Ἐξ ὅλων τῶν πόλεων τῆς Δύσεως καὶ τῆς Ἀνατολῆς, ὅπου ἔτυχε νὰ κατοικήσω, ἡ καθαρωτάτη εἶναι ἡ τουλάχιστον ἦτο πρὸ ἡμίσεος αἰῶνος, πρὸ τῆς ἰταλικῆς δηλ. ἑνότητος καὶ τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ κοινοβουλευτικοῦ πολιτεύματος, ἡ Γένοβα, πρωτεύουσα τῆς Λιγουρίας. Ἡ ἱστορία τῆς πόλεως ταύτης συνδέεται στενῶς μετὰ τῆς ἡμετέρας μεσαιωνικῆς. Οἱ Γενοβέζοι ὑπῆρξαν πιστοὶ σύμμαχοι τοῦ αὐτοκράτορος Μιχαὴλ τοῦ Παλαιολόγου κατὰ τῶν Ἐνετῶν, καὶ ἐπὶ μακρὸν χρόνον δυνάσται τῆς Χίου, ὅπου, ἂν ὑπάγῃς, ἀναγνῶστα, δύνασαι νὰ συναντήσῃς ἐπιζῶντας τινὰς ἀπογόνους τοῦ Ἰουστινιάνη καὶ τοῦ Γριμάλδη διατηροῦντας ἀκόμη τὰ οἰκόσημα, τὰ γενεαλογικὰ δένδρα καὶ τὴν πίστιν εἰς τὸν πάπαν, κατ᾿ οὐδὲν ὅμως ἄλλο διακρινομένους ἀπὸ τῶν γειτόνων αὐτῶν, τῶν ὁποίων ἡ περιουσία περιορίζεται εἰς κτῆμα, οὐχὶ πολὺ μεγαλείτερον τῆς αἰθούσης χοροῦ τῶν ἀνακτόρων τοῦ βασιλέως Γεωργίου, ἀποδίδον κατ᾿ ἔτος ἑκατοντάδας τινὰς πορτοκαλίων καὶ σακκίδιον ἀμυγδάλων.
Διὰ τὴν μοναδικὴν ἐν τούτοις καὶ ἀπαστράπτουσαν τῆς Γενούης καθαριότητα ἐλάχιστα δαπανῶσι τὸ κράτος καὶ ἡ δημαρχία, χάρις εἰς τὴν πρακτικωτάτην καὶ ἀξίαν μιμήσεως ἰδέαν ν᾿ ἀναθέσωσι τὴν φροντίδα ταύτην εἰς τοὺς καταδίκους εἰς ἰσόβια ἢ πρόσκαιρα δεσμά. Τρὶς τῆς ἡμέρας ἀντηχεῖ εἰς τὰς ὁδοὺς βαρὺς κρότος ἁλύσεων καὶ τροχῶν καὶ μετ᾿ ὀλίγον ἐμφανίζεται μέγα κάῤῥον συρόμενον ὑπὸ εὐρώστων ἡμιόνων, τοῦτο δὲ παρακολουθοῦσιν ὑπὸ τὴν ἐπιτήρησιν δύο ἀστυνομικῶν κλητήρων περὶ τοὺς εἴκοσιν ἁλυσίδετοι ἀνὰ ζεῦγος δεσμῶται, οἱ μὲν ἐν ἐρυθρᾷ οἱ δὲ ἰσόβιοι ἐν κιτρίνῃ στολῇ, ὡπλισμένοι διὰ μακρῶν σαρώθρων, τὰ ὁποῖα δὲν διαφεύγει ἴxνος βορβόρου ἢ σκιὰ κονιορτοῦ, οὔτε κόπρισμα ἵππου, οὔτε ἀπόῤῥιμμα σιγάρου, οὔτε τεμάχιον χαρτίου, οὐδὲ καστάνου φλοιός, ὥστε μετὰ τὴν διέλευσιν τοῦ κάῤῥου δύναται ἡ ἐπιφάνεια τῶν ἀσπίλων πλακῶν νὰ χρησιμεύσῃ ὡς κάτοπτρον εἰς τὰς φιλαρέσκους διαβατρίας. Πρὸς πλήρη ἐκτίμησιν τῆς μοναδικῆς ταύτης καθαριότητος ἓν μόνον δύναμαι νὰ προσθέσω, ὅτι εἰς ἐπισήμους τινὰς λιτανείας ἐπικρατεῖ ἡ συνήθεια νὰ ῥαίνωνται οἱ ἱερεῖς ἐκ τῶν παραθύρων διὰ βροχῆς ῥόδων, κρίνων, ὑακίνθων καὶ γαρυφάλων, ἀλλὰ μετὰ τὸ τέλος τῆς τελετῆς σαρώνονται ἀμέσως καὶ ταῦτα θεωρούμενα ὡς εὐώδεις ἀκαθαρσίαι. Πολλάκις συνέβη νὰ ἐπιφοιτήσῃ εἰς τὸν νοῦν μου ὡς ὄνειρον καὶ ὀπτασία τῶν νεανικῶν μου χρόνων ἡ μαρμαρυγὴ τῶν γενουηνσιακῶν πλακῶν, ἐνῶ ἐπιπόνως ἀναῤῥιχῶμαι εἰς τὸν ἀνήφορον τῆς ὁδοῦ Νικοδήμου, προσκόπτων ἀνὰ πᾶν βῆμα εἰς ζωντανὰς ἢ νεκρὰς ὄρνιθας, εἰς λόφους κονιορτοῦ, εἰς πυραμίδας σκουπιδίων, εἰς ἀπόμαχα ὑποδήματα, εἰς φλοιοὺς καρπουζίων, εἰς μαύρους ῥύακας παρὰ τὸ πεζοδρόμιον ἢ ἐρυθροὺς πρὸ τῶν μακελλείων. Ἀλλὰ καὶ πολλάκις διερχόμενος τὴν ὁδὸν Ἀδριανοῦ καὶ βλέπων χάσκοντας εἰς τὸν ἐξώστην τοῦ Παλαιοῦ Στρατῶνος πλῆθος εὐρώστων δεσμωτῶν, ἀναλογίζομαι πόσον χρησιμωτέρα θὰ ἦτο ἡ καταδίκη αὐτῶν ὡς ἐν Γενούῃ εἰς καθαρισμὸν τῶν πεζοδρομίων. Οὐ μόνον δὲ εἰς ἀπολύμανσιν τῆς πόλεως, ἀλλὰ καὶ εἰς σπουδαίαν ἐλάττωσιν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἐγκλημάτων θὰ συνετέλει πιθανῶς τὸ θέαμα τῆς καθημερινῆς παρελάσεως ἀνὰ τὰς ὁδοὺς τῶν Ἀθηνῶν τῶν ἐμπρηστῶν τῆς οἰκίας Μελᾶ, τῶν λῃστῶν τοῦ ταμείου τῆς Λαμίας, τῶν ἀπίστων ταμιῶν καὶ ἄλλων μεγαλοσχήμων ὁμοτέχνων τῶν ἁλυσιδέτων, μετ᾿ ἐρυθροῦ ἢ κιτρίνου σκούφου ἐπὶ τῆς κεφαλῆς καὶ μεγάλης εἰς τὰς χεῖρας σκούπας.
Ἀπαραίτητος πρὸς διατήρησιν πόλεως καθαρᾶς εἶναι ἡ ὕπαρξις εἰς τινὰ ἀπόστασιν ἀπ᾿ αὐτῆς ἀκαθάρτου προαστίου, προωρισμένου δηλ. εἰς πᾶσαν ἀσυμβίβαστον πρὸς τὴν καθαριότητα βιομηχανίαν. Μόνον οἱ Ἀθηναῖοι στέργουσι νὰ ἔχουσιν ἀμέσους γείτονας χοιροτρόφους, βαφεῖς, ῥακοσυλλέκτας, βουστάσια, βυρσοδεψεῖα καὶ ἐλαιοτριβεῖα. Πάντα ταῦτα ὡς καὶ τὰς ἀπεράντους αὐτῶν ἀποθήκας ἐλαίου, σάπωνος, τυροῦ, λίπους, τόνου καὶ παστοῦ κρέατος περιώρισαν οἱ Γενοβέζοι εἰς τὸ ἀπέχον ὅσον τὸ Φάληρον ἀπὸ τῶν Ἀθηνῶν χωρίον τοῦ Ἁγίου Πέτρου, καὶ ἔκτοτε ἡ πόλις αὐτῶν ἀπέβη ἐντελῶς ἄοσμος κατὰ τὰ τρία τέταρτα τοῦ ἔτους, μόνον δὲ κατὰ τὴν ἄνοιξιν ἀπόζει ἐκ τῆς ἀνθήσεως τῶν δενδροστοιχιῶν.
Οὐδ᾿ ἦτο τοῦτο τὸ μόνον τῆς καθαριότητος πλεονέκτημα, ἀλλὰ καὶ ἡ βαθμιαία καὶ τελεία σχεδὸν ἔκλειψις τοῦ βδελυρωτάτου τῶν παρασίτων. Ἀπὸ τῆς ἀρχῆς τοῦ παρόντος αἰῶνος ἡ Γένοβα εἶναι ἡ μόνη ἴσως ἐν Εὐρώπῃ πόλις, ἡ μὴ φιλοξενοῦσα ποντικούς. Οὔτοι ἦσαν πρότερον ἐκεῖ ἀναρίθμητοι καὶ παμφάγοι. Κατὰ τὴν παιδικήν μου ἡλικίαν ἔζων ἀκόμη γερόντισσαι διηγούμεναι περὶ τῆς θηριωδίας τῶν τετραπόδων τούτων πράγματα ἀπίστευτα καὶ φρικαλέα. Τὸ μέγεθος αὐτῶν ἦτο ὅσον μεγάλης γαλῆς· ἠρήμωσαν ὁλοκλήρους συνοικίας καὶ ἐκένωσαν τὰς ἀποθήκας τοῦ ναυτικοῦ· ἔπνιγον τοὺς γάτους· κατεβρόχθιζον τὰς λαμπάδας τῶν ναῶν· ἔτρωγον ἐν τῇ κοιτίδι αὐτῶν τὰ βρέφη· ἀνέσκαπτον τοὺς τάφους, ὅπως φάγωσι καὶ τοὺς νεκρούς, τὴν δὲ ἡγουμένην τῆς μονῆς τῶν Καρμηλιτῶν ὁσίαν Ῥοζαλίαν ἔφαγον ἐν τῷ κελλίῳ της ζωντανήν, ἐνῶ ἦτο βυθισμένη εἰς ἔκστασιν οὐρανίαν.
Εἰς ταῦτα ἐδυσπίστουν οἱ οὐδέποτε ὑπερβάντες τὰ τείχη τῆς πόλεως, ἀλλ᾿ οἱ ἐγκύψαντες καὶ εἰς τῶν περιχώρων τὴν γεωγραφίαν κάλλιστα ἐγνώριζον ὅτι ὁ παρὰ τῶν γραϊδίων ὑμνούμενος φοβερὸς καὶ γιγάντειος ποντικὸς δὲν ἦτο μυθώδης, οὐδὲ κἂν εὑρίσκετο μακράν, ἀλλὰ ζῇ, βασιλεύει καὶ πληθύνεται εἰς ἐλαχίστην ἀπὸ τῶν τειχῶν τῆς πόλεως ἀπόστασιν, μεταναστεύσας ἀπὸ ἡμίσεος ἤδη αἰῶνος εἰς τὸν ἅγιον Πέτρον μετὰ τῶν ἐκεῖ ἐξορισθέντων ζωογδαρτῶν καὶ ἀλλαντοποιῶν, μετὰ τῶν σφαγείων καὶ τῶν ἀποθηκῶν στοκοφίσου καὶ ἀλειμματoκηρίων. Ἐν δὲ τῷ νέῳ αὐτῶν καταυλισμῷ τοσοῦτον, ὡς φαίνεται, ηὐχαριστήθησαν οἱ μετανάσται, ὥστε οὐδέποτε ὑπερέβαινον τὰ ὅρια αὐτοῦ, οὐδ᾿ ἐπεχείρησαν ὡς οἱ Ἡρακλεῖδαι κάθοδον εἰς τὴν ἀρχαίαν αὐτῶν ἕδραν, τὴν ἀπολέσασαν πᾶν δι᾿ αὐτοὺς θέλγητρον, ἀφοῦ ἔγεινε καθαρά.
Δυσάρεστος βεβαίως ἦτο εἰς τοὺς κατοίκους τοῦ προαστίου ἡ ἐγκατάστασις τοιαύτης ἀποικίας, καὶ ζωηρὰ τὰ παράπονα κατὰ τῆς ἀποφάσεως τῆς κυβερνήσεως νὰ συγκεντρώσῃ παρ᾿ αὐτοῖς πάσας τὰς ῥυπαρὰς βιομηχανίας, μεταβάλλουσα τὸ χωρίον των εἰς κοπρῶνα τῆς πρωτευούσης. Ἂν ὑπῆρχον τότε βουλευταί, ὅπως ὑποστηρίξωσιν αὐτά, θὰ ἐματαιοῦτο πιθανῶς τὸ σχέδιον τῆς ἀπολυμάνσεως τῆς Γενούης. Μὴ ὑπαρχόντων ὅμως τοιούτων, ἠδυνήθη νὰ ὑπερισχύση τὸ κοινὸν συμφέρον κατὰ πάσης ἀντιδράσεως τῶν προσωπικῶν. Μετὰ ματαίας τινὰς ἀναφορὰς καὶ διαμαρτυρήσεις ἠναγκάσθησαν οἱ διαμαρτυρόμενοι νὰ ὑποταχθῶσιν, ἀναλαμβάνοντες νὰ συμβιβάσωσι τὴν ἀκαθαρσίαν, ἐν μέσῳ τῆς ὁποίας κατεδικάσθησαν νὰ ζῶσι, μετ᾿ ἐπιμόχθων καὶ πολλάκις ματαίων ἀγώνων πρὸς ἀπαλλαγὴν ἀπὸ τῆς μάστιγος τῶν ποντικῶν. Ἐν πρώτοις ἀντετάχθησαν κατ᾿ αὐτῶν τὰ δραστικώτατα τῶν δηλητηρίων, ὁ φωσφόρος, ὁ στρύγχνος, ἡ κανθαρὶς καὶ τὸ ἀρσενικόν, καὶ αἱ παντὸς εἴδους καὶ πάσης ἐφευρέσεως μυάγραι. Ταῦτα ὅμως μόνον κατὰ τὰς πρώτας ἡμέρας ἀπεδείχθησαν κάπως χρήσιμα, τάχιστα δὲ ἐδιδάχθησαν τὰ πονηρὰ ζῷα νὰ δυσπιστῶσι πρὸς τὰ φαρμακερὰ καταπότια καὶ νὰ διαφεύγωσι τὰς τεχνικωτάτας παγίδας. Πρὸ πάντων δὲ ἀπέτυχον κατὰ τὸν ἀγῶνα τοῦτον τὰ ἀντιταχθέντα εἰς αὐτοὺς παντοῖα εἴδη γάτων, οὐ μόνον τῶν ἐντοπίων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἁδρᾷ δαπάνῃ εἰσαχθέντων ἀνδρειοτάτων τῆς Ἀγκύρας, τῆς Ἰσπανίας, τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Περσίας. Πλείστους ἐκ τούτων ἔπνιξαν καὶ τοὺς λοιποὺς ἔτρεψαν εἰς ἐπαίσχυντον φυγήν, μετ᾿ ὀλίγον δὲ ἀπέβη ἀναμφισβήτητον, ὅτι ἀπὸ κυνηγουμένων μετεβλήθησαν εἰς φοβεροὺς γατοδιώκτας οἱ ποντικοί.
Ταῦτα δύνανται νὰ φανῶσι ἀπίστευτα εἰς μόνους τοὺς τελείως στερουμένους ἱστορικῶν γνώσεων, ἀλλ᾿ οἱ παρακολουθήσαντες τὰς ἀπὸ τῶν μέσων μέχρι τῶν καθ᾿ ἡμᾶς χρόνων πολιτικὰς ἐπαναστάσεις τῆς εὐρωπαϊκῆς ἠπείρου κάλλιστα γνωρίζουσιν ὅτι ἡ ἱστορία τῶν ποντικῶν συνδέεται ἀναποσπάστως πρὸς τὰς εἰσβολὰς τῶν ἐξ Ἄρκτου καὶ Ἀνατολῶν βαρβάρων, τῶν Σκανδιναβῶν, τῶν Γότθων, τῶν Ἐρούλων, τῶν Βανδάλων, τῶν Οὕννων, τῶν Ἀβάρων, τῶν Μογγόλων καὶ τῶν Τατάρων. Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες καὶ Ῥωμαῖοι ἐγνώριζον μόνον τὸν μικρὸν καὶ ἥμερον μῦν, ὅστις ἔχει πρὸς τὸν ἔπειτα ἐπιδραμόντα δεκαπλάσιον τὸ μέγεθος καὶ ἑκατονταπλάσιον κατὰ τὴν κακουργίαν βάρβαρον ποντικόν, ὡς ἡ γαλῆ πρὸς τὴν τίγριν καὶ ὡς πρὸς τὸν κροκόδειλον ἡ ἀθῴα σαύρα. Ἑκάστη ἀπὸ τοῦ Ἀττίλα καὶ τοῦ Γελιμέρου μέχρι τῶν νεωτέρων χρόνων εἰσβολὴ συνωδεύετο ὑπὸ εἰσβολῶν τοῦ ἀνήκοντος εἰς τὴν πατρίδα αὐτῶν γένους τρωκτικῶν τετραπόδων, τὰ ὁποῖα δυστυχῶς δὲν συναπήρχοντο μετὰ τῶν ἐπιδρομέων, ἀλλ᾿ ἐνέμενον εἰς τὴν κατακτηθεῖσαν χώραν, μέχρις οὗ ἐπήρχετο νέα εἰσβολὴ ἄλλου ἰσχυροτέρου γένους, οἵτινες διεδέχοντο καὶ ἔτρωγoν τοὺς προκατόχους. Πρώτη μνημονεύεται ὑπὸ τῆς ἱστορίας ἡ τῶν Νορβηγῶν, οἵτινες διαπλεύσαντες τὴν Βαλτικὴν ἐπὶ τῶν πλοίων τῶν Νορμανδῶν καὶ Δανῶν πειρατῶν, ἀπέβησαν εἰς τὰς ἀκτὰς τῆς Ἀγγλίας καὶ τῆς Ἀμερικῆς καὶ ἐκεῖθεν ἐπεξετάθησαν ἐφ᾿ ὅλης τῆς Εὐρώπης, ἀπὸ τῶν πάγων τῆς Σκωτίας μέχρι τῶν ἱσπανικῶν παραλίων. Οὔτοι ἦσαν, ὡς φαίνεται, σιδηρόχροοι καὶ ὠνομάσθησαν ἐκ τούτου ὑπὸ τῶν λογίων χρoνoγράφων Ἤφαιστοι ἢ λατινιστὶ Vulcani.
Τοὺς Ἠφαίστους ἔφαγον καὶ διεδέχθησαν οἱ ἔπειτα εἰσορμήσαντες κατόπιν τῶν Οὕννων τεφρόχροοι Ἀσιάται. Τοὺς ἐπανακάμπτοντας εἰς τὰς ἑστίας στρατοὺς τῶν Σταυροφόρων παρηκολούθησαν ἀπειράριθμα πλήθη ποντικῶν, ἱδρυσάντων νέαν ἐν Εὐρώπῃ δυναστείαν, καταλυθεῖσαν, ἤτοι φαγωθεῖσαν μετὰ δύο αἰῶνας ὑπὸ τῶν καὶ πάλιν ἐκ τῆς Βαλτικῆς ἐπελθόντων. Ἀλλ᾿ ἀνιαρὸν θὰ ἦτο νὰ παρακολουθήσω κατὰ χρονολογικὴν σειρὰν πάσας ταύτας τὰς ἐπιδρομὰς καὶ ἀλληλοφαγίας. Παραπέμπων λοιπὸν τοὺς ὀρεγομένους εἰς τοὺς Βυζαντινοὺς καὶ Λατίνους χρoνoγράφους καὶ συναξαριστάς, περιορίζομαι νὰ μνημονεύσω τὴν φοβερωτάτην πασῶν καὶ σχεδὸν σύγχρονον τελευταίαν.
Περὶ τὸ ἔτος 1725 σειρὰ ἀλλεπαλλήλων καταστρεπτικῶν σεισμῶν διέσεισαν πᾶσαν τὴν παρὰ τὴν Κασπίαν θάλασσαν χώραν, ὀρύξαντες βαθύτατα εἰς τὰς πέριξ πεδιάδας χάσματα. Ἐκ τῶν βαράθρων τούτων ἀνεπήδησαν ἀναρίθμητα σμήνη ποντικῶν, οἵτινες ὑπερβάντες τὸν Βόλγαν, εἴτε νηχόμενοι εἴτε ἐπὶ ἁλιευτικῶν πλοίων, ἐτράπησαν ἔπειτα πρὸς δυσμάς. Ἔκτοτε οὐδέποτε ἐστείρευσε τὸ ῥεῦμα τῆς εἰσβολῆς, οὐδ᾿ ἔπαυσαν αἱ ἄβυσσοι τῆς Παρακασπίας ἐρευγόμεναι μυριάδας κακοποιῶν τετραπόδων. Ἡ παρ᾿ αὐτῶν κατάκτησις τῆς Εὐρώπης συνετελέσθη μετὰ ταχύτητος ναπολεοντείου καὶ ταύτην διεδέχθη ἡ πανωλεθρία τῶν προκατόχων. Ἐν Σουηδίᾳ, Ἀγγλίᾳ, Γαλλίᾳ, Γερμανίᾳ, Οὐγγαρίᾳ, Πολωνίᾳ, Ἰταλίᾳ καὶ Ἰσπανίᾳ, ἀπὸ τῆς Ὑρκανείας θαλάσσης μέχρι τῶν ὀχθῶν τοῦ Ἀτλαντικοῦ, οἱ ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνας ἐπικρατήσαντες Ἤφαιστοι, οἱ φαιοί, οἱ τεφροί, Σκανδιναυοί, Σταυροφόροι καὶ πάντα τὰ λοιπὰ γένη κατεπόθησαν ὑπὸ τῶν ἐπηλύδων καὶ κατήντησαν ἤδη τόσον σπάνιοι, ὥστε ἀγοράζουσι τοὺς ἐπιζώντας τὰ μουσεῖα.
Πρὸς σωτηρίαν ἀπὸ βεβαίου ὀλέθρου τῶν ἄλλων ἐπὶ τῆς γῆς ἐμψύχων ηὐδόκησεν ἡ Θεία Πρόνοια νὰ καταστήσῃ πάντα τὰ εἴδη τῶν ποντικῶν ποντικοφάγα, ἀλλ᾿ οὐδὲν ἄλλο ἦτο κάλλιον τῶν Παρακασπείων ἢ Μοσχοβιτῶν ὡπλισμένων πρὸς τοιαύτην θανάσιμον πάλην. Τὸ μῆκος αὐτῶν, συμπεριλαμβανομένης τῆς οὐρᾶς, φθάνει ἐνίοτε τὰ τεσσαράκοντα ἑκατοστὰ τοῦ μέτρου, ἤτοι τὸ σύνηθες τῆς γαλῆς1, ἀνάλογος δὲ τοῦ ἀναστήματος εἶναι τὸ θράσος καὶ ἡ θηριωδία. Πλὴν τούτου ὑπερβαίνουσι πάντας τοὺς ἄλλους κατὰ τὴν πολυτοκίαν. Κατ᾿ ἐξαίρεσιν τῶν λοιπῶν ζῴων ἔχουσι κοινὸν πρὸς τὸν ἄνθρωπον, ὅτι δὲν ὑπάρχει δι᾿ αὐτοὺς ὡρισμένη ἐποχὴ ἐρώτων, ἀλλ᾿ ἐρωτεύονται καὶ πληθύνονται κατὰ πᾶσαν ὥραν, τρὶς δὲ ἢ τετράκις τοῦ ἔτους γεννᾷ ἡ Μοσχοβίτισσα οὐχὶ ὀλιγώτερα τῶν δεκαπέντε τέκνων. Ὁ μόνος περιορισμὸς τοῦ φοβεροῦ τούτου πολυπλασιασμοῦ ἔγκειται ἐν τῇ διαφθορᾷ τῶν ἠθῶν καὶ τῇ τελείᾳ παρὰ τοῖς ζῴοις τούτοις ἐλλείψει συγγενικοῦ φίλτρου. Αἱ μητέρες ἐν ἐλλείψει ἄλλης τροφῆς τρώγουσι τὰ ἴδια τέκνα, ταῦτα δὲ τοὺς γηράσαντας γονεῖς, ἀπαραλλάκτως ὡς ἔπραττον, κατὰ τὸν Ἡρόδοτον, οἱ πρόγονοι τῶν παρακασπείων Μοσχοβιτῶν, οἱ ἀρχαῖοι Μασαγέται.
Εἰς τὰς ἱστορικὰς ταύτας λεπτομερείας ἠναγκάσθην νὰ ἐνδιατρίψω, ὅπως μὴ φανῶσιν ἀπίθανα ὅσα ἀπομένουσι νὰ διηγηθῶ. Πρέπει δὲ καὶ νὰ προσθέσω, ὅτι περὶ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἤρχιζεν εἰσαγόμενος παρὰ τοῖς Ἰταλοῖς ἐξ Ἀγγλίας ὁ νεωτερισμὸς ν᾿ ἀντιταχθῇ ἀντὶ τοῦ γάτου ὁ σκύλος κατὰ τῆς ὀγκουμένης πλημμύρας τῶν τρισμεγίστων ποντικῶν. Εἰς τὸ κυνήγιον τοῦτο ἐπετύγχανε πρὸ πάντων μιγάς τις γενεὰ ἕλκουσα τὴν καταγωγὴν ἐκ τῶν ἐρώτων Ἀγγλίδος βουλδογίσσης μετὰ τοῦ ἰθαγενοῦς μολοσσοῦ τῶν Ἀπεννίνων. Τὰ φοβερὰ ταῦτα ζῷα ἐκαλοῦντο Ἀρλεκίνοι ἐκ τοῦ ὁμοιάζοντος τὸ προσωπεῖον Ἀρλεκίνου μαύρου αὐτῶν ῥύγχους καί, πρὶν ἢ χρησιμοποιηθῶσιν ὡς μυοκτόνοι, ἐξετέλουν καθήκοντα οἷα τὰ τῶν ἀρχαίων μονομάχων ἐν τῷ ῥωμαϊκῷ ἀμφιθεάτρῳ, σπαράσσοντες ἀλλήλους κατὰ τὰς πανηγύρεις πρὸς διασκέδασιν τοῦ πλήθους, ἢ καὶ παλαίοντες κατὰ ταύρων.
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ εἴχα τὸ μέγα εὐτύχημα νὰ εἶμαι δεκαπενταετὴς καὶ τὸ οὐχὶ μικρότερον νὰ κατοικῶ τέσσαρας κατ᾿ ἔτος μήνας ἐξοχικὴν οἰκίαν περικυκλουμένην ὑπὸ μικροῦ δάσους γηραλέων καστανεῶν, τοῦ ὡραιοτάτου τῶν δένδρων, εἴτε ὅταν ἀνθῇ τὴν ἄνοιξιν, εἴτε ὅταν κύπτωσιν οἱ κλάδοι του ὑπὸ τὸ βάρος τοῦ φθινοπωρινοῦ καρποῦ. Ὁ Ὀκτώβριος ἐπλησίαζεν εἰς τὴν λῆξιν, ὁ καιρὸς ἦτο ψυχρὸς καὶ εἰς τὴν ἑστίαν ἐσπινθήριζεν ἡ πρώτη τοῦ ἔτους ἐκ ξηρῶν κλημάτων πυρά, ὅτε ἀντήχησεν ὁ κώδων τῆς ἐξωθύρας καὶ εὐθὺς ἔπειτα ἐπὶ τῆς κλίμακος βαρὺ πάτημα μετὰ κλαγγῆς σπάθης ἐπὶ τῶν λιθίνων βαθμίδων. Ὁ ἀπροσδόκητος ἐπισκέπτης ἦτο γιγάντειος ὑπαξιωματικὸς τῶν Καραβινιέρων, ὅστις χαιρετίσας εὐγενέστατα παρουσίασεν ἡμῖν διαταγὴν τοῦ φρουραρχείου, «ὅπως χορηγήσωμεν ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας κατάλυμα εἰς τὸν ἀποσπασματάρχην Ταραβόκιαν, ἐκτελοῦντα μεταβατικὴν ὑπηρεσίαν». Αἱ τοιαῦται φιλοξενίαι ἐπεβάλλοντο συνεχῶς εἰς τοὺς κατοικοῦντας μεμονωμένας ἐξοχικὰς ἐπαύλεις, ἀλλ᾿ εἰς οὐδένα ἐπροξένουν ἀνησυχίαν ἢ τρόμον, ὡς εἰς τὰς ἑλληνικὰς ἐπαρχίας ἡ διάβασις τῶν πρὸς καταδίωξιν τῆς λῃστείας μεταβατικῶν ἀποσπασμάτων, ἡ τρέπουσα εἰς φυγὴν ἀθρόους τοὺς χωρικοὺς ἐκ τοῦ φόβου τῆς παροιμιώδους ῾κοτοπίττας᾿. Οἱ ἀνήκοντες εἰς τὸ ἐπίλεκτον σῶμα τῶν Καραβινιέρων ἐφημίζοντο ὡς εὐγενέστατοι· ἐσέβοντο τῶν ξενιζόντων τὰς ὄρνιθας καὶ δὲν ἠσπάζοντο ἄνευ τῆς ἀδείας των τὰς γυναῖκας. Οἱ ὑπαξιωματικοὶ ἦσαν πάντες ἐγγράμματοι, ἂν καὶ οὐδεὶς πτυxιοῦxος τοῦ Πανεπιστημίου, διότι ἡ Ἰταλία δὲν ηὐτύxει, ὡς ἡ Ἑλλάς, νὰ ἔχῃ τοσαύτην πληθώραν διδακτόρων, ὥστε νὰ ψηφίσῃ νόμον περὶ ἀπονομῆς εἰς αὐτοὺς θέσεων ὑπενωμοταρχῶν καὶ ὑπαστυνόμων. Πάντες ἐγνώριζον ἀνάγνωσιν, γραφήν, τὰ τέσσαρα πάθη τῆς ἀριθμητικῆς καὶ τοὺς πρώτους κανόνας τῆς καλῆς συμπεριφορᾶς, νὰ μὴ μεταχειρίζωνται δηλ. οὔτε τοὺς δακτύλους ὡς ῥινόμακτρα οὐδὲ τοὺς γρόνθους ὡς ἐπιχειρήματα ἐπὶ τῆς ῥάχεως τῶν φορολογουμένων. Ὁ δὲ παρ᾿ ἡμῶν ξενιζόμενος ἦτο καὶ κατά τι λογιώτερος. Περιποιούμενος ἡμᾶς ὡς Ἕλληνας ἐθεώρησε πρέπον νὰ μᾶς πληροφορήσῃ, ὅτι ἡ Ἑλλὰς ἦτο τὸν παλαιὸν καιρὸν ἔνδοξον ἔθνος, πατρὶς ἐξόχου ποιητοῦ καλουμένου Ὁμήρου ὑμνήσαντος τὰ κατορθώματα τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου.
Ἀκριβέστεραι ὅμως ἦσαν αἱ γνώσεις του περὶ ἄλλα χρησιμώτερα πράγματα, τὰ ὁποῖα εὐηρεστήθη κατὰ τὴν διαμονήν του νὰ μὲ διδάξῃ: τὴν διὰ κατόπτρου προσέλκυσιν τῶν κορυδαλλῶν, τὴν διάκρισιν τῶν φαγωσίμων ἀπὸ φαρμακερῶν ἀμανιτῶν, τὴν εἰς τὰ κοιλώματα τῶν κουφοκαστανεῶν σύλληψιν τῶν γλαυκῶν καὶ τὴν κατασκευὴν παγίδων πρὸς ἄγραν τῶν κουνελλίων. Ἀλλ᾿ ἡ μεγίστη τοῦ ἀγαθοῦ xωροφύλακος πρὸς ἐμὲ χάρις ἦτο νὰ μὲ προσκαλέσῃ εἰς τὸ δραματικώτατον τῶν ὅσα ἔτυχε νὰ ἴδω θεαμάτων, εἰς τὴν ὑπ᾿ αὐτοῦ σχεδιασθεῖσαν μεγάλων ποντικῶν κυνηγεσίαν. Αὕτη ἔμελλε νὰ διεξαχθῇ τὴν προσεχῆ Κυριακὴν κατὰ παράκλησιν τοῦ δημοτικοῦ συμβουλίου ὑπὸ τὴν στρατηγίαν τοῦ φίλου μου ἐνωμοτάρχου, συνοδευομένου ὑπὸ τῆς ἡμιλοχίας του καὶ ἐπικουρίας χωρικῶν.
Πλὴν ἐμοῦ εἶχον προσκληθῇ οἱ συντάκται δύο ἢ τριῶν ἐφημερίδων καὶ νέος τις ποιητής, ὅπως περιγράψωσι καὶ ὑμνήσωσι πεζῶς καὶ ἐμμέτρως τὸ ἀξιομνημόνευτον γεγονός. Τόπος συναθροίσεως εἶχεν ὁρισθῇ ἡ μικρὰ πλατεῖα τοῦ Ἁγίου Πέτρου, ἡ ὀλίγον ἀπέχουσα ἀπὸ τοῦ σφαγείου τῶν ἵππων, καὶ ὥρα ἡ τετάρτη τῆς πρωίας, ἡ συνήθης πρὸς τοιαύτας κυνηγεσίας. Περιττὸν δὲ εἶναι νὰ προσθέσω, ὅτι ἐπεκράτει ἀκόμη τὸ βαθὺ σκότος ἀσελήνου καὶ ὀμιχλώδους φθινοπωρινῆς νυκτός, τὴν δὲ πορείαν ἡμῶν ἐφώτιζον χωρικοὶ κρατοῦντες μεγάλας ἐκ πίσσης λαμπάδας. Τούτους ἠκολούθουν περὶ τοὺς τριάκοντα Καραβινιέροι, φέροντες πλὴν τῆς σπάθης βαρεῖαν ῥάβδον καὶ σύροντες ἕκαστος διὰ λωρίου ζεῦγος τῶν ἀνωτέρω περιγραφέντων φοβερῶν μανδροσκύλων. Οὕτω βαδίζοντες ἐν σιωπῇ ὁμοιάζομεν συνωμότας.
Ἡ νῦξ καὶ τὸ κόκκινον φῶς τῶν δᾳδῶν μετέδιδον εἰς τὴν παράταξιν ἡμῶν χροιὰν Κατιλιναϊκήν. Ἐφ᾿ ὅσον ἐπλησιάζομεν πρὸς τὰ σφαγεῖα, τὸ ἔδαφος νοτισθὲν ὑπὸ τῆς προσφάτου βροχῆς καθίστατο σπογγωδέστερον. Ὁ πιτυλίζων ἡμᾶς βόρβορος εἶχε τὴν ῥευστότητα τοῦ ὕδατος καὶ τὸ ὕδωρ τὴν πυκνότητα τοῦ βορβόρου. Αὐτὸς δὲ ὁ ἀὴρ ἐφαίνετο πυκνωθεὶς ἐκ τῶν παντοίων πνιγηρῶν ἀναθυμιάσεων καί, ὅπως δυνηθῇ τὶς ν᾿ ἀναπνεύση ἠναγκάζετο νὰ φράξῃ τὴν μύτην.
Ἐπὶ τέλους ἐφθάσαμεν πρὸ χαμηλοῦ τίνος περιτοιχίσματος, ἐφ᾿ οὗ στηρίξαντες κλίμακα ἀνήλθομεν καὶ ἐκαθίσαμεν ἐπὶ τῆς κορυφῆς τοῦ τοίχου. Οὗτος περιέφρασσεν ἱκανῶς εὐρύχωρον κυκλικὸν περίπου χῶρον, εἶδός τι ἀμφιθεάτρου, τοῦ ὁποίου τὸ πλακόστρωτον ἔδαφος διετέμνετο δι᾿ αὐλακίων ἀποληγόντων εἰς κιγκλιδοφράκτους πρὸς ἐκροὴν τοῦ αἵματος ὀπάς. Ὁ τρόπος οὗτος ἐχρησίμευε πρὸς σφάξιμον καὶ ἐκδορὰν τῶν ἵππων, ὡς ὑπεδείκνυεν ὁ ἐν γωνίᾳ τινὶ σωρὸς κρανίων. Οἱ ἵπποι δὲν ἐθεωροῦντο ἀκόμη κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἀνήκοντες εἰς τὸ γένος τῶν φαγωσίμων, ἀλλ᾿ ἐν τούτοις ἀντὶ νὰ γείνωσι συνταξιοῦχοι ἐσφάζοντο οἱ γηράσαντες πρὸς ἀμοιβὴν τῶν μακρῶν αὐτῶν ἐκδουλεύσεων εἰς τὸ ἀχάριστον ἀνθρώπινον γένος. Νεκρὸς ἵππος ἔμελλε νὰ πρωταγωνιστήσῃ κατὰ τὴν πανήγυριν τῆς νυκτὸς ἐκείνης, οὐδ᾿ ἐβράδυνε νὰ ἐμφανισθῇ ἐπὶ τῆς σκηνῆς, συρόμενος διὰ σχοινίων μέχρι τοῦ κέντρου τοῦ ἀμφιθεάτρου ὑπὸ τεσσάρων τῶν συνοδευόντων ἡμᾶς χωρικῶν. Οὔτοι ἔσπευσαν νὰ κλείσωσι τὸ δρύφρακτον, δι᾿ οὗ εἶχε εἰσαχθεῖ τὸ πτῶμα, συγχρόνως δὲ ν᾿ ἀνοίξωσι τὰς ὀπὰς τοῦ τοίχου, δι᾿ οὗ ἔμελλον νὰ εἰσπηδήσωσιν εἰς τὸ στάδιον οἱ ἀναμενόμενοι ἱπποφάγοι, ἐλκυόμενοι ὑπὸ τῆς ὀσμῆς τοῦ παρατεθέντος αὐτοῖς μεγαλοπρεποῦς συμποσίου.
Οἱ πρῶτοι ἐμφανισθέντες ποντικοὶ ἦσαν ἐν ἀρχῇ ὀλίγοι καὶ ἐφαίνοντο δυσπιστοῦντες καὶ κάπως δειλοί. Ἀλλ᾿ οὔτοι ἦσαν ἁπλοὶ πρόσκοποι ἀποσπασθέντες πρὸς κατόπτευσιν τοῦ ἐδάφους. Ἡ ἔκθεσις αὐτῶν ὑπῆρξεν, ὡς φαίνεται, ἐνθαῤῥυντική. Μετ᾿ ὀλίγον ἐξώρμησαν ἐκ πάσης ἀνοιχθείσης ὀπῆς καὶ ἐξ ἄλλων πιθανῶς ὑπογείων ὀχετῶν, διότι ἐφαίνοντο ὡς ἀναδυόμεναι ἐκ τῆς γῆς πυκναὶ φάλαγγες τρωκτῶν τετραπόδων. Ἄξιον δὲ σημειώσεως εἶναι ὅτι, ἐφ᾿ ὅσον ηὔξανεν ὁ ἀριθμός, ἐφαίνετο συναυξάνον καὶ τὸ μέγεθος αὐτῶν. Ἐνῶ οἱ πρῶτοι εἰσελάσαντες ἠδύναντο νὰ θεωρηθῶσιν ὡς μεγάλοι μόνον ποντικοί, τὸ ἀνάστημα πλείστων ἐκ τῶν ἤδη εἰσορμώντων δὲν ἐφαίνετο κατώτερον τοῦ τῶν γάτων. Μετὰ τίνα δὲ λεπτὰ ὁλόκληρος ἄνευ τοῦ ἐλαχίστου κενοῦ ἡ ἐπιφάνεια τοῦ εὐρυτάτου ἐκείνου περιβόλου ἐκαλύπτετο ὑπὸ ἐμψύχου καὶ ἀεικινήτου τάπητος παρδαλοχρόου, διότι τὰ ζῷα ταῦτα διεκρίνοντο οὐ μόνον διὰ τοῦ ἀναστήματος ἀλλὰ καὶ διὰ τοῦ χρώματος τὴν ποικιλίαν. Ὑπῆρχον ποντικοὶ ὁλόμαυροι, καστανοί, ξανθοί, ὀρφνοί, μολυβδόχροοι καὶ τίνες λευκοί, ἴσως ἐκ τῶν γηρατείων.
Ὁ νεκρὸς τοῦ ἵππου δὲν ἐφαίνετο πλέον. Ἐκεῖ ὅπου ἔκειτο, οὐδὲν ἄλλο ἔβλεπε τὶς ἢ πυκνότερον σωρὸν ποντικῶν ἔχοντα περίπου τοῦ πτώματος τὸ σχῆμα. Ἐκ τοῦ σωροῦ τούτου ἀνήρχετο παράδοξος τὶς ἦχος ὁμοιάζων τὸν κροταλισμὸν τῶν πηρουνίων καὶ τῶν σιαγόνων κατὰ τὴν ὥραν τοῦ γεύματος ἐν τῇ αἰθούσῃ πολυανθρώπου ξενοδοχείου. Τὸ συμπόσιον διήρκει ἀπὸ μιᾶς ἤδη ὥρας. Ἀλλ᾿ ἡμεῖς οὐδὲν ἄλλο ἠδυνάμεθα νὰ διακρίνωμεν πλὴν τοῦ ἀμόρφου, ἀεικινήτου καὶ ἀνὰ πᾶσαν στιγμὴν ὀγκουμένου ἐκείνου σωροῦ. Οὐδ᾿ ἔπαυσαν νὰ προσέρχονται πανταχόθεν νέα ἀδηφάγα σμήνη. Οἱ καταφθάνοντες ἀνέβαινον καὶ ἔτρεχον ἐπὶ τῆς ῥάχεως ἀλλήλων καὶ ἐπὶ τούτων ἄλλοι. Ὁ ζωντανὸς ἐκεῖνος τάπης ὠμοίαζεν ἤδη πρὸς τὰ νῶτα τρικυμιώδους θαλάσσης.
Κατὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην ἐῤῥίφθησαν κατὰ διαταγὴν τοῦ ἀρχηγοῦ τρεῖς ἀναμμέναι δᾴδες ἐπὶ τοῦ ἀποκρύπτοντος τὸ πτῶμα σωροῦ καὶ ἡ ζέουσα ῥητίνη ἔσταξεν ἐπὶ τῶν δαιτυμόνων. Περὶ αὐτὴν ἐσχηματίσθη τότε εὐρεῖα ὀπὴ καὶ εἰς τὸ βάθος τοῦ λάκκου διεκρίνομεν οὐχὶ πτῶμα ἵππου, διότι οὗτος εἶχε φαγωθῆ ὁλόκληρος, μὴ ἑξαιρουμένων τοῦ δέρματος καὶ τῶν σπλάγχνων, ἀλλ᾿ ἄσαρκον ἤδη καὶ λευκάζοντα σκελετόν. Ἐντὸς τῆς κοιλότητος αὐτοῦ ἀπέμενον ἐν τούτοις σκληροτράχηλοί τινες συμποσιασταί, μὴ πεισθέντες οὐδ᾿ ὑπὸ τῆς βροχῆς πυρὸς νὰ ἐγερθῶσι τῆς τραπέζης.
Καιρὸς ἦτο ἤδη νὰ ἐπιδείξωσι τὴν ἀνδρείαν αὐτῶν οἱ σκύλοι. Οὔτοι ἀνυπομόνουν πρὸ πολλοῦ, ὠρύοντο, ἠνωρθοῦντο καὶ ἔσειον τοὺς ἱμάντας μετὰ τοσαύτης ὁρμῆς, ὥστε ἐκινδύνευον νὰ παρασυρθῶσιν οἱ κρατοῦντες αὐτοὺς ἄνδρες. Ὅτε ἀπελύθησαν ἐπὶ τέλους, δὲν ἀνέμειναν νὰ ἀνοιχθῇ αὐτοῖς ἡ πύλη τοῦ ἀμφιθεάτρου, ἀλλὰ κατεκυλίσθησαν ἀπὸ τῆς κορυφῆς τοῦ τοίχου εἰς τὴν παλαίστραν ὡς καταῤῥάκτης οἱ ἑξήκοντα μολοσσοί, καὶ ἤρχισεν ἀξία ἐπικῆς ἀνυμνήσεως ποντικοσφαγή. Φοβερὰ ἦτο ἡ μανία καὶ ἄσβεστος ἡ δίψα αἵματος τῶν σκύλων. Ἔδακνον, ἔπνιγον, ἐσπάρασσον καὶ ἐσκόρπιζον περὶ αὐτοὺς ἑκατοντάδας ἀσπαιρόντων πτωμάτων. Τοῦτο διήρκεσεν ἐπὶ δέκα περίπου λεπτά, κατὰ τὰ ὁποῖα ἀσφαλὴς ἐφαίνετο ἡ ἔκβασις τοῦ ἀγῶνος. Τί ὅμως ἦσαν ἐκατοντάδες τινὲς νεκρῶν, ἐνῶ εἰς μυριάδας ἀνήρχοντο οἱ περικυκλοῦντες αὐτοὺς ἐχθροί;
Μετ᾿ ὀλίγον ἀντήχησαν γαυγίσματα, ὁμοιάζοντα μᾶλλον πρὸς γοερὸν παράπονον ἢ ἀλαλαγμὸν θριάμβου. Οἱ ποντικοὶ συνελθόντες ἐκ τῆς ἐκπλήξεως ἤρχιζον ἤδη ν᾿ ἀμύνονται κρατερῶς, ἀναῤῥιχώμενοι καὶ προσηλούμενοι ὡς βδέλλαι ἐπὶ τῶν νώτων τῶν μολοσσῶν, οἵτινες ἐξηκολούθουν μὲν νὰ σπαράττωσι τοὺς περὶ αὐτούς, ἀλλὰ μάτην ἠγωνίζοντο ν᾿ ἀποτινάξωσι τοὺς ἐπικαθημένους. Ὁλόκληρον τὸ σῶμά τινων ἐκ τῶν σκύλων ἐκαλύπτετο ὑπὸ ποντικῶν ὡς πρὸ μικροῦ ὁ νεκρὸς τοῦ ἵππου, καὶ ἄδηλος ἀπέβαινεν ἡ ἔκβασις τῆς μάχης. Ἀνδρεῖοι μὲν καὶ ῥωμαλέοι ἦσαν οἱ βουλδόγοι, ἀλλὰ καὶ πολὺ ὀλιγώτεροι τῶν ἐν Θερμοπύλαις συντρόφων τοῦ Λεωνίδα κατὰ τῶν ἀμετρήτων περσικῶν στιφῶν. Ὅπως λοιπὸν μὴ πέσωσιν οὔτοι ἔστω καὶ ἐνδόξως ὑπὸ τοὺς ὀδόντας τῶν ποντικῶν, κατεπείγουσα ἦτο ἡ ταχίστη παροχὴ εἰς αὐτοὺς ἐπικουρίας. Ἀνοίξαντες τότε τὴν μεγάλην πύλην εἰσώρμησαν ἀθρόοι εἰς τὴν παλαίστραν οἱ Καραβινιέροι, μετὰ τῆς ἐφεδρείας τῶν χωρικῶν. Τρεῖς ἢ τέσσαρες μόνον ἐξ αὐτῶν ἐγύμνωσαν τὴν σπάθην, ἀλλ᾿ οἱ πλεῖστοι ἐπροτίμησαν ὡς ὅπλον τὰς μακρὰς καὶ βαρείας ῥάβδους.
Ταύτας μετεχειρίζοντο ὡς κατὰ τὸ ἁλώνισμα τοῦ σίτου οἱ γεωργοί. Ἑκάστη τῆς ῥάβδου καταφορὰ ἀνετίνασσεν εἰς τὸν ἀέρα ὁλόκληρον ὁρμαθὸν ποντικῶν καὶ ἐξ ἴσου δραστηρίως εἰργάζοντο οἱ πόδες. Οἱ Ἰταλοὶ Καραβινιέροι εἶναι, ὡς γνωστόν, κολοσσοί· τὰ μέχρι τοῦ γόνατος βαρύτατα ὑποδήματα ἠσφάλιζον τὰς κνήμας αὐτῶν ἀπὸ τῶν δηγμάτων καὶ ἕκαστον ἐπὶ τῶν πλακῶν βῆμα ἀπέβαινε θανατηφόρον. Ἄλλοι μὲν διεσκέδαζον χορεύοντες ἐπὶ τοῦ ποντικοστρώτου ἐδάφους εἶδός τι φονικωτάτης μαζούρκας, καὶ ἄλλοι ἐμιμοῦντο τὰς κινήσεις τῶν πατούντων εἰς τὸν ληνὸν τὰς σταφυλάς.
Ἀλλὰ καὶ οἱ σκύλοι ἀναθαῤῥήσαντες ἐκ τῆς παρουσίας τῶν κυρίων αὐτῶν ἠγωνίζοντο καὶ πάλιν ἡρωικῶς. Ἡ νίκη αὐτῶν ἠδύνατο ἤδη νὰ θεωρηθῇ ὡς ἀσφαλισθεῖσα, ἀλλ᾿ ὁ ἀγῶν παρετείνετο, διότι ἐξίσου δύσκολος ἦτο εἰς τοὺς ἡττηθέντας καὶ ἡ ἀντίστασις καὶ ἡ ταχεῖα ἀποχώρησις ἐκ τοῦ πεδίου τῆς μάχης. Αἱ ὀπαὶ τοῦ τοίχου, δι᾿ ὧν εἶχον εἰσέλθει ἦσαν τόσον στεναί, ὥστε ὑπὲρ τὴν μίαν ὥραν εἶχε διαρκέσει ἡ εἰσέλασις τῶν ἀλλεπαλλήλων ταγμάτων καὶ ἀδύνατος ἐκ τούτου ἦτο ἡ ἀθρόα φυγή. Ἄλλως δὲ μεταξὺ αὐτῶν καὶ τῶν ἐξόδων ὠρθοῦντο οἱ Καραβινιέροι καὶ ἔχαινον τὰ στόματα τῶν μολοσσῶν. Τὰ ἐμπόδια ταῦτα ἐπεχείρησαν νὰ ὑπερπηδήσωσιν ἀντλοῦντες θάῤῥος ἐκ τῆς ἀπελπισίας. Ἐπήδων ἐπὶ τῶν νώτων τῶν σκύλων, ἀνεῤῥιχῶντο εἰς τοὺς ὤμους τῶν ἀνδρῶν, ἔδακνον τὰς ῥάβδους μέχρις ἐκριζώσεως τῶν ὀδόντων, πολλοὶ δὲ καὶ ἐῤῥίφθησαν κατὰ τοῦ τοίχου μετὰ τοσαύτης ὁρμῆς, ὥστε συνετρίβη ἡ κεφαλὴ αὐτῶν. Ἴσως ἦτο τοῦτο αὐτοχειρία.
Τὸ θέαμα ἀπέβη τοσοῦτον ἀπεχθὲς καὶ φρικαλέον, ὥστε ἀπέστρεψα τοὺς ὀφθαλμούς. Ἡ σφαγὴ παρετάθη ἐπὶ ἡμίσειαν περίπου ὥραν. Ἀριθμός τις θυμάτων κατώρθωσε νὰ σωθῇ διὰ τοιχαναβάσεως ἢ διὰ τῶν ὑπογείων ὀχετῶν. Ἀλλ᾿ ὁ κατὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην ἀνατέλλων ὠχρὸς ἥλιος φθινοπώρου ἐφώτιζε κατὰ τὸν προχείρως γενόμενον ὑπολογισμὸν ὑπὲρ τὰς δέκα χιλιάδας πτωμάτων. Μετὰ τῶν νεκρῶν ἔκειντο καὶ δύο μολοσσοί, εἷς εἶχε τυφλωθεὶ κατὰ τὴν μάχην, τρεῖς ἢ τέσσαρες ἐχώλαινον καὶ πάντων αἱ πλευραὶ ἐστίζοντο δι᾿ αἱματηρῶν κηλίδων. Ἀλλὰ καὶ πολλῶν ἀνδρῶν αἱ χεῖρες ἔφερον τὰ ἴχνη τῶν ὀδόντων τῶν ποντικῶν. Πάντες ἐφαίνοντο κατάκοποι καὶ ἀπέσταζεν ἄφθονος ἐκ τοῦ μετώπου των ὁ ἱδρώς, ἂν καὶ ἦτο παγερὰ ἡ ὁμίχλη τῆς πρωίας, ἐῤῥιγοῦμεν δὲ ἡμεῖς τῆς ὁμηρικῆς μάχης οἱ ἀργοὶ θεαταί.
Ὑπάρχει παροιμία, καθ᾿ ἣν αἱ σφοδραὶ συγκινήσεις ἀνοίγουσι τὴν ὄρεξιν. Ταύτην, ὡς φαίνεται, ἐγνώριζε τῆς πανηγύρεως ὁ ὀργανωτής, διότι κατὰ τὴν ἐπιστροφὴν ἡμῶν εἰς τὸ ὑπαίθριον καφενεῖον, ἀνέμενεν ἡμᾶς μικρὸς ἀγριόχοιρος στρεφόμενος ἐπὶ τῆς πυρᾶς, νωπὸς τυρός, μέγας λέβης βραστῶν καστάνων καὶ τίνες φιάλαι οἴνου τοῦ τελευταίου τρυγητοῦ, κάπως μὲν θολοῦ, ἀλλὰ γλυκοῦ καὶ ἀφρώδους ὡς καμπανίτου. Τὸ πρόγευμα ἦτο βεβαίως ὀρεκτικόν, ἀδύνατον ὅμως ὑπῆρξε νὰ τιμήσω αὐτό, ἐνοχλούμενος ὑπὸ τῆς διακεχυμένης καθ᾿ ὅλον τὸ προάστιον ὀσμῆς τῶν παντοίων ἐκεῖ βιομηχανιῶν, τοῦ συμμιγοῦς ἀρώματος μακελλείου, παντοπωλείου, ἀλείμματος, σάπωνος, δερμάτων καὶ λαϊκῶν μαγειρείων. Ἀπὸ τῆς ὑπερβολικῆς ταύτης εὐαισθησίας τῆς ὀσφρήσεως μ᾿ ἐθεράπευσεν, ὡς ἐλπίζω, ῥιζικῶς ἡ δεκαετὴς ἤδη ἐν τῇ συνοικίᾳ τῆς Πλάκας διαμονή.
1. Τοιούτους ἐν Ἑλλάδι γιγαντείους ποντικοὺς ἔτυχεν ἅπαξ νὰ ἴδω ἐν Σύρῳ κατὰ τὴν ἀνασκαφὴν ὑπογείου ὀχετοῦ ἐν τοῖς θεμελίοις ἠρειπωμένης οἰκίας. Οἱ Συριανοὶ ὀνομάζουσι τούτους ῾νυφίτσας᾿, φαίνονται δὲ ἀντιστοιχοῦντες εἰς τοὺς παρὰ τοῖς Γάλλοις λεγομένοις surmulots ἢ rats de Montfaucon, κατὰ τίνας ὅμως παρ᾿ ἡμῖν λογίους ἡ νυφίτσα ἀνήκει εἰς ἄλλο συγγενὲς εἶδος. Πρὸ τριακονταετίας περίπου ἀντήχει τὴν νύκτα ἐν τῇ ἐπὶ τῆς λεωφόρου Ἀμαλίας οἰκίᾳ τοῦ ἀοιδίμου Δ. Μαυροκορδάτου ἀνεξήγητος θόρυβος, τὸν ὁποῖον ἀπέδιδον αἱ γραῖαι γειτόνισαι εἰς ἐπιφοιτήσεις βρυκολάκων καὶ ἐθεώρουν τὴν οἰκίαν ὡς στοιχειωμένην, τοῦτο δὲ συνετέλεσε ν᾿ ἀπομακρύνῃ τοὺς ἐνοικιαστάς. Ἀλλὰ κατὰ τὴν γενομένην ὑπὸ τοῦ κληρονόμου ἐπισκευὴν ἀνεκαλύφθησαν ἐν ὑπογείῳ ὀχετῷ οἱ ταράσσοντες τὸν ὕπνον τῶν κοιμωμένων θορυβοποιοί, οἵτινες οὐδὲν ἄλλο ἦσαν ἢ τεραστίου μεγέθους ποντικοί.
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου