

―Ἐκεῖνος ὁ σύζυγός μου τὰ πταίει ὅλα, ὅστις ἔχει ὑποθέσεις ἐμπορικὰς τοῦ γραφείου μ᾽ αὐτὸν τὸν νέον, καὶ τὸν ἔμβασεν εἰς τὴν οἰκίαν μας. Ὅπως καὶ ἂν εἶναι, ἡ Κάκια εἶναι τώρα ἴσα ἴσα ἐπάνω εἰς τὰς ἐργολαβίας* της, καὶ δὲν πρέπει νὰ παραξενεύηταί τις ποσῶς.

― Δὲν λέγω, εἶπεν ἡ áκ.ñ Μαρκώνη.

Καὶ οὕτως ἐξηντλήθη τὸ ζήτημα.

Παρῆλθεν ἀρκετὴ ὥρα ἔτι, καὶ ἡ κ. Ρίζου δὲν ἀπεφάσιζε ν᾽ ἀνοίξῃ τὸ στόμα. Ἡ δὲ Κάκια, ἥτις εἶχεν ἀκούσει ὄπισθεν τῆς θύρας τὰ πάντα, ἔτριζε τοὺς ὀδόντας κατὰ τῆς κ. Μαρκώνη. Στιγμήν τινα τὴν κατέλαβε μανιώδης ὁρμὴ νὰ λακτίσῃ τὴν θύραν καὶ νὰ εἰσέλθῃ, ἵνα τὴν ἁρπάσῃ ἀπὸ τοῦ λαιμοῦ καὶ τὴν πνίξῃ, ἀλλὰ κατώρθωσε νὰ κρατήσῃ ἑαυτήν. Διηγέρθη δὲ ἡ πολυπραγμοσύνη της ἤδη, ὅτε ἡ κυρία Μαρκώνη ἔλεγε πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς:

― Λοιπὸν εἰπέ μοι τώρα καὶ σύ, τί μὲ θέλεις; Ἔχεις νὰ μ᾽ εἴπῃς τίποτε;

― Σὲ ἤθελα· ἀλλὰ μετενόησα σχεδόν, διότι ἡ ὑπόθεσις ὁποὺ εἶχα νὰ σοὶ προτείνω εἶναι πολὺ λεπτή.

―Ὄχι δά· μὴ μὲ θυμώνῃς, εἶπεν ἡ κυρία Μαρκώνη. Τέλος πάντων, σκέψου.

― Σκέπτομαι καὶ σκέπτομαι· ἀλλὰ δὲν ἐμπορῶ ν᾽ ἀποφασίσω. Καὶ πάλιν ἐσιώπησε.

― Θέλεις νὰ σ᾽ εἴπω ἐγὼ τί μὲ ἤθελες; εἶπεν ἡ áκ.ñ Μαρκώνη· δὲν μὲ ἤθελες διὰ τὸν Ζέννον;

― Ναί.

― Καὶ διὰ τὴν Μαρίναν; Ἢ μᾶλλον διὰ τὴν Κάκιαν;

― Ναί.

― Καὶ διστάζεις νὰ μοὶ τὸ εἴπῃς; Τόσον πρᾶγμα!

―Ὤ, εἶναι μεγάλον πρᾶγμα δι᾽ ἐμέ.

― Πιστεύεις ἀκόμη ὅτι ἡ κόρη σου ἀγαπᾷ αὐτὸν τὸν νέον; Αὐτή, ἐμπορεῖ ν᾽ ἀγαπήσῃ κανένα!

― Δὲν πιστεύω τίποτε· ἀλλά…

―Ἀλλὰ ὁ Ζέννος ἔχει στρογγύλην περιουσίαν νὰ κληρονομήσῃ ἀπὸ τὸν γέρον, καὶ ἡ Κάκια δὲν ἔχει ἀρκετὴν προῖκα. Αὐτὸ εἶναι;

― Εἶναι ἀληθές.

― Λοιπὸν τώρα, θέλεις ἐξ ἅπαντος νὰ χαλάσῃ ὁ ἀρραβὼν αὐτός;

― Δὲν μὲ μέλει διὰ τὸν ἀρραβῶνα.

―Ἀλλὰ σὲ μέλει διὰ τὸν γάμον. Ὁ γάμος νὰ μὴ γίνῃ, δὲν ἔχει οὕτω;

―Ἰδοὺ ὁποὺ τὰ ἐξεύρεις ὅλα, ὡς νὰ τὰ εἶπα ἐγώ.

―Ὤ, ἐγὼ εἶμαι τὸ αὐτίον τῆς γῆς· τὸ αὐτίον τῆς γῆς καὶ τὸ στόμα τῆς ψυχοκόρης μου κυρίας Ρίζου.

― Τῷ ὄντι.

― Λοιπὸν δι᾽ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους, ὁ γάμος τοῦ Ζέννου καὶ τῆς κόρης τοῦ Βεργίνη ἐπιμένεις ν᾽ ἀναβληθῇ… εἰς ἄλλοτε.

― Καὶ δι᾽ ἕνα ἄλλον λόγον προσέτι. Ὡρκίσθην νὰ κάμω γαμβρὸν τὸν Ζέννον.

―Ἀλλ᾽ οἱ λοιποὶ λόγοι εἶναι μόνοι των ἀρκετὰ ἰσχυροί· ὥστε ἂς λείψῃ ὁ τελευταῖος.

―Ὄχι· εἶναι λόγος σπουδαῖος.

―Ἂς εἶναι λοιπὸν καὶ τοῦτο, εἶπε μειδιῶσα ἡ áκ.ñ Μαρκώνη. Λοιπὸν ἄκουσε τὸ σχέδιόν μου.

―Ἀκούω.

― Θὰ ὑπάγω νὰ εὕρω τὸν Ζέννον καὶ θὰ τοῦ κατηγορήσω τὴν μνηστήν του. Ἡσύχασε. Δὲν θὰ εἴπω λόγια τοῦ ἀέρος. Θὰ εἴπω ἱστορίας, αἵτινες διεδόθησαν ἄλλοτε εἰς τὴν ἑλληνικὴν ἀποικίαν τῆς Μασσαλίας. Μόνον πὼς ἦσαν ὅλα μῦθος.

― Διεδόθησαν εἰς τὴν Μασσαλίαν ἱστορίαι; Εἰς τὸ ὄνομα τῆς Μαρίνης;

― Μάλιστα ἐγὼ τὰς διέδωκα. Λοιπὸν ἀφοῦ τὰς διέδωκα τότε, τί μοῦ κοστίζει νὰ τὰς ἐπαναλάβω καὶ τώρα;

―Ὢ εὖγε! σὺ ἐφευρίσκεις θαυμάσια σχέδια τῷ ὄντι.

― Καὶ θὰ τοῦ ἀναφέρω μάρτυρας, ζωντανοὺς καὶ ἀποθαμένους. Θὰ τὸν προκαλέσω, ἂν ὑπάγῃ εἰς Μασσαλίαν, νὰ ἐξετάσῃ καὶ νὰ μάθῃ. Ὤ, μὴ ἀνησυχῇς. Κάμνω θαύματα· ὅσον ψυχρὰ φαίνομαι τώρα, τόσον δραστηρία εἶμαι εἰς τὸ ἔργον. Νὰ μὲ ἰδῇς δὲν θὰ μὲ γνωρίσῃς.

― Σὲ γνωρίζω, σὲ γνωρίζω!

Ἡ Κάκια, ἥτις ἐξηκολούθησε ν᾽ ἀκροᾶται κρεμαμένη ἐκ τῆς θύρας, ᾐσθάνθη σφοδροτάτους τοὺς παλμοὺς τῆς καρδίας αὐτῆς, εἰς οὓς μὴ δυναμένη ν᾽ ἀντιστῇ καὶ προβλέπουσα ἄλλως ἐγγίζον τὸ τέλος τῆς συνδιαλέξεως, ἀπεμακρύνθη καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸν κοιτῶνά της, ἵνα ὀνειροπολήσῃ ἀνέτως τὴν οἰκοδομουμένην ἤδη εὐτυχίαν αὐτῆς, ἧς ἡ κ. Μαρκώνη ἔμελλε νὰ θέσῃ τὸ ἐπιστέγασμα. Ἢ μὴ ἀπῆλθεν ἵνα πνίξῃ τὰς πρώτας τύψεις τοῦ συνειδότος;

Ἡ νέα αὕτη ἠγνόει τί συνέβαινεν ἐντὸς τῆς καρδίας της. Ἀλλ᾽ ἠγάπα πράγματι τὸν Ζέννον μετὰ τῆς διαφορᾶς ὅτι τὸν ἠγάπα μὲ τὸ ἐφήμερον ἐκεῖνο αἴσθημα, ὅπερ μόνον ἐκ πείσματος καὶ ἐξ ἀντιζηλίας δύναται νὰ τραφῇ. Τὸ πῦρ ἐκεῖνο τοῦ ἔρωτος τοῦ νέου πρὸς τὴν Μαρίναν, καθ᾽ ὅλον τὸν ἀπὸ Μασσαλίας διάπλουν, διῆλθε πλησίον τῆς Κάκιας καὶ τὴν ἔκαυσεν. Ἐμεθύσκετο ἐκ τοῦ ἀρώματος τούτου, ὅπερ ἔπνεε πρὸς τὴν ὀρφανὴν νέαν καὶ δὲν τὴν ἐσυγχώρει διὰ τοῦτο. Δὲν ἐνόει διατί αὕτη μόνον γελοίους ἔρωτας ἐνέπνευσεν ἐν τῷ βίῳ της, ἐνῷ ἡ ἄλλη ἦτο τόσον εὐτυχὴς εἰς τὰ ὄμματά της. Ὅθεν ἤφριζεν ἐκ ζηλοτυπίας.

Ἦτο μεσάνυκτα, ὅτε ἡ κ. Ρίζου καὶ ἡ áκ.ñ Μαρκώνη ἐχωρίσθησαν, ὁ δὲ κ. Ρίζος, ὅστις ἐν τῷ μεταξὺ εἶχεν ἐπιστρέψει εἰς τὴν οἰκίαν αὐτοῦ, ἐξηπλώθη προσωρινῶς ἐπὶ ἀνακλίντρου τινὸς καὶ ἀπεκοιμήθη, ἤδη πρὸ πολλοῦ, ἀναμένων νὰ ἐξέλθῃ ἐκ τοῦ κοιτῶνος ἡ κ. Μαρκώνη. Αὕτη ἀπεχαιρέτισε τὴν ψυχοκόρην της καὶ ἀπῆλθε. Καθ᾽ ὁδὸν δὲ ἀνέπτυσσεν εὐρύτερον τοὺς συνδυασμούς, οὓς ἔμελλε νὰ μεταχειρισθῇ κατὰ τοῦ Ζέννου.

Ἡ κ. Μαρκώνη ἦτο γυνὴ πεντηκοντοῦτις, καὶ εἶχεν ἀλλάξει τέσσαρας ἢ πέντε νομίμους συζύγους εἰς τὴν ζωήν της. Ἤδη ἦτο ἐλευθέρα. Ὅθεν ἐχρησιμοποίει τὴν σχολὴν ταύτην εἰς τὸ νὰ ὑπηρετῇ τοὺς φίλους της. Ἦτο ἡ μάλιστα ἀφωσιωμένη καρδία. Τὸ νὰ διαλύσῃ ἀρραβῶνα ἢ γάμον τινά ―ὅπως εὐεργετήσῃ μίαν φίλην αὐτῆς― ἦτο ἡ μεγίστη ἡδονὴ τοῦ πνεύματός της. Τὴν νεότητα αὐτῆς εἶχε καταναλώσει εἰς τὸ νὰ νυμφεύηται καὶ νὰ διαζευγνύηται. Ὅθεν ἐθεώρει τὸ σύστημα τοῦτο ὡς τὸ ψυχαγωγικώτατον καὶ χαριέστατον ἄθυρμα τοῦ προώρου γήρατος αὐτῆς, ἂν ἠδύνατο νὰ τὸ ἐφαρμόσῃ καὶ εἰς πάντας τοὺς γνωρίμους αὐτῆς.

Ἡ ἐκ γενετῆς αὕτη τυχοδιώκτρια, ὁρμηθεῖσα ἀπὸ τῆς πατρίδος αὐτῆς Ἰταλίας, τῆς πολλαχῶς εὐνοημένης ταύτης χώρας, εἶχε γυρίσει ὅλον τὸν κόσμον. Διέτριψε δεκαπέντε μῆνας ἐν Κωνσταντινουπόλει, τρία ἔτη ἐν Βενετίᾳ, πέντε ἐν τῷ Ἄστει τοῦ Λονδίνου, καὶ τέλος εἶχεν ἐκπέσει εἰς Μασσαλίαν ἐκ Μαδρίτης προερχομένη. Διέμεινεν ἐκεῖ ἐπὶ τέσσαρα ἔτη καὶ ἐνυμφεύθη δίς. Ἀλλὰ πῶς κατήντησεν εἰς Σμύρνην; Ἐσκέφθη νὰ μεταβῇ ἐκεῖ, ὅπως ἀναπαυθῇ ἀπὸ τῶν κόπων της· διότι εἶχεν ἀκούσει νὰ ὁμιλῶσι περὶ τῆς Ἀνατολῆς ὡς χώρας, ἐν ᾗ ὑπάρχουσιν οἱ ἀναπαυτικώτατοι σοφάδες τοῦ κόσμου. Ἴσως ἤλπισεν ὅτι ἤθελεν εὑρεθῆ καὶ δι᾽ αὐτὴν φιλεύσπλαγχνός τις καὶ ἐλεήμων Πέρσης ἢ Ἀρμένιος, ὅστις νὰ περισυναγάγῃ τὴν καταπεπονημένην καὶ ἀπηυδηκυῖαν ζωήν της…

Ἡ κυρία Ρίζου τὴν εἶχε γνωρίσει ἐν Μασσαλίᾳ. Οὐδέποτε ψυχοκόρη ἠγάπησε τρυφερώτερον τὴν θετὴν μητέρα της, ἧς ἀναγνωρίζει ὅλην τὴν ἀξίαν. Δικαίως δὲ ἀπετάθη πρὸς αὐτὴν προκειμένου περὶ τοῦ μέλλοντος τῆς θυγατρός της. Ἡ κ. Μαρκώνη ἦτο ἡ πιστοτάτη φύλαξ τοῦ κειμηλίου τούτου, ἥτις ἠδύνατο νὰ εὑρεθῇ. Διότι ἐθεώρει τὴν διεξαγωγὴν τῆς ὑποθέσεως ταύτης ὡς ἴδιον αὐτῆς κόσμημα, καὶ ἀπὸ τοῦδε μάλιστα ἦτο ἕτοιμος νὰ καυχηθῇ ὑπὲρ τῆς ἐπιτυχίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ´

ΤΟ ΚΑΠΗΛΕΙΟΝ

Εἴπομεν ὅτι ὁ Κῶτσος μετὰ τοῦ Γόμνου εἶχον διέλθει, ὑπὸ τὸ παράθυρον τῆς Κάκιας. Ὁ Γόμνος δὲν ἐτόλμησε νὰ ὑψώσῃ τὸ βλέμμα· ὁ Κῶτσος ὅμως εἶδε τὴν νέαν.

Εἰσῆλθον εἰς καπηλεῖόν τι, καὶ διέταξε τὸν κάπηλον νὰ φέρῃ οἶνον. Βλέπων δὲ ὅτι ὁ Γόμνος ἐφαίνετο ἀνήσυχος, εἶπε πρὸς αὐτόν.

― Καὶ πρῶτον, εἰπέ μοι· μὴ τυχὸν εἶσαι συγγενὴς τῆς κυρίας Κάκιας;

Ὁ Γόμνος δὲν ἐφάνη ἀρκούντως ἐπιδέξιος, ὥστε νὰ δράξηται σφιγκτῶς τὴν προσφερομένην αὐτῷ ταύτην σανίδα σωτηρίας.

― Νομίζω, εἶπε, νὰ ἔχωμεν μίαν μακρυσμένην συγγένειαν, καθὼς μ᾽ ἔλεγε τοὐλάχιστον ἡ μάμμη μου. Ἀλλὰ καὶ σεῖς, εἶσθε βεβαίως συγγενής της;

―Ὄχι, εἶπεν ὁ Κῶτσος.

―Ἀλλὰ καθὼς μὲ εἶπεν ἡ κυρία Κάκια, ἐτραύλισεν ὁ Γόμνος.

― Ἡ Κάκια; Σᾶς εἶπέ τι;

― Μὲ εἶπεν ὅτι εἶσθε ἐξάδελφός της, κύριε.

― Σᾶς εἶπεν ὅτι εἶμαι ἐξάδελφός της, ἐγώ; Εἶσθε τρελός;

―Ὄχι, κύριε. Μὲ εἶπε, ναί, ὅτι εἶσθε ἐξάδελφός της, σεῖς ἢ ἄλλος τις ἐκ τῶν τραγουδιστῶν, τῶν συντρόφων σας. Διότι σεῖς ἦσθε μὲ τὴν πατινάδαν* ἀπόψε, ἂν δὲν ἀπατῶμαι.

― Μάλιστα, ἐγὼ ἤμην. Ἀλλὰ σᾶς εἶπεν ὅτι ἤμεθα ἐξάδελφοί της;

― Ναί, ὁ εἷς ἐξ ὑμῶν.

―Ἀπατᾶται ἡ κυρία Κάκια, διότι κανεὶς ἐξ ἡμῶν, ἂν καλῶς ἐξεύρω, δὲν ἔχει αὐτὴν τὴν τιμήν.

Ὁ Γόμνος ἔμεινεν μὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἀνοικτοὺς καὶ τὸ στόμα χάσκον.

― Καὶ μόνος σας δύνασθε νὰ τὸ ἐννοήσητε, κύριε, εἶπεν ὁ Κῶτσος. Διότι ποῦ ἠκούσθη, σᾶς παρακαλῶ, ἐξάδελφος νὰ παραλαμβάνῃ τοὺς φίλους του καὶ νὰ τοὺς ὁδηγῇ ὑπὸ τὰ παράθυρα τῆς κυρίας ἐξαδέλφης του, διὰ νὰ τῆς κάμωσι τὴν ἐργολαβίαν; Ὤ, διὰ τὸν τοιοῦτον ἐξάδελφον δὲν ἔχω ὄνομα, καὶ ποτὲ δὲν θὰ τὸν ἔκαμνα παρέγιαν. Καὶ ἠδυνάμην νὰ τὸ νομίσω ὡς προσβολὴν ἐκ μέρους σας ὅτι τὸ ἐπιστεύσατε διὰ μίαν στιγμήν, ἀλλὰ σᾶς συγχωρῶ, ἐπειδὴ τὸ ἐκάματε ἐκ πλάνης, εἶπεν ὁ Κῶτσος μεγαλοπρεπῶς. Διότι δὲν πταίετε καὶ σεῖς, ἂν σᾶς ἠπάτησαν.

―Ὢ ἐγὼ δὲν πταίω, εἶπεν ὁ Γόμνος θέτων τὴν χεῖρα ἐπὶ τῆς καρδίας. Ἐκείνη μοὶ τὸ εἶπε.

Καὶ ταῦτα λέγων ἤρχιζε νὰ συνέρχηται ἐκ τῆς νευρικῆς ταραχῆς, ἥτις τὸν εἶχε καταλάβει. Ὅσον διὰ τὸν Κῶτσον, οὗτος εἶχε πρὸ πολλοῦ καθησυχάσει ἐντελῶς. Ἤδη ἔβλεπε τὸν πρὸς τὴν Κάκιαν ἔρωτά του ὑπὸ τὸ πραγματικὸν αὐτοῦ φῶς, τουτέστιν ὡς παιδικὸν ἄθυρμα. Ἡ νέα αὕτη τῷ ἐφαίνετο ἐλαφροτέρα τοῦ ἐλαφροῦ πτεροῦ ἢ τοῦ ἐλαφροτάτου ἀνέμου, ὅστις ἔκαμέ ποτε νὰ βομβῶσι τὰ ὦτά του. Νὰ εἴπῃ πρὸς τὸν δυστυχῆ ἐκεῖνον ὅτι αὐτός, ὁ Κῶτσος, ἦτο ἐξάδελφός της; Δὲν ἦτο τοῦτο ἱκανῶς ἀστεῖον, ὥστε νὰ κλαύσῃ τις;

Φυσικῷ δὲ τῷ λόγῳ ἀπὸ τῆς στιγμῆς ταύτης ἡ κατὰ τοῦ Γόμνου προκατάληψίς του ἐξέλιπε παντελῶς. Ἄνευ τῆς αἰφνιδίου ταύτης συγγενείας, ἣν εὑρέθη ἔχων μὲ τὴν Κάκιαν, κακῶς θ᾽ ἀπηλλάσσετο οὗτος ἀπ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ τέλους· ἀλλ᾽ ἤδη οἱ διαλογισμοὶ τοῦ νέου ἐστρέφοντο ἀλλαχόσε.

― Λοιπὸν τότε, σᾶς ζητῶ συγγνώμην, κύριε, εἶπε πρὸς τὸν Γόμνον. Σᾶς εἶδα δύο ἢ τρεῖς φορὰς νὰ ἀναβαίνετε εἰς τοῦ κ. Ρίζου, καὶ ἐσυμπέρανα ὅτι θὰ εἶσθε συνυπάλληλός του εἰς τὸν ἐμπορικὸν οἶκον Κάρλη καὶ Σας. Σᾶς εἶδα ἀπόψε νὰ στέκετε εἰς τὸ παράθυρον μὲ τὴν κ. Κάκιαν, καὶ ἐνόμισα ὅτι, ἂν δὲν εἶσθε συγγενής της, θὰ εἶσθε ὁ προτιμώμενος ἐραστής. Ἀλλὰ τώρα ἀδιαφορῶ ἂν εἶσθε τὸ ἓν ἢ τὸ ἄλλο. Σᾶς εὐχαριστῶ διὰ τὴν εἰλικρίνειαν μὲ τὴν ὁποίαν μοὶ ὡμιλήσατε. Ἀγαπᾶτε νὰ πίωμεν μίαν ἀκόμη;

Καὶ ἔκρουσε τὴν φιάλην διὰ τοῦ ποτηρίου. Ὁ κάπηλος ἔφερε καὶ ἄλλον οἶνον.

―Ἂν εἶσθε μάλιστα ὁ εὐτυχὴς ἐκεῖνος θνητός, σᾶς μακαρίζω καὶ δὲν σᾶς ζηλεύω. Βλέπω μάλιστα ὅτι δυνάμεθα καὶ νὰ συνυπάρξωμεν. Ἡ νέα αὕτη ἔχει πολὺ εὐρύχωρον τὴν καρδίαν.

― Μάλιστα, μάλιστα, κύριε.

― Πολὺ ἠθέλετε μὲ ὑποχρεώσει νὰ εἴπητε πρὸς τὴν Κάκιαν, ἀφοῦ εἶσθε ὁ ἐμπιστευμένος φίλος της, ὅτι ὁ μικρὸς ναύτης, τὸν ὁποῖον ἠξεύρει, τὴν λατρεύει ἐκ βάθους ψυχῆς, καὶ ὅτι μάλιστα, ἀπὸ τῆς στιγμῆς καθ᾽ ἣν ἀνεκάλυψεν ὅτι ἔχει τὴν εὐτυχίαν νὰ εἶναι ἐξάδελφός της, κοντεύει νὰ τρελαθῇ δι᾽ αὐτήν. Θὰ τῆς τὸ εἴπετε;

― Θὰ τῆς τὸ εἴπω, κύριε.

―Ἄν σᾶς ἔδιδα προσέτι ἓν γράμμα, θὰ εἴχετε τὴν καλωσύνην νὰ τῆς τὸ δώσετε;

― Θὰ τῆς τὸ δώσω.

― Εἰς τὰς χεῖράς της;

― Εἰς τὰς χεῖράς της.

―Ἐξεύρετε γράμματα, κύριε;

―Ἐξεύρω.

―Ἔχετε ἐπάνω σας ἓν φύλλον χάρτου;

―Ἔχω τὸ σημειωματάριόν μου.

― Κόψατε ἓν φύλλον καὶ γράψατε.

Ὁ Γόμνος ὑπήκουσε μηχανικῶς. Ὁ Κῶτσος τῷ ὑπηγόρευσε τὰ ἑξῆς.

Κυρία ἐξαδέλφη.

Ὅσοι ἐρωτικοὶ στεναγμοὶ ὑπάρχουν εἰς τὰ δάση, εἰς τὰς βρύσεις, εἰς τὰς κοιλάδας, εἰς τὰ βουνά, εἰς τὸν ἀέρα, εἰς τὰ σύννεφα, ὅλους σᾶς τοὺς πέμπω διὰ τοῦ παρόντος γράμματος, τὸ ὁποῖον σᾶς φέρει ὁ ἐμπιστευμένος σας κύριος . . . . . . ἔχων λίαν εὐρεῖαν τὴν χεῖρα, καθότι αὐτὸς εἶναι ἡ ἀποθήκη τῶν μυστικῶν σας. Μεγάλην εὐτυχίαν ἀπήλαυσα σήμερον, ὅτε μετ᾽ ἐκπλήξεως ἀνεκάλυψα ὅτι εἴμεθα ἐξάδελφοι. Διατί νὰ μοὶ τὸ κρύψητε ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον;

Ὁ ἐξάδελφός σας Κῶτσος.

― Λοιπὸν θὰ τῆς τὸ δώσητε τὸ γράμμα τοῦτο;

―Ἔστε ἥσυχος, κύριε· θὰ τῆς τὸ δώσω.

―Ἄν, ἐννοεῖται, δὲν προσβάλλεσθε ἐκ τούτου.

― Δὲν προσβάλλομαι ποσῶς· μάλιστα ἱκανοποιοῦμαι, εἶπεν ὁ Γόμνος.

― Ἱκανοποιεῖσθε; Καὶ πῶς;

― Διότι αὐτὴ ἡ νέα φαίνεται σκληρὰ πρὸς ἐμέ· ἀλλ᾽ ἂς ὄψεται ἐκείνη ἡ Μαρκώνη.

― Ποία Μαρκώνη; ἠρώτησεν ὁ Κῶτσος.

―Ὤ, ἂν δὲν ἦτο αὐτή, θὰ μὲ ἠγάπα. Ἀλλὰ καὶ πάλιν, καὶ πάλιν… εἶπεν ὁ Γόμνος, ὅστις ἀπὸ τοῦ δευτέρου ποτηρίου κατέστη ὁμιλητικώτερος καὶ ἀπέβαλε πάντα φόβον. Ἐπεθύμει δὲ πρὸ πολλοῦ νὰ εὕρῃ ἄνθρωπον νὰ ἐκμυστηρευθῇ, καὶ ὁ μικρὸς οὗτος ναύτης τῷ ἐφαίνετο ἄξιος τούτου.

― Ποία εἶναι αὐτὴ ἡ Μαρκώνη; ὑπέλαβεν ὁ Κῶτσος, ὅστις δὲν ἐνόει νὰ μένωσιν αἱ ἐρωτήσεις του ἄνευ ἀπαντήσεως.

― Ἡ Μαρκώνη εἶναι μία γυνή, δὲν ἐξεύρω πῶς νὰ σᾶς τὴν παραστήσω. Μία γυνὴ ἥτις δὲν ἐξεύρει νὰ ἐκτιμήσῃ ἀνθρώπους, μία φθονερά.

― Καὶ αὐτὴ σοῦ κάμνει χαλάστραν;

―Ὑποπτεύω πάντοτε ὅτι δὲν λέγει καλὸν δι᾽ ἐμέ, ἂν καὶ δὲν ἐτόλμησέ ποτε νὰ μὲ τὸ εἴπῃ κατὰ πρόσωπο· ὤ, ἂς μὲ ἔλεγε τίποτε, καὶ τότε τὰ εὑρίσκαμεν.

― Καὶ ἔχει πολλὰς σχέσεις αὐτὴ μὲ τὴν οἰκογένειαν;

―Ὤ, παραπολλὰς σχέσεις. Αὐτὴ εἶναι τὸ δέσε καὶ τὸ λύσε ἐκεῖ μέσα. Χωρὶς νὰ πάρῃ αὐτὴ συμβούλιον μὲ τὴν κυρίαν Ρίζου, δὲν γίνεται τίποτε. Ἀλλ᾽ ὁ κύριος Ρίζος δὲν τὴν χωνεύει. Μίαν ἡμέραν μ᾽ ἔλεγε πράγματα, μ᾽ ἔλεγε!

― Λοιπὸν ὁ κ. Ρίζος ἔχει ἐμπιστοσύνην πρὸς σέ;

― Μεγάλην ἐμπιστοσύνην. Καὶ τί δὲν μ᾽ ἔλεγεν; Ὅλα τὰ σχέδια τῆς γυναικός του καὶ τῆς Μαρκώνη μὲ τὰ εἶπεν. Αὐταὶ θέλουν νὰ πάρουν τὸν Ζέννον. Αὐτὸς δὲν τὸν θέλει τὸν Ζέννον.

― Ποῖον Ζέννον; εἶπεν ὁ Κῶτσος γενόμενος αἴφνης προσεκτικὸς εἰς τὸ ὄνομα τοῦτο.

―Ἕνα κάποιον Ζέννον, εἶπεν ὁ Γόμνος. Δὲν ἐξεύρω καὶ ἐγὼ ποῖος εἶναι αὐτός. Ἀλλὰ φαίνεται ὅτι εἶναι ναυτικός, καθὼς ἠμπόρεσα νὰ καταλάβω ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ κυρίου Ρίζου. Διότι μ᾽ ἔλεγεν ὅτι «ἐγὼ θέλω ἄνθρωπον τοῦ ἐπαγγέλματός μας, καὶ ὄχι ναυτικὸν» καὶ μὲ ἐχάδευεν εἰς τοὺς ὤμους, ὡς νὰ μ᾽ ἔλεγεν ὅτι θέλει ἐμέ.

― Καὶ ὡσὰν τί τὸν θέλουν τὸν Ζέννον αὐτόν; ἠρώτησεν ὁ Κῶτσος ἐντείνων πάντοτε τὴν προσοχήν.

―Ὡσὰν τί θέλεις νὰ τὸν θέλουν; Ὡσὰν γαμβρόν, ἐννοεῖται, διὰ τὴν Κάκιαν.

Ὁ Κῶτσος κατέστη σύννους. ― «Θὰ τὸ εἴπω εἰς τὸν φίλον μου Ζέννον, διὰ νὰ τὸ ἐξεύρῃ, εἶπε καθ᾽ ἑαυτόν. Θὰ τὸν συμβουλεύσω νὰ ἀπέχῃ ἀπ᾽ αὐτὴν τὴν τσόχαν*, διότι δὲν μ᾽ ἀρέσει».

―Ἀλλὰ θὰ ἐνεργήσω μὲ ὅλα τὰ σωστά μου διὰ νὰ μὴ γένῃ. Ὤ, μὴ σὲ μέλῃ, ἔχω καὶ ἐγὼ τὰ μέσα μου, εἶπεν ὁ Γόμνος.

Καὶ ἤρξατο νὰ ἐξιστορῇ τοὺς πόρους, τὰς σχέσεις καὶ τὴν κοινωνικὴν αὐτοῦ θέσιν, μετὰ πασῶν τῶν λεπτομερειῶν καὶ ἰδιαιτέρων περιστάσεων. Ὁ Κῶτσος μηδεμίαν ἔχων περιέργειαν ν᾽ ἀκούσῃ τὸ τέλος τῆς μακρᾶς ταύτης ἀφηγήσεως, τὸν ἀπεχαιρέτισε καὶ ἀπῆλθε.

― Δὲν ἐχάσαμεν τοὐλάχιστον τὴν ἑσπέραν μὲ τὸν ἀνόητον αὐτόν. Ἐμάθαμεν τὰ περὶ τοῦ Ζέννου.

Ταῦτα λέγων καθ᾽ ἑαυτὸν διηυθύνθη πρὸς τὴν ἀποβάθραν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ε´

ΟΙ ΑΡΡΑΒΩΝΕΣ

Μετά τινας ἡμέρας, ἡ σεβασμία κυρία Βαλσάμη ἀνήγγειλεν εἰς τοὺς φίλους τῆς οἰκίας τοὺς ἀρραβῶνας τοῦ Ζέννου μετὰ τῆς ἀνεψιᾶς αὐτῆς Μαρίνης. Ἑσπέραν τινὰ Κυριακῆς ὁ πλοίαρχος Βίλλιος καὶ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἐδείπνουν ἐν τῇ οἰκίᾳ της.

Ἡ Μαρίνα εἶχεν ἐγερθῆ ἀπὸ τῆς κλίνης, καὶ ἐφαίνετο ἀναρρωννύουσα. Ἡ διαυγὴς ὠχρότης τοῦ προσώπου της ὑπεχώρει εἰς ἐρύθημά τι, μόλις ὁρατόν, ἐπιφαινόμενον ὡς σέλας ἐπὶ τῶν παρειῶν. Τὸ λιγνὸν ἀνάστημά της ἀνωρθοῦτο ἐν μεγαλοπρεπείᾳ. Τὰ βαθέα κυανᾶ ὄμματά της ἔλαμπον διὰ τῆς γλυκείας ἐκείνης αὐγῆς ἣν εἶχον ἄλλοτε. Τὸ νέφος τῆς λύπης, ὅπερ τὸ πάλαι ἐσκίαζε τὸ μέτωπόν της, ἐξηλείφθη, καὶ σοβαρὸν μειδίαμα διέστελλε τὸν κάλυκα τῶν χειλέων της. Ἦτο εὐτυχής. Οὐδὲν ἄλλο ὠνειροπόλει, οὐδὲν ἐπόθει εἰμὴ νὰ ζήσῃ ἐν εὐσεβεῖ γαλήνῃ παρὰ τὴν ἑστίαν συζυγικῆς καὶ μητρικῆς ἀφοσιώσεως. Καὶ ὁ Θεὸς ἐφαίνετο νεύων ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, ἵνα δωρηθῇ πρὸς αὐτὴν ἡ τοιαύτη εὐτυχία.

Εἶχεν ὑποφέρει ἀρκούντως, ὥστε ἐνόμιζεν ἐς ἀεὶ ἐξωφλημένον τὸ πρὸς τὸν ἀνθρώπινον Δαίμονα χρέος της. Πολλάκις ἐν τοῖς ρεμβασμοῖς της εἶχεν ἐπανιδεῖ τὸ παρελθὸν τεθαμμένον ὑπὸ τὴν τέφραν τῆς λήθης. Καὶ τί ἠδύνατο νὰ τὴν ἀπειλήσῃ πλέον εἰς τὸ μέλλον;

Καὶ ὅμως κατὰ τὴν μακράν της νόσον ἀγωνιώδη ὄνειρα εἶχον βασανίσει τὰς νύκτας της. Ἅμα φυομένου τοῦ πρὸς τὸν Ζέννον ἔρωτός της, συνεβλάστανον μετ᾽ αὐτοῦ σκληροὶ περὶ τοῦ μέλλοντος φόβοι. Ἔβλεπε τὸν μνηστῆρά της ὡς ξένον καὶ μὴ γνωρίζοντα αὐτήν, πλανώμενον κατ᾽ ἐρημίαν τινὰ καὶ πατοῦντα ἐπὶ ἐνεδρῶν καὶ κινδύνων. Τῷ ἔτεινε τὴν χεῖρα ἵνα τὸν σώσῃ, καὶ οὗτος δὲν τὴν ἀνεγνώριζεν. Ἀπώθει τὴν χεῖρα ταύτην καὶ ἐν ἀκαρεῖ ἐξηφανίζετο ἐμπίπτων εἰς βάραθρα.

Ἄλλοτε πάλιν ἐθεώρει αὐτὸν ἐν μέσῳ χορῶν, κραιπάλης καὶ ὀργίων. Τὸν ἐκάλει, ἐζήτει νὰ λάβῃ τὴν χεῖρά του, καὶ ἐκεῖνος ἀπωθῶν αὐτὴν ἐνηγκαλίζετο ἓν εἴδωλον.

Νύκτα τινὰ ἡ Μαρίνα ἐκινδύνευσε ν᾽ ἀποθάνῃ ἐκ τρόμου. Εὑρέθη μόνη ἐπὶ βράχου τινὸς κειμένου κατά τινα ἔρημον παραλίαν, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ καταβῇ ἐκεῖθεν. Ὁ βράχος ἦτο ὑψηλὸς καὶ λίαν ἀπόκρημνος. Τότε βλέπει πλοῖόν τι μακρόθεν πλέον. Ἤλπιζεν ὅτι θὰ ἤρχετο πρὸς βοήθειαν αὐτῆς. Ἀλλὰ παρατηρεῖ ὅτι τὸ πλοῖον εὑρίσκετο ἐν τῇ ἐσχάτῃ τῆς ἀγωνίας στιγμῇ. Ἡ θάλασσα ἐταράττετο ἐκ φοβερᾶς τρικυμίας. Τὰ κύματα ἀνυψοῦντο καὶ κατέπιπτον μετὰ φρικωδῶν πατάγων καὶ κρότων. Αἱ κραυγαὶ τῶν δυστυχῶν ναυβατῶν ἐπνίγοντο ἐντὸς τῆς ταραχώδους ταύτης συναυλίας τῶν κυμάτων. Σκότος βαθὺ περιέβαλλε τὴν θέαν ταύτην, ὅπερ ἐφαίνετο αἰφνιδίως καταπεσόν, διότι πρὸ μιᾶς στιγμῆς ἦτο ἡμέρα. Τὸ πλοῖον προσήγγισε πρὸς τὸν βράχον, ἐφ᾽ οὗ ἐκάθητο ἡ Μαρίνα, καὶ ἐκινδύνευε νὰ συντριβῇ ἐπ᾽ αὐτοῦ. Ἡ κόρη συνῆπτε τὰς χεῖρας καὶ ὕψου τὸ βλέμμα πρὸς τὸν οὐρανόν, οἰκτείρουσα τοὺς δυστυχεῖς τούτους. Τότε αἴφνης ἐπὶ τῆς ἀνωτάτης κεραίας καθήμενον καὶ προσπαθοῦντα πάσῃ δυνάμει νὰ συστείλῃ τὰ ἱστία βλέπει τὸν Ζέννον, εἰς τὴν λάμψιν ἀστραπῆς τινος ἐμφανιζόμενον μὲ τὸ ὄμμα λάμπον, μὲ τὸ μέτωπον κυρτόν, μὲ τὴν κόμην ὑγρὰν ἐκ τῆς καταιγίδος, καὶ πάλιν στιγμιαίως ἐκλείποντα εἰς τὸ σκότος. Τὴν αὐτὴν στιγμὴν τὸ πλοῖον κτυπῆσαν ἐπὶ τοῦ βράχου μετὰ δεινοῦ καὶ σπαραξικαρδίου κρότου, ἐχωρίσθη εἰς δύο καὶ κατεποντίσθη εἰς τὴν ἄβυσσον. Ἡ κόρη ἔβαλε κραυγὴν καὶ ἐξύπνησε.

Τὰ ὄνειρα ταῦτα ἐπὶ μακρὸν εἶχον βασανίσει τὴν νέαν. Προεσήμαινον ἆρά γε ταῦτα τὸ μέλλον; Ἀλλ᾽ ἀπὸ τῆς ἀφίξεως τοῦ μνηστῆρός της εἰς Σμύρνην τὰ εἶχε λησμονήσει καὶ δὲν ἀνησύχει πλέον.

Ἡ ἀνάρρωσις αὐτῆς προβαίνουσα ἀπὸ πολλοῦ, ἐπεταχύνθη ἐκ τούτου. Ἡ θεία της κυρία Βαλσάμη ἐτέλεσε τὸν ἀρραβῶνα, καὶ ἐβεβαίωσεν αὐτὴν ὅτι ἡ τύχη της ἦτο διὰ παντὸς ἐξησφαλισμένη.

Ἡ ἀξιόλογος αὕτη κυρία εἶχε πολλὰς ἀρετάς, καὶ πρὸς ταῖς ἄλλαις, στερρὰν ἐπιμονὴν εἰς τὰς γνώμας αὐτῆς καὶ ἀκράδαντον πίστιν εἰς τὸ πεπρωμένον. Ἦτο δὲ βεβαία ὅτι ἡ ἀνεψιά της, ἀφοῦ διετέλει ὑπὸ τὴν κηδεμονίαν αὐτῆς, οὐδὲν εἶχε νὰ φοβηθῇ οὔτε παρὰ τῶν θεῶν, οὔτε παρὰ τῶν ἀνθρώπων. Ὅτε ἡ Μαρίνα ἔκλαιεν ἐνθυμουμένη τοὺς γονεῖς της, ἠπόρει αὕτη μεγαλοφώνως πῶς ἡ νέα κόρη ἠδύνατο νὰ κλαίῃ τὴν μητέρα της, ἀφοῦ εἶχε τοιαύτην θείαν. Καθ᾽ ὃν χρόνον ἡ Μαρίνα ἠσθένει βαρέως, καὶ οἱ πάντες ἔτεινον ἵνα ἀπελπισθῶσι περὶ τῆς σωτηρίας της, μόνη ἡ κυρία Βαλσάμη δὲν ἀπηλπίζετο. Διηγεῖτο ὅτι ἄλλοτε, ὅτε ἦτο ἐν τῇ ἡλικίᾳ τῆς ἀνεψιᾶς της, καὶ ἀφοῦ ἤρξατο νὰ γηράσκῃ προσέτι, εἶχε νοσήσει δέκα τοὐλάχιστον νόσους ἐπίσης κρισίμους, ἐξ ὧν ἐξῆλθε νικήτρια, ψεύσασα τοὺς ἰατρούς, τοὺς ἱερεῖς καὶ τὰ γραΐδια. Τοῦτο δέ, διότι τὸ γραπτόν της ἦτο νὰ ζήσῃ ἔτι ἐπὶ μακρόν, ἢ καθὼς ἔλεγε, διότι δὲν ἐσώθη τὸ ἔλαιον ἐν τῇ λυχνίᾳ τῆς ζωῆς της. Καὶ ὄχι μόνον ἐπέζη, ἀλλ᾽ ἔφθασε καὶ εἰς γῆρας λιπαρόν, ἐπειδὴ πρὸ τεσσαράκοντα ἐτῶν εἶχε νυμφευθῆ, κατὰ τὴν ὁμολογίαν της. Ἂν δὲ ἠδύνατο ν᾽ ἀριθμήσῃ ἐπίσης πεφωτισμένως καὶ τὰ ἔτη τοῦ παρθενικοῦ της βίου, ἠθέλομεν ἔχει ἀκριβεῖς εἰδήσεις περὶ τῆς ἡλικίας της.

Ἡ κυρία Βαλσάμη λοιπὸν ἐφιλοξένει τὴν ἑσπέραν ἐκείνην τὸν Ζέννον μετὰ τοῦ πατρός του. Παρὰ τὴν ἡλικίαν της δραστηρία καὶ ὑπηρετική, εἰσήρχετο, ἐξήρχετο καὶ ἐδαψίλευε μυρίας περιποιήσεις πρὸς τοὺς ξένους αὐτῆς, συνοδευομένη ὑπὸ τῆς Ἀνθούσης, ἥτις ἐσεμνύνετο διὰ τὴν εὐτυχίαν τῆς κυρίας της.

Ἡ Μαρίνα ἐκάθητο μεταξὺ τοῦ πλοιάρχου καὶ τοῦ Ζέννου καὶ ἀπήλαυεν αἰδημόνως τῆς εὐσεβοῦς εὐδαιμονίας της. Ὁ μνηστὴρ αὐτῆς ἐφαίνετο ὡσαύτως ἀκτινοβολῶν ἐκ χαρᾶς.

Τὴν αὐτὴν ἐκείνην ἑσπέραν πρὶν ἢ ἔλθῃ εἰς τὸ δεῖπνον, ὅπου ἦν κεκλημένος, εἶχε συναντήσει τὸν Κῶτσον καθ᾽ ὁδόν. Οὗτος τὸν ἐκάλεσε μὲ μυστηριώδη τρόπον καὶ τῷ εἶπε.

― Σὲ ἐζήτουν πρὸ ἡμερῶν, καὶ δὲν σ᾽ εὕρισκα.

― Τί τρέχει, φίλε μου Κῶτσε; εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Θέλω νὰ σὲ εἴπω κάτι.

― Λέγε.

― Γνωρίζεις τὸν κ. Ρίζον καὶ τὴν κ. Ρίζου; Ἢ μᾶλλον τοὺς ἐνθυμεῖσαι ὁποὺ τοὺς ἐταξιδεύσαμεν ἐκ Μασσαλίας, ὅταν ἤμην μὲ τὸ πλοῖόν σας, εἰς τὸν καιρὸν τῆς πανώλους;

― Λοιπόν;

― Λοιπόν, γνωρίζεις καὶ τὴν κόρην των, τὴν Κάκιαν;

― Τὴν γνωρίζω. Λέγε.

― Σὲ ζητοῦν διὰ γαμβρόν.

― Ποῖος σοὶ τὸ εἶπε;

― Τὸ ἔμαθα ἀπὸ ἕνα ἐραστὴν τῆς Κάκιας.

― Καὶ πῶς ἔλαβες ἀφορμὴν νὰ τὸ μάθῃς;

―Ὡς ἐραστὴς τῆς Κάκιας.

― Λοιπὸν σὲ συγχαίρω.

―Ὁμοίως.

Καὶ ὁ Ζέννος, ὅστις ἔσπευδε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ δεῖπνον, τὸν κατέλιπεν ἀποτόμως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΣΤ´

Η ΕΝΕΔΡΑ

Μετὰ τὸ δεῖπνον κατέβησαν εἰς τὸν κῆπον. Ἡ ὀρφανὴ καὶ ὁ Ζέννος ἐκάθησαν ὑπὸ τὰ δένδρα καὶ ἀνέπνεον τὸν εὐώδη νυκτερινὸν Ζέφυρον. Ξένοι τινὲς εἶχον ἐλθεῖ ὅπως προσφέρωσι τὰς συγχαρητηρίους φιλοφρονήσεις των, καὶ μεταξὺ αὐτῶν ἡ κυρία Μαρκώνη. Αὕτη κατέβη ὡσαύτως εἰς τὸν κῆπον, καὶ παρετήρει τὴν σελήνην, ἥτις ἔπλεε διὰ μέσου τῶν νεφῶν.

― Γλυκεῖα δρόσος φυσᾷ εἰς τὰ δένδρα, τῇ ἔλεγεν ὁ σύντροφός της, ὁ ἀξιόλογος κ. Φαρκής, φίλος τῆς οἰκογενείας Βαλσάμη.

― Γλυκεῖα τῷ ὄντι, ἀπήντησεν ἡ κ. Μαρκώνη ἀλλοφρονοῦσα.

― Πόσον εὐτυχεῖς εἶναι αὐτοὶ οἱ νέοι! εἶπεν ὁ κ. Φαρκής, δεικνύων τοὺς δύο μνηστῆρας, ὧν ἠκούοντο οἱ ψιθυρισμοὶ ὄπισθεν τῶν δένδρων. Ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς τάχα δὲν διήλθομεν δι᾽ αὐτῆς τῆς εὐτυχίας! Ἀλλὰ τώρα ἐγηράσαμεν.

Ἡ κ. Μαρκώνη οὐδὲν ἀπήντησεν εἰς τὴν παρατήρησιν ταύτην τοῦ χρηστοῦ κ. Φαρκῆ, ἀλλ᾽ ἐξηκολούθει νὰ παρατηρῇ τὴν σελήνην.

Ἡ ὥρα παρήρχετο, καὶ ἡ κυρία Βαλσάμη προσεκάλει τὴν ἀνεψιὰν αὐτῆς ν᾽ ἀναβῇ εἰς τὴν οἰκίαν, διότι ὁ ἑσπερινὸς ἀὴρ θὰ ἦτο βλαβερὸς εἰς τὴν ἐπισφαλῆ ὑγιείαν της. Τὸ αὐτὸ ἔλεγε καὶ ὁ Ζέννος. Ἀλλ᾽ ἡ Μαρίνα δὲν ἐπείθετο. Οἱ ἐπισκέπται ἀπήρχοντο ἀνὰ δύο ἢ τρεῖς, μεθ᾽ ὧν καὶ ὁ πλοίαρχος. Ἀλλ᾽ ἔμενον ἔτι ἡ κυρία Μαρκώνη καί τινες ἄλλοι, ἐν οἷς καὶ ὁ ἀξιόλογος κ. Φαρκής.

Οὗτος εἶχε καταλίπει τὴν σύντροφον αὐτοῦ, ἥτις προσεῖχεν εἰς τὴν σελήνην καὶ δὲν ὡμίλει, καὶ ἦλθε νὰ ζητήσῃ παραμυθίαν πλησίον τῆς οἰκοδεσποίνης. Αὕτη τοὐλάχιστον θὰ ἀπήντα πρὸς τὰς παρατηρήσεις του.

― Πόσον χαριτωμένοι εἶναι οἱ νέοι οὗτοι, εἶπε πρὸς αὐτήν. Ἂν ἤμην νέος, θὰ τοὺς ἐζήλευα.

―Ἐκ Θεοῦ ἔρχονται ὅλα, εἶπεν ἡ κ. Βαλσάμη. Καὶ ὅλος ὁ κόσμος εἶναι μάταιος.

― Μάταιος ἀληθῶς. Ἄ, νὰ ἤμην νέος!

―Ἤθελες γηράσει, φίλε μου κύριε Φαρκή. Τώρα ὅμως δὲν φοβεῖσαι νὰ πάθῃς αὐτὸ τὸ κακόν.

Ὁ κ. Φαρκὴς ἐστέναξεν.

Ἠκούσθη τότε διὰ μέσου τῶν δένδρων σιγανόν τι ᾆσμα ὡς ὁ ψίθυρος τῶν φύλλων, ὡς δειλὸν κελάδημα πτηνοῦ κεκρυμμένου ὑπὸ τὸ φύλλωμα. Ἦτο ἡ φωνὴ τῆς Μαρίνης συνοδευομένη ὑπὸ τῆς τοῦ Ζέννου. Ἡ ἔννοια τῶν στίχων οὓς ἔψαλλον, μεταφραζομένη κατὰ τὸ ἐν χρήσει σήμερον ὕφος, ἔχει ὡς ἑξῆς·

Τὴν νύκτα ὅλην ἄγρυπνος, νύκτα μακρὰν χειμῶνος,
ὁ ναύτης πρὸ τοῦ κύματος σιωπηλὸς καὶ μόνος,
τηρεῖ τὸν οὐρανόν, ἐνῷ ἀβύσσους διαβαίνει,
καὶ τὴν χρυσῆν ἀνατολὴν ἀνήσυχος προσμένει.
Ὁμοίως σ᾽ ἐπερίμενα νὰ ἔλθῃς χθές, ὁμοίως·
μακράν σου εἶναι ἔρημος καὶ ἀφεγγὴς ὁ βίος.
Ὁπόταν νέος ἐκ μακρᾶς προκύπτων ἀσθενείας,
σκιῶδες φάσμα καὶ ὠχρὸν ἐκ τῆς ἀδυναμίας,
τὸν κόσμον, τὴν μαγευτικὴν γωνίαν τοῦ ἀπείρου,
ἣν ἐστερήθη, θεωρεῖ διὰ τοῦ παραθύρου,
πόσους τῷ πέμπει ἀσπασμοὺς καὶ πόθους· ἀδελφή μου,
ὁμοίως σ᾽ ἐπεθύμησεν, ὁμοίως, ἡ ψυχή μου.
Πρὸ τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ ὁ εὐσεβὴς ὁ κύπτων
καὶ ἁμαρτίας λογισμοὺς ἐντὸς τοῦ στήθους κρύπτων
μὲ ποταμοὺς τοὺς πόδας του δακρύων καταβρέχει,
καὶ ἡ ψυχή του σπαραγμὸν καὶ πόνον πολὺν ἔχει.
Ὁμοίως ἡ καρδία μου θερμῶς σ᾽ ἐπικαλεῖται
καὶ διὰ σὲ πᾶσαν χαρὰν τοῦ κόσμου ἀπαρνεῖται.

Τὸ ᾆσμα τοῦτο τὸ ἤκουσεν ἡ κυρία Βαλσάμη καὶ εἶπε.

― Τραγουδεῖ, ἀλλ᾽ αὔριον θὰ εἶναι πάλιν ἄρρωστη· αὐτὴ ἡ κόρη νὰ μὴν ἠξεύρῃ νὰ προφυλάξῃ τὴν ὑγείαν της!

Τὸ ἤκουσε δὲ καὶ ἡ κυρία Μαρκώνη καὶ ἔπαυσε νὰ θεωρῇ τὴν σελήνην.

Διατί αὕτη ἐπέμενε νὰ μένῃ ἐκεῖ; Συνεκινεῖτο ἆρα εἰς τὴν θέαν τῆς ἀλλοτρίας εὐτυχίας, ἥτις τῇ ἀνεμίμνησκε τὸν πενταπλοῦν γάμον της καὶ διήγειρε σιγῶντα πάθη ἐντὸς τῆς ψυχῆς αὐτῆς; Ἴσως. Ἡ γυνὴ αὕτη ἠγάπα τὰς ἀντιθέσεις. Ἐτέρπετο νὰ βλέπῃ τὴν εὐτυχίαν ταύτην καὶ νὰ μελετᾷ συγχρόνως τὴν καταστροφὴν αὐτῆς. Ἐσκόπει μάλιστα νὰ δώσῃ αὐτὴν ἐκείνην τὴν ἑσπέραν τὸ πρῶτον κτύπημα. Ὅθεν περιέμενεν.

Ὅτε ὁ Ζέννος ἠγέρθη, ἵνα ἀποσυρθῇ, εὑρέθη καὶ αὕτη παρὰ τὴν θύραν.

― Θὰ μὲ συνοδεύσῃς βεβαίως μέχρι τῆς οἰκίας μου, κύριε Ζέννε, δὲν ἔχει οὕτω; εἶπε.

― Δύναμαι νὰ σὲ συνοδεύσω καὶ εἰς τὴν ἄκραν του κόσμου, φιλτάτη κυρία Μαρκώνη, ἀπήντησεν οὗτος, ἔνθους ὢν τὴν ἑσπέραν ἐκείνην.

― Σ᾽ εὐχαριστῶ, ἀλλὰ δὲν ἔχω ὄρεξιν, διὰ τὴν ὥραν, νὰ ὑπάγω ἕως ἐκεῖ. Μόνον εἰς τὴν οἰκίαν μου θέλω νὰ μὲ ὁδηγήσῃς.

― Παντοῦ ὅπου εὐαρεστεῖσαι νὰ ὑπάγῃς, κυρία, εἶπεν ὁ Ζέννος.

Καὶ ἐκίνησαν ὁμοῦ.

― Τί τὸν θέλει τάχα τὸν Ζέννον αὐτὴ ἡ πολύπαθη; εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα πρὸς τὴν κ. Βαλσάμη.

― Δὲν τὸν θέλει τίποτε. Νὰ τὴν συνοδεύσῃ μέχρι τῆς οἰκίας της, ἐπειδὴ εἶναι νύκτα.

― Θεέ μου καὶ Παναγία μου! Καὶ ἔχει ἀνάγκην νὰ τὴν συνοδεύσῃ κανεὶς αὐτήν, ἐπειδὴ εἶναι τάχα νύκτα! Δὲν μ᾽ ἀρέσει ποσῶς ὁ τρόπος αὐτῆς τῆς τεχνικιᾶς. Ἡ κυρία μου, ἡ μακαρίτισσα, ὁ Θεὸς νὰ τὴν ἀναπαύσῃ, δὲν εἶχεν ἐμπιστοσύνην εἰς αὐτήν. Ποῖος ἐξεύρει τί θὰ τοῦ λέγῃ τοῦ Ζέννου! Ἂν δὲν τοῦ γυρίσῃ τὰ μυαλά του! Ἠξεύρει πολλὰς τέχνας αὐτὴ ἡ μαστόρισσα.

― Μεγαλοποιεῖς τὰ πράγματα καὶ ἀγαπᾷς τὴν κακολογίαν, Ἀνθοῦσα, εἶπεν ἡ κ. Βαλσάμη. Διὰ τὸν πλησίον σου νὰ μὴ λέγῃς ποτὲ κακόν. Δὲν τὴν γνωρίζω τὴν κ. Μαρκώνη πολὺν καιρόν, ἀλλὰ δὲν πιστεύω νὰ εἶναι τοιαύτη ὁποίαν τὴν λέγεις. Ἔπειτα ἡ Μαρίνα ἔχει τὴν ἀδυναμίαν νὰ θέλῃ νὰ βλέπῃ κάποτε ὅλας τὰς παλαιὰς γνωρίμους τῆς μητρός της. Δὲν ἠξεύρω διατί.

Εἰς τῆς Ἀνθούσης τὴν κεφαλὴν ἀνέβη ἡ τολμηρὰ ἰδέα ν᾽ ἀκολουθήσῃ (ἐν καιρῷ νυκτός, ὅπερ θὰ ἐνεποίει φρίκην εἰς τὴν κ. Βαλσάμη) τὸν Ζέννον καὶ τὴν Μαρκώνη καὶ ν᾽ ἀκούσῃ τί ἠδύνατο νὰ τῷ εἴπῃ αὕτη. Ἀλλ᾽ ὅτε κατῆλθεν εἰς τὴν ὁδόν, εἶχον ἤδη γίνει ἄφαντοι. Ὅθεν ἀνέβη πάλιν εἰς τὴν οἰκίαν.

Ἰδοὺ τί ἤθελεν ἀκούσει ἡ Ἀνθοῦσα, ἂν τοὺς ἠκολούθει.

― Τέλος πάντων, κύριε Ζέννε, σὺ τὴν ἔκαμες τὴν δουλειάν σου. Ἡ Μαρίνα, ἂν δὲν ἀπατῶμαι, ἔχει ἀρκετὴν προῖκα.

― Δὲν μὲ μέλει διὰ τὴν προῖκα, εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Οὐδ᾽ ἐμὲ μέλει. Ἀλλ᾽ ὅμως ἔχει περιουσίαν, καθὼς λέγουν.

― Δὲν ἤκουσα τί λέγουν, εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Καὶ δικαίως, ἐπανέλαβεν ἡ κ. Μαρκώνη, διότι εἰς σὲ ἀνῆκεν ἡ περιουσία αὐτή. Ἐπειδὴ ὁ πατήρ σου, καθὼς ἔμαθα, ἔσωσεν ἐκ τῆς πανώλους ἓν μικρὸν κιβώτιον.

― Ἓν μικρὸν κιβώτιον, εἶπεν ἀλλόφρων ὁ Ζέννος, ὃν ὁ νυκτερινὸς ἀὴρ ἔπληττεν ἀνακινῶν τοὺς ἐκ τῆς οἰνοποσίας ἀτμούς.

― Καὶ τὸ κιβώτιον καὶ αὐτὴν τὴν ἴδιαν, ὁ πατήρ σου ἔσωσεν ἐκ τῆς πανώλους. Τί τύχη, καλέ, ἦτον αὐτή! Νὰ σώσῃ ἐκ τῆς πανώλους τὸ μικρὸν κιβώτιον, ὁμοῦ μὲ αὐτήν!

― Μέγα θαῦμα! εἶπεν ὁ Ζέννος.

―Ἀλλ᾽ ὁπωσδήποτε, ἡ Μαρίνα εἶναι ὡραία νέα, καὶ ἤξιζε τὸν κόπον νὰ τὴν σώσῃ τις ἐκ τῆς πανώλους.

―Ὤ, εἶναι ἄγγελος, εἶπεν ὁ νέος. Σᾶς βεβαιῶ, εἶναι ἄγγελος.

―Ἄγγελος μὲ τὰ πτερά, ἐπανέλαβεν ἡ κυρία Μαρκώνη. Ἀλλ᾽ ἂν δὲν εὑρίσκετο ὁ πατήρ σου καὶ σὺ εἰς τὴν Μασσαλίαν, δὲν θὰ κατώρθωνε νὰ πετάξῃ, διὰ νὰ σωθῇ ἐκ τῆς πανώλους, καὶ μάλιστα κρατοῦσα καὶ τὸ μικρὸν κιβώτιον.

―Ὤ, ἡ πανώλης! ἡ πανώλης! Ὁποία τρομερὰ μάστιξ! Δὲν ἦσθε εἰς τὴν Μασσαλίαν ἐν καιρῷ τῆς πανώλους;

―Ὄχι εὐτυχῶς. Ἀλλὰ πῶς μοὶ τὸ λέγεις τοῦτο; Θὰ ἐνόμιζέ τις ὅτι μὲ καταρᾶσαι νὰ ἐγινόμην θῦμά της, φίλε κύριε Ζέννε.

―Ὢ ὄχι, ὁ Θεὸς φυλάξοι.

― Εἶναι ἀληθὲς ὅτι εἶναι καλὴ νέα αὐτὴ ἡ Μαρίνα, φρόνιμος, ὑπερήφανος καὶ τυχηρά. Ἀπόδειξις εἶναι ὅτι ἐσώθη ἐκ τῆς πανώλους.

― Πάλιν ἡ πανώλης; Παῦσε πλέον.

Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ὁ Ζέννος εἶχε πίει οἶνον τὴν ἑσπέραν ἐκείνην. Ἄλλως ἡ κ. Μαρκώνη οὐδὲ θὰ ἐτόλμα νὰ εἴπῃ ὅσα εἶπεν ἤδη πρὸς αὐτόν.

―Ἀλλὰ φείδεται ποτὲ κανενὸς ἡ κακολογία; ἐπανέλαβε· καὶ δι᾽ αὐτὴν τὴν νέαν εἶπον πολλὰ αἱ κακαὶ γλῶσσαι, καθὼς ἠξεύρεις. Κρῖμα ὅμως, διότι εἶναι χρυσῆ νέα.

― Περὶ τίνος ὁμιλεῖς; ἠρώτησεν ὁ Ζέννος, αἰσθανθεὶς μικρόν τινα νυγμὸν ἀνησυχίας.

― Περὶ τῆς Μαρίνης, εἶπεν ἡ áκ.ñ Μαρκώνη.

― Καὶ τί λέγεις περὶ αὐτῆς;

― Λέγω ὅτι τὴν ἐκατηγόρησαν ἄλλοτε, τὴν δυστυχῆ νέαν.

― Κατηγόρησαν τὴν Μαρίναν καὶ διατί;

―Ἠξεύρω καὶ ἐγώ; Ἦτο τόσον κακὸς ὁ κόσμος ἐκεῖ, εἰς τὴν Μασσαλίαν.

― Τί εἶπαν κατ᾽ αὐτῆς;

― Καὶ δὲν τὰ ἐξεύρεις λοιπόν;

― Ποῦ νὰ τὰ ἐξεύρω;

― Δὲν ἔχεις ἀκούσει ποτέ, ποτέ, τίποτε;

― Ποτὲ τίποτε.

―Ἐγὼ ἐνόμιζα ὅτι τὰ ἤξευρες· ἀλλέως δὲν θὰ σοῦ ἔκαμνα λόγον.

― Θὰ μ᾽ εἴπῃς τώρα, τί εἶπαν κατὰ τῆς Μαρίνης;

―Ὅ,τι ἔφθασαν. Ἀλλ᾽ ὁ κόσμος εἶναι κακός. Ἡ ἀρετὴ πάντοτε θριαμβεύει, εἶπεν ἀποφθεγματικῶς ἡ κ. Μαρκώνη.

―Ὢ ναί, θριαμβεύει, εἶπεν ὁ Ζέννος. Ἀλλὰ ποῖος τὴν κατηγόρησεν;

―Ὅποιος θέλεις. Ἀλλ᾽ εἶναι ἀνόητοι οἱ μοχθηροί.

― Εἶναι μοχθηροὶ ἀνόητοι, τῷ ὄντι. Καὶ ἂν εἶχα ἐδῶ κανένα τοιοῦτον, θὰ τὸν ἔπνιγα.

Καὶ ὁ Ζέννος ἔκαμεν ἐν τῷ σκότει χειρονομίαν τινά, ἐξ ἧς ἡ κ. Μαρκώνη ἐπτοήθη φοβουμένη μὴ ἐκλάβῃ αὐτὴν ἀντὶ τοῦ φάσματος, ὅπερ ἐζήτει.

―Ἀλλὰ θὰ κλείσω τὰ στόματα ὅλων, ἐπανέλαβεν ὁ Ζέννος.

Καὶ ἀπεχαιρέτισε τὴν κ. Μαρκώνη, διότι εἶχον ἤδη φθάσει ὑπὸ τὴν οἰκίαν της.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ζ´

ΝΥΞ

Ὁ Ζέννος ἀπῆλθεν εἰς τὸ πλοῖον αὐτοῦ. Ἡ αὔρα τῆς νυκτὸς ἐδρόσισε τὸ καῖον μέτωπόν του, καὶ ὁ φλοῖσβος τῶν κυμάτων ἐφαίνετο ὡς νὰ ἐβαυκάλιζε τὸν θεῖον Βερέτταν, ὅστις ἐκοιμᾶτο ἐπὶ τοῦ καταστρώματος. Ὁ δὲ σεβάσμιος γέρων Γλαρογιάννης δὲν εὑρίσκετο πλέον ἐπὶ τῆς Σωτηρίας· εἶχε ναυτολογηθῆ ἀλλαχοῦ πρό τινων μηνῶν.

Κατῆλθεν εἰς τὸν κοιτῶνα αὐτοῦ καὶ προσεπάθει νὰ κοιμηθῇ. Ἀλλ᾽ εἰς μάτην. Ἔκλεισε τοὺς ὀφθαλμούς, καὶ ἡ ἀγωνία ἤρχισε νὰ παλαίῃ ἐντός του. Τὸν ἐπεσκέφθη σκιερόν τι, ὅπερ δὲν ἦτο ὕπνος, ἀλλ᾽ ὑπνόβασις ἀναπόφευκτος. Αὕτη ἠρέθισε τὰ νεῦρά του εἰς ἄκρον. Οἱ πονηροὶ λόγοι τῆς κ. Μαρκώνη ἐβόμβουν εἰς τὰ ὦτα αὐτοῦ.

Ἠγέρθη καὶ ἀνέβη εἰς τὸ κατάστρωμα. Ἐφαίνετο ἀνανήψας ἐκ τῆς ἑσπερινῆς οἰνοποσίας. Ἤδη ἡ σταθερὰ ἰδέα ἐκόλλησεν εἰς τὸν ἐγκέφαλόν του. Ἔβλεπεν ἐνώπιόν του τὴν κ. Μαρκώνη δεικνύουσαν τοὺς ὀδόντας της καὶ μειδιῶσαν κακεντρεχῶς μὲ τὴν ἰδίαν της ἱστορίαν, ἣν διηγεῖτο περὶ τῆς Μαρίνης. Ὁ Ζέννος ἐμαίνετο. Συνέπλεξε τὰς χεῖρας καὶ ἔκαμε κίνημα ἀπειλητικόν.

―Ὢ καὶ νὰ μὴ τὴν πνίξω, ἀπόψε, ὅταν μοὶ τὸ εἶπεν.

Ὁ Ζέννος ἐπρόφερε τὰς λέξεις ταύτας μεγαλοφώνως. Ὁ θεῖος Βερέττας νομίσας ὅτι τὸν κράζει τις, εἶπεν ἐν μέσῳ τοῦ ὕπνου του.

―Ὁρίστε, πλοίαρχε, τί μὲ θέλεις;

― Τίποτε, κοιμήσου, εἶπεν ὁ Ζέννος συνελθὼν εἰς ἑαυτόν.

Καὶ ὁ θεῖος Βερέττας ἐστράφη ἐπὶ τῆς ἑτέρας πλευρᾶς.

Ὁ Ζέννος ἀφέθη πάλιν εἰς τὸ ἀκατάσχετον ρεῦμα τῶν τεταραγμένων ρεμβασμῶν του. Ἔβλεπε τὴν Μαρίναν κλαίουσαν μὲ πύρινα δάκρυα, συνάπτουσαν τὰς χεῖρας καὶ ἱκετεύουσαν αὐτὸν νὰ μὴ πιστεύσῃ τὰς συκοφαντίας τῆς κ. Μαρκώνη. Εἶτα ἡ τελευταία ἐνεφανίζετο καὶ πάλιν καγχάζουσα ἐνώπιόν του.

―Ὤ, ἂς τὴν ἔπνιγα, εἶπεν ὁ Ζέννος δευτέραν φοράν.

Καὶ μὴ δυνάμενος ν᾽ ἀντιστῇ εἰς τὸν στρόβιλον τῆς ταραχῆς, ὅστις τὸν παρέσυρε, κατέβη ἀψοφητὶ εἰς τὴν λέμβον, προσήρμοσε τὰς κώπας ἐπὶ τῶν σκαλμῶν καὶ ἀπεβιβάσθη εἰς τὴν ξηράν. Ἦτο δὲ τρίτη ὥρα μετὰ τὰ μεσάνυκτα. Ὅτε προσεπέλασεν εἰς τὴν ἀποβάθραν, ὁ τελωνειακὸς φρουρὸς ἀνησυχήσας, διότι ἐνόμισεν ὅτι ἐπρόκειτο περί τινος λαθραίας ἐκφορτώσεως ἐμπορευμάτων, ἔκαμε θόρυβον. Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος, χωρὶς νὰ τῷ ἀποκριθῇ, τῷ ἔδωκεν ἓν ἀργυροῦν νόμισμα καὶ παρῆλθεν.

Ἡ ψυχικὴ αὐτοῦ ὁρμὴ τὸν ὤθει πρὸς τὴν οἰκίαν τῆς κ. Μαρκώνη, ὅπου εἶχε συνοδεύσει αὐτὴν πρό τινων ὡρῶν. Τῷ ἐπήρχετο ἡ ἰδέα νὰ κρούσῃ, νὰ θραύσῃ μάλιστα τὴν θύραν καὶ νὰ εἰσέλθῃ, καίπερ παρελθούσης τῆς ὥρας, ἵνα ζητήσῃ τὴν ὀφειλομένην ἐξήγησιν. Διῆλθε δὶς ὑπὸ τὴν οἰκίαν, καὶ μόλις κατώρθωσε νὰ κρατήσῃ ἑαυτόν. Μέχρι τῆς πρωίας περιεπάτει ἀσκόπως ἐντὸς τῶν ὁδῶν τῆς Σμύρνης. Κατά τινας ἀποκέντρους συνοικίας οἱ κοιμώμενοι ἐξύπνησαν ἐκ τοῦ κρότου τῶν βημάτων του, ἀντηχοῦντος ἐπὶ τῶν λίθων. Δύο ἢ τρία παράθυρα ἠνοίχθησαν ἀθορύβως, καὶ ἀνήσυχοί τινες δέσποιναι προέβαλον δειλῶς τὸ μέτωπον διὰ τῶν αὐλαιῶν, περίεργοι νὰ μάθωσιν ἂν ὁ κράκτης ἐβωβάθη τὴν νύκτα ἐκείνην, ἢ ἂν ἄλλο τι ἀπρόοπτον συνέβαινεν.

Ὅτε ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος, ἔτρεξεν ἀπνευστὶ πρὸς τὴν κ. Μαρκώνη.

Τὴν πρωίαν ἐκείνην εἶχε ἐγερθῆ αὕτη λίαν ἐνωρὶς καὶ ἀφοῦ ἐνεδύθη ἐπιμελῶς (καθὼς εἰς τὰς εὐτυχεῖς ἡμέρας τοῦ μακαρίτου κ. Μαρκώνη, ὅστις ὑπῆρξεν ὁ τρίτος σύζυγός της, καὶ εἶχεν ἀποθάνει φεῦ! πρὸ πολλοῦ) ἐκάθισε πρὸ τοῦ κατόπτρου βλέπουσα εὐαρέστως ἑαυτήν. Ἐφαίνετο δὲ νέα εἰσέτι, καὶ κατὰ τὴν στιγμὴν ταύτην ἐφαντάζετο ὅτι ἦτο δυνατὸν νὰ ἐξακολουθήσῃ τὴν συνέχειαν τῶν γάμων της, οἵτινες ὑπῆρξαν τοσοῦτον ἡδεῖς πρὸς αὐτήν, ὅτε εἰσῆλθεν ὁ Ζέννος.

Ἠνοίχθη ἡ θύρα καὶ εἰσῆλθεν ὁ Ζέννος.

Ἡ κ. Μαρκώνη τὸν περιέμενε, καὶ ἡ ἰδέα αὕτη τὴν εἶχεν ἐγείρει ἐκ τῆς κλίνης πρωιαίτερον τοῦ συνήθους. Ἐγνώριζεν ὅτι, ἅμα ὡς ἀνένηφεν ἀπὸ τῆς νυκτερινῆς μέθης, ὁ νέος ἤθελεν ἔλθει νὰ ζητήσῃ παρ᾽ αὐτῆς τὴν ἑρμηνείαν τῶν μοχθηρῶν λόγων της.

Εἰσῆλθεν οὗτος βιαίως εἰς τὸν θάλαμον. Τὸ πρόσωπόν του ἦτο ἐξηγριωμένον, καὶ βαρεῖά τις ἀχλὺς ἐκάλυπτε τοὺς ὀφθαλμούς του, ἥτις ἐφαίνετο ἐγκυμονοῦσα ὀργὴν καὶ ἀπειλήν. Ἡ κ. Μαρκώνη, ἂν καὶ παρέστη κατὰ τὸν βίον της εἰς σκηνὰς χειροτέρας βεβαίως τῆς προαγγελλομένης, οὐχ ἧττον δὲν ἠδυνήθη νὰ μὴ τρομάξῃ.

―Ἔρχομαι, κυρία, εἶπεν ὁ Ζέννος διὰ φωνῆς, ἐν ᾗ εἰρωνικὴ φιλοφροσύνη ἐφαίνετο παλαίουσα πρὸς τὴν ἀπότομον ὀργήν, διὰ νὰ σᾶς παρακαλέσω νὰ ἐπαναλάβητε, ἂν ἀγαπᾶτε, ὅσα μὲ εἴπετε χθὲς τὴν νύκτα.

Ἡ κ. Μαρκώνη ἐστάθη ἐμβλέπουσα αὐτὸν ἀτενῶς, ὡς νὰ μὴ ἐνόει. Ἐνῷ δὲ ἡτοιμάζετο ν᾽ ἀπαντήσῃ, ὁ Ζέννος τῆς ἔκοψεν ἀποτόμως τὸν λόγον.

― Προσποιεῖσθε ὅτι ἐκπλήττεσθε, κυρία· ὤ, δὲν ἀμφιβάλλω ὅτι κατέχετε καλῶς τὴν τέχνην ταύτην. Ἀλλὰ δὲν εἶναι τώρα καιρὸς ὑποκρισίας. Σᾶς ζητῶ νὰ μοὶ εἴπητε, νὰ μοὶ εἴπητε εὐθὺς τί ἐνοούσατε χθὲς τὴν ἑσπέραν μὲ τοὺς λόγους σας ἐκείνους.

―Ὢ τί παράξενος δὰ εἶσθε! εἶπεν ἡ κ. Μαρκώνη μὲ ἥσυχον ἦθος. Ἀλλὰ σεῖς μοὶ κάμνετε δύο ἐρωτήσεις συγχρόνως· εἰς ποίαν νὰ ἀποκριθῶ πρῶτον; Θὰ μὲ πνίξετε, θὰ μοῦ κόψετε τὴν ἀναπνοήν. Νὰ σᾶς εἴπω τί σᾶς εἶπα, νὰ σᾶς εἴπω τί ἐνόουν. Ὦ Χριστὲ καὶ Παναγία! Καὶ ἀμέσως καὶ βιαστικῶς, ὡς νὰ ἤλθατε καβαλλάρης εἰς τὴν οἰκίαν μου! Καθίσατε πρῶτον. Νὰ σᾶς προσφέρω μίαν λεμονάδαν; Θὰ σᾶς κάμῃ καλόν.

Καὶ ἐκινήθη πρὸς τὴν θύραν.

Ὁ Ζέννος παρ᾽ ὀλίγον τὴν ἥρπαζεν ἐκ τοῦ λαιμοῦ. Ἀλλὰ τῆς ἔφραξε τὴν δίοδον καὶ τὴν ἔβαλε νὰ καθίσῃ διὰ τῆς βίας ἐπὶ τοῦ ἑδωλίου της.

―Ἐδῶ, ἐδῶ κάθισε. Εἰς τοὺς λόγους μου νὰ ἀποκριθῇς! Αὐτὰ ὁποὺ λέγεις εἶναι εἰρωνεῖαι. Θὰ μοῦ τὰ πληρώσῃς ὅμως.

Ἡ κ. Μαρκώνη εἶδεν ὅτι ὁ νέος δὲν ἠστεΐζετο. Ὅθεν συνήγαγε τὰς δυνάμεις αὐτῆς καὶ ἡτοιμάσθη πρὸς τὴν πάλην.

― Ποίας μυσαρὰς συκοφαντίας μοὶ εἶπες χθές; ἐπανέλαβεν ὁ Ζέννος τρέμων. Ὅλα, ὅλα νὰ μοὶ τὰ εἴπῃς σήμερον.

―Ἀλλὰ δὲν σοὶ εἶπα συκοφαντίας, φίλε κύριε Ζέννε. Ὢ καλύτερα νὰ μὴν ἔσωνα! Καὶ ἐγὼ τώρα τὸ βλέπω. Δὲν σοὶ τὰ εἶπα διὰ κακόν.

― Μοὶ εἶπες ὅτι κατηγόρησαν τὴν Μαρίναν, εἶπεν ὁ Ζέννος. Εἰπέ μοι λοιπόν, ποίαν κατηγορίαν τῆς ἔκαμαν;

― Λόγια, λόγια τοῦ κόσμου, εἶπεν ἡ κ. Μαρκώνη. Λόγια γυναικεῖα. Καὶ θὰ τὰ συνερισθῇς σύ, φίλε κύριε Ζέννε; Θὰ τὰ πιστεύσῃς σύ, ἀνήρ;

― Δὲν σ᾽ ἐνδιαφέρει ἂν θὰ τὰ πιστεύσω ἢ ὄχι. Σοὶ ἀνήκει μόνον νὰ μοὶ εἴπῃς ὁποῖοι λόγοι ἦσαν αὐτοί.

―Ἀλλ᾽ ἐγὼ ἐνόμιζα ὅτι τὰ ἤξευρες καὶ σύ, καὶ διὰ τοῦτο μ᾽ ἔφυγεν ὁ λόγος.

― Δὲν ἤξευρα τίποτε ἐγώ· θέλω νὰ μοὶ τὰ εἴπῃς.

―Ἀλλὰ δὲν τὰ πιστεύω καὶ ἐγώ, Ζέννε μου. Καθὼς ἤκουσα, εἶπα. Δὲν τὰ εἶπα μὲ σκοπόν.

― Τέλος πάντων θὰ μοὶ εἴπῃς! ἔκραξεν ὁ νέος μόλις κρατῶν ἑαυτόν.

― Τί νὰ σοὶ εἴπω; Ἀόριστα καὶ ἀμάρτυρα καθὼς εἶναι ὅλα τὰ λόγια τοῦ δρόμου. Ἔλεγαν ὅτι ἀγαποῦσεν ἕνα νέον.

― Ποία; Ἡ Μαρίνα; ἀνέκραξεν ὁ Ζέννος ἀγωνιῶν.

― Ναί, εἶπεν ἡ κ. Μαρκώνη ἐν τῷ βάθει τοῦ λάρυγγός της.

― Καὶ ἔπειτα;

― Καὶ ἔπειτα, ἔλεγαν ὅτι αὐτὸς ὁ νέος τὴν εἶχεν ἀπαγάγει ἐκ τῆς οἰκίας τῶν γονέων της, καὶ τὴν ἀπαγωγὴν ταύτην ἡ κ. Βεργίνη κατώρθωσε νὰ φυλάξῃ μυστικήν, δὲν ἐξεύρω πῶς, μέχρις ὅτου ἐπανῆλθε πάλιν εἰς τὴν οἰκίαν.

Ὁ Ζέννος δὲν ἠρώτα πλέον. Ἡ κ. Μαρκώνη ὡμίλει ἀφ᾽ ἑαυτῆς, ἔχυνε τὰς λέξεις, ὡς ὁ κρουνὸς ὃν ἅπαξ ἐξέστρεψέ τις.

― Μετὰ ἕνα μῆνα. Τὸν μῆνα τοῦτον συνέζησεν ἀστεφάνωτος μ᾽ ἐκεῖνον, ὅστις τὴν εἶχεν ἀπαγάγει. Ποῦ; Δὲν ἠξεύρω. Εἴς τινα ἐξοχήν, πλησίον τῆς Μασσαλίας, μεταξὺ τῶν ἁλιέων καὶ χωρικῶν. Κατ᾽ ἄλλους, εἰς ἕνα πύργον παλαιοῦ τινος εὐπατρίδου τοῦ ὁποίου ὁ ἀπαγωγεὺς ἦτο ἀναδεκτός. Αὐτὰ ἔλεγαν. Οὐδὲ λέξιν δὲν ἐγγυῶμαι. Οὐδὲ λέξιν δὲν λέγω ἀπὸ μέρους μου.

― Ἡ Μαρίνα! Ἡ Μαρίνα! ἐτραύλισεν ὁ Ζέννος, ὡς νὰ διερρήγνυτο ὁ λάρυγξ του.

― Ἡ Μαρίνα, ναί. Αὐτὸ ἤκουσα νὰ λέγουν. Μήπως νομίζεις ὅτι τὰ ἐκόλλησα ἐγώ;

― Καὶ ποῖος ἦτον αὐτὸς ὁ νέος;

― Εἷς ὡραῖος Γάλλος, εἶπε πονηρῶς ἡ κ. Μαρκώνη.

― Πῶς ὀνομάζετο;

― Φερνάνδος Δουριέ, καθὼς ἤκουσα τὸ ὄνομά του.

― Φερνάνδος Δουριέ, ἐπανέλαβε βραδέως ὁ Ζέννος, ὡς νὰ κατέγραφε τὸ ὄνομα τοῦτο ἐν τῇ μνήμῃ του.

Καὶ ἠγέρθη.

― Σᾶς εὐχαριστῶ, κυρία, εἶπεν. Ἀφοῦ καὶ σεῖς τὰ ἠκούσατε ἀπὸ ἄλλους, βεβαίως δὲν πταίετε. Ἀρκεῖ νὰ μοὶ εἴπατε τὴν ἀλήθειαν.

Καὶ ἐλησμόνησε νὰ ἐρωτήσῃ τοὐλάχιστον παρὰ τίνος πρῶτον τὰ ἤκουσεν αὕτη.

―Ἠδύνασο νὰ εἴπῃς ὅτι πταίω; ἀπήντησεν ἡ κ. Μαρκώνη. Ἐγὼ σοὶ ἔκαμα ἐκδούλευσιν ἂν θέλῃς. Ναὶ μὲν τὸ πρᾶγμα εἶναι λυπηρόν, καὶ ἐγὼ πρώτη λυποῦμαι. Ἀλλὰ δὲν εἶναι καλύτερον νὰ ἐξεύρῃς τὰ προηγούμενα τῆς μνηστῆς σου; Μήπως δὲν ἔχεις καιρὸν νὰ τὴν νυμφευθῇς, ἂν ἐξακριβώσῃς τὴν ἀλήθειαν, ἀργότερα; Εὔκολον εἶναι νὰ πληροφορηθῇς ἂν ὑπάγῃς εἰς Μασσαλίαν. Ὁ μακαρίτης Βεργίνης εἶχε πολλοὺς γνωρίμους.

Αἱ λέξεις αὗται ἦσαν ὡς ἀκατάληπτος καὶ συγκεχυμένος βόμβος διὰ τὸν νέον, ὅστις ἐξῆλθε σχεδὸν παράφρων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Η´

ΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟΝ

Τὴν μεσημβρίαν τῆς αὐτῆς ἡμέρας, εἰς μάτην ἡ σεβασμία κυρία Βαλσάμη καὶ ἡ ἀνεψιά της περιέμενον τους προσκεκλημένους εἰς τὸ γεῦμα. Ὁ πλοίαρχος μόνος ἦλθεν· ὁ υἱός του δὲν ἐφαίνετο. Ἐντεῦθεν ἀνησυχία.

Ὁ πλοίαρχος εἶχεν εἰπεῖ ὅτι δὲν εἶδε τὸν Ζέννον ἀπὸ τῆς παρελθούσης ἑσπέρας. Τὴν πρωίαν, ὅτε ἐξύπνησε, δὲν ἦτο ἐντὸς τοῦ πλοίου. Ἔμαθε μόνον παρὰ τοῦ ναυκλήρου ὅτι ἐφάνη στιγμιαίως περὶ τὰ μεσάνυκτα ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, καὶ πάλιν ἔγινεν ἄφαντος συμπαραλαβὼν καὶ τὴν μικρὰν λέμβον, ἥτις εὑρέθη τὸ πρωὶ προσδεδεμένη εἰς τὴν ἀποβάθραν. Ἡ κυρία Βαλσάμη οὐδὲν ἠδύνατο νὰ ἐννοήσῃ ἐκ πάντων τούτων.

Ἡ Μαρίνα, ἥτις εἶχεν ἀργήσει νὰ ἐγερθῇ ἐκ τῆς κλίνης, διότι ἴσως εἶδε καθ᾽ ὅλην τὴν νύκτα ὀνείρους εὐτυχίας, προσεπάθει νὰ ἐγκαρδιώσῃ τὴν θείαν της λέγουσα ὅτι ὁ Ζέννος ἐβράδυνε νὰ κατακλιθῇ καὶ θὰ ἠγέρθη ἀργά. Ἡ Ἀνθοῦσα προσηνέχθη νὰ μεταβῇ πρὸς εὕρεσιν τοῦ Ζέννου. Ἀλλ᾽ ἡ σεβασμία κυρία Βαλσάμη τὴν ἐπέπληξεν αὐστηρῶς διὰ τοῦτο.

― Τί λέγεις; Εἶσαι εἰς τὰς φρένας σου; Καλὸν καὶ αὐτό! Δὲν ἤκουσα γυναῖκα νὰ πηγαίνῃ πρὸς ζήτησιν τῶν ἀνδρῶν. Δύνασαι λοιπὸν νὰ ἐξεύρῃς ποῦ εὑρίσκεται ὁ Ζέννος;

Εἶχε δίκαιον ἡ κυρία Βαλσάμη λέγουσα ταῦτα, διότι δὲν ἐνόει τὰς περιπατητικὰς διαθέσεις τῆς ἀξιολόγου ταύτης θεραπαινίδος. Αὕτη ἀπήντησε·

― Διὰ τὸν πλοίαρχον, μὴ πεινᾷ τυχὸν καὶ περιμένῃ, τὸ εἶπα. Ἀλλ᾽ ἀφοῦ δὲν τὸ κρίνετε εὔλογον, δὲν πηγαίνω καὶ ἐγώ.

Μεθ᾽ ὅλην ταύτην τὴν ρητὴν διαβεβαίωσιν, ἡ Ἀνθοῦσα ἐξῆλθεν ἀπαρατήρητος. Ἤξευρεν ὅτι εἰς καπηλεῖόν τι οὐχὶ μακρὰν ἀπέχον ἐφοίτα ὁ Ζέννος. Ἦτο πραγματικῶς ἐκεῖ, ἐν μέσῳ εὐθύμου ὁμίλου ναυτικῶν πινόντων, αὐτὸς μόνος μελαγχολικὸς καὶ ἀκούων τοὺς ἀστεϊσμούς των, ὧν τινες διευθύνοντο κατ᾽ αὐτοῦ.

Ἡ Ἀνθοῦσα τῷ ἐμήνυσε διὰ τοῦ ὑπηρέτου νὰ ἔλθῃ εἰς τὴν θύραν. Ὁ Ζέννος στραφεὶς καὶ ἰδὼν αὐτὴν δὲν ἐκινήθη ἐκ τῆς θέσεώς του. Ἐκείνη τὸν ἔκραξεν ὀνομαστί. Ὁ νέος ἐκώφευσε.

― Διατί δὲν θέλει νὰ ἔλθῃ; εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα πρὸς τὸν ὑπηρέτην.

― Δὲν ἠξεύρω, ἀπήντησεν οὗτος, κινῶν τοὺς ὤμους.

― Εἰπέ τῳ νὰ ἔλθῃ.

Ὁ Ζέννος στραφεὶς πρὸς τὴν θύραν ἔκαμεν ὀργίλον καὶ ὑπεροπτικὸν κίνημα μὲ τὴν ἀριστερὰν χεῖρα. Ἡ δυστυχὴς Ἀνθοῦσα ἐπανῆλθεν εἰς τὴν οἰκίαν ἀποροῦσα, ἱσταμένη κατὰ πᾶν τρίτον βῆμα καὶ ποιοῦσα βραδέως τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ.

― Τί νὰ εἴπω τώρα εἰς τὴν κυρίαν μου; ἠρώτα ἑαυτήν.

Ἀφοῦ ἐσκέφθη ἐπὶ πολλὴν ὥραν, εὗρεν ἐπὶ τέλους τὸ ζητούμενον.

―Ἄ, ἠξεύρω, θὰ εἴπω ὅτι δὲν τὸν ηὗρα.

Καὶ ἀναβᾶσα εἰς τὴν οἰκίαν, εὗρε τὴν κ. Βαλσάμη, τὴν Μαρίναν καὶ τὸν πλοίαρχον περιμένοντας ἀκόμη τὸν Ζέννον. Ἡ οἰκοδέσποινα εἶχε παρατηρήσει τὴν ἀπουσίαν της, καὶ τὴν ἐκοίταξε μὲ βλέμμα ἐρωτηματικόν, ἅμα εἰσελθοῦσαν.

― Δὲν ηὗρα τὸν Ζέννον, εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα.

Ἡ κ. Βαλσάμη ἤθελε τὴν συγχωρήσει ἂν ἐπανήρχετο φέρουσα τὴν ἐναντίαν τῆς ἀνωτέρω εἴδησιν. Ἀλλὰ τώρα ἐξεθύμανε κατ᾽ αὐτῆς.

― Αὐτὰ παθαίνουν αἱ τρελαὶ κόραι, ὅσαι δὲν ὑπακούουν τὰς κυρίας των. Σὲ ἔστειλε κανεὶς νὰ ὑπάγῃς νὰ ζητήσῃς τὸν Ζέννον, ἀνόητη, ὁποὺ ἀγαπᾷς νὰ γυρίζῃς τοὺς δρόμους, διὰ νὰ εὑρίσκεσαι εἰς δουλειάν;

Ἡ Ἀνθοῦσα θέλουσα νὰ ἀπαλλαγῇ ἐκ τῆς δυσαρέστου ταύτης θέσεως, τοῦ νὰ ἐλέγχηται δηλαδὴ ἐπὶ παρουσίᾳ τοῦ πλοιάρχου, συνέλαβε καὶ αὐτὴ αἰφνιδίαν τὴν ἰδέαν καὶ ἔνευσε πρὸς τὴν κυρίαν Βαλσάμη νὰ εἰσέλθῃ μετ᾽ αὐτῆς εἰς τὸν παρακείμενον θάλαμον. Αὕτη ὑπήκουσε.

― Τί μὲ θέλεις; τὴν ἠρώτησε μυστηριωδῶς.

― Τί νὰ σὲ εἴπω, κυρία μου, τὸν ηὗρα τὸν Ζέννον.

― Λοιπόν; εἶπεν ἡ κ. Βαλσάμη.

― Λοιπὸν τοῦ εἶπα νὰ ἔλθῃ εἰς τὸ γεῦμα, διότι τὸν περιμένομεν τρεῖς ὥρας.

―Ἔπειτα;

―Ἀλλὰ δὲν ἠθέλησε νὰ ἔλθῃ.

― Δὲν ἠθέλησε νὰ ἔλθῃ; ἐπανέλαβεν ἐκστατικὴ ἡ κ. Βαλσάμη. Καὶ διατί;

― Οὔτε ἀπόκρισιν μοὶ ἔδωκεν.

Ἡ γηραιὰ κυρία ἔμεινε ξηρά, ἄναυδος, ἀπόπληκτος. Τῇ αὐτῇ στιγμῇ, ἐφάνη παρὰ τὴν θύραν ἡ ὠχρὰ μορφὴ τῆς Μαρίνης μὲ διεσταλμένους τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὰ χείλη πελιδνά. Ἡ Ἀνθοῦσα μετενόησε δι᾽ ὅ,τι εἶπε, καὶ ἤρχισε νὰ μαρτύρηται καὶ νὰ ὀμνύῃ ὅτι δὲν ἔπταιεν αὐτή.

Ἐν τούτοις ὁ Ζέννος ἔμεινεν ἐν τῷ καπηλείῳ μετὰ τῶν συμποτῶν αὐτοῦ. Ὅτε κατὰ τὴν πρωίαν ἔλαβε παρὰ τῆς κ. Μαρκώνη τὴν θανάσιμον ἐκείνην πληγήν, ἐφέρετο ἐν ταῖς ἀγυιαῖς σχεδὸν ἀναίσθητος. Μηχανικῶς ἔλαβεν ὁδόν τινα καὶ εὑρέθη ἔξω τῆς Σμύρνης. Ἦτο ἡ ἄγουσα εἰς τὸ χριστιανικὸν κοιμητήριον. Τοῦτο τῷ ἐφάνη οἰωνὸς τοῦ μέλλοντος. Ἐστέναξε, καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὸν περίβολον τῶν νεκρῶν. Περιήρχετο τὰ μνημεῖα καὶ ἀνεγίνωσκε τὰς ἐπιγραφὰς χωρὶς νὰ ἐννοῇ λέξιν. Ἐδέχετο ἐπὶ τοῦ προσώπου του ὡς νεκρικὸν θυμίαμα, τὴν διὰ τῶν φύλλων τῆς κυπαρίσσου κατερχομένην αὔραν. Ἐπιγραφή τις ἔλεγεν· «Ἐνθάδε κεῖται ἡ νέα Μαρίνα Ρωμάλη, ἀποθανοῦσα ἄγαμος, ἐτῶν 18. Εὔχεσθε ὑπὲρ αὐτῆς». Τὴν ἐπιγραφὴν ταύτην ἀνέγνω δεκάκις ὁ Ζέννος, καὶ ἐχάρη σχεδὸν διὰ τὴν ταυτότητα τοῦ ὀνόματος τῆς νεκρᾶς καὶ ἐκείνης, ἣν δὲν ἠδύνατο πλέον ὀνομαστὶ ν᾽ ἀναφέρῃ. Τὴν στιγμὴν ἐκείνην ὁ ἱερεὺς τοῦ κοιμητηρίου ἐπλησίασε πρὸς αὐτόν, ἰδὼν τὴν ἐπιμονὴν μεθ᾽ ἦς παρετήρει τὸ μνῆμα τοῦτο.

― Εἶσθε ξένος; ἠρώτησε τὸν Ζέννον.

― Μάλιστα, πάτερ.

― Σᾶς βλέπω καὶ κοιτάζετε τοὺς τάφους μὲ προσοχήν. Μήπως τυχὸν ἀναζητεῖτε ἀρχαῖόν τινα γνώριμον ἐδῶ;

―Ὄχι, πάτερ.

― Λέγω, μήπως ἠθέλετε νὰ παραγγείλετε κανὲν μνημόσυνον; εἶπεν ὁ ἱερεὺς συνοφρυούμενος.

Ὁ Ζέννος ἔθηκε τὴν χεῖρα εἰς τὸ θυλάκιον.

― Τῷ ὄντι, θέλω νὰ παραγγείλω ἓν μνημόσυνον, εἶπε.

― Καὶ ποῖον θέλετε νὰ μνημονεύσω; ἠρώτησεν ὁ ἱερεύς.

― Μνημονεύσατε τὴν νέαν ταύτην, ἀπήντησεν ὁ Ζέννος, δεικνύων τὸ μνῆμα τῆς Μαρίνης Ρωμάλη.

Καὶ ὑπερβὰς δι᾽ ἑνὸς πηδήματος τὸν περίβολον, ἔγινεν ἄφαντος.

Ὁ ἱερεὺς ἔμεινεν ἔκθαμβος.

― Εἶναι τρελός, εἶπε καθ᾽ ἑαυτόν. Γνώριμον κανένα νεκρὸν δὲν ἔχει, καὶ ὅμως παραγγέλλει μνημόσυνα. Ἀδιάφορον, ἐγὼ θὰ μνημονεύσω τὴν δυστυχῆ ταύτην νεκράν.

Καὶ ἔθηκε τὸ νόμισμα εἰς τὸ θυλάκιον.

Ὁ Ζέννος περιεπλανήθη ἐπὶ πολλὴν ὥραν εἰς τοὺς ἀγρούς. Δὲν διήρχετο διὰ τῆς πεπατημένης ὁδοῦ, ἀλλ᾽ ὑπερεπήδα χάνδακας, καὶ μετέβαινεν ἀπὸ ὄχθου εἰς ὄχθον. Ἀπήντησε χωρικούς τινας, οἵτινες τὸν παρετήρουν ἐν ἐκπλήξει. Εἶχε τὴν κόμην ἄτακτον καὶ ἐκράτει τὸν πῖλον εἰς τὴν χεῖρα. Τὸ μέτωπόν του ἦτο κάθιδρον. Τὰ γόνατά του ἔτρεμον, καὶ ὅμως ἐβάδιζε μὲ ἀβέβαιον τὸ βῆμα. Δύο ἢ τρεῖς παῖδες χωρικῶν φυλάττοντες ὀλίγους βόας ἰδόντες αἰφνιδίως αὐτὸν προκύπτοντα ἐκ συστάδος θάμνων καὶ ἐρχόμενον πρὸς αὐτούς, ἔβαλον κραυγὰς τρόμου. Ὁ Ζέννος τοῖς ἔρριψε κέρματά τινα χαλκοῦ καὶ στραφεὶς ἐγκαρσίως παρῆλθε τάχιστα. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι ἐτράπησαν εἰς φυγήν, νομίσαντες ὅτι ἔρριπτε πρὸς αὐτοὺς ἄλλο τι φοβερὸν πρᾶγμα ἢ χρήματα. Ὁ δὲ μεγαλύτερος ἐξ αὐτῶν, ὅστις ἦτο δεκαετὴς ἐνόησε πρῶτος τὴν πλάνην του, καὶ συνέλεξε χαμόθεν τὰ κέρματα.

Διῆλθε διά τινος δάσους πευκῶν, ὅπου ἐναρμονίως ἤχει ὁ ἄνεμος διὰ τῶν κλώνων. Ὁ Ζέννος ἐνόμισεν ὅτι ἀκούει ἄγνωστόν τινα μουσικήν, ἄλλην ἢ ἐκείνην, ἣν ἤκουεν ἐπὶ τῶν ἱστῶν καὶ ἐξαρτίων τοῦ βρικίου.

Τὰ μεγαλοπρεπῆ ταῦτα δένδρα ἔσειον μετὰ σεμνότητος τὰ φύλλα αὐτῶν, ὁ δὲ κορμός των ἵστατο ἀκλόνητος. Ἡ αὔρα κατέβαινεν εἰς τὸ καῖον μέτωπον τοῦ Ζέννου. Ἐκάθισεν ἐν τῇ σκιᾷ στηρίξας τὰ νῶτα ἐπὶ τοῦ στελέχους. Ἐκ διαλειμμάτων ἠκούετο ὁ κρότος τῆς ἀξίνης τοῦ ὑλοτόμου ἀντηχῶν. Ἄγνωστον ἐκ τίνος μέρους τοῦ δάσους προήρχετο.

Ἐγερθεὶς μετ᾽ ὀλίγον ἠκολούθησε τὴν ὁδὸν αὐτοῦ. Ἐξῆλθε τοῦ δάσους διὰ τοῦ μικροῦ μονοπατίου, ἄγοντος κατ᾽ εὐθεῖαν εἰς χωρίον, ὅπερ μακρόθεν ἐφάνη στίλβον εἰς τὰς ἀκτῖνας τοῦ ἡλίου μὲ τὰς λευκὰς οἰκίας του. Ὁ Ζέννος ἤλλαξε διεύθυνσιν.

Ἐξ ἀριστερῶν ἐφαίνετο ὄρος πετρῶδες. Ἐκεῖ διηυθύνθη.

Ἀνέβη ἀναρριχώμενος ἐπ᾽ αὐτό. Ἐπάτησεν ἐπὶ χαραδρῶν καὶ ἀκανθῶν, ἔσχισεν ἐνδύματα καὶ σάρκας. Εἰσέδυ εἰς βαθὺ σπήλαιον, ὅπου ἀντήχει ὁ κρότος τῶν βημάτων αὐτοῦ καὶ δὲν ἔβλεπε σχεδὸν φῶς. Τὸ σπήλαιον εἶχε δύο εἰσόδους. Ἐξῆλθεν ἐκ τῆς δευτέρας, ἥτις ἦτο λίαν στενή, ἀφοῦ ᾑμάτωσε τὸ πρόσωπον καὶ τὰς χεῖρας. Ἐθαμβώθη ἐκ τῆς πρώτης ἀκτῖνος τοῦ ἡλίου καὶ ἔκλεισε τὰ βλέφαρα.

Τέλος ὁ κάματος τῷ ἐπῆλθε, καὶ ἐπεθύμει νὰ ἐπανέλθῃ εἰς Σμύρνην. Ἤθελεν ἀποπλανηθῆ τῆς ὁδοῦ, ἂν δὲν εὕρισκε χωρικούς τινας, παρ᾽ ὧν ὡδηγήθη.

Ὁ πρῶτος γνώριμος ὃν ἀπήντησεν εἰσελθὼν εἰς τὴν πόλιν ἦτο ὁ ναύτης Κῶτσος, ὅστις συνήθιζε νὰ εὑρίσκηται πανταχοῦ, ἐνόσῳ τὸ πλοῖον ἦτο προσωρμισμένον. Τὸν ἐσταμάτησε καὶ τὸν συνέχαιρεν ἐνθέρμως διὰ τοὺς ἀρραβῶνάς του μὲ τὴν Μαρίναν.

―Ὤ, ἐγὼ ἔκαμα τὰ ψυχικά* της, εἶπεν ὁ Ζέννος αἰνιττόμενος ἐν ἑαυτῷ τὴν ἐν τῷ κοιμητηρίῳ πρωινὴν σκηνήν.

Ὁ Κῶτσος τὸν ἐκοίταξε μετ᾽ ἀπορίας.

― Μήπως ἐτρελάθη ἆρά γε; εἶπε καθ᾽ ἑαυτόν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Θ´

ΘΥΜΑ! ΘΥΜΑ!

Ἡ Μαρίνα περιέμενε τὸν Ζέννον δι᾽ ὅλης τῆς ἡμέρας καὶ τὴν ἐπαύριον.

Τάλαινα κόρη, ματαίως ἐλπίσασα εἰς τὰ ἀγαθὰ τοῦ κόσμου!

Ἡ θεία της παρετήρει αὐτὴν φιλοστόργως· ἐπειρᾶτο νὰ τὴν παρηγορήσῃ. Ἀλλ᾽ ἡ Μαρίνα δὲν τῇ ἔδιδεν ἀκρόασιν. Ἐκλείετο ἐν τῷ θαλάμῳ αὐτῆς καὶ ἐκάθητο παρὰ τὸ παράθυρον τὸ βλέπον εἰς τὸν κῆπον. Ἔκλινε τὴν κεφαλὴν πρὸ τοῦ Ἐσταυρωμένου, καὶ ἀπηύθυνε πρὸς Αὐτὸν ἄφωνον καὶ ἄναρθρον προσευχήν. Ἐνθυμεῖτο καὶ προσηύχετο ὑπὲρ ἐκείνου, ὅστις τὴν ἐγκατέλειπεν. Ἀνεκάλει, καθὼς ἄλλοτε ἐν ὀνείρῳ, τὸν Ζέννον, ὅστις ἐχάνετο δι᾽ αὐτὴν ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ· ἐψιθύριζε μὲ μυστηριώδη ψίθυρον μὴ ἀκουόμενον παρ᾽ ἀνθρώπου· ἐλθέ, ἐλθέ. Τὸν ἠρώτα τί εἶχε πταίσει πρὸς αὐτόν, καὶ τὴν ἠρνήθη οὕτω· φεῦ, δὲν ὑπῆρχεν ὁ ἀπαντῶν εἰς τὰς ἐρωτήσεις αὐτῆς ταύτας.

Ἐπὶ δύο ἡμέρας ἐνόμιζεν ὅτι βλέπει τὸ ὄνομα τοῦ Ζέννου ἐντετυπωμένον μὲ πυρίνους χαρακτῆρας ἐπὶ τῶν τοίχων καὶ ἐπὶ τῶν ἐπίπλων. Ἐπὶ δύο νύκτας ἐφαντάζετο ὅτι ἡ μορφὴ τοῦ Ζέννου ἐμφανίζεται πρὸς αὐτὴν μὲ πελιδνὰ χείλη καὶ μὲ δακρυσμένα ὄμματα. Τί εἶχε συμβῆ λοιπὸν εἰς τὸν Ζέννον καὶ ἔκλαιεν ἐκείνη οὕτω;

Καὶ εἶτα παρίστατο πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῆς ἡ ἀβεβαιότης τοῦ μέλλοντος ὡς χάος ἕτοιμον νὰ τὴν καταπίῃ, ὡς φάσμα ἀπειλοῦν αὐτὴν ἐν τῇ σιγῇ τῆς νυκτός, ὡς χαῖνον βάραθρον πρὸ τῶν ποδῶν της. Ἕως χθὲς ἀκόμη ἦτο εὐτυχής. Ἡ εὐτυχία αὕτη τῇ ἐφαίνετο νῦν ὡς εἰρωνεία τοῦ σκληροῦ δαίμονος, ὅστις ἀπὸ δύο ἐτῶν ὑπῆρξεν ὁ ὁδηγὸς καὶ κηδεμὼν τῆς τύχης αὐτῆς ἐν τῷ βίῳ· ὁ δαίμων οὗτος τῇ ἐδείκνυεν ἄλλοτε τοὺς ὀξεῖς αὐτοῦ ὀδόντας γελῶν τὸν καταχθόνιον αὐτοῦ γέλωτα, καὶ ἄλλοτε τῇ ἔτεινε τοὺς σκελετώδεις αὐτοῦ βραχίονας ἐν τῷ σκότει. Καὶ ἐρρίπτετο ἐκείνη κατὰ κεφαλῆς εἰς τὸν κρημνὸν τοῦτον, ὅστις τὴν προσεκάλει. Ἥπλωνε τοὺς κόλπους αὐτῆς καὶ ἐπεκαλεῖτο μετὰ σκληρᾶς καὶ ἀπαισίου ἐπιθυμίας τὴν σκοτεινὴν ταύτην μοῖραν, ἥτις τῇ ἀνῆκεν, ἥτις τῇ ἐφαίνετο ὡς μέρος ἀναπόσπαστον ἑαυτῆς. Ἀπεδίωκεν ἀπὸ τῆς καρδίας της πάντα ἄλλον πόθον, πᾶν ὄνειρον, πάντα ἔρωτα. Περιετυλίσσετο ἐν τῷ σαβάνῳ τῆς ἀφανείας, ὅπερ ἀόρατοι χεῖρες ὕφαινον πέριξ της ἐν τῷ σκότει δι᾽ αὐτήν.

Καὶ τὸ σκότος τοῦτο πόσον τρομερὸν ἦτο! Ἡ Μαρίνα εἶχε πέπλον πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν της, ὅστις τῇ ἀπέκλειε πᾶσαν ἀκτῖνα ἡλίου. Ὁ πέπλος οὗτος ἐγέννα τὸ σκότος, ὅπερ ἐνεκυμόνει πάντα τὰ πρὸ αὐτῆς φαντάσματα. Ἄγνοια καὶ ἀπάτη ἦσαν τὰ πάντα πέριξ της. Ἡ θέσις της, ἂν τῇ ἦτο γνωστή, θὰ τὴν ἔφερεν εἰς ἀπόγνωσιν βεβαίως. Καὶ ὅμως τὸ νὰ τὴν ἀγνοῇ ἦτο πολλῷ χεῖρον· διότι δὲν ἠδύνατο νὰ πολεμήσῃ κατ᾽ ἀοράτου καὶ ἀγνώστου ἐχθροῦ, ὅστις τὴν ἐδολοφόνει κοιμωμένην.

Τίς ἦτο ἡ Μαρίνα; Μνηστὴ τῆς προτεραίας, ἐπὶ μίαν ἡμέραν εὐτυχής, μόλις ἀγαπήσασα καὶ μόλις πεισθεῖσα ὅτι ἀγαπᾶται· καὶ σήμερον ἐγκαταλελειμμένη, ἀπατηθεῖσα καὶ ἀγνοοῦσα διατί δὲν ἀγαπᾶται πλέον. Ὑπάρχει μεγαλύτερος τούτου ἐμπαιγμός;

Τὸ αἷμα ἀνέβαινεν εἰς τὴν κεφαλήν της, ἐνῷ ᾐσθάνετο ταῦτα, χωρὶς νὰ δύναται νὰ τὰ σκεφθῇ. Ἐπὶ δύο ἡμέρας ἔμεινεν ἄσιτος, κεκλεισμένη ἐν τῷ δωματίῳ της. Τὴν τρίτην ἡμέραν ἦλθον καὶ τῇ εἶπον ὅτι ὁ Ζέννος ἀπῆλθεν ἐκ Σμύρνης. Τὴν αὐτὴν ἑσπέραν κατελήφθη ὑπὸ δεινοῦ πυρετοῦ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι´

ΑΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΤΟΥ ΓΟΜΝΟΥ

Ὁ πλοίαρχος ἐρωτηθεὶς παρὰ τῆς σεβασμίας κυρίας Βαλσάμη, ἀπήντησεν ὅτι ἠγνόει τὸ αἴτιον τῆς αἰφνιδίας ψυχρότητος τοῦ υἱοῦ του. Τὴν ἐπαύριον ἦλθε καὶ ἐζήτησε τὴν Μαρίναν, πρὸς ἣν ἐπανέλαβε τὰ αὐτά, μὴ εὑρίσκων λέξεις ἵνα ἐκφράσῃ τὴν ἀμηχανίαν καὶ τὴν λύπην του. Προσέθηκεν ὅτι ἠρώτησε τὸν Ζέννον, ἀλλ᾽ οὗτος ἠρνήθη σκαιῶς νὰ τῷ ἐξηγήσῃ τὰ αἴτια τῆς τοιαύτης διαγωγῆς του. Ἐφοβεῖτο δὲ νὰ ἐκστομίσῃ ἐκεῖνο, ὅπερ ὑπώπτευεν αὐτός, τουτέστι μὴ ὁ υἱός του παρεφρόνησεν· ἀλλ᾽ εἶπε πρὸς τὴν κόρην χωρὶς νὰ πιστεύῃ ὅ,τι ἔλεγε·

― Καμμία ρᾳδιουργία θὰ εἶναι, κόρη μου. Ποῖος ἠξεύρει; Εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχωμεν ἐχθρούς.

Ἡ Μαρίνα τὸν ἤκουε προσεκτικῶς, ἀλλ᾽ οὐδὲν σχεδὸν ἐνόει. Αὕτη διετέλει ἐν δεινῇ ταραχῇ.

Ἡ κυρία Βαλσάμη καὶ ἡ Ἀνθοῦσα ἐπείσθησαν ἐκ τῶν λόγων τοῦ πλοιάρχου.

― Τὸ ἠξεύρω, τὸ ἠξεύρω βεβαίως, εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα. Ἄ, ἐκείνη ἡ πολύπαθη, ἡ…

Ἡ σεβασμία κυρία Βαλσάμη τῆς ἔκοψε τὸν λόγον δι᾽ ἑνὸς βλέμματος. Ἦτο δὲ ἕτοιμος ἡ Ἀνθοῦσα νὰ ὀνομάσῃ τὴν κυρίαν Μαρκώνη. Ἀλλ᾽ ἡ γηραιὰ κυρία δὲν συνεχώρει νὰ γίνεται λόγος περὶ τῶν φοιτώντων εἰς τὴν οἰκίαν αὐτῆς, ὅτε ἦσαν ἀπόντες. Οὗτοι ἦσαν πρὸς αὐτὴν ἱεροί. Ἀλλ᾽ ὁ πλοίαρχος κατέστη προσεκτικὸς ἐκ τῶν λόγων τῆς Ἀνθούσης, καὶ τὴν ἠκροᾶτο ἀκόμη ὅτε ἔπαυσεν. Ἐγερθεὶς δὲ ἔλαβε κατὰ μέρος τὴν κυρίαν Βαλσάμη καὶ τῇ εἶπεν·

―Ἠξεύρετε ποίαν ἤθελε νὰ εἴπῃ ἡ Ἀνθοῦσα;

―Ὄχι.

― Τότε νὰ τὴν ἐρωτήσωμεν.

― Διατί;

― Δυνατὸν νὰ ἔχῃ βασίμους ὑποψίας εἰς κανὲν πρόσωπον.

― Δίδετε λοιπὸν προσοχὴν εἰς τὰ λόγια τῆς ἀνοήτου αὐτῆς; Ἐγὼ εἶμαι γυνὴ καὶ ὅμως τὰ περιφρονῶ.

― Καὶ ἀπὸ τοὺς ἀνοήτους ἐβγαίνει πολλάκις ἡ ἀλήθεια. Τίς ἠξεύρει;

―Ἐρωτήσατέ την λοιπόν. Ἔλα ἐδῶ, Ἀνθοῦσα, νὰ σ᾽ ἐρωτήσῃ ὁ πλοίαρχος.

Ἡ θεράπαινα ὑπήκουσε προθύμως.

― Λοιπὸν εἰπέ μοι, Ἀνθοῦσα, εἶπεν ὁ πλοίαρχος, εἰς ποῖον ἔχεις ὑποψίας ὅτι ἔβαλε σκάνδαλα εἰς αὐτὴν τὴν ὑπόθεσιν;

―Ὤ, εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα, ρίπτουσα βλέμμα διστακτικὸν πρὸς τὴν κ. Βαλσάμη.

― Εἰπὲ ὅ,τι νομίζεις, εἶπεν ἡ γηραιὰ κυρία.

― Τὴν κυρίαν Μαρκώνη καὶ τὴν κυρίαν Ρίζου ὑποπτεύω, εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα.

―Ἄ, εἶπεν ὁ πλοίαρχος. Καὶ εἰς ἐμὲ ὀλίγον ἔλειψε νὰ ἔλθῃ ἡ ἰδέα διὰ τὴν κυρίαν Ρίζου. Ὅσον διὰ τὴν κυρίαν Μαρκώνη δὲν τὴν γνωρίζω, ἀλλ᾽ ἤκουσα νὰ λέγουν πολλὰ ἐναντίον της, καὶ πολλάκις εἶχον σκοπὸν νὰ σᾶς ἐρωτήσω περὶ αὐτῆς, κυρία, ἀλλὰ δὲν ἐτόλμησα, διὰ νὰ μὴ φανῶ ὅτι ἐπεμβαίνω εἰς τὰ τῆς οἰκίας σας, ἢ ὅτι δυσπιστῶ πρὸς τοὺς φίλους ὅσοι σᾶς ἐπισκέπτονται.

― Δὲν τὴν ἐγνώριζα οὐδ᾽ ἐγώ, ἀπήντησεν· ἡ κυρία Ρίζου μοὶ τὴν ἐπαρουσίασεν ὡς φίλην αὐτῆς, καὶ ἡ Μαρίνα τὴν ἐνθυμεῖτο ἀπὸ τὴν Μασσαλίαν. Δὲν δύναμαι ἐγὼ νὰ ἐξεύρω τὸν βίον καὶ τὴν καρδίαν ἑκάστου, ἀλλὰ δὲν πιστεύω νὰ ἔχῃ κανὲν δίκαιον ἡ Ἀνθοῦσα νὰ ὑποπτεύῃ τὰς δύο αὐτὰς γυναῖκας.

―Ὅπως καὶ ἂν εἶναι, θὰ φροντίσω νὰ μάθω καὶ θὰ σᾶς πληροφορήσω. Ἡσυχάσατε, καὶ ἡ Μαρίνα ἂς μὴ στενοχωρῆται τόσον.

Καὶ ὁ πλοίαρχος ἀπῆλθε στενάζων καὶ βλασφημῶν καθ᾽ ἑαυτόν.

―Ἰδοὺ τώρα, σᾶς παρακαλῶ, τί θὰ εἰπῇ νεανικὴ κεφαλή, ἥτις γυρίζει εἰς τὸν ἄνεμον ὡς μαγνητικὴ βελόνη. Νὰ πνίξῃ ὁ σίφων καὶ νὰ καύσῃ ἡ ἀστραπὴ ἐκεῖνον ὁποὺ ἐσήκωσε τὰ μυαλά, καὶ τὴν ἄφησεν ἄδειαν καὶ ἀσαβούρωτην! Ὁ Ζέννος, ὁ Ζέννος, ὅστις ἐστέναζε διὰ τὴν Μαρίναν ὡς παταράτσα* καὶ ὡς τροχιλαία! Καὶ σήμερον νὰ τὴν ἀποστραφῇ καὶ νὰ μὴ θέλῃ νὰ τὴν ἰδῇ διόλου ὡς πρωτόπειρος, ὅστις πάσχει ναυτίασιν!

Καὶ μετέβη εἰς ἀναζήτησιν τοῦ υἱοῦ του. Ὁ Ζέννος εὑρίσκετο μετὰ τοῦ Κώτσου καὶ τῶν συντρόφων αὐτοῦ ἔν τινι καπηλείῳ. Μετ᾽ αὐτῶν ἦτο καὶ ὁ Γόμνος, ὃν εἶχε συναντήσει ὁ Κῶτσος καθ᾽ ὁδὸν καὶ τὸν προσεκάλεσε νὰ συμπίωσιν. Οὗτος δέ, ἐνθουσιῶν ἔτι ἐκ τῆς πρώτης μετὰ τοῦ νέου ναύτου συνεντεύξεως, τὸν ἠκολούθησε προθύμως.

― Καὶ ποῖος εἶναι αὐτὸς ὁ νέος; ἠρώτησε κατ᾽ ἰδίαν ὁ Ζέννος, λαβὼν ἀφορμὴν νὰ παρατηρήσῃ τὸν Γόμνον ἔκ τινος γενικῆς προσρήσεως, ἣν μόλις ἀπεπεράτωσεν.

―Ὤ, δὲν ἠξεύρεις, Ζέννε, ἀπήντησε μεγαλοφώνως ὁ Κῶτσος, ὁποῖον συμπότην ἔχομεν. Εἶναι ὁ κύριος Γόμνος, τὸν ὁποῖον σᾶς συσταίνω. Αὐτὸς εἶναι ἄλτρο* ἀπὸ ἡμᾶς τοὺς θαλασσινούς, εἶναι ἄνθρωπος εὐγενής, ὅστις κρατεῖ τοὺς λογαριασμοὺς τῶν καλυτέρων ἐμπορικῶν τῆς Σμύρνης.

―Ὤ, εὐχαριστῶ, κύριε, εἶπεν ὁ Γόμνος ἐρυθριῶν ἐκ μετριοφροσύνης. Ἐγὼ ἐκτιμῶ πολὺ τὴν συναναστροφήν σας, καὶ νὰ ἦσθε βέβαιοι. Δὲν εἶμαι ἄνθρωπος ὑπερήφανος.

― Δὲν ἀμφιβάλλομεν, κύριε, εἶπεν ὁ Κῶτσος.

― Καὶ ποῦ ἐγνωρίσθητε μὲ τὸν κύριον; ἠρώτησεν ὁ Ζέννος.

―Ὤ, εἰς ἓν καπηλεῖον, μίαν ἀξιομνημόνευτον ἑσπέραν καθ᾽ ἣν ὀλίγον ἔλειψε μάλιστα νὰ εὑρεθῶμεν καὶ ἐξάδελφοι. Ἀλλὰ δὲν σοὶ διηγήθην ταῦτα, Ζέννε; Ἐνόμιζα ὅτι σοὶ τὰ διηγήθην. Ὁ κύριος ἔχει καὶ γνωριμίας μὲ πρόσωπα τὰ ὁποῖα γνωρίζομεν καὶ οἱ δύο.

― Τί λέγεις; Μὲ ποῖα πρόσωπα; εἶπεν ὁ Ζέννος, ὅστις ἐλησμόνησεν ἂν ὁ Κῶτσος τῷ εἶπέ ποτε τοιοῦτόν τι.

― Μὲ τὴν κυρίαν Κάκιαν καὶ μὲ ἄλλους.

―Ἀλήθεια; Χαίρω πολύ.

―Ὅταν ὑπάρχῃ ἀμοιβαία ἐκτίμησις, κύριε, εἶπεν ὁ Γόμνος, μὲ φαίνεται ὅτι δύναταί τις νὰ γνωρίσῃ ὅλον τὸν κόσμον.

― Χωρὶς ἄλλο, εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Καὶ γνωρίζει τόσον πολὺ τὴν κ. Κάκιαν, εἶπεν ὁ Κῶτσος, ὥστε παρουσιάζεται καὶ ὡς γαμβρός.

― Εὖγε! Τί καλύτερον;

―Ὢ κύριε, τρέχετε πολὺ αὐτὴν τὴν φοράν, ἀπήντησεν ὁ Γόμνος. Ὑπάρχουν πολλὰ ἐμπόδια.

― Ποῖα;

― Μία γυνή, ἥτις εἶναι πολὺ φίλη τῆς κυρίας Ρίζου, μὲ φαίνεται ἐναντία εἰς τὸ συνοικέσιόν μας. Ἀλλ᾽ ἐλπίζω εἰς τὴν καρδίαν τῆς Κάκιας καὶ εἰς τὴν ὀρθὴν κρίσιν τῆς μητρός της.

― Καὶ ποία εἶναι αὐτὴ ἡ γυνή; ἠρώτησεν ὁ Ζέννος.

―Ὀνομάζεται κυρία Μαρκώνη, εἶπεν ὁ Γόμνος, ὅστις εἶχεν ἐκπίει τρία ποτήρια. Ἀλλὰ δὲν θὰ γλυτώσῃ ἀπὸ τὰς χεῖράς μου.

― Κυρία Μαρκώνη! εἶπεν ὁ Ζέννος συνοφρυωθείς. Καὶ τί ἀναμειγνύεται αὐτή!

― Καὶ ἐγὼ δὲν ἠξεύρω. Ἀλλ᾽ ἴσως ἔχει ἄλλον γαμβρὸν διὰ τὴν Κάκιαν.

Ἔμελλε δὲ πιθανῶς νὰ προβῇ καὶ εἰς ἄλλας ἐξομολογήσεις ὁ Γόμνος, ἀλλ᾽ ἐνῷ ἀπήγγελλε τὰς τελευταίας λέξεις, εἰσῆλθεν εἰς τὸ καπηλεῖον ὁ πατὴρ τοῦ Ζέννου. Παραχρῆμα οἱονεὶ πάχνη τις ἔπεσεν ἐπὶ τῶν συμποτῶν. Ὁ Ζέννος, οὗτινος ἡ διάθεσις ἦτο πλαστή, περιῆλθεν εἰς ἀκάθεκτον δυσθυμίαν καὶ ἐπεθύμει νὰ ἐξέλθῃ. Τοῦτο ἰδὼν ὁ πλοίαρχος εἶπε·

― Μήπως σᾶς ἐπείραξα, παιδιά; Θὰ σᾶς ἀφήσω εὐθὺς ἐγώ, διότι ἔχω ἐργασίαν. Ἐξακολουθήσατε σεῖς τὴν διασκέδασίν σας.

―Ὄχι, πάτερ μου, ὑπάγομεν ὁμοῦ τώρα, εἶπεν ὁ Ζέννος.

Καὶ ἐγερθεὶς ἔνευσε πρὸς τὸν Γόμνον νὰ ἔλθῃ κατ᾽ ἰδίαν νὰ τῷ ὁμιλήσῃ.

― Σᾶς παρακαλῶ, κύριε, τῷ εἶπεν, ἐμπορεῖτε αὔριον νὰ μοὶ χαρίσητε ὀλίγας στιγμάς; Ἤθελα νὰ σᾶς εἴπω κάτι.

― Εὐχαρίστως, κύριε. Ποῦ θέλετε νὰ ἐνταμωθῶμεν;

― Προσδιορίσατε σεῖς τὴν ὥραν καὶ τὸν τόπον.

― Λοιπὸν ἐλᾶτε αὔριον τὴν μεσημβρίαν εἰς τὸ Καφενεῖον Μαργέτη. Ἐκεῖ πλησίον εἶναι τὸ γραφεῖόν μου καὶ συνηθίζω νὰ παίρνω ἐκεῖ τὸν καφέν.

― Θὰ ἔλθω, κύριε.

― Θὰ εἴμεθα οἱ δύο· θὰ σᾶς δώσω ἕνα καφὲν καὶ θὰ μοὶ εἴπετε ὅ,τι ἀγαπᾶτε.

― Εὐχαριστῶ.

― Λοιπὸν σᾶς περιμένω ἀφεύκτως αὔριον. Μὴ λησμονήσητε.

― Θὰ ἔλθω.

Ὁ Γόμνος ἤθελε νὰ εἴπῃ καὶ ἄλλα προσέτι. Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος ἐξῆλθε μετὰ τοῦ πατρός του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΑ´

Ο ΠΡΕΣΒΥΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ

Ὁ πλοίαρχος εἶπε πολλὰ πρὸς τὸν υἱόν του τὴν ἑσπέραν ἐκείνην, ὅτε ἀνέβησαν εἰς τὸ πλοῖον νὰ κοιμηθῶσι, κατὰ προτίμησιν τοῦ Ζέννου, ὅστις δὲν ἠνείχετο τὴν ἐν τῷ στενῷ δωματίῳ των τοῦ ξενοδοχείου κατάκλισιν. Ὁ νέος ἦτο ἀλλόφρων, καὶ μόλις ἀπήντα πρὸς τὰς ἐρωτήσεις του. Ἐπὶ τέλους βαρυνθεὶς εἶπε πρὸς αὐτόν.

―Ἄφες τα, πάτερ μου, καὶ σοὶ ὑπόσχομαι αὔριον τὴν ἑσπέραν νὰ σοὶ τὰ εἴπω ὅλα.

― Αὔριον τὴν ἑσπέραν; Ἀπὸ σήμερον ἕως αὔριον, τέκνον μου, ποῖος ἠξεύρει τί δύναται νὰ συμβῇ; Ἡ μνηστή σου εἶναι πολὺ λυπημένη καὶ φοβοῦμαι μὴ ἀρρωστήσῃ.

― Δὲν δύναται νὰ εἶναι πλέον λυπημένη ἀπὸ ἐμέ, πάτερ.

― Σὺ μοὶ ὁμιλεῖς οὕτω, Ζέννε; Καὶ τί ἔγινε λοιπὸν ὅλη ἐκείνη ἡ ἀγάπη σου πρὸς τὴν ὀρφανήν, ἀγάπη, ἣν ἐμεμφόμην ὡς ἄκαιρον;

―Ἀφοῦ ἦτο ἄκαιρος, πάτερ μου, ἑπόμενον ἦτο νὰ μαρανθῇ πρὶν νὰ ὡριμάσῃ.

Καὶ ἐνταῦθα ἐκόπη ὁ διάλογος. Τὴν πρωίαν ὅτε ἐξύπνησεν ὁ Ζέννος, ὁ πατήρ του εἶχεν ἀπέλθει. Ἀκούει δὲ γνωστὴν φωνὴν ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς του. Ἦτο ἡ Ἀνθοῦσα, ἥτις συνωμίλει μὲ τὸν θεῖον Βερέτταν.

― Καὶ δὲν θὰ ἀναβῇ ὁ Ζέννος τώρα; ἠρώτα αὕτη.

― Σοὶ λέγω ὅτι κοιμᾶται, ἀπήντα ὁ γηραιὸς ναύτης μὲ τὴν τραχεῖαν φωνήν του.

―Ἕως τὰ ἑπτὰ μεσημέρια;

―Ἕως τὰ δεκαεπτά.

― Καὶ πότε θὰ ἐξυπνήσῃ;

―Ὁπόταν θέλῃ. Δὲν ὁρίζω ἐγὼ τὸν ὕπνον του.

―Ἀλλ᾽ ὁ ἥλιος εἶναι τρία κοντάρια ὑψηλά.

― Σοὶ εἶπα ὅτι θὰ ἐξυπνήσῃ ὅταν θέλῃ.

Ὁ Ζέννος ἐγερθεὶς ἐφόρεσε ταχέως τὰ ἐνδύματά του.

―Ἔλα κάτω, Ἀνθοῦσα, ἔκραξεν ἐκ τοῦ θαλάμου ἐν ᾧ εὑρίσκετο.

Ἡ Ἀνθοῦσα δὲν περιέμεινε δευτέραν πρόσκλησιν. Δι᾽ αὐτὸ τοῦτο εἶχεν ἔλθει καὶ αὕτη, λαθοῦσα καὶ πάλιν τὴν ἐπίβλεψιν τῆς κυρίας Βαλσάμη, ὅπως συνομιλήσῃ μὲ τὸν Ζέννον.

― Πῶς μᾶς ἐνθυμήθης, Ἀνθοῦσα; τὴν ἠρώτησεν οὗτος.

― Μὴ νομίσητε ὅτι μ᾽ ἔστειλεν ἡ Μαρίνα, κύριε Ζέννε. Σᾶς ὁρκίζομαι, κύριε Ζέννε, ὅτι δὲν μ᾽ ἔστειλεν ἡ Μαρίνα. Ἐγὼ μόνη μου ἦλθον.

Ἡ δυστυχὴς Ἀνθοῦσα καθ᾽ ὁδὸν μόνον, ὅτε ἐπέβη τῆς λέμβου καὶ ἔπλεε πρὸς τὸ πλοῖον, εἶχε διανοηθῆ ὅτι ἦτο δυνατὸν νὰ παρεξηγηθῇ τὸ ἁπλοϊκὸν τοῦτο διάβημα αὐτῆς, καὶ νὰ πιστεύσωσιν ὅτι ἐπέμφθη παρὰ τῆς κυρίας της. Ἔπειτα ἐφοβεῖτο μὴ πληγώσῃ πρὸ πάντων τὴν Μαρίναν μὲ τοῦτο. Ὅθεν ἀνέβη εἰς τὸ πλοῖον μὲ τὴν κεφαλὴν πλήθουσαν ἐκ τῆς καυστικῆς ταύτης σκέψεως καὶ ὁ πρῶτος λόγος ὃν ἐπρόφερε πρὸς τὸν Ζέννον ἦτο ἡ ἔκφρασις τοῦ δικαίου τούτου φόβου.

― Τὸ ἠξεύρω, Ἀνθοῦσα, τὸ ἠξεύρω πολὺ καλὰ δυστυχῶς, ὅτι ἡ κυρία Μαρίνα δὲν καταβαίνει ἕως ἐκεῖ· ὥστε δὲν ἔχεις ἀνάγκην νὰ κάμνῃς ὅρκους.

Ὁ Ζέννος εἶπε ταῦτα μὲ πικρίαν αἰσθητὴν καὶ εἰς τὴν Ἀνθοῦσαν.

― Μὴ τὴν μέμφεσαι, Ζέννε· ὤ, ἐκείνη σὲ ἀγαπᾷ, νὰ ἤξευρες πόσον σὲ ἀγαπᾷ! Δύο ἡμέρας τώρα κλεισμένη εἰς τὸν κοιτῶνά της, ἄλλο ὄμμα παρὰ τὸ τοῦ Θεοῦ δὲν τὴν βλέπει. Λυπήσου την, λυπήσου την, εἶναι πολὺ δυστυχής. Κλαίει, κλαίει ἀκατάπαυστα. Δὲν εἶδα τὰ δάκρυά της, ἀλλ᾽ ἠξεύρω ὅτι κλαίει. Ὤ, ἐκείνη τὸν κρύπτει, τὸν κρύπτει τὸν πόνον της ἀπὸ τὰ ὄμματα τῶν ἀνθρώπων. Καὶ νὰ ἤξευρες, νὰ ἤξευρες πόσον μᾶς ἐπίκρανεν ὅλους τὸ φέρσιμόν σου αὐτό! Ἡ κυρία Βαλσάμη ἐφαρμακώθη, ἐσκοτώθη, εἶναι ὡς νὰ ἔπεσεν ὁ οὐρανὸς καὶ τὴν ἐπλάκωσεν. Ἀπὸ προχθὲς τὸ μεσημέρι δὲν τρώγομεν, δὲν πίνομεν, δὲν κοιμώμεθα. Τί ἄλλο θέλεις ἀκόμη; Δὲν ἀκούεις, δὲν πιστεύεις, δὲν εἶσαι χριστιανός;

Ὁ Ζέννος ἤκουσε ταῦτα σιωπηλός. Οἱ λόγοι τῆς γυναικὸς ταύτης τῷ ἐφαίνοντο ὑποκριτικοὶ καὶ προεσκεμμένοι. Ἡ Ἀνθοῦσα ἐν τούτοις ἐξαφθεῖσα ἐκ τῆς ἰδίας αὐτῆς γυναικείας εὐγλωττίας, ἐσπόγγιζε τὸν ἱδρῶτα τοῦ προσώπου της καὶ τὸν παρετήρει.

―Ἀλλ᾽ ἠξεύρω ἐγὼ ποῖαι σὲ ἔκαμαν ἔτσι, ἐπανέλαβεν αὕτη ἠπιώτερον. Ἠξεύρω ποῖαι σοῦ τὰ ἐκατάφεραν αὐτά, καὶ νὰ ὄψωνται. Σ᾽ ἐμάγευσαν, Ζέννε, σ᾽ ἐπότισαν, σὲ ἔκαμαν ἄλλον ἀπὸ τὸν ἑαυτόν σου. Δὲν θὰ τὴν ἴδω ἐκείνην τὴν Μαρκώνη μίαν φοράν, δὲν θὰ τὴν φέρῃ ὁ δαίμων ἐμπρός μου; Θὰ τὴν ξεσχίσω εἰς τέσσαρα, ἔτσι νὰ ἔχω καλὴν ψυχήν!

―Ἄ, ἠξεύρετε λοιπὸν ἐσεῖς ὅτι ἡ Μαρκώνη μοὶ τὰ εἶπεν; ἔκραξεν ὁ νέος μετὰ λυπηροῦ ἤθους. Δὲν εἶναι παράξενον, ἀφοῦ ἡ Μαρκώνη τὰ ἤξευρε.

― Τὰ ἤξευρε, Ζέννε, τὰ μάγια, τὰ ἤξευρεν ἡ στρίγλα! εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα μὴ ἐννοοῦσα τί ἔλεγεν ἐκεῖνος καὶ ἀποκρινομένη μᾶλλον εἰς ἑαυτήν. Ἔλα, Ζέννε, εἰς τὸν ἑαυτόν σου νὰ σκάσῃ ὁ ἐχθρός.

― Μάγια λέγεις; Δὲν μὲ κολλοῦν ἐμὲ τὰ μάγια, εἶπεν ὁ Ζέννος ὑπερηφάνως.

― Δὲν σὲ κολλοῦν πλέον, διότι εἶσαι μαγευμένος. Κάμε τὸν σταυρόν σου, Ζέννε, νὰ ἐξορκίσωμεν τὸν ἐχθρόν.

― Καλέ, τί λέγεις ἐκεῖ; εἶπεν ὁ νέος δυσαρεστηθείς. Μήπως ἐτρελάθης καὶ ἦλθες πρωὶ πρωὶ νὰ ξεσπάσῃς εἰς τὴν κεφαλήν μου; Ἐγὼ σὲ λέγω, ἦτον ἑπόμενον νὰ μὲ πληροφορήσουν ὅσοι ἐγνώριζαν ἀπὸ τὴν Μασσαλίαν τὰ περασμένα τῆς κυρίας σου, καὶ σὺ μὲ λέγεις ἄλλ᾽ ἀντ᾽ ἄλλων.

Ἡ Ἀνθοῦσα ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ.

― Ποῖα περασμένα, Ζέννε; Τί Μασσαλίαν λέγεις;

― Σὺ ἦλθες νὰ παίξῃς κωμῳδίαν ἐδῶ. Ἀλλ᾽ ἐγὼ δὲν ἔχω ὄρεξιν, εἶπεν ὁ Ζέννος ἀποφασίσας νὰ μὴ ἀνοίξῃ πλέον τὸ στόμα.

― Δὲν μὲ λέγεις νὰ ἐννοήσω; εἶπεν ἡ Ἀνθοῦσα.

Ὁ Ζέννος ἐσιώπησε.

― Ψέματα θὰ σοὶ εἶπαν, Ζέννε, καὶ σὺ τὰ ἐπῆρες διὰ μετρητά. Εἰπέ μοι τοὐλάχιστον τί σὲ εἶπαν.

Ὁ Ζέννος δὲν ἀπήντησεν πλέον.

Ἐν τούτοις ὁ θεῖος Βερέττας, καθ᾽ ὃν χρόνον ἐλέγοντο ταῦτα, ἐτριγυρίσθη* ἐπὶ τοῦ καταστρώματος. Ἔτρεχεν ἐμπρός, ἤρχετο ὀπίσω, ἔρριπτεν ἓν βλέμμα εἰς τὸν θάλαμον διὰ τοῦ φεγγίτου, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ κατασβέσῃ τὴν περιέργειάν του. Ἡ εὐτραφὴς αὕτη καὶ μεσῆλιξ κόρη, ἥτις κατέβη τοσοῦτον πρωὶ εἰς τὸν κοιτῶνα τοῦ Ζέννου, προτοῦ νὰ ἐξυπνήσῃ οὗτος, τῷ ἐνεποίει τὴν ἐσχάτην δυσπιστίαν. Καὶ μάλιστα εἶχε τοιοῦτον ἦθος, ὅπερ τῷ προυξένησεν ἐντύπωσιν. Ἦτο ὡς ἐξαφνισμένη καὶ παραπατοῦσα. Ὁ θεῖος Βερέττας ὠσφράνθη ἐρωτικὴν συνέντευξιν. Καὶ οὔτε ἐνθυμεῖτο τὴν Ἀνθοῦσαν, ἂν τὴν εἶχέ ποτε ἰδεῖ. Εἶναι ἀληθὲς ὅτι αὕτη πρό τινος χρόνου εἶχε πλεύσει ἐπὶ τῆς «Σωτηρίας», καὶ τῷ ἦτο γνωστὴ ὡς θεράπαινα τῆς μνηστῆς τοῦ Ζέννου, ἀλλ᾽ ὁ θεῖος Βερέττας δὲν ἐνθυμεῖτο ταῦτα καὶ ἠγνόει πιθανῶς ὅτι ὁ Ζέννος εἶχε μνηστήν.

― Αὐτὰ λοιπὸν μοῦ σκαρώνεις, μάστρο Ζέννε! Μοῦ κουβαλᾷς τὴν ἐρωμένην σου ἐδῶ μέσα! Ἔ, Ζέννε, τοιαῦτα δὲν περνοῦν ἐμὲ εἰς τὸ κεφάλι μου.

Καὶ ἐκτύπα τὸν πόδα ἐπὶ τοῦ δαπέδου, ὡς ἵνα ὑπομνήσῃ πρὸς τοὺς ὑπ᾽ αὐτὸ τὴν παρουσίαν του.

― Δὲν φθάνει νὰ παγαίνῃς μεσάνυκτα νὰ τὰς ἐνταμώνῃς, μοῦ τὰς φέρνεις καὶ ἐδῶ μέσα! Ἄ, θὰ σοῦ κόψω Ζέννε, τὸν βῆχά σου. Καὶ περιήρχετο κατὰ τὴν πρύμνην μὲ ἠχηρὰ βήματα.

― Τὸ πλοῖον εἶναι κάτι ἱερὸν πρᾶγμα, εἶναι καθὼς τὸ μοναστήριον διὰ τοὺς χερσαίους, τὸ ἴδιον εἶναι καὶ τὸ πλοῖον διὰ τοὺς θαλασσινούς. Καὶ ἔπειτα νὰ μοῦ ἐμβάζῃς ἐδῶ τὰς φιλινάδας σου, μικρὲ Ζέννε! Αὐτὸ δὲν τὸ ἐπερίμενα. Θὰ τὰ εἴπω ὅμως εἰς τὸν πλοίαρχον, νὰ βάλῃς γνῶσιν.

Ἐνῷ ἔλεγε ταῦτα, ὁ Ζέννος ἀνέβη εἰς τὸ κατάστρωμα, καὶ κατόπιν αὐτοῦ ἡ Ἀνθοῦσα.

Ὁ θεῖος Βερέττας μὲ τρεῖς διασκελισμοὺς εὑρέθη κατά τινα βήματα ἐγγύτερον τῆς πρῴρας καὶ ἐδάγκασε τὴν γλῶσσάν του. Ἡ Ἀνθοῦσα κατέβη εἰς τὴν λέμβον καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν ξηράν. Μετά τινας στιγμὰς τὸ αὐτὸ ἔπραξε καὶ ὁ Ζέννος.

―Ἐγελάσθην, εἶπεν ὁ θεῖος Βερέττας. Κάπου ἀλλοῦ θὰ τὸν περιμένουν, καὶ ἦλθεν αὐτὴ νὰ τὸν προσκαλέσῃ. Καὶ ἐγὼ ἔλεγα νὰ τὸ εἴπω εἰς τὸν πλοίαρχον· πόσον ξηροκέφαλος εἶμαι! Ἐγήρασα πλέον· ἡ κεφαλή μου κατήντησεν ὡς ἡ ξηρὴ λαγκέτα* ὁποὺ κτυπᾷ ἐπάνω της ἡ μαγούνα* εἰς τὰ πλευρὰ τοῦ πλοίου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΒ´

Ο ΖΕΝΝΟΣ ΕΝ ΕΑΥΤῼ

Ὁ Γόμνος περιέμενε τὸν Ζέννον ἐν τῷ συμφωνηθέντι τόπῳ. Οὗτος ἐνεφανίσθη τὴν μεσημβρίαν ἀκριβῶς.

― Λοιπόν, κύριε, τῷ εἶπεν, ὀλίγας ἐρωτήσεις ἔχω νὰ σᾶς κάμω, καὶ νὰ μὲ συγχωρῆτε διὰ τὸ θάρρος.

― Λέγετε, κύριε.

― Κάτι εἴπετε χθὲς τὴν ἑσπέραν, ὅταν ἤμεθα εἰς τὸ καπηλεῖον ὁμοῦ, περὶ τῆς κυρίας Μαρκώνη. Εἰπέτε μοι λοιπόν, πῶς αὐτὴ ἠθέλησε νὰ ἐμποδίσῃ τὸν γάμον σας μὲ τὴν Κάκιαν;

Ὁ Γόμνος ἐφαίνετο ὡς ἐκπεπληγμένος καὶ δὲν ἀπεκρίνετο.

― Σᾶς παρακαλῶ, κύριε, ἐπανέλαβεν ὁ Ζέννος. Μήπως τυχὸν ἔχει κανὲν συμφέρον πρὸς τοῦτο;

Τὴν παρελθοῦσαν ἑσπέραν ὁ Γόμνος διετέλει ἐν εὐθυμίᾳ καὶ εἶχε κενώσει ποτήριά τινα· ἀλλὰ νῦν οὐδὲ ἠρίστησεν ἀκόμη, καὶ δὲν εἶχεν ὄρεξιν ν᾽ ἀνοίξῃ τὸ στόμα.

― Δὲν ἐνθυμοῦμαι, κύριε, τί συνέβη χθὲς τὴν ἑσπέραν, ἀλλὰ δὲν πιστεύω νὰ εἶπον τοιαύτας ἀνοησίας. Ἴσως ἠπατήθητε.

Ὁ Ζέννος ἤρχισε νὰ ἀδημονῇ.

―Ἐγώ; Τὸ εἴπατε κύριε, ἐπὶ παρουσίᾳ τόσων ἀνθρώπων.

―Ἀλλὰ δὲν ἐνθυμοῦμαι τίποτε.

― Προσπαθήσατε νὰ ἐνθυμηθῆτε.

Ὁ Γόμνος ἠγέρθη ὅπως ὑπάγῃ νὰ γευματίσῃ.

Ὁ Ζέννος τὸν ἥρπασεν ἐκ τοῦ ἀγκῶνος. Τὰ νεῦρά του εἶχον παραπολὺ ἐρεθισθῆ.

― Ποῦ ὑπάγεις; Θὰ μ᾽ εἴπῃς ἐκεῖνο ὁποὺ σ᾽ ἐρωτῶ; ἔκραξεν.

Ὁ Γόμνος ἐκρέμασε τὴν γλῶσσαν ἔξω τοῦ στόματος καὶ ἠγωνίζετο ν᾽ ἀπαλλάξῃ τὸν βραχίονα ἐκ τῆς πιέσεως τοῦ Ζέννου. Οὗτος δὲ ὠργίζετο ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον. Διὰ τῆς ἑτέρας χειρὸς ἔλαβε σκαμνίον τι καὶ ἠπείλει νὰ τὸ ρίψῃ κατὰ τῆς κεφαλῆς τοῦ ἀτυχοῦς.

― Σώσατέ με! σώσατέ με! ἔκραξεν οὗτος.

Τρεῖς ἢ τέσσαρες ἐκ τῶν παρακαθημένων ἠγέρθησαν καὶ ἐπενέβησαν μεταξὺ τῶν δύο παλαιόντων. Ὁ Ζέννος συνιδὼν τὸ ἄτοπον, ἀφῆκεν αὐθόρμητος τὸν Γόμνον. Οὗτος δὲ ἔφυγε τρέχων.

Ὁ Ζέννος ἔλαβεν ὁδόν τινα καὶ ἀπεμακρύνθη κατηφής.

―Ἰδοὺ καὶ ἄλλη τρέλα, ἔλεγε καθ᾽ ἑαυτόν. Τὸ ποτήριον ἐγέμισε καὶ δὲν δύναμαι νὰ ὑποφέρω πλέον. Ἀλλὰ τί νὰ κάμω ἐγὼ τώρα καὶ πῶς νὰ ἐπανεύρω τὴν ζωήν μου ἐκεῖ ὅπου τὴν ἄφησα; Οἱ φίλοι μου μὲ ἐκλαμβάνουν ὡς τρελόν, ὁ πατήρ μου λυπεῖται νὰ μὲ βλέπῃ, τὸ πρόσωπόν μου ἐξηγριώθη, καὶ δὲν ἀναγνωρίζω πλέον ἐμαυτὸν ἐν τῷ κατόπτρῳ. Ἡ κυρία Μαρκώνη δὲν ἔχει πλέον, βεβαίως, ἄλλην ἱστορίαν νὰ μοὶ διηγηθῇ, καὶ δὲν θὰ ὑπάγω πρὸς αὐτὴν νὰ μὲ παρηγορήσῃ. Ὁ κάπηλος δὲν ἔχει πλέον ποτήρια δι᾽ ἐμέ, ὁ οἶνός του εἶναι ἄνευ γεύσεως. Δὲν ἐνθυμήθην νὰ ὑπάγω χθὲς τὴν ἑσπέραν εἰς τοῦ γελωτοποιοῦ, ἵνα διέλθω τὰς ὥρας μου. Φεῦ, δὲν ἤθελον δυνηθῆ νὰ γελάσω μὲ τὰ ἄχαρα ἀστεῖά του. Εἰς τὸ κοιμητήριον θὰ ὑπάγω πάλιν, ν᾽ ἀναγνώσω ἐκείνην τὴν ἐπιγραφήν, νὰ παραγγείλω καὶ ἄλλο μνημόσυνον χάριν τῆς νεκρᾶς ἐκείνης. Ὤ, ἂς ἦτο κἂν νεκρά! Οἴμοι, νεκρὰ εἶναι τεθαμμένη ἐντός μου, καὶ ἐγὼ νεκρὸς καὶ τὰ πάντα νεκρά. Ἂς ἠδυνάμην νὰ ὁμιλήσω ἅπαξ ἔτι μὲ τὴν νεκρὰν ταύτην. Τὴν ἐνθυμοῦμαι, εἶχε τὸ πρόσωπον κάτωχρον, καὶ ἦτο ἐνδεδυμένη ὅλη εἰς τὰ μαῦρα. Ὁ οὐρανὸς ἦτο μαῦρος ὑπὲρ τὴν κεφαλήν της, καὶ ἡ Μοῖρά της τῇ ἐφαίνετο μαύρη. Ἦτο ξένη ἐπὶ τῆς γῆς ταύτης καὶ ἔκθαμβος. Δὲν ἐνόει οὐδὲν ἐκ τοῦ ἔρωτός μου καὶ δὲν ἀπήντα εἰς τὰ πύρινα βλέμματά μου. Ἐνόμιζον ὅτι ἦτο τοιαύτη ἕνεκα τοῦ πένθους της, ἀλλ᾽ ὄχι, φεῦ! ἦτο ὑπερήφανος, σκληρά, τετυφωμένη. Εἶχεν ἀνάμνησιν ἐντὸς τοῦ στήθους καὶ ἔστρεφεν ὀπίσω εἰς τὴν γαλλικὴν γῆν τὸ βλέμμα. Ἐνόμιζον ὅτι ἀπεχαιρέτιζε τὸν τάφον τῆς μητρός της, ἀλλ᾽ ὄχι, ὄχι, ἐνθυμεῖτο τὰς εὐτυχεῖς ἡμέρας, ἃς διῆλθεν ἐκεῖ ἐπὶ τῆς βραχώδους ἀκτῆς. Γνωρίζω ἐγὼ τὸν πύργον ἐκεῖνον, αὐτὸς θὰ εἶναι. Πλησίον τῆς Μασσαλίας, εἶπεν ἡ γυνὴ ἐκείνη, μεταξὺ τῶν ἁλιέων καὶ χωρικῶν, αὐτὸς θὰ εἶναι. Ἐντὸς ἑνὸς πύργου φαιοῦ, μὲ ὀδοντωτὰς ἐπάλξεις, μὲ ὀξυκόρυφα παράθυρα, μὲ ἀπείρους θύρας, στενοὺς διαδρόμους καὶ ἀναριθμήτους μικροὺς θαλάμους. Καὶ ὁ πύργος νὰ εἶναι κτισμένος ἐπὶ ὑψηλοῦ βράχου, ἐφ᾽ οὗ κτυπᾷ μανιωδῶς ἡ θάλασσα, καὶ ὁ ἄνεμος νὰ συρίζῃ ὅλη τὴν νύκτα ἐπὶ τῶν κιγκλίδων καὶ θυριδίων, καὶ τὸ θαλάσσιον ὄρνεον νὰ κρώζῃ καὶ αὐτὴ ὅλην τὴν νύκτα νὰ κοιμᾶται εἰς τὰς ἀγκάλας ἄλλου. Ὦ Θεέ μου, Θεέ μου, θὰ παραφρονήσω!

Ἀφῆκε πεπνιγμένην κραυγὴν καὶ ἔχυσε δάκρυα. Εἶχε σταθῆ ἔν τινι γωνίᾳ τῆς ὁδοῦ. Οἱ διαβάται τὸν παρετήρησαν ἔκθαμβοι. Τοῦτο τὸν ἔκαμε νὰ συνέλθῃ, καὶ ἠκολούθησε τὴν ὁδόν του ἡσυχώτερος. Ὅσους φίλους ἀπήντα τοὺς προσηγόρευε σχεδὸν φαιδρός. Ἐφαίνετο ὅτι μετεβλήθη, κατόπιν τῆς μακρᾶς ταύτης καὶ ἐπιπόνου ὀνειροπολήσεως.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΓ´

Η ΑΠΟΦΑΣΙΣ

Ὁ πλοίαρχος περιέμενε κατὰ τὴν ἑσπέραν τὸν Ζέννον ἔξωθεν τοῦ καπηλείου. Δὲν ἐτόλμα νὰ εἰσέλθῃ φοβούμενος μὴ καταστῇ ὀχληρός. Καὶ πάλιν ἐδίσταζε νὰ μεταβῇ μόνος εἰς τὸ πλοῖον, ἐπειδὴ ἀνησύχει μὲ στοργὴν σχεδὸν μητρικὴν περὶ τοῦ υἱοῦ του. Περιεπάτει ἐπὶ τοῦ λιθοστρώτου καὶ ἔβλεπεν ἀδιακόπως εἰς τὴν θύραν.

―Ὦ Θεέ μου! Καὶ νὰ μὴ θέλῃ νὰ πεισθῇ μηδὲ ν᾽ ἀκούσῃ! Ἀλλ᾽ ἂς ἐξηγεῖτο τοὐλάχιστον. Εἰς μάτην. Δὲν θέλει νὰ εἴπῃ τίποτε. Λόγον δὲν παίρνεις ἀπὸ τὸ στόμα του. Τί τοῦ εἶπαν διὰ τὴν μνηστήν του καὶ τὰ ἐγύρισεν οὕτω πως; Καὶ ποῖος ἦτον αὐτὸς ὁποὺ τὸ κατώρθωσεν, οὔτε τὸν ἄνθρωπον θέλει νὰ ὁμολογήσῃ οὔτε τὰ λόγια. Καὶ ἡ Ἀνθοῦσα, ἥτις λέγει ὅτι τῆς ὡμολόγησεν ὁ Ζέννος τὴν κ. Μαρκώνη. Δὲν ἐξεύρει τί λέγει ἐκείνη ἡ ἀλλόκοτη. Ἀφοῦ εἰς ἐμὲ τὸν πατέρα του δὲν στέργει νὰ εἴπῃ τίποτε, καὶ θὰ εἴπῃ εἰς αὐτήν!

Ὁ πλοίαρχος ἤρχετο ἐκ τῆς κυρίας Βαλσάμη, πρὸς ἣν ἡ Ἀνθοῦσα μὲ ἀπόφασιν νὰ δεχθῇ ἐπὶ τῆς κορυφῆς καὶ τοῦ μετώπου της πᾶσαν κεραυνώδη ἐπιτίμησιν τῆς γηραιᾶς κυρίας, εἶχε διηγηθῆ τὴν παράβολον καὶ αὐτοκέφαλον ἐκδρομήν της. Ἡ Μαρίνα ἦτο κατάκλειστος πάντοτε, καὶ δὲν τὴν εἶδεν ὁ πλοίαρχος. Ἀλλ᾽ οὐδὲ τὴν ἐζήτησε, διότι αἰδὼς καὶ τύψις τὸν κατελάμβανον ἐνώπιον αὐτῆς, ἀναλογιζόμενον τὴν ἄστατον διαγωγὴν τοῦ υἱοῦ του.

― Δυστυχὴς κόρη! ἐμονολόγει ὁ πλοίαρχος ἔξωθεν τοῦ καπηλείου. Εἶναι τόσον σεμνή, τόσον εὐγενὴς καὶ τόσον ὑπερήφανος! Καὶ ὁ κακοκέφαλος δὲν τὴν θέλει. Ἀφοῦ ἐκίνησε τοὺς τέσσαρας ἀνέμους τοῦ ὁρίζοντος, ἀφοῦ ἐγύρισε τὰ τέσσαρα πέρατα τῆς γῆς μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ τὴν ἀπολαύσῃ, τώρα ὁποὺ θὰ γίνῃ ἰδική του, στρέφει τὰ νῶτα καὶ τὴν ἀφήνει ὅπου τὴν εὗρε, μεταμελημένος διὰ τοὺς πόνους καὶ τοὺς στεναγμούς του. Ἄ, πολὺ εὔκολα γυρίζει ἡ κεφαλή σου, υἱέ μου, καὶ φαίνεται πολὺν ἀέρα ἔχει μέσα της. Δὲν τὸ ἤξευρα.

Ὁ Ζέννος ἐξῆλθε τέλος ἐκ τοῦ καπηλείου. Ἀπῆλθον ὁμοῦ εἰς τὸ πλοῖον, χωρὶς νὰ ἀνταλλάξωσι λέξιν.

Ὅτε κατέβησαν εἰς τὸν κοιτῶνα, ὁ πλοίαρχος ἔλυσε πρῶτος τὴν σιωπήν.

― Λοιπόν, υἱέ μου, μοὶ ὑπεσχέθης χθὲς τὴν ἑσπέραν ὅτι σήμερον θὰ μοὶ τὰ εἴπῃς ὅλα.

Ὁ Ζέννος ἔτριψε τὸ μέτωπον ἐξ ἀμηχανίας.

― Ναί, πάτερ μου, εἶπε, καὶ θὰ μὲ συγχωρήσετε, διότι δὲν θὰ εὐχαριστήσω τὴν περιέργειάν σας ὅσον περιμένετε ἴσως. Θὰ σᾶς εἴπω μόνον ὅτι δυσηρεστήθην κατὰ τῆς κόρης αὐτῆς καὶ δὲν τὴν θέλω πλέον ὡς σύζυγόν μου.

― Καὶ διὰ ποῖον λόγον;

― Τοῦτο δὲν δύναμαι νὰ σᾶς τὸ εἴπω, πάτερ μου, χωρὶς νὰ ὑπάγω πολὺ μακράν, νὰ προδώσω ξένα μυστικὰ καὶ νὰ ἐκθέσω πρόσωπα.

Ὁ πλοίαρχος ἔδακνε τὰ χείλη καὶ ἔκρουε τὸ ἔδαφος μὲ τὸν πόδα.

―Ἀρκοῦν λοιπὸν ταῦτα, καὶ μὴ μοὶ κάμνετε πλέον λόγον περὶ τούτου, πάτερ μου. Σᾶς παρακαλῶ πρὸς τούτοις νὰ ὑπάγητε αὔριον νὰ ἐπιστρέψετε τὸν ἀρραβῶνα, διότι ἐγὼ δὲν δύναμαι πλέον νὰ πατήσω εἰς τὴν οἰκίαν τῆς κυρίας Βαλσάμη, καὶ νὰ ἡσυχάσωμεν τοῦ λοιποῦ ὡς πρὸς αὐτὴν τὴν ὑπόθεσιν.

― Δὲν εἶναι φρονιμώτερον νὰ ἀναβάλωμεν ἐπ᾽ ὀλίγον τοῦτο, υἱέ μου; Πρέπει νὰ βιασθῶμεν τόσον; Τί θὰ εἴπῃ ὁ κόσμος; Δὲν θὰ ἐκθέσωμεν οὕτω τὴν ὑπόληψιν τῆς οἰκίας καὶ ἰδίως τῆς κόρης; Διατί νὰ κάμνῃς αὐτά; Δὲν σὲ πονεῖ ἡ καρδία σου; Ἂς ἀναβάλωμεν ὀλίγον. Ἴσως σκεφθῇς καλύτερα.

― Εἶναι ἀδύνατον νὰ σκεφθῶ καλύτερα, πάτερ μου. Αὐτὴ εἶναι ἡ καλυτέρα μου σκέψις. Καὶ μάλιστα οὐδ᾽ ἔχω καιρὸν διότι αὔριον ἀναχωρῶ ἐκ Σμύρνης.

―Ἀναχωρεῖς ἐκ Σμύρνης! Καὶ δὲν μοὶ τὸ εἶπες! ἔκραξεν ὁ πλοίαρχος ἐν ὀργῇ.

― Σήμερον ἔκαμα τὴν ἀπόφασιν, καὶ ἰδοὺ ὁποὺ σᾶς τὸ λέγω.

― Καὶ ποῦ θὰ ὑπάγῃς;

Ὁ Ζέννος ἐδίστασε.

― Ποῦ θὰ ὑπάγῃς; ἐπανέλαβεν ἐντονώτερον ὁ γέρων.

― Εἰς Μασσαλίαν, πάτερ μου.

― Εἰς Μασσαλίαν; Διὰ νὰ κάμῃς τί;

― Διά τινα ὑπόθεσιν.

―Ἔχεις λοιπὸν ὑποθέσεις κρυφὰ ἀπὸ ἐμέ;

― Δὲν εἶναι τόσον ἰδική μου ὑπόθεσις, ὅσον ἑνὸς φίλου μου.

― Καὶ ποῖος εἶναι οὗτος ὁ φίλος;

― Δὲν τὸν γνωρίζετε, ἀπήντησεν ὁ Ζέννος, ἀποφασίσας νὰ ψεύδηται ὅπως ἀπαλλαγῇ τῆς ἀμηχανίας.

―Ἀλλὰ δύνασαι νὰ μ᾽ εἴπῃς τὸ ὄνομά του.

―Ὀνομάζεται Ἰωσὴφ Βονίνης, καὶ εἶναι Βενετός, εἶπεν ὁ Ζέννος αὐτοσχεδιάσας ἓν ὄνομα.

― Καὶ ποία εἶναι ἡ ὑπόθεσις, ἣν ἔχει;

― Σᾶς εἶπα ὅτι εἶναι ὑπόθεσις τοῦ φίλου μου, καὶ δὲν δύναμαι νὰ σᾶς ἐξηγηθῶ.

― Υἱέ μου, ἡ μυστικότης αὕτη μὲ φοβίζει· εἰπέ μοι ἀορίστως τοὐλάχιστον, διὰ νὰ μὴ ἔχω ὑποψίαν.

― Εἶναι ὑπόθεσις ἐμπορικὴ περιπεπλεγμένη· ἔχει εἰς τὸ μέσον ναυταπάτας καὶ λαθρεμπόρια· εἶμαι μάρτυς γνωρίζων τὰ πάντα· πρόκειται περὶ δέκα χιλιάδων φλωρίων καὶ θὰ βοηθήσω τὸν φίλον μου, ὅστις θὰ μὲ ἀποζημιώσῃ διὰ τοὺς κόπους καὶ τὰ ἔξοδά μου.

Τὴν ἔκθεσιν ταύτην ἔκαμεν ὁ Ζέννος αὐτοσχεδίως, ὡς καὶ ἀνωτέρω εἴπομεν.

―Ἀλλὰ μὲ ποίαν εὐκαιρίαν ἀναχωρεῖς;

― Δύο ἢ τρία εὐρωπαϊκὰ βρίκια ἀποπλέουσιν αὔριον εἰς τὴν Δύσιν. Ἀλλ᾽ ἂν θέλετε νὰ μοὶ δώσητε τὸ πλοῖον, τόσον καλύτερα. Θὰ εὕρω καὶ κανένα ναῦλον ἐκ Μεσσήνης ἢ ἐκ Λιβόρνου.

― Τότε ἔρχομαι καὶ ἐγώ.

― Σὲ λυποῦμαι, πάτερ· ἐγήρασες. Δὲν κάθησαι νὰ ἡσυχάσῃς πλέον;

― Θὰ ἔλθω καὶ ἐγώ.

― Περνῶμεν ἀπὸ τὴν πατρίδα, καὶ σᾶς ἀφήνω ἔξω.

― Θὰ ἔλθω εἰς Μασσαλίαν.

― Τότε δὲν δέχομαι νὰ πάρω τὸ πλοῖόν μας· θὰ ὑπάγω μὲ τὰ ξένα.

Ὁ πλοίαρχος ἐπέμεινεν ὅλην τὴν νύκτα παρακαλῶν ἢ νὰ ὑπάγωσιν ὁμοῦ ἢ νὰ μὴ ἀπέλθῃ ὁ Ζέννος, ἀλλὰ νὰ παραλάβῃ ἐκ νέου τὴν μνηστήν του. Ἀλλ᾽ ὁ νέος ἔμεινεν ἀμετάπειστος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΔ´

Η ΕΚΔΙΚΗΣΙΣ

Τὴν πρωίαν τῆς ἐπαύριον, ἐνῷ ὁ Ζέννος περιεπάτει κατηφὴς ἐπὶ τῆς προκυμαίας, παιδίον τι ἐκ τοῦ ὄχλου πλησιάζει πρὸς αὐτὸν καὶ τῷ ἐγχειρίζει ἓν γραμμάτιον.

Ὁ Ζέννος ἔλαβεν αὐτό, τὸ περιέστρεψε πολλάκις ἐντὸς τῆς χειρός, τὸ ἀπεσφράγισε καὶ ἀνέγνω.

Κύριε Ζέννε.

Σᾶς παρακαλῶ, ἂν εἶναι δυνατόν, νὰ διέλθητε διὰ τῆς οἰκίας μου, ἐπειδὴ εἶμαι κλινήρης καὶ δὲν δύναμαι νὰ ἔλθω πρὸς ἐντάμωσίν σας.

Θέλω σᾶς εἴπει τι λίαν σπουδαῖον. Σᾶς περιμένω ἀφεύκτως.

Καὶ ἦτο ὑπογεγραμμένον παρὰ τῆς κ. Ρίζου.

― Τί νὰ μὲ θέλῃ ἡ γυνὴ αὕτη; ἠρώτα ἑαυτὸν ὁ νέος. Δὲν θὰ ὑπάγω, διότι βαρύνομαι τὴν φλυαρίαν της. Ἀναμφιβόλως ἔμαθεν ὅτι διέλυσα τὸν ἀρραβῶνα καὶ ἐχάρη. Δὲν ἐξεύρω τί νὰ ἀποκριθῶ πρὸς ἄνθρωπον ὅστις ἔχει κρυφίαν χαρὰν καὶ ὑποκρίνεται ὅτι λυπεῖται.

Καὶ ἐλησμόνησε μετ᾽ ὀλίγον καὶ τὴν κυρίαν Ρίζου καὶ τὸ γραμμάτιον αὐτῆς. Μετέβη δὲ πρὸς ἀναζήτησιν τοῦ Κώτσου, ὃν δὲν ἐβράδυνε νὰ εὕρῃ εἰς τὸ πρῶτον καπηλεῖον τὸ ἔχον κῆπον καὶ θέαν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ. Διότι ὁ Κῶτσος ἠγάπα νὰ κενώνῃ τὰς φιάλας του εἰς τὸ κιόσκι, ὡς ἀληθὴς προεστὼς χωρίου μὲ μακρὰν τσιμβούκαν.

―Ἔχεις κανὲν μέρος κατάλληλον διὰ νὰ ὁμιλήσωμεν; τὸν ἠρώτησεν ὁ Ζέννος. Θὰ σοὶ εἴπω τὰ μυστικά μου.

―Ἂς ὑπάγωμεν ἐπάνω. Ὑπάρχει ἓν δωμάτιον τὸ ὁποῖον εἶναι ἐπίτηδες κατεσκευασμένον. Καὶ ἀνέβησαν εἰς τὸ ὑπερῷον τοῦ καπηλείου. Ὄπισθεν τῶν κιγκλίδων ἐφαίνετο σανίδινόν τι δωμάτιον, ἀρκοῦν ὅπως καθίσωσι δύο ἄνθρωποι ἐν ἀνέσει. Εἰσῆλθον ἐκεῖσε.

― Προτοῦ νὰ ἔμβῃς ἐδῶ ἄφησε τὴν εὐθυμίαν σου εἰς τὴν θύραν καὶ λάβε σοβαρὸν ἦθος, εἶπεν ὁ Ζέννος εἰσερχόμενος πρῶτος. Διότι ἄλλως τὰ μυστικά μου θὰ γυρίσουν ὀπίσω εἰς ἐμέ.

― Εἰπέ μοι σοβαρὰ πράγματα, καὶ θὰ ἴδῃς πόσον σοβαρὸς θὰ εἶμαι.

Ὁ Ζέννος ἔκλεισε τὴν θύραν.

―Ἀλλὰ θὰ σκάσωμεν ἐδῶ μέσα, δι᾽ ὄνομα τοῦ Θεοῦ.

― Καλύτερον εἶναι νὰ σκάσωμεν, παρὰ νὰ μᾶς ἀκούσουν.

Ὁ Ζέννος προσήγγισε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ εἰς τὸ τοῦ Κώτσου καὶ μὲ λίαν σιγανὴν φωνὴν τῷ εἶπε τὰ ἑξῆς.

― Φίλε μου, ἀναχωρῶ σήμερον εἰς Μασσαλίαν μόνος. Διὰ ποῖον σκοπόν, δὲν σοὶ λέγω. Ἀλλ᾽ ἔχω μίαν μεγάλην ἐκδούλευσιν νὰ σὲ ζητήσω.

― Λέγε· ποίαν;

― Νὰ μείνῃς ἐν Σμύρνῃ ἑωσότου ἐπανέλθω· ὁ πατήρ μου θὰ μείνῃ ὁμοίως ἐδῶ. Σὲ παρακαλῶ νὰ προσπαθῇς νὰ τὸν παρηγορῇς ἐνίοτε, διότι εἶναι πολὺ λυπημένος. Μὴ τυχὸν σὲ στενοχωρῇ τοῦτο, ὅτι θὰ μένῃς ἐδῶ ἀργός; Ἐγὼ θὰ σὲ ἀποζημιώσω διὰ τὰ ἔξοδά σου.

Καὶ ἐκβαλὼν τῷ ἔδιδε ποσόν τι χρυσῶν φλωρίων, ἅτινα ὁ Κῶτσος δὲν ἐδέχθη. Ὁ Ζέννος ἐπέμεινεν, ἀλλὰ τὰ ἀπέκρουσε μὲ αἴσθημα προσβαλλομένης φιλοτιμίας.

― Λοιπὸν ὅλον καὶ ὅλον τοῦτο εἶναι; Θὰ μείνω ἐδῶ χάριν τοῦ πατρός σου μόνον;

― Εἶναι καὶ ἄλλο τι δυσκολώτερον.

― Ποῖον; Λέγε.

― Λάβε αὐτό.

Καὶ τῷ ἔδωκεν ὡραῖον ἐγχειρίδιον μὲ ἀργυρᾶν θήκην καὶ λίαν στιλπνὴν λεπίδα.

― Μὲ αὐτὸ δύνασαι νὰ φονεύσῃς ἕνα ἄνθρωπον πρὸς χάριν μου;

Ὁ Κῶτσος τὸν ἐκοίταξε μετ᾽ ἀπορίας.

― Ναί, νὰ φονεύσῃς ἕνα ἄνθρωπον, ἐπανέλαβεν ἀπαθῶς ὁ Ζέννος.

― Καὶ διατί;

―Ἐξεύρω τὰ αἰσθήματά σου καὶ τὸ μῖσος σου κατὰ τῶν ἀτίμων καὶ προδοτῶν.

― Λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος θὰ εἶναι ἄτιμος καὶ προδότης;

― Ναί.

― Τότε τὸν φονεύω καὶ ἡσύχασον.

― Θὰ σοὶ ἐξηγηθῶ. Εἷς ἄνθρωπος ὅστις συκοφαντεῖ μίαν νέαν ὅλως ἁγνὴν καὶ ἀθῴαν, καὶ συκοφαντεῖ τὴν τιμήν της, ὥστε νὰ τῇ ἐπιφέρῃ δυσφημίαν, καταστροφὴν καὶ θάνατον, εἶναι ἄτιμος καὶ προδότης;

― Εἶναι θηρίον.

― Εἷς ἄνθρωπος ὅστις ἀποπλανᾷ μίαν νέαν ἐκ καλῆς οἰκογενείας, τῆς ἀφαιρεῖ τὴν τιμήν, καὶ ὕστερον τὴν ἐγκαταλείπει, εἶναι ἄτιμος καὶ προδότης;

― Εἶναι.

― Λοιπὸν ἄκουσον. Μεταβαίνω εἰς Μασσαλίαν πρὸς ἐκδίκησιν. Θὰ παραφυλάττῃς σὺ ἐδῶ τὴν ἐκδίκησίν μου, ἂν ἐκεῖ ἀποτύχῃ.

― Καλῶς, εἶπεν ὁ Κῶτσος ἀπορῶν καθ᾽ ἑαυτόν.

―Ἐκ δύο γυναικῶν ἡ μία μὲ ἠπάτησεν. Ὑπάγω πρὸς ἀναζήτησιν τῶν συνενόχων τῆς μιᾶς. Σὺ θὰ ἐπιβλέπῃς τὴν ἄλλην.

― Καλῶς, εἶπεν ὁ Κῶτσος μηδὲν ἐννοῶν.

― Ἡ γυνὴ αὕτη ὀνομάζεται κυρία Μαρκώνη. Θὰ μάθῃς ἀπὸ σήμερον ποῦ κατοικεῖ, καὶ θὰ τὴν ἐπιτηρῇς ἀγρύπνως.

― Καλῶς.

―Ἐνόσῳ μένει ἐν Σμύρνῃ, μὴ τὴν ἐνοχλῇς μεχρισοῦ ἐπιστρέψω. Ἂν ὅμως σεισθῇ ἀπὸ τὸν τόπον της καὶ ζητῇ ν᾽ ἀναχωρήσῃ, θὰ τὴν φονεύσῃς μὲ αὐτὸ τὸ ἐγχειρίδιον.

― Θὰ τὴν φονεύσω.

―Ὄμοσον.

―Ὀμνύω, εἶπεν ὁ Κῶτσος τείνων τὴν χεῖρα.

Ὁ Ζέννος ἠγέρθη.

― Λοιπὸν τοῦτο ἐζήτουν παρὰ σοῦ. Ἤξευρον καλῶς ὅτι ἤθελον σὲ εὕρει πρόθυμον. Σὲ εὐχαριστῶ καὶ ὁ Θεὸς νὰ σὲ ἀνταμείψῃ.

Ὁ Κῶτσος, χωρὶς νὰ χάσῃ στιγμήν, μετέβη ἵνα πληροφορηθῇ περὶ τῆς κατοικίας τῆς κυρίας Μαρκώνη.

Ὁ δὲ Ζέννος ἐξελθὼν ἐκ τοῦ καπηλείου περιήρχετο ρεμβάζων ἐπὶ τῶν λιθοστρώτων. Κατά τινα καμπὴν τῆς ὁδοῦ, ἄνθρωπός τις τὸν ἀπέσπασεν ἀπὸ τοῦ ρεμβασμοῦ του ἀπευθύνας αὐτῷ τὸν λόγον. Ἦτο ὁ κ. Ρίζος.

― Τί ἐγίνατε, κ. Ζέννε; Ἡ σύζυγός μου ἐπεθύμει νὰ σᾶς ἴδῃ. Σᾶς ἐζήτει ἀπὸ προχθές· ἔφαγα τὸν κόσμον νὰ σᾶς ἀναζητῶ. Διατί δὲν περνᾶτε ἀπὸ τὴν οἰκίαν μας;

― Εὐχαριστῶ, κύριε Ρίζε, δὲν ἔχω καιρὸν σήμερον· ἄλλοτε θὰ ὑπάγω.

Καὶ κατέλιπεν ἀποτόμως τὸν κ. Ρίζον. Ἐβυθίσθη ἐκ νέου εἰς τὴν μελαγχολίαν του. Εὗρεν εἶτα φίλους τινάς, μεθ᾽ ὧν διῆλθε τὴν ὥραν μέχρι τῆς μεσημβρίας. Περὶ δὲ τὴν δείλην, ἐνῷ διήρχετο ὁδόν τινα ἀμέριμνος καὶ ἀφῃρημένος, ἀκούει γυναικείαν φωνὴν ἥτις τὸν ἔκραζεν ἔκ τινος παραθύρου.

― Κύριε Ζέννε! Κύριε Ζέννε!

Στρέφεται καὶ ἀναγνωρίζει τὴν Κάκιαν. Ἡ δὲ οἰκία, ἀφ᾽ ἧς τὸν ἐκάλει, ἦτο ἡ τῆς κυρίας Ρίζου.

―Ὁ διάβολος εὑρέθη ἐμπρός μου, εἶπεν ὁ Ζέννος ἐν δυσχερείᾳ. Τί ἔπαθα καὶ ἔπεσα εἰς αὐτὸν τὸν δρόμον χωρὶς νὰ τὸ ἐννοήσω; Πόσον ἀφῃρημένος ἔγινα!

Καὶ ἀνέβη εἰς τὴν οἰκίαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΕ´

ΤΟ ΦΙΛΤΡΟΝ

Ἡ κ. Ρίζου ἦτο πράγματι κλινήρης, ὡς ἔγραφεν ἐν τῇ πρὸς τὸν Ζέννον ἐπιστολῇ αὐτῆς. Ἀλλ᾽ ἵνα εἴπωμεν τὸ ἀληθές, δὲν ἦτο παντελῶς ἀσθενής. Αὕτη ἀνεζήτει ἀπὸ πολλοῦ τὸν Ζέννον, κατὰ τὴν ὁμολογίαν τοῦ συζύγου αὐτῆς, καὶ μὴ εὑροῦσα αὐτὸν ἀλλαχοῦ, ἐσκέφθη ὅτι ἠδύνατο εὐπροσώπως νὰ καλέσῃ αὐτὸν εἰς τὴν οἰκίαν αὐτῆς, σκευαζομένη ὡς ἀσθενής. Ἀγνοεῖται ἂν ὁ Ζέννος ἦτο ὁ ἰατρὸς τῶν πόνων της.

Πρὶν ἢ εἰσέλθῃ οὗτος εἰς τὸν θάλαμον τῆς ἀσθενούσης, τρίτη γυνὴ ἐξῆλθε ταχέως ἐκεῖθεν καὶ ἐκρύβη ἐν τῷ παρακειμένῳ δωματίῳ. Ἦτο δὲ αὕτη ἡ κυρία Μαρκώνη, ἥτις παρῆν πανταχοῦ, ὅπου ὑπῆρχεν ἀνάγκη τις ἢ ἀσθένεια.

― Καλέ, δὲν σὲ εἴδομεν! Καὶ τί ἔγινες; Καὶ πῶς μᾶς ἀπηρνήθης; Ἤρχισεν ἡ κ. Ρίζου μὲ τὴν συνήθη μακρόγλωσσον στωμυλίαν αὐτῆς. Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος τῇ ἔκοψε τὴν προθυμίαν μὲ ἓν τραχὺ καὶ ἀγέλαστον βλέμμα.

― Δὲν εὐκαίρουν, κυρία. Καὶ τώρα ἐργασίαν ἔχω καὶ δὲν θὰ μείνω ἐπὶ πολὺ πλησίον σας.

Ἡ δὲ Κάκια ἐστάθη ἐκ πλαγίου καὶ προσεπάθει νὰ γλυκάνῃ τὸν νέον μὲ τὰ συνεχῆ βλέμματα αὐτῆς. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνος οὐδὲ τὴν παρετήρει.

― Πῶς λοιπόν; Τί ἔμαθα! εἶπεν ἡ κυρία Ρίζου. Τὰ ἐχαλάσατε μὲ τὴν ἀρραβωνιστικήν σου;

―Ὄχι, εἶπεν ὁ Ζέννος. Εἶναι λόγια τοῦ κόσμου.

―Ἐγὼ δὲν ἐβγῆκα ἀπὸ τὴν οἰκίαν τόσες ἡμέρες. Τί γίνεται ὁ κόσμος δὲν ἠξεύρω. Εἶναι ὅμως καλὰ νὰ μὴ τὰ χαλάσῃς τώρα, ἀφοῦ μίαν φορὰν ἔκλεισες τὰ ὄμματα καὶ τὴν ἐπῆρες.

Ὁ Ζέννος δὲν ἀπεκρίθη.

Ἡ Κάκια, ἥτις ἠκροᾶτο μὲ τέσσαρα ὦτα, προσεκλήθη τὴν στιγμὴν ταύτην διὰ νεύματος τῆς θεραπαίνης, ὅπερ ἐσήμαινεν ὅτι ἡ κυρία Μαρκώνη ζητεῖ αὐτήν. Κατέλιπε δὲ τὸν θάλαμον στρέφουσα τὸ πρόσωπον εἰς τὰ ὀπίσω, μὲ κίνδυνον διαρρήξεως τῶν νεύρων τοῦ λαιμοῦ.

Ἐν τῷ παρακειμένῳ θαλάμῳ ἡ κυρία Μαρκώνη παρεσκεύαζε τὸν καφέν, τὴν μαστίχην καὶ τὸ ὕδωρ πρὸς δεξίωσιν τοῦ Ζέννου. Ὅτε εἰσῆλθεν ἡ Κάκια, εἶδεν αὐτὴν ρίπτουσα εἰς τὰ ποτήρια λευκήν τινα ὕλην καὶ ἀποτινάσσουσαν τὰς χεῖρας ἐπιμελῶς.

― Τί εἶναι αὐτό; τὴν ἠρώτησε.

― Αὐτὸ εἶναι δροσιστικὸν διὰ τὸν Ζέννον, ἀπήντησεν ἀφελῶς ἡ κ. Μαρκώνη.

― Λοιπὸν ὁ Ζέννος πάσχει ἀπὸ ζέστην;

― Δὲν τὸ ἤξευρες; Ἑπόμενον εἶναι νὰ ἔχῃ ἡ καρδία του λάβραν.

― Διατί;

― Σὺ εἶσαι κόρη, καὶ δὲν πρέπει νὰ ἐξετάζῃς τὰ τοιαῦτα. Λάβε τώρα τὸν δίσκον καὶ ὕπαγε νὰ κεράσῃς τὸν Ζέννον.

Ἡ Κάκια ὑπήκουσεν.

Ἡ κυρία Ρίζου εἶχε λάβει καιρὸν ἐκ τῆς στιγμιαίας ἀπουσίας τῆς θυγατρός της νὰ ἐκφράσῃ εὐρύτερον τὴν πρὸς τὸν νέον ἀνεξήγητον στοργὴν αὐτῆς. Δυστυχῶς ὁ Ζέννος δὲν εἶχεν ὄρεξιν ν᾽ ἀκούῃ καὶ δὲν τῇ ἔδιδεν ἀπάντησιν.

― Μὲ βλέπεις, Ζέννε, πῶς κατήντησα; Ἀρρώστησα ἀπὸ τὸν καημόν σου, Ζέννε. Ὁ καημός σου εἶναι πολύς. Ἐπεθύμουν νὰ σᾶς κάμω ἀνδρόγυνον μὲ τὴν Κάκιαν μου. Πιάσε τὴν χεῖρά μου νὰ ἰδῇς πῶς καίω. Δὲν μὲ λυπεῖσαι, Ζέννε μου; Τώρα ὁποὺ ἐχώρισες τὴν Μαρίναν, νά ὁποὺ ἔχεις κορίτσι ἰδικόν σου. Ποῦ ἀλλοῦ θὰ εὕρῃς καλύτερα; Καὶ σ᾽ ἐξεύρομεν καὶ μᾶς ἐξεύρεις. Ὁ καημός σου εἶναι καημός μου καὶ ὁ πόνος σου εἶναι πόνος μου. Δὲν ἐτόλμων νὰ σὲ τὸ εἴπω ἐνόσῳ εἶχες τὴν ἄλλην, ἀλλ᾽ ἀφοῦ τὴν παρῄτησες, τί εὐτυχία νὰ σὲ κάμω παιδί μου! Παιδί μου, λέγω; Νὰ ἤξευρες πόσον σὲ ἀγαπῶ! Ἔλα εἰς τὰς ἀγκάλας μου, Ζέννε, ἔλα, ἀγάπη μου, εἰς τὰς ἀγκάλας μου!

Καὶ τῷ ἤνοιγε τοὺς βραχίονας μὲ τὸ βλέμμα πύρινον καὶ τὴν κόμην λυτήν. Τῇ αὐτῇ στιγμῇ εἰσήρχετο ἡ Κάκια φέρουσα τὸν δίσκον.

Ὁ δὲ Ζέννος ― ὦ Θεέ μου, Θεέ μου, ἔλεγε, θὰ παραφρονήσω. Καὶ κινδυνεύων νὰ λιποθυμήσῃ, κατέπιεν ἀπνευστὶ ποτήριον ὕδατος, ὅπερ περιεῖχε καὶ τὸ δροσιστικὸν τῆς κ. Μαρκώνη. Ἅμα δὲ ἔπιεν, ᾐσθάνθη ἐντός του ἀλλόκοτον αἴσθημα παραφορᾶς καὶ σκοτοδίνης στροβιλίζον καὶ συνταράττον τὰ σπλάγχνα του.

―Ὦ Θεέ μου! μήπως παρεφρόνησα; εἶπε καθ᾽ ἑαυτόν.

Καὶ ἐρρίφθη εἰς τὰς ἀγκάλας τῆς κυρίας Ρίζου.

― Τὴν κόρην σου θέλω! ἔκραξε· σοῦ ζητῶ τὴν κόρην σου.

Ἡ κυρία Ρίζου ἀνεπήδησε μαγνητικῶς ἐκ τῆς κλίνης καὶ ἡ ἀσθένειά της ἐλησμονήθη παντελῶς.

― Δόξαν νὰ ἔχῃ ὁ Θεός, τέκνον μου· τώρα εἶπες καλά. Ἦλθες τέλος πάντων εἰς τὸν ἑαυτόν σου.

Ἡ δὲ Κάκια ἀφῆκε τὸν δίσκον ἐκ τῶν χειρῶν της καὶ ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ.

Ἀλλ᾽ ἐνῷ ἡ κ. Ρίζου τὸν ἔθλιβε κείμενον ἐν τῇ ἀγκάλῃ αὐτῆς, ὁ νέος ᾐσθάνθη πίεσιν μεταλλίνου τινὸς πράγματος ἐπὶ τῆς δεξιᾶς πλευρᾶς. Ἦτο τὸ περίαπτον, ὅπερ ἀπὸ εἰκοσιτεσσάρων ἐτῶν, ἤτοι τοῦ χρόνου καθ᾽ ὃν ἐγεννήθη, εἶχε λάβει παρὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ.

― Καὶ ἡ Μαρίνα; εἶπε καθ᾽ ἑαυτόν.

ᾘσθάνετο δὲ ἐν ταῖς φλεψὶ τὸ αἷμα σφύζον καὶ ρέον ὁρμητικῶς πλειότερόν τι ἢ ὅσον δύναται νὰ προέλθῃ ἐξ ἐναγκαλισμοῦ πενθερᾶς. Καὶ σχεδὸν ἐξελάμβανε τὴν κυρίαν Ρίζου ἀντὶ τῆς Κάκιας.

―Ὢ ἐγὼ εἶμαι ἕτοιμος ν᾽ ἀναχωρήσω εἰς Μασσαλίαν σήμερον, εἶπε. Τί κρῖμα! Ἀνταπεκρίνετο δὲ ἡ ἔκφρασις αὕτη εἰς τοὺς ἐνδομύχους του λογισμούς, οὓς ἀποφεύγομεν νὰ περιγράψωμεν.

― Θὰ ἀναχωρήσῃς εἰς Μασσαλίαν σήμερον! ἔκραξεν ἔκπληκτος ἡ κυρία Ρίζου.

― Θὰ ἀναχωρήσῃ εἰς Μασσαλίαν! εἶπε καὶ ἡ κ. Μαρκώνη ἐν τῷ θαλάμῳ ὅπου ἦτο κεκρυμμένη. Ὢ τότε τὸ ἰατρικόν μου δὲν ἰσχύει πλέον.

Καὶ λησμονήσασα πᾶσαν προφύλαξιν ἐνεφανίσθη εἰς τὴν θύραν τοῦ δωματίου.

―Ἄ, ἐδῶ εἶναι αὐτή! εἶπεν ὁ Ζέννος βλέπων αὐτὴν προκύπτουσαν.

― Ζέννε, θὰ ὑπάγῃς εἰς Μασσαλίαν; εἶπεν ἡ κυρία Μαρκώνη, ἀποβαλοῦσα πᾶσαν συστολήν. Διατί βιάζεσαι; Κάμε τοὺς ἀρραβῶνάς σου πρῶτον.

―Ἀλλὰ σὺ τί ἐπεμβαίνεις; εἶπεν ὁ Ζέννος.

― Εἶσαι κύριος καὶ κάμε ὅπως θέλεις, εἶπεν ἡ κ. Μαρκώνη.

Καὶ πλησιάσασα πρὸς τὴν κυρίαν Ρίζου τῇ εἶπεν εἰς τὸ οὖς.

―Ἂν κάμῃ ταξίδιον, λέγουσιν ὅτι ἡ θάλασσα τὰ χαλνᾷ ὅλα. Καὶ ἔπειτα θὰ περάσῃ καιρός, πρέπει νὰ γίνῃ καὶ ὁ γάμος σήμερον, ἂν εἶναι δυνατόν. Ἄλλως δὲν κάμνομεν τίποτε.

― Ἡσύχασε σύ, ἀπήντησεν ἡ κυρία Ρίζου.

Ἡ κυρία Μαρκώνη συνιδοῦσα ὅτι ἀρκούντως ἤδη εἶχεν ἐκτεθῆ, ἔγινεν ἄφαντος. Ὁ Ζέννος ἐνόσῳ αὕτη εὑρίσκετο ἐν τῷ θαλάμῳ, τὴν ἐθεώρει δι᾽ ἠλιθίου ἀλλὰ καὶ ὀργίλου βλέμματος.

Ἡ κυρία Ρίζου ἤρχισε νὰ τῷ λέγῃ.

― Ζέννε, μόλις σὲ εἴδομεν, καὶ θὰ μᾶς φύγῃς, σήμερον, τόσον ταχέως; Ζέννε, ἐγὼ ἐνόμισα ὅτι εἶχα ἕνα υἱὸν εἰς τὰ ξένα δέκα ἔτη, καὶ τὸν ἀπήλαυσα σήμερον, μίαν ἡμέραν, καὶ εἰς μίαν ἡμέραν θὰ μᾶς φύγῃς πάλιν; Εἰπέ μοι τοὐλάχιστον ποία εἶναι αὐτὴ ἡ βιαστικὴ ὑπόθεσις, ἥτις σὲ ἀναγκάζει νὰ ὑπάγῃς εἰς τὴν Μασσαλίαν;

Ὁ Ζέννος ἔκυψε τὴν κεφαλὴν ἐπὶ τοῦ στήθους καὶ δὲν ὡμίλει.

―Ἐὰν εἶναι ὑπόθεσις σπουδαία καὶ δὲν δύνασαι νὰ τὴν ἀναβάλῃς, στεφανώσου τοὐλάχιστον, καὶ ἀναχωρεῖτε ὁμοῦ μὲ τὴν Κάκιαν. Ἢ ἂν δὲν δύνασαι ἀκόμη νὰ τὴν στεφανωθῇς, λάβε την ἀρραβωνισμένην μαζί σου. Καὶ ἐγὼ ἔρχομαι μαζί σας, ἂν μὲ θέλετε.

Καίτοι ὁ Ζέννος διετέλει ἐν ἀπροσδιορίστῳ ψυχικῇ καταστάσει, ὅλως πέραν τῶν ὁρίων τῆς συνήθους τῶν ἀνθρωπίνων πορείας καὶ αὐτῆς τῆς φύσεως σχεδόν, οὐχ ἧττον φωνή τις ὑποκώφως ἠχοῦσα καὶ μόλις ἀκουομένη ἐκ τῶν ἐνδομύχων του, τῷ ἔλεγεν ὅτι ἡ γυνὴ αὕτη ἦτο μᾶλλον παράφρων αὐτοῦ. Ἐστάθη, ἐδίστασεν ἐπί τινας στιγμάς, περιῆλθε δι᾽ εὐρέων βημάτων τὸν θάλαμον καὶ τέλος εἶπε·

― Καλά, ἀφήσατέ με νὰ ὑπάγω νὰ ἑτοιμασθῶ. Δυνατὸν νὰ κάμω ὅπως λέγετε. Θὰ σᾶς στείλω εἴδησιν.

Καὶ διηυθύνθη πρὸς τὴν θύραν.

―Ἀλλὰ δὲν ἔδωκες ἀρραβῶνα εἰς τὴν Κάκιαν· ἔκραξεν ἡ κυρία Ρίζου δραμοῦσα κατόπιν του.

Ὁ Ζέννος ἐπεστράφη καὶ ἐκβαλὼν τὸν δακτύλιον αὐτοῦ (ἀπὸ τριῶν ἡμερῶν δὲν ἐφόρει πλέον ἐκεῖνον ὃν εἶχε λάβει παρὰ τῆς Μαρίνης), τὸν ἔθηκεν εἰς τὴν παλάμην τῆς κυρίας Ρίζου.

Καὶ ἐξῆλθεν ὡς ἀστραπή.

― Δὲν ἐκάμαμεν τίποτε, ἀνέκραξεν ἡ κυρία Μαρκώνη, ὅτε ἔπαυσε ν᾽ ἀκούηται τὸ βῆμα αὐτοῦ ἀπομακρυνόμενον.

Καὶ ἐκλείσθησαν μετὰ τῆς κυρίας Ρίζου εἰς τὸν κοιτῶνα ἵνα συσκεφθῶσι. Ἡ δὲ Κάκια ἐκόλλησεν, ὡς συνήθως, τὸ οὖς εἰς τὸ κλεῖθρον καὶ ἠκροᾶτο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΣΤ´

ΦΕΥΓΕ, ΥΙΕ ΜΟΥ

Ὁ πλοίαρχος περιέμενε τὸν Ζέννον ἀπὸ πολλοῦ. Ἦτο πλήρης ἀνησυχίας, βλέπων ὅτι ἐβράδυνε καὶ ἐφοβεῖτο μὴ ἀνεχώρησεν ἤδη, χωρὶς νὰ τὸν ἀποχαιρετίσῃ· διότι τὴν μεσημβρίαν εἶχεν ἀποπλεύσει πλοῖόν τι διευθυνόμενον εἰς τὴν ἑσπερίαν. Περιῆλθε δεκάκις τοὺς συνήθεις τόπους, εἰς οὓς ἐφοίτα ὁ Ζέννος, καὶ ἠρώτα περὶ αὐτοῦ. Ἀπὸ δύο ὡρῶν οὐδεὶς εἶχεν ἰδεῖ αὐτόν.

Τέλος ὁ Ζέννος ἐνεφανίσθη. Ὁ πλοίαρχος ἔδραμε πρὸς αὐτόν. Μακρόθεν εἶδεν ὅτι τὸ πρόσωπόν του ἦτο ἠλλοιωμένον.

― Τί ἔχεις, Ζέννε;

Ὁ νέος δὲν ἠδυνήθη νὰ κρατηθῇ, ἀλλὰ τῷ διηγήθη ὅλην τὴν ἐν τῇ οἰκίᾳ τῆς κυρίας Ρίζου κωμῳδίαν. Παράδοξον δὲ ὅτι ὡμίλει μετὰ παραφόρου ἔρωτος περὶ τῆς Κάκιας καὶ μετὰ ἐσχάτης ἀποστροφῆς περὶ τῆς μητρὸς αὐτῆς καὶ περὶ τῆς κυρίας Μαρκώνη.

― Εἰς χαμένα νερὰ ἔπεσες, εἶπεν ὁ πλοίαρχος προσποιούμενος ὀργὴν ἵνα κρατήσῃ τὰ δάκρυα. Καὶ μὲ σύρεις καὶ ἐμὲ μέσα.

―Ὦ πάτερ μου, ἡ Κάκια θὰ σὲ ἀγαπᾷ ὡς κόρη σου, σὲ βεβαιῶ.

Ὁ πλοίαρχος συνεκέντρωσε πάσας τὰς δυνάμεις τοῦ πνεύματος ὅπως σκεφθῇ. Τώρα ἐπεθύμει διακαῶς ν᾽ ἀπέλθῃ ὁ Ζέννος ἐκ Σμύρνης, ἐφοβεῖτο δὲ μὴ μείνῃ αὐτόθι. Συνέλαβε εὐθὺς σχέδιόν τι καὶ τῷ εἶπεν.

―Ὑπάγωμεν εἰς τὸ πλοῖόν μας· ἔχω νὰ σοὶ εἴπω πολλά, υἱέ μου.

― Καὶ διατί δὲν μοὶ τὰ λέγεις ἐδῶ;

― Εἴμεθα εἰς τὴν ὁδόν· οἱ ἄνθρωποι μᾶς ἀκούουσι.

―Ἂς ἔμβωμεν εἰς ἓν καφενεῖον.

― Δὲν συνηθίζω νὰ ὁμιλῶ περὶ τῶν ἰδιαιτέρων μου ὑποθέσεων εἰς τὰ καφενεῖα.

Ὁ Ζέννος ἔκλινε τὴν κεφαλὴν καὶ ὑπήκουσε.

Ὁ πλοίαρχος ἔλυσε τὴν λέμβον, καὶ καθίσας μόνος εἰς τὰς κώπας, ἔφερε τὸν υἱόν του εἰς τὸ πλοῖον. Προσεκάλεσε ναύτην τινά, ὅστις εἰργάζετο ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, καὶ τῷ ὡμίλησεν ἰδίᾳ.

― Νὰ ὑπάγῃς ἔξω τώρα εὐθύς.

― Καλῶς.

― Νὰ εὕρῃς τοὺς ναύτας μας καὶ νὰ τοὺς εἴπῃς ὅτι ἀποπλέομεν. Νὰ ἔλθουν εἰς τὴν στιγμὴν νὰ ἐπιβῶσι.

― Καλῶς.

―Ἂν δὲν εὕρῃς ἀρκετοὺς ἐκ τῶν ἰδικῶν μας, ζήτησε ἄλλους ναύτας, καὶ συμφώνησέ τους μὲ διπλοῦς μισθοὺς ἐκ μέρους τοῦ πλοιάρχου Βίλλιου, ὑπὸ τὸν ὅρον νὰ ἔλθωσιν ἀμέσως νὰ φύγωμεν.

― Καλῶς, πλοίαρχε.

―Ὕπαγε καὶ ἐπίστρεψον ταχέως.

Ὁ ναύτης ἐννοήσας ἐξ ἐνστίκτου ὅτι περὶ σπουδαίων ἐπρόκειτο, ἐπήδησεν εἰς τὴν λέμβον καὶ ἤρχισε νὰ κωπηλατῇ.

― Περίμενε μίαν στιγμήν, τῷ ἔκραξεν ὁ πλοίαρχος.

― Περιμένω.

Ὁ πλοίαρχος ἐξέβαλε τὸ χαρτοφυλάκιόν του, καὶ κόψας ἓν φύλλον ἔγραψε ταχέως τὴν ἑξῆς ἐπιστολὴν πρὸς τὴν κυρίαν Βαλσάμη.

Κυρία.

Τὸν Ζέννον τὸν διέφθειραν ἄλλοι. Ἂς τοὺς κρίνῃ ὁ Θεός. Ἀναχωροῦμεν σήμερον ὁμοῦ· ἐπαγρύπνει σὺ ἐπὶ τῆς Μαρίνης καὶ ἐγὼ ἐλπίζω νὰ φέρω τὸν Ζέννον εἰς αἴσθησιν. Μετὰ δύο ἢ τρεῖς μῆνας νὰ μᾶς περιμένῃς. Εἶμαι βέβαιος ὅτι ὁ υἱός μου θὰ ἐπανέλθῃ μὲ καλὰ αἰσθήματα.

Σὲ ἀσπάζομαι καὶ τὴν Μαρίναν ὁμοίως.

Ὁ φίλος σας

Γ. Βίλλιος.

Ὁ πλοίαρχος ἐνεχείρισε τὴν ἐπιστολὴν ταύτην πρὸς τὸν νέον.

― Φέρε τοῦτο τὸ γράμμα εἰς τὸν κύριον Βαλμῶρον, τὸν ἔμπορόν μου, καὶ εἰπέ τῳ νὰ τὸ στείλῃ κατὰ τὴν ἐπιγραφήν του.

― Καλῶς, πλοίαρχε.

―Ἐὰν ἀργήσητε νὰ ἔλθητε μὲ τοὺς ναύτας, ἡμεῖς θὰ σηκώσωμεν ἄγκυραν οἱ τρεῖς μας μὲ τὸν Ζέννον καὶ μὲ τὸν θεῖον Βερέτταν, καὶ μᾶς φθάνετε εἰς τὸ πέλαγος. Πάντοτε δὲ ἔλα σὺ μόνος σου, ἂν οἱ ἄλλοι δὲν σ᾽ ἀκολουθοῦν. Ἐὰν σ᾽ ἐρωτήσωσι διατί φεύγω ἔξαφνα, εἰπέ τους ὅτι τὰ ναυτιλιακὰ ἔγγραφά μου συνηθίζω νὰ τὰ ἔχω ἕτοιμα πρὶν ἢ σκεφθῶ ν᾽ ἀναχωρήσω. Τοῦτο εἰπὲ εἰς τοὺς ναύτας μου διὰ νὰ εἶναι ἥσυχοι. Ὕπαγε καὶ νὰ ἔλθῃς ταχέως.

―Ἔφθασα, πλοίαρχε.

Ὁ ναύτης ἐδόθη εἰς τὴν κωπηλασίαν μὲ ὅλας τὰς δυνάμεις του καὶ ἔφθασεν εἰς τὴν ἀποβάθραν ἐν ὀλίγαις στιγμαῖς.

Ἐν τῷ μεταξὺ τούτῳ ὁ Ζέννος ἵστατο ἔν τινι γωνίᾳ ἄφωνος καὶ παρατηρῶν ὑπόπτως πάντα τὰ κινήματα τοῦ πατρὸς αὐτοῦ. Ὅτε ὁ ναύτης ἀπεμακρύνθη ἀπὸ τοῦ πλοίου, ἐπλησίασε καὶ εἶπε πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ.

― Λέγε, πάτερ μου, τί μὲ θέλεις; Μὴ μὲ κάμνῃς νὰ ἀνυπομονῶ.

―Ἀλλ᾽ ἀνυπομονεῖς ἀδίκως, υἱέ μου. Τώρα εἰς ὀλίγον θὰ σοὶ εἴπω τί σὲ θέλω.

Καὶ διευθύνθη πρὸς τὴν πρῷραν, ὅπου ἐκάθητο μετριοφρόνως ὁ θεῖος Βερέττας.

― Βερέττα, φίλε μου, τῷ εἶπε· τὴν στιγμὴν αὐτὴν ἀποπλέομεν.

― Καλά.

―Ἔστειλα διὰ τοὺς συντρόφους. Ἀλλ᾽ ἂν δὲν ἔλθωσι, τί λέγεις; Εἴμεθα ἱκανοὶ νὰ ταξιδεύσωμεν οἱ δύο μας;

― Διατί ὄχι;

― Θὰ περιμείνωμεν ἡμίσειαν ὥραν ἀκίνητοι. Ἂν ἕως τότε δὲν ἔλθῃ κανείς, θὰ σαλπάρωμεν καὶ θὰ ἔβγωμεν εἰς τὰ πανιά.

― Πάγει καλά.

― Θὰ κάμνωμεν βόλτες ἄλλην ἡμίσειαν ὥραν· ἂν δὲν ἔλθωσι καὶ τότε, θὰ τραβήξωμεν ἐμπρὸς οἱ δύο μας, γέρον ξιφία, μὲ ἀπόφασιν.

―Ἀλλ᾽ ὁ Ζέννος;

― Τὸν Ζέννον μὴ τὸν λογαριάζῃς, εἶπεν ὁ πλοίαρχος σείων τὴν κεφαλήν.

― Καλά, πλοίαρχε, πρᾶγμα ὁποὺ γίνεται.

Ὁ πλοίαρχος ἐστράφη πρὸς τὴν πρύμνην, ὅπου περιέμενεν ὁ Ζέννος.

― Λοιπόν, πάτερ μου, εἰς ὅλους λέγεις μυστικά, καὶ εἰς ἐμὲ δὲν λέγεις τίποτε.

― Θὰ σοὶ εἴπω τώρα, υἱέ μου. Ἡσύχασον.

― Διατί μὲ βασανίζεις, πάτερ μου;

― Δὲν σὲ βασανίζω, υἱέ μου.

― Διατί ἔστειλες ἔξω εἰς τὴν ξηρὰν ἐκεῖνον τὸν ναύτην; Καὶ πρὸς ποῖον ἔγραψες ἐκείνην τὴν ἐπιστολήν;

― Εἰς ἕνα φίλον μας παραγγέλλω νὰ ἔλθῃ εἰς τὸ πλοῖον. Ἔχομεν σπουδαῖα νὰ εἴπωμεν οἱ τρεῖς μας περὶ τοῦ μέλλοντός σου.

― Περὶ τοῦ μέλλοντός μου; εἶπεν ὁ Ζέννος συλλαβὼν εὐάρεστον ὑπόνοιαν. Καὶ ποῖος εἶναι οὗτος ὁ φίλος;

― Δυνατὸν νὰ εἶναι μυστικός, εἶπεν ὁ πλοίαρχος μειδιῶν.

― Μυστικὸς ἀπὸ ἐμέ;

― Περίμενε νὰ ἔλθῃ καὶ θὰ τὸν ἴδῃς.

― Διατί δὲν μοὶ τὸν λέγεις ἀπὸ τώρα, πάτερ μου;

― Διὰ νὰ σὲ μάθω νὰ ἔχῃς ὑπομονήν, εἶπεν ὁ πλοίαρχος μὲ πλαστὴν φαιδρότητα.

―Ἀλλὰ τέλος πάντων, ποῖος εἶναι;

― Λοιπὸν ἐπιμένεις νὰ σοὶ τὸν εἴπω; εἶπεν ὁ πλοίαρχος μειδιῶν πάντοτε.

― Βεβαίως, ἐπιμένω.

―Ἀλλ᾽ ἂν δὲν θέλω;

― Σὲ παρακαλῶ, πάτερ μου.

―Ἀλλὰ δὲν τὸν ὑπέθεσες ἕως τώρα;

― Δὲν τολμῶ, πάτερ μου, νὰ τὸν ὑποθέσω.

―Ἂς εἶναι λοιπόν, σοὶ τὸν λέγω, εἶπεν ὁ πλοίαρχος, ἵνα μηκύνῃ τὸν διάλογον καὶ παρέρχηται οὕτως ἡ ὥρα.

― Εἰπέ μοί τον.

― Εἶναι ὁ κύριος Ρίζος, εἶπε μὲ μυστηριῶδες ἦθος ὁ πλοίαρχος.

Τοῦ Ζέννου τὸ πρόσωπον ἐφαιδρύνθη.

―Ἄ, ὁ κύριος Ρίζος! Εὐχαριστῶ, εὐχαριστῶ, πάτερ μου.

Ὁ πλοίαρχος ἔτριψε τὰς χεῖρας, ὡς νὰ κατείχετο ὅλως ὑπὸ μεγάλης εὐτυχίας.

― Λοιπὸν εἶσαι εὐχαριστημένος τώρα;

― Εἶμαι παραπολὺ εὐχαριστημένος.

―Ὥστε δὲν ἔχεις παράπονον κατὰ τοῦ πατρός σου.

―Ὤ, ἐγὼ ποτὲ δὲν εἶχα παράπονον ἐναντίον σου.

― Καὶ θὰ μὲ ὑπακούῃς;

― Καὶ τὴν ζωήν μου.

Ἡ τραχεῖα φωνὴ τοῦ γέροντος Βερέττα ἠκούσθη ἀπὸ τῆς πρῴρας.

― Πλοίαρχε!

― Τί θέλεις;

―Ἔλα ἐδῶ.

Ὁ πλοίαρχος μετέβη εἰς τὴν πρῷραν.

―Ὁ Ζέννος ἐξεύρει ὅτι θὰ ἀποπλεύσωμεν; ἠρώτησεν ὁ Βερέττας.

―Ὁ Ζέννος δὲν ἐξεύρει τίποτε.

―Ἀλλὰ δὲν θὰ ἀντισταθῇ;

―Ἐν ἀνάγκῃ τὸν δένομεν εἰς τὸ ἄλβουρον, εἶπεν ὁ πλοίαρχος μὲ ἀγρίαν σκληρότητα.

Καὶ ἡ καρδία του ἀνεστέναζεν ἔσωθεν.

― Εὖγε, πλοίαρχε, εἶπεν ὁ θεῖος Βερέττας. Μοὶ ἀρέσκει αὐτὴ ἡ ἀποφασιστικότης. Ποῦ εἶναι τώρα ἐκεῖνοι ὁποὺ ἔλεγον ὅτι ὁ πλοίαρχος Βίλλιος ἔχει ἀδυναμίαν εἰς τὸν υἱόν του;

Ὁ πλοίαρχος ἀπὸ στιγμῆς εἰς στιγμὴν ἔστρεφε τὸ βλέμμα εἰς τὴν προκυμαίαν. Ἐφαίνοντο λέμβοι τινὲς ἀποσπώμεναι ἀπὸ τῆς ἀποβάθρας καὶ πλέουσαι. Ἀλλ᾽ ὕστερον μετέβαλλον διεύθυνσιν. Οὐδεμία ἤρχετο εἰς τὸ βρίκιον.

Παρῆλθεν ὀλίγη ὥρα, καὶ ὁ πλοίαρχος ἀνυπομόνει.

Ἐπὶ τέλους ἔνευσε πρὸς τὸν Βερέτταν νὰ ριφθῶσιν ἐπὶ τῆς πόμπας*, ἵνα ἄρωσι τὴν ἄγκυραν. Οὗτος οὐδὲ στιγμὴν ἀπώλεσεν ἀλλὰ προσεκόλλησε τὰς ρωμαλέας του χεῖρας, ὡς δύο μοχλούς, ἐπὶ τῆς βαρείας μηχανῆς.

Ἀκούσας τὸν σιδηροῦν κρότον τῆς ἁλύσεως ἀνασυρομένης ὑπὸ τῆς κλαζούσης μηχανῆς, ἐπλησίασεν ὁ Ζέννος εἰς τὴν πρῷραν.

― Τί τρέχει, πάτερ μου; Μήπως σηκώνετε τὴν ἄγκυραν;

― Ναί, υἱέ μου.

―Ἀλλὰ διατί;

― Θὰ ὑπάγωμεν ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος τοῦ λιμένος νὰ βάλωμεν σαβούραν, διότι αὐτὴ ὁποὺ ἔχομεν δὲν μᾶς ἀρκεῖ· εἴμεθα πολὺ ἐλαφροὶ διὰ ταξίδευμα.

― Καὶ ὁ κύριος Ρίζος, τὸν ὁποῖον περιμένομεν;

― Τοῦ ἔχω παραγγείλει νὰ ἔλθῃ ἐκεῖ νὰ μᾶς εὕρῃ.

―Ἀλλὰ τότε στάσου, πάτερ μου, νὰ σᾶς δώσω καὶ ἐγὼ χεῖρα βοηθείας.

Καὶ ὁ Ζέννος ἐκρεμάσθη ἐπὶ τῆς πόμπας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΖ´

ΥΓΙΑΙΝΕ

Ὅτε εἶχεν ἀνελκυσθῆ ἤδη ἡ ἄγκυρα, ἐφάνη ἡ λέμβος τοῦ βρικίου προσπελάζουσα μετὰ δύο ἐπιβατῶν. Ἦτο ὁ ναύτης ὃν εἶχεν ἀποστείλει ὁ πλοίαρχος, καὶ ἐκεῖνος ὃν οὗτος εἶχε προσηλυτίσει μόνον.

―Ὀλίγοι εἶναι, εἶπεν ὁ πλοίαρχος ἅμα ὡς διέκρινεν αὐτούς. Ἀλλ᾽ ἂς εἶναι· ἡμεῖς ἐλέγομεν νὰ ταξιδεύσωμεν δύο· καὶ τώρα μὲ τὸν Ζέννον, γινόμεθα πέντε· ὁ Θεὸς βοηθός!

― Δὲν ἤθελαν οἱ ἄλλοι νὰ ἔλθωσιν· ἔκραξεν ἐκ τῆς λέμβου ὁ ἕτερος τῶν ναυτῶν ὃν εἶχεν ἀποστείλει ὁ πλοίαρχος πρὸς ναυτολογίαν.

― Καλά, καλά, παιδιά μου! Δὲν ἤθελον νὰ ἔλθωσιν, οἱ μέθυσοι, ἔ;

Ἡ ἀστραπὴ νὰ τοὺς καύσῃ καὶ ὁ σίφων νὰ τοὺς πνίξῃ! Ἡμεῖς, ἡμεῖς εἴμεθα καλοί· δὲν ἔχομεν ἀνάγκην πλειοτέρων· θάρρος, παιδιά, θάρρος· ὁ καθεὶς ἀπὸ σᾶς ἀξίζει διὰ δέκα μεθύσους τῆς ρακῆς. Μὴ σᾶς μέλῃ τίποτε.

― Καλῶς ἤλθατε, παιδιά, ἔκραξεν ὁ θεῖος Βερέττας· θὰ κάμωμεν χρυσῆν ἐργασίαν μόνοι μας. Ὅσον διὰ τοὺς ἄλλους, εἰς τὸν διάβολον νὰ ὑπάγουν, καὶ καλὸν κατευόδιον.

― Λοιπὸν διὰ τὴν σαβούραν ἔρχονται αὐτοί; ἠρώτησεν ὁ Ζέννος ἰδίᾳ τὸν πατέρα του.

― Ναί, διὰ τὴν σαβούραν, υἱέ μου.

― Καὶ ὁ κύριος Ρίζος;

― Θὰ ἔλθῃ καὶ αὐτὸς ὕστερον.

Καὶ ὁ πλοίαρχος πλησιάσας πρὸς τὸν ἔμπιστον αὐτῷ ναύτην τῷ εἶπεν.

―Ἂν σ᾽ ἐρωτήσῃ ὁ υἱός μου δι᾽ ἕνα κύριον Ρίζον, νὰ τῷ εἴπῃς ὅτι ἔρχεται.

― Καλῶς, πλοίαρχε.

― Τώρα ἐμπρός, παιδιά, εἰς τὰ πανιά, ἔκραξεν ὁ θεῖος Βερέττας.

Ἀνεπέτασαν τὰ ἱστία· οἱ δύο νέοι ναῦται εἰργάζοντο, ὡς τέσσαρες, ὁ δὲ πλοίαρχος καὶ ὁ γέρων Βερέττας ἡμιλλῶντο καὶ αὐτοὶ πρὸς τοὺς νέους. Ὁ δὲ Ζέννος ἠλεκτρίσθη καὶ αὐτὸς καὶ εἰργάζετο μετὰ ζήλου.

Τὸ πλοῖον ἐκινήθη ἐπὶ τὰ πρόσω.

Ὅτε ἔφθασαν εἰς τὸ στόμιον τοῦ λιμένος, ὁ Ζέννος ἔβλεπε μετ᾽ ἐκπλήξεως ὅτι δὲν διευθύνοντο εἰς τοὺς ἐγγὺς κολπίσκους ἵνα βάλωσι σαβούραν, ἀλλ᾽ ἔπλεον ἀνοικτὰ πρὸς τὸ πέλαγος.

― Διατί, πάτερ μου; ἠρώτησε μόλις συνέχων τὰ δάκρυα.

Ὁ πλοίαρχος ἐρρίφθη εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ ἀμφότεροι ἔκλαυσαν.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Τὴν ἑσπέραν ἐκείνην ἔγινε μακρὸς λόγος ἐν τοῖς ναυτικοῖς κόλποις τῆς Σμύρνης περὶ τῆς «Σωτηρίας» καὶ τῆς αἰφνιδίας καὶ ἀνεξηγήτου ἀναχωρήσεως αὐτῆς.

Ὁ ναύτης Κῶτσος ἰσχυρίζετο μετὰ στοιχήματος ὅτι δὲν ἐπέβαινεν ἐπ᾽ αὐτῆς ὁ πλοίαρχος Βίλλιος, ἀλλ᾽ ὁ υἱός του μετὰ τοῦ θείου Βερέττα. Οἱ σύντροφοι αὐτοῦ κατεγέλων αὐτὸν διὰ τὴν ἐπιμονὴν μεθ᾽ ἧς ὑπεστήριζε τὴν γνώμην του, ἀλλ᾽ αὐτὸς εἶχε πεποίθησιν ἐπ᾽ αὐτήν, ἐνθυμούμενος ὅτι ὁ Ζέννος τῷ εἶχε συστήσει τὸν πατέρα αὐτοῦ πρὶν ἢ ἀναχωρήσῃ.

Ὁ μᾶλλον ἀπορήσας τῶν λοιπῶν ἦτο ὁ ἔμπορος Βαλμῶρος, ὅστις δὲν ἠδύνατο νὰ ἐννοήσῃ πῶς ὁ πλοίαρχός του ἀπέπλευσεν ἐκ Σμύρνης ἄνευ ἐμπορικῆς πράξεως, οἵα οὐδέποτε ἠδύνατο νὰ γίνῃ ἐν ἀγνοίᾳ αὐτοῦ. Ἔλαβε δὲ ἐπιστολήν τινα, ἐφ᾽ ἧς ἀνεγνώρισε τὸν χαρακτῆρα τοῦ πλοιάρχου. Ἀλλ᾽ αὕτη ἐπεγράφετο πρὸς τὴν κυρίαν Βαλσάμη καὶ οὐχὶ πρὸς αὐτόν. Ὥστε μάτην ἤλπισε νὰ εὕρῃ ἐν τῇ ἐπιστολῇ ταύτῃ τὴν λύσιν τοῦ αἰνίγματος.

Ἡ δὲ σεβασμία κυρία Βαλσάμη ἔλαβεν ἐγκαίρως τὴν ἐπιστολήν, καὶ ἠπόρησεν οὐχ ἧττον. Ἀλλ᾽ οὐδὲν εἶπε πρὸς τὴν ἀνεψιὰν αὐτῆς. Εὑρέθη ὅμως γειτόνισσά τις λίαν ἀγαθὴ τὴν προαίρεσιν, ἥτις εἰσελθοῦσα εἰς τὴν αἴθουσαν τῆς κυρίας Βαλσάμη διηγήθη μεγαλοφώνως πρὸς τὴν Ἀνθοῦσαν ὅτι ὁ Ζέννος ἀνεχώρησε. Καὶ ἡ Μαρίνα τὴν ἤκουσεν ἐκ τοῦ παρακειμένου θαλάμου.

Διατί τῇ ἀνήγγελλον τοῦτο; Αὕτη δὲν εἶχε πλέον δάκρυα ἵνα κλαύσῃ, οὐδὲ φίλον ἵνα παρηγορηθῇ.

Διατί ἡ εὐγένεια τῶν ἀγαθῶν ψυχῶν νὰ χωρῇ μέχρι τυραννίας; Οὐδὲν περιέμενε πλέον ἡ Μαρίνα ἐκ τῆς ἀναχωρήσεως, οὐδὲν ἐκ τῆς ἐπανόδου τοῦ Ζέννου.

Ἐν τούτοις ἡ κυρία Βαλσάμη μαθοῦσα ὅτι ἡ ἀνεψιά της ἤξευρεν ἤδη ὅτι εἶχεν ἀναχωρήσει ὁ Ζέννος, τῇ ἔδωκε τὴν ἐπιστολὴν τοῦ πλοιάρχου ἵνα τὴν ἀναγνώσῃ.

― Λάβε, τέκνον μου, αὐτὴν τὴν ἐπιστολήν. Εἶναι τοῦ πλοιάρχου Βίλλιου· μᾶς ὑπόσχεται πολλά· μᾶς δίδει θάρρος· ἀνάγνωσέ την, καὶ ἔλπιζε εἰς τὴν θείαν Πρόνοιαν. Μὴ ἀπελπίζεσαι.

Καὶ δακρύσασα ἡ γηραιὰ κυρία, ἐξῆλθεν ἀποτόμως καὶ ἐκρύβη εἰς τὸν κοιτῶνα αὐτῆς.

Ἡ δὲ Μαρίνα ἔρριψε μακρὰ βλέμματα ἐπὶ τῆς ἐπιστολῆς. Τὴν ἀνέγνω ἀλλὰ δὲν τὴν ἐνόησεν. Ἐποίησεν τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ καὶ ἐκράτει τὴν καρδίαν αὐτῆς, ἥτις ἐπάλλετο σφοδρῶς, πρώτην ἤδη φορὰν ἀπὸ τριῶν ἡμερῶν. Ἀλλ᾽ ἡ στιγμιαία αὕτη συγκίνησις παρῆλθεν. Ἐξήταζεν ἑαυτὴν καὶ δὲν εὕρισκεν ἐντός της ἔρωτα οὐδ᾽ ἐπιθυμίαν. Τὰ πάντα ἦσαν λύπη καὶ στενοχωρία ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς.

Ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας ἔμεινεν ἄσιτος· τῇ δὲ τρίτῃ ἡμέρᾳ τὸ αἷμα συνέρρευσεν εἰς τὴν κεφαλήν της· κατέλαβεν αὐτὴν δεινὸς πυρετός. Ἡ κυρία Βαλσάμη ἐκάθισε παρὰ τοὺς πόδας της καὶ ἔκλαιεν. Ἡ δὲ Ἀνθοῦσα εἰσήρχετο, ἐξήρχετο, συνῆπτε τὰς χεῖρας, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ τὸ χωρέσῃ ὁ νοῦς της.

Τῇ ἐπαύριον ἡ κατάστασίς της ἐδεινώθη· ἔπιπτεν ἀπὸ παροξυσμοῦ εἰς ἀναισθησίαν καὶ ἀπὸ ἀφασίας εἰς παραλάλημα. Ἀπεδίωκε τὰς περὶ ἑαυτὴν γυναῖκας· ἐκάλει τὴν μητέρα της, ὡς νὰ ἔζη αὕτη· ἔλεγεν ὅτι οὐδεὶς τὴν ἀγαπᾷ καὶ ὅτι εἶναι μόνη ἐν τῷ κόσμῳ.

Ἡ κυρία Βαλσάμη εἷλκε σφοδρῶς τοὺς πολιοὺς βοστρύχους τῆς κόμης αὐτῆς καὶ ἔσχιζε τὰς ἐρρυτιδωμένας παρειάς της. Κατ᾽ αὐτὴν ἡ ἀνεψιά της εἶχε παραφρονήσει ἐξ ἔρωτος· καὶ δὲν ἐνθυμεῖτο ἂν εἶχεν ἰδεῖ ποτε ὅμοιόν τι κατὰ τὸν χρόνον τῆς νεότητός της.

―Ὦ Θεέ μου, Θεέ μου! Λυπήσου με τὴν δυστυχῆ ἁμαρτωλήν. Νὰ τὴν ἀκούω νὰ λέγῃ τοιούτους λόγους! Καὶ νὰ εἶναι αὐτὴ κόρη τῆς μητρός της, τῆς ἁγίας ἐκείνης γυναικός!

Ἰατρὸς προσκληθεὶς ἀπεφάνθη ὑπὲρ τῶν φόβων τῆς γηραιᾶς κυρίας, οὓς αὕτη προηγουμένως τῷ εἶχεν ἐκφράσει. Οὐδ᾽ ἔλαβεν ὑπ᾽ ὄψιν τὴν προγενεστέραν πάθησιν τῆς νεάνιδος καὶ τὴν μακράν της νόσον, ἀφ᾽ ἧς μόλις ἠδυνήθη νὰ σωθῇ μικρὸν πρὸ τοῦ ἀρραβῶνος αὐτῆς. Ἐκεῖνο ὅπερ ἠδύνατο νὰ σώσῃ τὴν ἀσθενῆ ἦτο, κατὰ τὴν γνώμην τοῦ σοφοῦ ἀνδρός, δύο ἢ τρεῖς φλεβοτομίαι καὶ ἰσάριθμα ἐκδόρια. Διότι τὸ αἷμα ἀνέβαινεν εἰς τὴν κεφαλὴν καὶ ἐπλησίαζε νὰ τὴν πνίξῃ. Ἄλλως ἂς μὴ τὸν ἐκάλουν νὰ τὴν ἐπισκεφθῇ.

Ἡ κυρία Βαλσάμη ἦτο πρόθυμος νὰ βάλῃ εἰς πρᾶξιν τὴν συμβουλὴν τοῦ ἐμπείρου τούτου ἀνδρός. Ἀλλ᾽ ἡ Ἀνθοῦσα ἀντέστη ὅλαις δυνάμεσιν.

―Ἰατρός! Ὢ χαρὰ εἰς τὸν ἰατρόν! Αἵματα ἔ; Τρία αἵματα νὰ τῆς πάρουν. Ἀλλ᾽ αὐτὴ δὲν ἔχει ἐπάνω της ἀρκετὸν αἷμα διὰ μίαν φοράν.

Ἡ κυρία Βαλσάμη ἐπέμεινεν ἐν τοσούτῳ, καὶ τὴν ἐφλεβοτόμησαν. Ἀλλ᾽ ἡ Μαρίνα ἠδυνάτησε τόσον ἐκ τούτου, ὥστε δὲν διέφερε πλέον νεκρᾶς ἀρτίως ἐκπνευσάσης. Οὔτε νὰ κινηθῇ πλέον ἠδύνατο οὔτε τοὺς ὀφθαλμοὺς ν᾽ ἀνοίξῃ.

Ἔκειτο ἐπὶ τῆς κλίνης μὲ τὴν κεφαλὴν πρὸς τὰ ἄνω τείνουσαν, μὲ τὸ σῶμα κεκλιμένον ἐπὶ τῆς δεξιᾶς πλευρᾶς καὶ τὰ γόνατα κοσμίως συνεπτυγμένα. Τὸ πρόσωπον αὐτῆς ἦτο λευκὸν καὶ κάτισχνον, ὁ λαιμὸς ὠχρὸς καὶ διαυγὴς καὶ αἱ λεπταὶ φλέβες ἠδύναντο νὰ ἀριθμηθῶσι. Τὰς χεῖρας εἶχεν ἐξηπλωμένας περὶ τὴν ὀσφύν. Οἱ ὀφθαλμοὶ ἦσαν κεκλεισμένοι, ὡς νὰ ἔβλεπον μυστικὴν ὀπτασίαν καὶ τὰ ἰώδη χείλη αὐτῆς ἡμιάνοικτα, ὡς νὰ ἀπήγγελλον ἀοράτως προσευχήν. Τὸ στῆθος δὲν ἐφαίνετο προέχον, ἀλλ᾽ ἦτο ὡς κόρης δωδεκαετοῦς. Ἂν ἀνθρωπίνη χεὶρ ἐψηλάφει τὴν καρδίαν της, οὐδένα σχεδὸν ἤθελεν εὕρει παλμόν. Μόνον ἄγγελος ἠδύνατο νὰ ἐρωτευθῇ τοῦ λοιποῦ τὸ κάτωχρον καὶ ἀναφὲς τοῦτο πλάσμα.

Ἔπλεεν ἐν τῷ πελάγει τοῦ μέλλοντος. Ἐπέτα ἐπὶ πτερύγων καὶ ἐπὶ νεφῶν. Καθὼς ἐκ τῆς δυσμόρφου κάμπης γεννᾶται ἡ περικαλλὴς ψυχή, οὕτως ἐκ τοῦ θνητοῦ σκήνους ἀφίπταται τὸ πνεῦμα· οὕτω καὶ ἐκ τοῦ προσκαίρου καὶ φθαρτοῦ ἔρωτος παράγεται ὁ θεῖος καὶ οὐράνιος ἔρως.

Ἵστατο μεταξὺ τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου καὶ ἀπήλαυε τοῦ λυκαυγοῦς τῆς αἰωνιότητος. Ἀπεχαιρέτιζε μυστηριωδῶς τὸ παρελθὸν καὶ ἀπηύθυνεν ἀσπασμὸν πλήρη στοργῆς καὶ ἀφοσιώσεως πρὸς τὸ μέλλον. Διέκρινε μυστικῶς φωτοβολοῦν τὸ τέρμα πρὸς ὃ ἐβάδιζε, χωρὶς νὰ βλέπῃ τὴν ὁδὸν ἐφ᾽ ἧς ἐπάτει. Ἔφερε μεθ᾽ ἑαυτῆς τὰ νέφη καὶ τὰς θυέλλας τοῦ ἐξαφανισθέντος ὁρίζοντος τοῦ βίου αὐτῆς, μέλλοντα νὰ διασκεδασθῶσιν ὑπὸ τῆς ἀνατολῆς νέας ἠοῦς. Ἐψιθύριζεν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς μυστικὰς καὶ ἀδιανοήτους λέξεις, ὡς ὕμνον χερουβίμ. Ἐτερέτιζε τὸ ᾆσμα τῆς αὐγῆς ὡς ἀηδὼν ἀναγγέλλουσα τὸ ἔαρ.

Ἔστρεφε στιγμιαίως τὸ βλέμμα εἰς τὰ ὀπίσω, καὶ οἱ διάφοροι σταθμοὶ τοῦ βίου αὐτῆς τῇ ἐφαίνοντο ὡς τάφοι, ἐφ᾽ ὧν ἐπάτησε, καὶ ὡς ἐρείπια, ἐφ᾽ ὧν προσέκοπτεν ὁ ποὺς αὐτῆς. Εὗρε τέλος ἔδαφος λεῖον καὶ χλοερὸν ὑπὸ τὰς πτέρνας αὐτῆς. Ἦτο τοῦτο αἰθέριον καὶ νεφελῶδες, ὡς τὸ ὄνειρον δι᾽ οὗ εἰσήρχετο εἰς τὰ πρόθυρα τῆς ἀιδιότητος. Αἱ χεῖρες αὐτῆς ἀκάνθας μόνον εἶχον δρέψει, αἵτινες ἠμπόδιζον τὴν ὁδόν της. Καὶ ἤδη μεμωλωπισμένας καὶ αἱμοσταγεῖς ἔτεινεν αὐτὰς ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, ὅστις ἔμελλε νὰ τὰς παραστήσῃ καθαρὰς παντὸς ρύπου καὶ ἀμώμους πρὸ τοῦ βωμοῦ τοῦ οὐρανίου θυμιάματος.

Ἀνύψου τὴν διάνοιαν καθαρὰν καὶ εὐρεῖαν πρὸς καινὰς ἐννοίας, οἵας οὐδέποτε εἶχε συλλάβει. Ἐδέχετο ἐφ᾽ ἑαυτῆς τὰ δῶρα τῆς ἁγνότητος, τὰ πίπτοντα ὡς ρόδα ἐκ τοῦ δένδρου τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἐξέτεινε τὰς ἀγκάλας καὶ περιέβαλλε τὸ ἰδανικόν, ὅπερ δὲν ἤρκεσε νὰ ὀνειροπολήσῃ τέως, τὴν ἀθανασίαν.

Καὶ τότε ἤνοιξε πάλιν τοὺς ὀφθαλμούς, καὶ μειδίαμα ἐπέλαμψεν ἐπὶ τῶν χειλέων αὐτῆς. ᾘσθάνθη οἶκτον πρὸς τὰ ἀνθρώπινα, καὶ ἐπεθύμησε διὰ τελευταίαν φορὰν νὰ ἴδῃ τὸν κόσμον. Τὰ ἀσθενῆ στήθη αὐτῆς ἦσαν τεθωρακισμένα ἀοράτως, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ φοβηθῇ τὴν ὑστάτην δηλητηριώδη πνοὴν τῆς ματαιότητος καὶ εὐτελείας τῶν ἐγκοσμίων.

Ἰδοῦσα τὴν Μαρίναν ἀνοίξασαν τοὺς ὀφθαλμοὺς ἡ κυρία Βαλσάμη, ἥτις ἐκάθητο οὐχὶ μακρὰν αὐτῆς, ἀνέκραξεν·

―Ἄ, δόξαν νὰ ἔχῃ ὁ Θεός! Ἦλθες τέλος εἰς τὸν ἑαυτόν σου, κόρη μου.

Ἡ Μαρίνα συνέστειλε τὰ χείλη, ὡς νὰ ᾤκτειρε τὴν τύφλωσιν τῆς θείας αὐτῆς. Τὴν παρετήρει μὲ βλέμμα πλῆρες γλυκύτητος καὶ ἐσίγα.

―Ἄ, ὁμίλει, ὁμίλει, κόρη μου, Μαρίνα μου. Τόσας ἡμέρας τώρα δὲν βλέπω πόθεν ἀνατέλλει ὁ ἥλιος. Λυπήσου με καὶ εἰπέ με ὅτι εἶσαι καλά.

― Εἶναι ἀληθές, θεία μου. Εἶμαι πολὺ καλὰ τώρα, εἶπεν ἡ Μαρίνα.

Καὶ ἡ φωνή της ἦτο ἀσθενὴς καὶ μόλις ἀκουομένη, ὡς λεπτὴ αὔρα καὶ ὡς φλοῖσβος ρύακος.

― Καὶ θὰ σηκωθῇς πάλιν! Θὰ φορέσῃς τὴν καλήν σου ἐνδυμασίαν, θὰ τραγουδήσῃς πάλιν, καθὼς ἐτραγούδεις ἄλλοτε, καὶ θὰ περιμείνωμεν τὸν μνηστῆρά σου νὰ ἔλθῃ ἀπὸ τὰ ξένα.

―Ὄχι, θεία μου. Θὰ φορέσω τὴν καλήν μου ἐνδυμασίαν, ἀλλὰ δὲν θὰ σηκωθῶ, ἀλλὰ θὰ μὲ σηκώσουν καὶ θὰ μὲ τραγουδήσουν. Τὸν δὲ μνηστῆρά μου, ὑπάγω τώρα νὰ εὕρω εἰς τὰ ξένα.

― Τί λέγεις, κόρη μου! ἀνέκραξεν ἡ κυρία Βαλσάμη ἀποσπῶσα τὴν κόμην.

― Λέγω τὴν ἀλήθειαν.

Καὶ δὲν ὡμίλησε πλέον.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΗ´

ΤΑ ΦΑΣΜΑΤΑ

Περὶ τὰ μεσάνυκτα ἑσπέρας τινός, δύο ἄνδρες ἔνοπλοι ἵσταντο ὑπὸ τὸν ἐξώστην οἰκίας, ἐν Σμύρνῃ. Ἐκ τῆς στάσεώς των ἐφαίνετο ὅτι κακόν τι ἐμελέτων, διότι δὲν ἦσαν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ, ἀλλὰ κατὰ τὴν μᾶλλον ἀπόκεντρον πρόσοψιν τῆς οἰκίας· συνωμίλουν δὲ ταπεινῇ τῇ φωνῇ καὶ ἐπτοοῦντο πρὸς πάντα μικρὸν θόρυβον, ἐκ τῶν ἀναιτίων καὶ μυστηριωδῶν ἐκείνων τριγμῶν, οἵτινες ἀκουόμενοι τὴν νύκτα ταράσσουσι τοὺς ὕπνους τῶν ἀνησύχων καὶ δειλῶν ἀνθρώπων.

Ἂν τις διαβάτης διήρχετο ὀλίγα βήματα μακρὰν τῶν δύο τούτων νυκτοβατῶν, πρὸς τὴν ὁδόν, ἤθελεν ἰδεῖ διὰ τοῦ φεγγίτου τῆς οἰκίας φῶτα κινούμενα ἀδιακόπως ἔνδον· ἂν ἦτο δὲ πολυπράγμων, ἤθελεν ἀπορήσει διὰ τὴν ἐν τοιαύτῃ ὥρᾳ κίνησιν τῶν φώτων ἐν τῇ οἰκίᾳ, ὅσον καὶ διὰ τὴν παρουσίαν τῶν δύο ἀνδρῶν ὑπὸ τὸν ἐξώστην· διότι ἀμφότερα τὰ φαινόμενα ἦσαν κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον σπάνια.

Οἱ δύο ἄνδρες ἤκουον φωνάς τινας καὶ κρότους συγκεχυμένους ἐκ τῆς οἰκίας· ἔλεγον δὲ πρὸς ἀλλήλους μὲ σιγανὴν φωνήν.

―Ἀκούεις;

― Τί τρέχει;

― Τί σημαίνει αὐτὸς ὁ κρότος;

― Διατί αὐτὴ ἡ φωνή;

― Θὰ εἶναι καὶ ἄλλος ἐπάνω.

― Θὰ ηὗρε τὸν διάβολόν του, φαίνεται.

―Ἂς τρέξωμεν ἐπάνω.

― Μᾶς εἶπε νὰ περιμένωμεν.

― Τί νὰ εἶναι τάχα;

― Δὲν εἶναι ἄλλο, θὰ χάσωμεν καὶ τὸν κόπον μας, ἂν ἔτυχε καὶ τὰ ἔμπλεξεν ἐπάνω.

― Πῶς νὰ κάμωμεν!

― Θὰ ἀναβῶ εἰς τὸν τοῖχον τοῦ κήπου. Ἀπ᾽ ἐκεῖ τὸ παράθυρον εἶναι σιμά. Κάτι θὰ ἰδῶ. Καὶ ἂν εἶναι ἀνάγκη, χώνομαι μέσα, ἀπὸ τὸ παράθυρον.

―Ἀλλὰ μᾶς εἶπε νὰ μὴ ἀναβῶμεν ἐπάνω.

― Μᾶς εἶπε νὰ μὴ ἀναβῶμεν ἀπὸ τὴν θύραν. Δὲν μᾶς εἶπε νὰ μὴ ἔμβωμεν ἀπὸ τὸ παράθυρον.

Καὶ ὁ ὁμιλῶν οὕτως ἐπήδησεν ἐλαφρῶς καὶ μετὰ δεξιότητος εἰς τὸν τοῖχον τοῦ κήπου καὶ ἐκάθισεν ἐπὶ τοῦ θριγκοῦ.

Τὸ παράθυρον, ὅπερ ἐνόει, βλέπον πρὸς τὸν κῆπον, εἶχε τὰς ὑάλους μόνας κλειστάς. Ἐστηρίχθη διὰ τῆς δεξιᾶς ἐπὶ τῆς γωνίας τῆς οἰκίας, ὠλίσθησεν ἠρέμα μέχρι τῆς παραστάδος καὶ πιασθεὶς ἐκεῖθεν διὰ τῆς ἀριστερᾶς ἐκοίταξεν ἀπλήστως ἔσω τῆς οἰκίας.

Τὸ φῶς δὲν ἔφεγγεν ἀρκούντως· εὑρίσκετο δὲ οὐχὶ ἐν τῷ ἀμέσως πρὸς τὸν κῆπον θαλάμῳ, ἀλλ᾽ ἐν τῷ παρακειμένῳ, τῷ βλέποντι πρὸς τὴν ὁδόν.

Ἰδοὺ τί εἶδεν ὁ νυκτερινὸς κατοπτευτής.

Δύο ἄνδρες ἐπάλαιον λυσσωδῶς διὰ τῶν χειρῶν καὶ τῶν ὀδόντων. Ἠκούοντο φωναὶ ὀδύνης, κραυγαὶ μανίας καὶ κρότοι πληγῶν. Γυνή τις μὲ τὴν κόμην λυτὴν καὶ νυκτικὰ φοροῦσα ἐκράτει σιδηροῦν σκάλευθρον καὶ ἐκτύπα δι᾽ αὐτοῦ ἀκαταπαύστως τὸν ἕνα ἐκ τῶν παλαιόντων, ὅστις ἠμύνετο διὰ τῆς ἑτέρας τῶν χειρῶν. Τοῦτον ὁ διὰ τοῦ παραθύρου κατοπτεύων ἀνεγνώρισεν ὅτι ἦτο ὁ τρίτος σύντροφος, ὃν περιέμενον οἱ δύο ὑπὸ τὸν ἐξώστην. Ὅθεν χωρὶς ν᾽ ἀπολέσῃ στιγμήν, ἐπήδησεν ἐλαφρῶς κατὰ γῆς καὶ εἶπε πρὸς τὸν ἄλλον σύντροφόν του.

―Ἐμπρός! Βοήθεια! Τὸν ἐσκότωσαν.

Καὶ ὥρμησεν ἐντὸς τῆς θύρας κράζων.

― Θάρρος, Κῶτσε! Ἐφθάσαμεν.

Ἀκούσασα τὴν κραυγὴν ταύτην καὶ τὸν θόρυβον τῶν βημάτων ἡ τὰ νυκτικὰ φοροῦσα γυνή, ἔπαυσε νὰ κτυπᾷ διὰ τοῦ σκαλεύθρου καὶ ἔτεινε τὸ οὖς. Ἤλπισεν ἐπὶ στιγμὴν ὅτι ἡ βοήθεια ἤρχετο ὑπὲρ αὐτῆς. Ταχέως ὅμως συνοῖδε τὴν πλάνην της καὶ ἐνθυμήθη ὅτι οὐδαμόθεν ἦτο δυνατὸν νὰ τῇ ἔλθῃ βοήθεια· ἔδραμεν ἵνα ἀπομακρυνθῇ· ἐσκέφθη νὰ κρυβῇ ἢ νὰ πηδήσῃ εἰς τὴν γῆν διὰ τοῦ παραθύρου. Ὁ δὲ Κῶτσος ἀπαλλαγεὶς αὐτῆς, συνέλαβεν ἀπὸ τοῦ λαιμοῦ τὸν νέον, πρὸς ὃν ἐπάλαιε, καὶ τὸν ἔστρωσε κατὰ γῆς ἐπὶ τοῦ δαπέδου.

― Τὴν γυναῖκα προσέχετε σεῖς! ἔκραξε πρὸς τοὺς εἰσδραμόντας συντρόφους του. Θέλει νὰ μᾶς φύγῃ.

Οἱ δύο ἄνδρες σπεύσαντες νὰ εἰσέλθωσιν εἰς τὸν κοιτῶνα, συνέλαβον τὴν γυναῖκα, ἥτις ἐπειρᾶτο νὰ κρυβῇ ὑπὸ τὴν κλίνην αὐτῆς. Ὁ δὲ Κῶτσος εἶχεν ἤδη δέσει τὸν ἀνταγωνιστήν του ἐπί τινος ἐπίπλου καὶ ἐπιστομίσει αὐτόν.

―Ἐμπρός, κυρία Μαρκώνη, ἂς ὑπάγωμεν, εἶπε πρὸς τὴν γυναῖκα. Ἔχω ἐντολὴν νὰ σᾶς φονεύσω μὲ τὸ ἐγχειρίδιον τοῦτο, ἂν δοκιμάσητε νὰ μᾶς φύγητε.

― Τρεῖς ἄνδρες ἐναντίον μιᾶς γυναικός, ἔκραξεν ἡ κυρία Μαρκώνη, εἶσθε ἄνανδροι.

― Οἱ κύριοι εἶχον διαταχθῆ νὰ μένωσι κάτω καὶ νὰ φυλάττωσι τὴν θύραν. Ἐναντίον τῶν διαταγῶν μου ἀνέβησαν ἐδῶ. Ἀλλ᾽ ὅμως ἔπραξαν καλῶς, διότι ἄλλως κακὰ θὰ ἐξεμπέρδευα ἀπὸ τὰς χεῖράς σας μὲ τὴν ξύστραν· καὶ ἔπειτα ὁ ἀνεψιός σας ἐκεῖνος… ποῦ τὸν ἐψαρεύσατε, κυρία Μαρκώνη; Εἶναι τοῦ διαβόλου ἄνθρωπος· ὀλίγον ἔλειψε νὰ μὲ πνίξῃ, ἂν δὲν τὸν ἔπαιρνα πονηρὰ νὰ τὸν δέσω εἰς τὸ κιβώτιον. Κάθισε σὺ ἐδῶ τώρα, καλὰ σὲ ἔχω, εἶπε στραφεὶς πρὸς τὸν νέον, ὅστις ἦτο δεδεμένος πρηνὴς ἐπὶ τοῦ κιβωτίου· ὅποιος σὲ ἴδῃ, θὰ νομίσῃ ὅτι εἶσαι ἐρωτευμένος μὲ τὸ κιβώτιον τῆς κυρίας θείας σου.

Καὶ οἱ τρεῖς ἄνδρες μετὰ τῆς αἰχμαλώτου ἐξῆλθον τῆς οἰκίας.

Ὁ Κῶτσος, ἀπὸ τῆς ἀναχωρήσεως τοῦ Ζέννου, οὐδὲν ἄλλο ἔπραττεν εἰμὴ νὰ διέρχηται πεντάκις τῆς ἡμέρας ὑπὸ τὴν οἰκίαν τῆς κυρίας Μαρκώνη καὶ νὰ ἐξετάζῃ περὶ αὐτῆς. Κατώρθωσε δέ, τῇ βοηθείᾳ νέων γνωριμιῶν καὶ μικρᾶς δαπάνης, νὰ πληροφορηθῇ τὰ κατ᾽ αὐτὴν καὶ νὰ τὴν μισήσῃ τοσοῦτον, ὡς ἐὰν εἶχεν ἀδικήσει αὐτόν. Εὗρε λοιπὸν ἐργασίαν ὁ φίλος Κῶτσος. Οἱ κάπηλοι καὶ οἰνοπῶλαι τῆς συνοικίας δὲν τὸν ἔβλεπον πλέον· τὸν ἔχασαν, καὶ τὸν εὗρον οἱ γείτονες τῆς κυρίας Μαρκώνη. Αὕτη δὲ ἀφ᾽ ἑτέρου εἶχε μάθει ὅτι κατεσκοπεύετο καὶ εἶχε λάβει τὰ μέτρα αὐτῆς. Ἡμέραν τινὰ ἔμαθεν ὁ Κῶτσος ὅτι προυτίθετο αὕτη ν᾽ ἀπέλθῃ διὰ νυκτὸς ἐκ Σμύρνης, μετά τινος λεγομένου ἀνεψιοῦ αὐτῆς, ὅστις ἀπό τινων ἡμερῶν ἐφοίτα εἰς τὴν οἰκίαν της καὶ διενυκτέρευεν ἴσως ἐν αὐτῇ. Ὁ Κῶτσος λοιπὸν διωργάνωσε τὴν μικράν του συμμορίαν συγκειμένην ἐκ δύο δεδοκιμασμένων ἀγωνιστῶν τοῦ ναυτικοῦ κόσμου, καὶ ἔκαμε νυκτερινὴν ἔφοδον.

Κατά τινα ἀπόκεντρον στενωπόν, οὐχὶ μακρὰν τῆς οἰκίας Μαρκώνη, ἔκειτο ὑπόγειόν τι τόσον δύσφημον ἐν τῇ συνοικίᾳ, ὥστε ἐπιστεύετο ὅτι ἐξ αὐτοῦ ἐξώρμων ὅλοι οἱ βρυκόλακες καὶ ὅλα τὰ κακά, ὅσα ἐτάραττον ἐν καιρῷ νυκτὸς τὸν ὕπνον τῶν γειτόνων. Ὁ Κῶτσος ἐλθὼν πρό τινων ἡμερῶν εἶχεν ἐνοικιάσει τὸ ὑπόγειον τοῦτο εἰπὼν ὅτι ἤθελε νὰ τὸ καταστήσῃ ἀποθήκην ἀνθράκων. Ὁ ἰδιοκτήτης ἐδόξασε τὸν Θεὸν διότι τέλος, μετὰ τοσαῦτα ἔτη, εὑρέθη ἄνθρωπος νὰ ἐνοικιάσῃ τὸ ὑπόγειόν του. Ἐκεῖ λοιπὸν ἀπήγαγεν ὁ Κῶτσος τὴν κυρίαν Μαρκώνη. Ἤνοιξε τὴν θύραν καὶ κατεβίβασεν αὐτὴν ὀκτὼ βαθμίδας ὑπὸ τὴν γῆν. Ἀνῆψε φῶς καὶ τῇ ἔδειξε τὴν ἀχυρίνην στρωμνήν, ἥτις ἔκειτο ἐπὶ τοῦ ἐδάφους.

― Καθίσατε, κυρία. Ἐδῶ θὰ εἶσθε καλά. Ἂν φωνάξητε, δὲν σᾶς ἀκούουν. Ἰδοὺ ἔχετε καὶ φῶς. Ἰδοὺ καὶ μία στάμνα γεμάτη νερόν. Ἰδοὺ καὶ ψωμίον διὰ τρεῖς ἡμέρας. Ὅταν τὸ φάγητε, θὰ σᾶς φέρω καὶ ἄλλο.

― Καὶ θὰ μὲ ἀφήσητε πολὺν καιρὸν ἐδῶ, κύριε; ἠρώτησεν αὕτη μετ᾽ ἀνεκφράστου δυσθυμίας.

― Μεχρισότου ἔλθῃ εἷς φίλος μου νὰ σᾶς ἐλευθερώσῃ.

― Καὶ ποῖος εἶναι οὗτος ὁ φίλος σας;

― Δύναμαι νὰ σᾶς τὸν εἴπω, διότι δὲν ἐμπορεῖτε νὰ τὸν βλάψητε πλέον. Ἀλλὰ δὲν μοὶ παρήγγειλε νὰ σᾶς εἴπω τὸ ὄνομά του.

― Εἰπέτε μοι αὐτό, σᾶς παρακαλῶ, καὶ ἔστε συγχωρημένος. Δὲν πταίετε σεῖς, ἀφοῦ ἄλλος σᾶς ἔβαλε.

―Ἀλλ᾽ ἐξεύρετε πρῶτον ποῖος εἶμαι ἐγώ;

―Ὄχι.

― Τότε ἀρκεσθῆτε εἰς τὸ νὰ τὸ ἀγνοῆτε, καὶ εἰπέτε ὅτι ὁ Θεὸς σᾶς τιμωρεῖ διὰ τὰ ἐγκλήματά σας.

Καὶ ὁ Κῶτσος κλείσας τὴν θύραν ἔγινεν ἄφαντος μετὰ τῶν συντρόφων του, οἵτινες τὸν περιέμενον ἔξωθεν.

Ἀλλὰ δύο ὀφθαλμοὶ εἶδον αὐτοὺς ὅτε ἤρχοντο καὶ ὅτε ἐπέστρεφον. Τὴν νύκτα ἐκείνην ὁ μάλιστα φιλήσυχος τῶν γειτόνων, ὁ θεῖος Βάρμας, ὁ παντοπώλης, ἔπασχεν ἐξ ἀυπνίας ἐνθυμούμενος τὴν λῆξιν τῶν προθεσμιῶν του καὶ φανταζόμενος τοὺς πιστωτάς, οἵτινες ἔμελλον νὰ ἐμφανισθῶσι πρωίαν τινὰ εἰς τὴν θύραν τοῦ ἐργαστηρίου του. Ἤκουσε παραδόξως βήματα πολλῶν ἀνθρώπων, εἰς προκεχωρηκυῖαν ὥραν τῆς νυκτός. Προέβαλε τὴν κεφαλὴν ἐν μέσῳ τῶν δύο φύλλων τοῦ παραθύρου του, ἅπερ ἤνοιξε μὲ τρέμουσαν χεῖρα. Εἶδε τέσσαρας σκιὰς κινουμένας ἐν τῇ ὁδῷ. Ἤκουσε τρίξασαν τὴν θύραν τοῦ δυσφήμου ὑπογείου περὶ τοὺς ἐσκωριασμένους στροφεῖς. Εἶδε τὴν θύραν ἀνοιγομένην καὶ τὰς δύο ἐκ τῶν τεσσάρων σκιῶν καταβάσας εἰς τὸ ὑπόγειον. Εἶδε τὸ φῶς ἀναφθέν, τὴν μίαν σκιὰν ἐξελθοῦσαν πάλιν καὶ τὰς τρεῖς ἐξαφανισθείσας, καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ ἐννοήσῃ τί ἐδήλου ἡ νυκτερινὴ αὕτη τῶν φασμάτων συνέντευξις, ἅτινα κατ᾽ ἀρχὰς μικροῦ ἐδέησε νὰ ἐκλάβῃ ὡς τοὺς πιστωτάς του ἐρχομένους ἐν σώματι ὅπως τὸν ἐπισκεφθῶσι κατὰ τοιαύτην ὥραν τῆς νυκτός. Ρῖγος τὸν κατέλαβε, καὶ ὁ θεῖος Βάρμας ἐχώθη ταχέως ὑπὸ τὰς σινδόνας τῆς κλίνης, λησμονήσας τοὺς πιστωτὰς καὶ τὰς ἐμπορικὰς δυσχερείας του.

Τῇ ἐπαύριον οὐδεὶς ἔμαθε, καθ᾽ ἅπασαν τὴν συνοικίαν, τὸ νυκτερινὸν συμβάν, διότι ὁ θεῖος Βάρμας ἀπέσχε τοῦ νὰ διηγηθῇ πρός τινα τὴν σκηνήν, ἧς ὑπῆρξε μάρτυς, φοβηθεὶς μὴ αὕτη ἐπαναληφθῇ τὴν προσεχῆ ἑσπέραν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΙΘ´

ΤΟ ΚΟΙΜΩΜΕΝΟΝ ΠΛΑΣΜΑ

Νύκτα τινά, περὶ τὴν δευτέραν ὥραν τῆς πρωίας, σπαρακτικὴ κραυγὴ ἠκούσθη ἐκ τῆς οἰκίας τῆς κυρίας Βαλσάμη, ἐξυπνίσασα αἰφνιδίως τοὺς γείτονας. Γυνὴ λυσίκομος ἤσπαιρε καὶ διεσπαράττετο ἐν τῇ αἰθούσῃ. Ἑτέρα γυνὴ καθημένη ὑπὸ τὰ δένδρα τοῦ κήπου ὠλόλυζε. Περὶ ταύτην ἐσχηματίσθη κύκλος γυναικῶν, αἵτινες ἡμιλλῶντο τίς νὰ κατορθώσῃ νὰ κλαύσῃ πλειότερον.

― Δὲν βαστᾷ ἡ καρδιά μου! Δὲν βαστᾷ νὰ τὴν ἴδω νεκράν. Ἐγὼ τὴν ἀνέθρεψα. Ἡ μήτηρ της εἰς ἐμὲ τὴν ἐνεπιστεύθη. Ἄχ, κυρία μου, Μαρίνα μου, Μαρίνα μου! Νὰ τὸ ἤξευρα! Νὰ τὸ ἤξευρα ὅτι ἤθελες ἔλθει εἰς τὴν Σμύρνην ν᾽ ἀποθάνῃς! Δὲν ἦτο καλύτερον νὰ μείνωμεν εἰς τὴν Μασσαλίαν; Διατί δὲν μὲ ἤκουσες; Ἔχω παράπονον, Μαρίνα μου. Καὶ τώρα ποῖος θὰ σὲ κλαύσῃ; Ποῖαι χεῖρες θὰ σὲ θάψουν, κυρία μου; Ἄχ! ἐμαύρισες τὴν καρδίαν μου, τὴν ψυχήν μου καὶ τὰ σπλάγχνα μου. Ἄχ! ἄκουσέ με, ἄκουσε τὰ κλαύματα τῆς Ἀνθούσης! Νὰ ἠμποροῦσα νὰ σ᾽ ἐξυπνίσω, καθὼς σὲ ἀπεκοίμιζα μικρὰν εἰς τὴν κλίνην σου. Μ᾽ ἐσκότωσες, μ᾽ ἐσκότωσες, ἐπῆρες πλέον τὴν ψυχήν μου καὶ τὴν πνοήν μου μαζί σου, Μαρίνα μου.

― Καὶ ἦτο τόσον νέα! Ἂχ κρῖμα, κρῖμα! ἔλεγε γυνὴ ἑτοίμη νὰ κλαύσῃ.

― Καὶ πόσον φρόνιμη! Πόσον γνωστική, ἔλεγεν ἄλλη, ἥτις ἕνεκα τοῦ σκότους δὲν διεκρίνετο ἂν ἔκλαιε.

― Καὶ ὡραία, ὡραία! Εἰς τὸ ἄνθος της!

― Καὶ ἦτο ἀρραβωνιασμένη! Πῶς νὰ τὸ μάθῃ ὁ ἀρραβωνιστικός της!

Δύο ἢ τρεῖς σεβάσμιαι δέσποιναι παρηγόρουν τὴν κυρίαν Βαλσάμη ἐν τῇ αἰθούσῃ. Ἡ δὲ ἐνάρετος κυρία Μαρβὼ διηγεῖτο πρὸς αὐτὴν τὰ πάθη της.

Περὶ τὴν μεσημβρίαν τῆς ἑπομένης ἡμέρας ἡ κυρία Βαλσάμη μετὰ τῆς Ἀνθούσης, ὀλίγων γυναικῶν καί τινων νέων ἐπέστρεφον ἐκ τοῦ κοιμητηρίου. Ὁ αὐτὸς ἐκεῖνος ἱερεύς, ὅστις πρό τινος χρόνου εἶχε τελέσει, κατ᾽ ἐντολὴν τοῦ Ζέννου, μνημόσυνον ὑπὲρ τῆς Μαρίνης, ὁ αὐτὸς ἔψαλε τὴν νεκρικὴν ἀκολουθίαν της. Ἐτάφη πλησίον τῆς ἐκκλησίας, ὅπου εἷς σταυρὸς ἐδείκνυεν ἐπί τινα ἔτη τὸν τόπον τῆς ἀναπαύσεώς της. Ἡ Ἀνθοῦσα ἐφύτευσε κυπάρισσον, ἥτις δὲν εὐδοκίμησεν, ἀλλ᾽ ἐμαράνθη προώρως ἐκ τῆς προθυμίας τῶν παιδίων καὶ τῶν γυναικῶν, αἵτινες διερχόμεναι ἔκοπτον ἑκάστοτε θαλλὸν ἐξ αὐτῆς.

Ὁ ἱερεὺς ηὔχετο ὑπὲρ τῆς νεκρᾶς κατὰ πᾶσαν πρωίαν. Οἱ εἰσερχόμενοι εἰς τὸν ναὸν διέβαινον παρὰ τὸν τάφον καὶ ἐδέοντο ὑπὲρ τῆς ψυχῆς της.

Ἀνεπαύθη ταπεινὴ καὶ ἄγνωστος παρὰ τοὺς πόδας τοῦ Κυρίου, προσδοκῶσα τὸν ἦχον τῆς σάλπιγγος. Ἡ σελὶς τοῦ βιβλίου ἐστράφη, τὸ κῦμα ἐπανῆλθεν εἰς τὸν τόπον του μετὰ τὴν πομφόλυγα, καὶ οὐδεὶς ὡμίλησε πλέον περὶ τῆς μεταξὺ τῶν νεκρῶν κοιμηθείσης εὐσεβοῦς καὶ τεθλιμμένης ψυχῆς…

Πρωίαν τινά, νέος εἰκοσιπενταέτης ἀπέβη εἰς Λιβόρνον μεταξὺ χιλίων ἄλλων ἐπιβατῶν καὶ ἐμπορευμάτων. Ὁ νέος ὅστις ἐφαίνετο ἀριθμῶν τὰς ὥρας καὶ τὰς στιγμὰς καὶ σπεύδων νὰ φθάσῃ εἰς τὸ τέρμα τῆς πορείας αὐτοῦ.

Δὲν ἔβλεπε τὴν κίνησιν τῆς ἀγορᾶς, δὲν ἀπήντα εἰς τὰς τυπικὰς ἐρωτήσεις τῶν τελωνῶν καὶ τῶν ὑπαλλήλων, ἀλλ᾽ ἠρώτησεν ἂν πλοῖόν τι ἀνεχώρει αὐθημερὸν εἰς τὴν Ἀνατολὴν καὶ ἰδίως εἰς Σμύρνην. Λαβὼν δὲ καταφατικὴν ἀπάντησιν, ἔσπευσε νὰ ἐπιβῇ τῆς πρώτης λέμβου καὶ νὰ ἀναβῇ εἰς τὸ πλοῖον ὅπερ τῷ ἔδειξαν.

Ἦτο ὁ Ζέννος, ὅστις ἐπανήρχετο μόνος, ἀφήσας τὸ βρίκιον καὶ τὸν πατέρα του ἐν Μασσαλίᾳ. Εἶχε μείνει ἐκεῖ ἡμέρας τινάς, περιῆλθε τὴν πόλιν, ἐξήτασε τοὺς γνωστοὺς καὶ τοὺς φίλους τοῦ ἀειμνήστου Βεργίνη, μετῆλθε πάντα τρόπον πρὸς ἀνακάλυψιν τῆς ἀληθείας. Ἠρώτησε περὶ τοῦ Φερνάνδου Δουριέ. Οἱ ἄνθρωποι τὸν παρετήρουν ἔκπληκτοι, ὅτε ἀνέφερε τὸ ὄνομα τοῦτο. Οὐδεὶς εἶδεν οὐδὲ ἤκουσε τοιοῦτόν τινα νέον ἐν Μασσαλίᾳ. Ὅτε δὲ τοῖς ὡμίλησε περὶ τῆς Μαρίνης, συνεκινοῦντο εἰς τὴν ἀνάμνησιν τῆς σεμνῆς καὶ ἐναρέτου κόρης. Τέλος ὅτε ἀνέφερε περὶ τῆς κυρίας Μαρκώνη, οἱ γνωρίσαντες αὐτὴν ἔκαμνον τὸν σταυρόν των καὶ ἔσειον τὴν κεφαλήν.

Ὁ Ζέννος ἐνόησε τέλος ὅτι εἶχε γίνει, ἑκουσίως σχεδόν, θῦμα βδελυρᾶς καὶ καταχθονίου συκοφαντίας. Ἐπόνεσε τὴν καρδίαν, ἔκλαυσε καὶ ἀποχαιρετίσας τὸν πατέρα του, ἀνεχώρησεν ἢ μᾶλλον ἐπέταξε, σπεύδων νὰ ἐπανορθώσῃ τὴν ἀδικίαν, ἂν ἦτο ἔτι καιρός. Εἰς μάτην. Ἐκείνη ἣν ἐζήτει ἐκοιμᾶτο τὸν ὕπνον τῆς αἰωνιότητος ἐν τῷ νεκροταφείῳ τῆς Σμύρνης.

Ὅτε ἔφθασεν ὁ Ζέννος εἰς τὴν πόλιν ταύτην, ἦτο ἡμέρα μελαγχολική. Νέφη ἔστεφον τὰς λευκὰς οἰκίας της, καὶ δι᾽ αὐτῶν μόλις διήρχοντο αἱ ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου. Ἀπέβη μὲ τὴν καρδίαν διερρηγμένην. Μέλανες οἰωνοὶ περιίπταντο ἐν τῇ φαντασίᾳ του. Ἐπάτησεν ἐπὶ τῆς ἀποβάθρας μὲ τρέμον βῆμα. Οὐδένα γνωστὸν ἀπήντησεν. Ἔδραμεν εἰς τὴν οἰκίαν τῆς κυρίας Βαλσάμη.

Μακρόθεν εἶδε τὰ παράθυρα κλειστά, τὴν θύραν ὁμοίως. Πένθιμόν τι καὶ ἀόριστον περιέβαλλε τὴν οἰκοδομήν. Οἱ γείτονες τὸν παρετήρουν ἔκθαμβοι. Ἀνέβη τὴν κλίμακα μὲ μυρίους παλμούς. Ἔκρουσε τὸ ρόπτρον. Βραδὺ καὶ θλιβερὸν βῆμα ἀπήντησεν εἰς τὴν κροῦσίν του.

― Ποῖος εἶναι; ἠρώτησε βραχνή τις φωνή.

Ὁ Ζέννος δὲν ἠδυνήθη νὰ ἀρθρώσῃ λέξιν ἵνα ἀποκριθῇ. Ἤνοιξαν τὴν θύραν. Ἦτο ἡ γηραιὰ κυρία Βαλσάμη ἐνδεδυμένη ὁλόμαυρα.

― Τώρα ἦλθες ἐδῶ; τῷ εἶπεν ἰδοῦσα αὐτόν. Τώρα νὰ ὑπάγῃς εἰς τὸ νεκροταφεῖον νὰ τὴν εὕρῃς.

Ὁ Ζέννος ἔπεσεν εἰς τὴν ἀγκάλην της καὶ ἐλιποθύμησεν. Ἡ Ἀνθοῦσα ἅμα ἰδοῦσα αὐτόν, ἔβαλε γοερὰς κραυγάς. Ὅτε συνῆλθεν ὁ νέος, ἠγέρθη καὶ ἔφυγε τρέχων. Διηυθύνθη εἰς τὸ νεκροταφεῖον, ὡς τῷ εἶπεν ἡ κυρία Βαλσάμη.

Εἰσῆλθεν εἰς τὸν ἱερὸν περίβολον, ἐγονυπέτησεν ἐπὶ τοῦ τάφου καὶ ἔκλαυσεν. Ὁ ἱερεὺς ἀναγνωρίσας αὐτόν, προσῆλθεν ὅπως τὸν παρηγορήσῃ.

―Ὑπομονή, τέκνον μου. Αὐτὰ ἔχει ὁ κόσμος. Καὶ ἦτο μία καλὴ νέα, μονογενὴς τῆς μητρός της, μιᾶς καλῆς γυναικός, ἥτις εἶναι πολὺ εὐλαβής. Ὅλα εἶναι μάταια. Ἀρκεῖ νὰ ὑπάγῃ ἡ ψυχή της καλά, καὶ μὴ σὲ μέλῃ.

Ὁ Ζέννος τῷ ἔδωκεν ἓν χρυσοῦν νόμισμα, ἵνα εὔχηται ὑπὲρ τῆς νεκρᾶς.

― Θὰ τελέσω ἀγρυπνίαν, τέκνον μου, διὰ τὴν ψυχήν της. Ἂν κάμω τρεῖς ἀγρυπνίας ἐπὶ τρεῖς νύκτας κατὰ σειράν, τὴν τρίτην νύκτα ἐλπίζω νὰ μὲ ὀνειρεύσῃ διὰ νὰ μάθω ποῦ εὑρίσκεται. Καὶ θὰ σᾶς ἴδω νὰ σᾶς εἴπω, διὰ νὰ εἶσθε ἥσυχοι.

Ὁ Ζέννος ἀπεσύρθη βραδέως βαδίζων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ὁ Κῶτσος εὑρὼν τὸν Ζέννον τῷ διηγήθη τὰ περὶ τῆς κυρίας Μαρκώνη. Οὗτος τῷ παρήγγειλε νὰ τὴν ἀφήσῃ ἐλευθέραν.

― Τί λέγεις! εἶπεν ὁ Κῶτσος· διὰ τοῦτο λοιπὸν ἔκαμα τόσον κόπον;

―Ἡ εὐγνωμοσύνη μου μένει πάντοτε ἡ αὐτή.

Καὶ ὁ Κῶτσος ὑπήκουσε.

Τὴν αὐτὴν ἑσπέραν ἀνεχώρησεν ἡ κυρία Μαρκώνη μετὰ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτῆς. Ἐτελείωσε δὲ τὰς ἡμέρας της ἐν Καΐρῳ, ὅπου συνῆψε τὸν ὄγδοον καὶ τελευταῖον γάμον της, οὗτινος εὐτυχέστερος οὐδεὶς ἐκ τῶν προτέρων ὑπῆρξε, διότι ἦτο γάμος μετ᾽ ἀνεψιοῦ.

Ἡ Κάκια ἐνυμφεύθη νέον τινά, υἱὸν πλουσίου ἐμπόρου, ὅστις τὴν ἀπήγαγε λάθρα ἐκ τῆς οἰκίας τοῦ πατρὸς αὐτῆς. Ἡ κυρία Ρίζου εὑροῦσα ἀφορμὴν ἐκ τούτου, ἐγκατέλιπε τὸν σύζυγον αὐτῆς καὶ ἀπῆλθε πρὸς συνάντησιν τῆς κυρίας Μαρκώνη. Καθ᾽ ὅλον δὲ τὸν ἐπίλοιπον βίον της ἔπασχεν ἐκ τῆς μονομανίας τοῦ νὰ ἀνοίγῃ συχνάκις τοὺς βραχίονας καταδιώκουσα ἓν φάντασμα. Ὠνόμαζε δὲ τοῦτο υἱόν της εἰς τὰ ξένα.

Ὁ Γόμνος ἔμεινεν ἀπαρηγόρητος. Ἐνεδύθη πένθιμα καὶ ἔκλαιε τὴν ἀπώλειαν τῆς Κάκιας, ἣν εἶχεν ἀγαπήσει ἐπὶ ματαίῳ.

Ἡ κυρία Βαλσάμη ἐπέζησε πέντε ἢ ἓξ ἔτη. Ἡ δὲ Ἀνθοῦσα διετέλεσεν, ἐνόσῳ ἔζη, πλησίον αὐτῆς.

Ὁ πλοίαρχος ἀπεσύρθη εἰς τὴν νῆσόν του καὶ ἔζησεν ἐπὶ πολλὰ ἔτη ἐν ἡσυχίᾳ. Περὶ δὲ τοῦ Ζέννου οὐδεὶς ἤκουσε νὰ γίνηται λόγος. Ἀπὸ τῆς πρωίας καθ᾽ ἣν ὁ Κῶτσος ἔλαβε παρ᾽ αὐτοῦ διαταγὴν ν᾽ ἀπολύσῃ τὴν κυρίαν Μαρκώνη, οὐδεὶς τὸν ἐπανεῖδε πλέον. Εἰς μάτην οἱ φίλοι του ἠρώτων κατ᾽ ἀρχὰς περὶ αὐτοῦ. Τὸ δ᾽ ἑπόμενον ἔτος ἐλησμονήθη. Μόνος ὁ πατήρ του ἐφαίνετο μὴ ἀνησυχῶν περὶ τῆς τύχης αὐτοῦ. Πιθανωτάτη γνώμη εἶναι ὅτι διῆγε πλάνητος βίον καὶ ἔγραφεν ἐνίοτε ἐπιστολὰς πρὸς τὸν πατέρα αὐτοῦ.

ΤΕΛΟΣ

---

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ἄψαλτοι, ἀσαβάνωτοι καὶ ἄγνωστοι! (Σ.τ.σ.)

Πηγή