Σάββατο 25 Απριλίου 2015

Ὁμήρου Ἰλιάς: Γ (Ἀπόδοση Ν. Καζαντζάκη - Ἰ.Θ. Κακριδῆ)

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ -Γ-

-Γ-	Αὐτὰρ ἐπεὶ κόσμηθεν ἅμ᾽ ἡγεμόνεσσιν ἕκαστοι, Τρῶες μὲν κλαγγῇ τ᾽ ἐνοπῇ τ᾽ ἴσαν ὄρνιθες ὣς ἠΰτε περ κλαγγὴ γεράνων πέλει οὐρανόθι πρό· αἵ τ᾽ ἐπεὶ οὖν χειμῶνα φύγον καὶ ἀθέσφατον ὄμβρον	Κι ως oρδινιάστηκαν, καθένας τους στους αρχηγούς τρογύρα, οι Τρώες στρηνιάζοντας, φωνάζοντας σαν τα πουλιά κινούσαν, ως γερανοί, που με στρηνιάσματα στον ουρανό πετούνε τη βαρυχειμωνιά ξεφεύγοντας και τις βαριές τις μπόρες· και παν πετώντας με στρηνιάσματα στου Ωκεανού το ρέμα, να φέρουν στους Πυγμαίους το θάνατο και την κακιά την ώρα, και τους κινούν ανήλεο πόλεμο, μόλις προβάλει η μέρα. Κι οι Αργίτες απ᾿ την άλλη αμίλητοι, γεμάτοι ορμή κινούσαν κι ο ένας του αλλού να παραστέκεται βαθιά στο νου τους είχαν.
5	ὣὉ κλαγγῇ ταί γε πέτονται ἐπ᾽ ὠκεανοῖο ῥοάων ἀνδράσι Πυγμαίοισι φόνον καὶ κῆρα φέρουσαι· ἠέριαι δ᾽ ἄρα ταί γε κακὴν ἔριδα προφέρονται. Οἳ δ᾽ ἄρ᾽ ἴσαν σιγῇ μένεα πνείοντες Ἀχαιοὶ ἐν θυμῷ μεμαῶτες ἀλεξέμεν ἀλλήλοισιν.
10	Εὖτ᾽ ὄρεος κορυφῇσι Νότος κατέχευεν ὀμίχλην ποιμέσιν οὔ τι φίλην, κλέπτῃ δέ τε νυκτὸς ἀμείνω, τόσσόν τίς τ᾽ ἐπιλεύσσει ὅσον τ᾽ ἐπὶ λᾶαν ἵησιν· ὣς ἄρα τῶν ὑπὸ ποσσὶ κονίσαλος ὄρνυτ᾽ ἀελλὴς ἐρχομένων· μάλα δ᾽ ὦκα διέπρησσον πεδίοιο.	Πώς η νοτιά ψηλά στο ακρόβουνο ξεχύνει αντάρα ξάφνου, κακιά για τους βοσκούς, μα πιο καλή στους κλέφτες κι απ᾿ τη νύχτα, κι ως ένα λιθοπέτι βλέπουνε τα μάτια σου μονάχα' όμοια πυκνός κάτω απ᾿ τα πόδια τους κι ο κουρνιαχτός πετιόταν, ως όδευαν, και δίχως άργητα δρασκέλιζαν τον κάμπο. Κι όπως τρεχάτοι κοντοζύγωσαν ο ένας του άλλου χιμώντας, πρώτος στους Τρώες μπροστά ο θεόμορφος Αλέξαντρος τραβούσε, προβιά από λιόπαρδή᾿ στους ώμους του φορώντας και δοξάρια και το σπαθί᾿ και δυο χαλκόμυτα στα χέρια του κουνώντας κοντάρια αντροκαλιόταν κράζοντας τους αντρειωμένους όλους
15	Οἳ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες, Τρωσὶν μὲν προμάχιζεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς παρδαλέην ὤμοισιν ἔχων καὶ καμπύλα τόξα καὶ ξίφος· αὐτὰρ δοῦρε δύω κεκορυθμένα χαλκῷ πάλλων Ἀργείων προκαλίζετο πάντας ἀρίστους
20	ἀντίβιον μαχέσασθαι ἐν αἰνῇ δηϊοτῆτι. Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος ἐρχόμενον προπάροιθεν ὁμίλου μακρὰ βιβάντα, ὥς τε λέων ἐχάρη μεγάλῳ ἐπὶ σώματι κύρσας εὑρὼν ἢ ἔλαφον κεραὸν ἢ ἄγριον αἶγα	απ᾿ τους Αργίτες, σε άγριο πάλεμα να κονταροκρουστούνε. Ως τον νογήθη ο πολεμόχαρος Μενέλαος να προβαίνει μπροστά μπροστά από τους συντρόφους του με δρασκελιές μεγάλες, το χάρηκε, σα λιόντας που 'πεσε πα σε τρανό θρασίμι, κάπου αν αγρίμι μακροκέρατο πετύχει για κι ελάφι πεινώντας᾿ λιμασμένος ρίχνεται και τρώει, κι ουδέ τον νιάζει σκυλιά αν τον κυνηγούν γοργόποδα κι αγριμολόοι λεβέντες' παρόμοια κι ο Μενέλαος χάρηκε θωρώντας τον πανώριο τον Πάρη ομπρός του, τι λογάριαζε, θα γδικιωθεί τον κλέφτη. Κι ευτύς πετιέται από τ᾿ αμάξι του συνάρματος στο χώμα.
25	πεινάων· μάλα γάρ τε κατεσθίει, εἴ περ ἂν αὐτὸν σεύωνται ταχέες τε κύνες θαλεροί τ᾽ αἰζηοί· ὣς ἐχάρη Μενέλαος Ἀλέξανδρον θεοειδέα ὀφθαλμοῖσιν ἰδών· φάτο γὰρ τίσεσθαι ἀλείτην· αὐτίκα δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε.
30	Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς ἐν προμάχοισι φανέντα, κατεπλήγη φίλον ἦτορ, ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων. Ὡς δ᾽ ὅτε τίς τε δράκοντα ἰδὼν παλίνορσος ἀπέστη οὔρεος ἐν βήσσῃς, ὑπό τε τρόμος ἔλλαβε γυῖα,	Μα ως τον νογήθηκε ο θεόμορφος Αλέξαντρος να βγαίνει μεσ᾿ απ᾿ τους πρόμαχους, τα σάστισε και κόπηκε η χολή του, και πίσω εχώθη στους συντρόφους του, του Χάρου να ξεφύγει. Πώς φίδι ξάφνου ομπρός του βλέποντας κανείς πισωτραβιέται σε ποροφάραγγο, και σύγκορμο τον έπιασε τρομάρα, κι αναγυρίζει, κι έχει μάγουλα χλωμοπερεχυμένα᾿ όμοια κι αυτός στων Τρωών των πέρφανων το πλήθος μέσα εχώθη' τόσο το γιο του Ατρέα ο θεόμορφος Αλέξαντρος φοβήθη. Κι ο Έχτορας, ως τον είδε, με άσκημα τον αποπήρε λόγια: « Πάρη, Κακόπαρη, πανέμορφε και γυναικά και πλάνε,
35	ἂψ δ᾽ ἀνεχώρησεν, ὦχρός τέ μιν εἷλε παρειάς, ὣς αὖτις καθ᾽ ὅμιλον ἔδυ Τρώων ἀγερώχων δείσας Ἀτρέος υἱὸν Ἀλέξανδρος θεοειδής. Τὸν δ᾽ Ἕκτωρ νείκεσσεν ἰδὼν αἰσχροῖς ἐπέεσσιν· Δύσπαρι εἶδος ἄριστε γυναιμανὲς ἠπεροπευτὰ
40	αἴθ᾽ ὄφελες ἄγονός τ᾽ ἔμεναι ἄγαμός τ᾽ ἀπολέσθαι· καί κε τὸ βουλοίμην, καί κεν πολὺ κέρδιον ἦεν ἢ οὕτω λώβην τ᾽ ἔμεναι καὶ ὑπόψιον ἄλλων. Ἦ που καγχαλόωσι κάρη κομόωντες Ἀχαιοὶ φάντες ἀριστῆα πρόμον ἔμμεναι, οὕνεκα καλὸν	να μη γεννιόσoυv λέει για ανύπαντρος πιο πρώτα να χανόσουν! Αχ πώς θα το 'θελα! Καλύτερα χίλιες φορές αλήθεια, παρά του κόσμου που κατάντησες ντροπή και καταφρόνια. Στα γέλια πώς οι μακρομάλληδες θα σκούνε τώρα Αργίτες, που μπροστομάχο σε λογάριαζαν τρανό, τι αλήθεια κι έχεις όμορφη είδη, μα μήτε δύναμη μήτε καρδιά καθόλου. Και τέτοιος που 'σουν πώς εμάζευες συντρόφους μπιστεμένους, και μες στα πλοία τα πελαγόδρομα το πέλαο πώς εδιάβης; Πώς έσμιξες με ξένους κι έκλεψες την όμορφη γυναίκα πέρα μακριά, που συμπεθέριαζε με καστροπολεμίτες—
45	εἶδος ἔπ᾽, ἀλλ᾽ οὐκ ἔστι βίη φρεσὶν οὐδέ τις ἀλκή. Ἦ τοιόσδε ἐὼν ἐν ποντοπόροισι νέεσσι πόντον ἐπιπλώσας, ἑτάρους ἐρίηρας ἀγείρας, μιχθεὶς ἀλλοδαποῖσι γυναῖκ᾽ εὐειδέ᾽ ἀνῆγες ἐξ ἀπίης γαίης νυὸν ἀνδρῶν αἰχμητάων
50	πατρί τε σῷ μέγα πῆμα πόληΐ τε παντί τε δήμῳ, δυσμενέσιν μὲν χάρμα, κατηφείην δὲ σοὶ αὐτῷ; οὐκ ἂν δὴ μείνειας ἀρηΐφιλον Μενέλαον; γνοίης χ᾽ οἵου φωτὸς ἔχεις θαλερὴν παράκοιτιν· οὐκ ἄν τοι χραίσμῃ κίθαρις τά τε δῶρ᾽ Ἀφροδίτης	μεγάλη συφορά στον κύρη σου, στην Τροία και στο λαό της, τρανή αναγάλλια στους αντίμαχους, ντροπή στον ίδιο εσένα; Δε σου βαστάει τον πολεμόχαρο Μενέλαο ν᾿ αντικρίσεις; Θα 'βλεπες τότε τίνος νιόκαλη κρατάς εσύ γυναίκα! Ποιο θα 'χεις διάφορο απ᾿ τη λύρα σου κι από της Αφροδίτης τα δώρα—πρόσωπο, σγουρομάλλα—σαν κυλιστείς στη σκόνη; Πολύ κι οι Τρώες μαθές δειλόκαρδοι, τι αλλιώς θα σου 'χαν κιόλας φορέσει πέτρινο πουκάμισο για όσο κακό έχεις κάνει.» Και τότε ο θεόμορφος Αλέξαντρος απηλογιά του δίνει: «Έχτορα, αλήθεια δίκια τα 'βαλες, όχι άδικα μαζί μου'
55	ἥ τε κόμη τό τε εἶδος ὅτ᾽ ἐν κονίῃσι μιγείης. Ἀλλὰ μάλα Τρῶες δειδήμονες· ἦ τέ κεν ἤδη λάϊνον ἕσσο χιτῶνα κακῶν ἕνεχ᾽ ὅσσα ἔοργας. Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν Ἀλέξανδρος θεοειδής· Ἕκτορ ἐπεί με κατ᾽ αἶσαν ἐνείκεσας οὐδ᾽ ὑπὲρ αἶσαν·
60	αἰεί τοι κραδίη πέλεκυς ὥς ἐστιν ἀτειρὴς ὅς τ᾽ εἶσιν διὰ δουρὸς ὑπ᾽ ἀνέρος ὅς ῥά τε τέχνῃ νήϊον ἐκτάμνῃσιν, ὀφέλλει δ᾽ ἀνδρὸς ἐρωήν· ὣς σοὶ ἐνὶ στήθεσσιν ἀτάρβητος νόος ἐστί· μή μοι δῶρ᾽ ἐρατὰ πρόφερε χρυσέης Ἀφροδίτης·	πάντα η καρδιά σου εσένα αλύγιστη, σαν πελεκάς που σκίζει το ξύλο ως κάτω και τη δύναμη του ξυλοκόπου αύξαίνει, ως πελεκάει με τέχνη, θέλοντας καράβι να σκαρώσει. Όμοια καρδιά και συ άνελέημονη βαθιά κρατάς στα στήθη. Της Αφροδίτης της πανέμορφης μη μου χτυπάς τα δώρα' τι ό,τι ακριβό οι θεοί μας χάρισαν του πεταμού δεν είναι, ατοί τους σαν το δίνουν μόνος του κανένας δεν το παίρνει. Μα τώρα αν θες να μπω στον πόλεμο και στις χτυπιές της μάχης, τους άλλους Τρώες να κάτσουν πρόσταξε και τους Αργίτες όλους, και βάλτε εμένα και τον άτρομο Μενέλαο μοναχούς μας
65	οὔ τοι ἀπόβλητ᾽ ἐστὶ θεῶν ἐρικυδέα δῶρα ὅσσά κεν αὐτοὶ δῶσιν, ἑκὼν δ᾽ οὐκ ἄν τις ἕλοιτο· νῦν αὖτ᾽ εἴ μ᾽ ἐθέλεις πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι, ἄλλους μὲν κάθισον Τρῶας καὶ πάντας Ἀχαιούς, αὐτὰρ ἔμ᾽ ἐν μέσσῳ καὶ ἀρηΐφιλον Μενέλαον
70	συμβάλετ᾽ ἀμφ᾽ Ἑλένῃ καὶ κτήμασι πᾶσι μάχεσθαι· ὁππότερος δέ κε νικήσῃ κρείσσων τε γένηται, κτήμαθ᾽ ἑλὼν εὖ πάντα γυναῖκά τε οἴκαδ᾽ ἀγέσθω· οἳ δ᾽ ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες ναίοιτε Τροίην ἐριβώλακα, τοὶ δὲ νεέσθων	για την Ελένη να παλέψουμε κι όλο το βιος στη μέση᾿ κι όποιος μας δείξει δυνατότερος στο τέλος και νικήσει, ας πάρει φεύγοντας αλάκερο το βιος και τη γυναίκα. Κι οι άλλοι μαθές αγάπη κάνοντας και μπιστεμένους όρκους ζήστε στην πλούσια Τροία, κι ας γύρουνε στο αλογοθρόφο το Άργος εκείνον και στην άλλη χώρα τους την ωριογυναικούσα.» Έτσι είπε, κι ο Έχτορας εχάρηκε τα λόγια αυτά ν᾿ ακούσει, και τρέχοντας των Τρωών αντίσκοφτε τις φάλαγγες, κρατώντας από τη μέση το κοντάρι του, κι αυτοί εσταθηκαν όλοι. Οι Αργίτες πάλε οι μακρομάλληδες επήραν να του ρίχνουν
75	Ἄργος ἐς ἱππόβοτον καὶ Ἀχαιΐδα καλλιγύναικα. Ὣς ἔφαθ᾽, Ἕκτωρ δ᾽ αὖτ᾽ ἐχάρη μέγα μῦθον ἀκούσας, καί ῥ᾽ ἐς μέσσον ἰὼν Τρώων ἀνέεργε φάλαγγας μέσσου δουρὸς ἑλών· τοὶ δ᾽ ἱδρύνθησαν ἅπαντες. Τῷ δ᾽ ἐπετοξάζοντο κάρη κομόωντες Ἀχαιοὶ
80	ἰοῖσίν τε τιτυσκόμενοι λάεσσί τ᾽ ἔβαλλον· αὐτὰρ ὃ μακρὸν ἄϋσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων· ἴσχεσθ᾽ Ἀργεῖοι, μὴ βάλλετε κοῦροι Ἀχαιῶν· στεῦται γάρ τι ἔπος ἐρέειν κορυθαίολος Ἕκτωρ. Ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἔσχοντο μάχης ἄνεῴ τ᾽ ἐγένοντο	με τις σαγίτες σημαδεύοντας και τον πετροβολούσαν. Μα τότε ο ρήγας Αγαμέμνονας φωνή μεγάλη σέρνει: «Σταθείτε, Αργίτες, και μη ρίχνετε, των Αχαιών βλαστάρια' κάποιο έχει ο κρανοσείστης Έχτορας να μας μιλήσει λόγο.» Είπε, κι αυτοί μεμιάς σταμάτησαν να ρίχνουν και σώπασαν, κι ο Έχτορας τότε πήρε κι έλεγε στη μέση από τ ασκέρια: « Ακούστε, Τρώες, από το στόμα μου, κι Αργίτες αντρειωμένοι, τι είπεν ο Πάρης, πρώτος που άρχισε την έχτρα αναμεσό μας. Οι άλλοι γυρεύει εμείς να βγάλουμε, και Τρώες κι Αργίτες όλοι, τα ώρια μας τ᾿ άρματα ακουμπώντας τα στη γη την πολυθρόφα,
85	ἐσσυμένως· Ἕκτωρ δὲ μετ᾽ ἀμφοτέροισιν ἔειπε· κέκλυτέ μευ Τρῶες καὶ ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ μῦθον Ἀλεξάνδροιο, τοῦ εἵνεκα νεῖκος ὄρωρεν. Ἄλλους μὲν κέλεται Τρῶας καὶ πάντας Ἀχαιοὺς τεύχεα κάλ᾽ ἀποθέσθαι ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ,
90	αὐτὸν δ᾽ ἐν μέσσῳ καὶ ἀρηΐφιλον Μενέλαον οἴους ἀμφ᾽ Ἑλένῃ καὶ κτήμασι πᾶσι μάχεσθαι. Ὁππότερος δέ κε νικήσῃ κρείσσων τε γένηται κτήμαθ᾽ ἑλὼν εὖ πάντα γυναῖκά τε οἴκαδ᾽ ἀγέσθω· οἳ δ᾽ ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ τάμωμεν.	κι αυτός μαζί με τον αντρόκαρδο Μενέλαο μοναχοί τους για την Ελένη να παλέψουνε κι όλο το βιος στη μέση· κι όποιος τους δείξει δυνατότερος στο τέλος και νικήσει, ας πάρει φεύγοντας αλάκερο το βιος και τη γυναίκα, κι οι άλλοι μαθές αγάπη ας κάνουμε και μπιστεμένους όρκους.» Έτσι μιλούσε, κι όλοι απόμειναν και δεν έβγαναν άχνα' κι είπε ο Μενέλαος ο βροντόφωνος αναμεσό τους τότε: « Και μένα ακούστε, τι και πιότερο στα στήθια νιώθω πίκρα απ᾿ ό,τι εσείς: λέω το καλύτερο να χωριστείτε ως φίλοι πια Τρώες κι Αργίτες· και τραβήξατε περίσσια αλήθεια πάθη
95	Ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ· τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· κέκλυτε νῦν καὶ ἐμεῖο· μάλιστα γὰρ ἄλγος ἱκάνει θυμὸν ἐμόν, φρονέω δὲ διακρινθήμεναι ἤδη Ἀργείους καὶ Τρῶας, ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέπασθε
100	εἵνεκ᾽ ἐμῆς ἔριδος καὶ Ἀλεξάνδρου ἕνεκ᾽ ἀρχῆς· ἡμέων δ᾽ ὁπποτέρῳ θάνατος καὶ μοῖρα τέτυκται τεθναίη· ἄλλοι δὲ διακρινθεῖτε τάχιστα. Οἴσετε ἄρν᾽, ἕτερον λευκόν, ἑτέρην δὲ μέλαιναν, Γῇ τε καὶ Ἠελίῳ· Διὶ δ᾽ ἡμεῖς οἴσομεν ἄλλον·	από του Πάρη που πρωτάρχισε κι απ᾿ τη δική μου αμάχη. Τώρα απ᾿ τους δυο μας όποιος θάνατο του γράφει η μοίρα να 'βρει, ας βρει᾿ μα εσείς μιαν ώρα αρχύτερα σα φίλοι χωριστείτε. Φέρτε δυο αρνιά, το πρώτο κάτασπρο κι αρνάδα μαύρη το άλλο, της Γης και του Ήλιου᾿ εμείς θα φέρουμε το τρίτο για το Δία. Πέστε κι ι Πρίαμος να 'ρθει ο ρήγας σας, να κάνει αυτός τον όρκο, κανένας άλλος· τι είναι πίβουλοι και δίχως πίστη οι γιοί του' μπας και του Δία τους όρκους κάποιος τους πατήσει και χαλάσει. Πάντα είν᾿ οι νιότεροι αλαφρόμυαλοι κι ο νους τους παίρνει αγέρα' μ᾿ αν πάει μαζί και κάποιος γέροντας, αυτός, και μπρος και πίσω
105	ἄξετε δὲ Πριάμοιο βίην, ὄφρ᾽ ὅρκια τάμνῃ αὐτός, ἐπεί οἱ παῖδες ὑπερφίαλοι καὶ ἄπιστοι, μή τις ὑπερβασίῃ Διὸς ὅρκια δηλήσηται. Αἰεὶ δ᾽ ὁπλοτέρων ἀνδρῶν φρένες ἠερέθονται· οἷς δ᾽ ὁ γέρων μετέῃσιν ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω
110	λεύσσει, ὅπως ὄχ᾽ ἄριστα μετ᾽ ἀμφοτέροισι γένηται. Ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἐχάρησαν Ἀχαιοί τε Τρῶές τε ἐλπόμενοι παύσασθαι ὀϊζυροῦ πολέμοιο. Καί ῥ᾽ ἵππους μὲν ἔρυξαν ἐπὶ στίχας, ἐκ δ᾽ ἔβαν αὐτοί, τεύχεά τ᾽ ἐξεδύοντο· τὰ μὲν κατέθεντ᾽ ἐπὶ γαίῃ	θωρώντας, θέλει το καλύτερο και για τους δυο που ομώνουν.» Ετσι είπε αυτός, κι εκείνοι εχάρηκαν, μαζί και Τρώες κι Αργίτες, ο άγριος ο πόλεμος λογιάζοντας πως πια θα πάρει τέλος. Σειρές σειρές έστησαν τ᾿ άτια τους κι εκείνοι εκατεβήκαν, κι ως βγάλαν τ᾿ άρματα από πάνω τους, στο χώμα τ᾿ απίθωσαν κοντά κι οι δυο, τι δεν τους χώριζε πολύς στη μέση τόπος. Ο Έχτορας τότε δυο μαντάτορες στο κάστρο μέσα στέλνει, τ᾿ αρνιά να φέρουν δίχως άργητα, να πουν κι ο Πρίαμος να 'ρθει. Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας στα βαθουλά καράβια να τρέξει τον Ταλθύβιο πρόσταξε, το αρνί για να του φέρει'
115	πλησίον ἀλλήλων, ὀλίγη δ᾽ ἦν ἀμφὶς ἄρουρα· Ἕκτωρ δὲ προτὶ ἄστυ δύω κήρυκας ἔπεμπε καρπαλίμως ἄρνάς τε φέρειν Πρίαμόν τε καλέσσαι· αὐτὰρ ὃ Ταλθύβιον προΐει κρείων Ἀγαμέμνων νῆας ἔπι γλαφυρὰς ἰέναι, ἠδ᾽ ἄρν᾽ ἐκέλευεν
120	οἰσέμεναι· ὃ δ᾽ ἄρ᾽ οὐκ ἀπίθησ᾽ Ἀγαμέμνονι δίῳ. Ἶρις δ᾽ αὖθ᾽ Ἑλένῃ λευκωλένῳ ἄγγελος ἦλθεν εἰδομένη γαλόῳ Ἀντηνορίδαο δάμαρτι, τὴν Ἀντηνορίδης εἶχε κρείων Ἑλικάων Λαοδίκην Πριάμοιο θυγατρῶν εἶδος ἀρίστην.	κι αυτός του αρχοντικού Αγαμέμνονα συνάκουσε το λόγο. Ωστόσο στην Ελένη μήνυμα τη χιονοβραχιονάτη η Ίριδα φέρνει᾿ της κουνιάδας της είχε το θώρι πάρει, της Λαοδίκης, που του Αντήνορα το γιο ήταν παντρεμένη, τον Ελικάονα, η κόρη η πιο όμορφη του Πριάμου του ρηγάρχη. Στην κάμαρα τη βρήκε κι υφαίνε σκουτί στον αργαλειό της διπλόφαρδο, άλικο, και ξόμπλιαζε παλικαριές, οι Αργίτες που 'χανε κάνει οι χαλκοθώρακοι κι οι Τρώες οι αλογατάδες, τόσα τραβώντας για χατίρι της μες στις παλάμες του Άρη. Κι η Ίριδα στάθη η φτεροπόδαρη κοντά της και της είπε:
125	Τὴν δ᾽ εὗρ᾽ ἐν μεγάρῳ· ἣ δὲ μέγαν ἱστὸν ὕφαινε δίπλακα πορφυρέην, πολέας δ᾽ ἐνέπασσεν ἀέθλους Τρώων θ᾽ ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων, οὕς ἑθεν εἵνεκ᾽ ἔπασχον ὑπ᾽ Ἄρηος παλαμάων· ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
130	δεῦρ᾽ ἴθι νύμφα φίλη, ἵνα θέσκελα ἔργα ἴδηαι Τρώων θ᾽ ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων, οἳ πρὶν ἐπ᾽ ἀλλήλοισι φέρον πολύδακρυν Ἄρηα ἐν πεδίῳ ὀλοοῖο λιλαιόμενοι πολέμοιο· οἳ δὴ νῦν ἕαται σιγῇ, πόλεμος δὲ πέπαυται,	«Έλα, ακριβή μου, τις πρωτάκουστες δουλειές να δεις, οι Αργίτες που κάνουν τώρα οι χαλκοθώρακοι κι οι Τρώες οι αλογατάδες. Πιο πριν κινούσαν πολυδάκρυτους ο ένας του άλλου πολέμους στον κάμπο μέσα και λαχτάριζαν ανήλεα να χτυπιούνται' και τώρα σκόλασαν τον πόλεμο᾿ γερμένοι στα σκουτάρια βουβοί κάθονται᾿ τα κοντάρια τους πλάι τους μπηγμένα χάμω. Ωστόσο ο Αλέξαντρος κι ο αντρόκαρδος Μενέλαος τώρα οι δυο τους με τα μακριά ποθούν κοντάρια τους να χτυπηθούν για σένα, κι ο που νικήσει αγαπημένη του γυναίκα θα σε κράξει.» Είπε η θεά, και μες στα στήθη της γλυκό της χύνει πόθο
135	ἀσπίσι κεκλιμένοι, παρὰ δ᾽ ἔγχεα μακρὰ πέπηγεν. Αὐτὰρ Ἀλέξανδρος καὶ ἀρηΐφιλος Μενέλαος μακρῇς ἐγχείῃσι μαχήσονται περὶ σεῖο· τῷ δέ κε νικήσαντι φίλη κεκλήσῃ ἄκοιτις. Ὣς εἰποῦσα θεὰ γλυκὺν ἵμερον ἔμβαλε θυμῷ
140	ἀνδρός τε προτέρου καὶ ἄστεος ἠδὲ τοκήων· αὐτίκα δ᾽ ἀργεννῇσι καλυψαμένη ὀθόνῃσιν ὁρμᾶτ᾽ ἐκ θαλάμοιο τέρεν κατὰ δάκρυ χέουσα οὐκ οἴη, ἅμα τῇ γε καὶ ἀμφίπολοι δύ᾽ ἕποντο, Αἴθρη Πιτθῆος θυγάτηρ, Κλυμένη τε βοῶπις·	για την πατρίδα της, τον πρώτο της τον άντρα, τους γονιούς της. Με άσπρο μαγνάδι δίχως άργητα την κεφαλή σκεπάζει κι όξω απ᾿ την κάμαρα της, χύνοντας δάκρυα γλυκά, πετιέται, όχι μονάχη της᾿ οι βάγιες της ξοπίσω, η βοϊδομάτα Κλυμένη κι η Αίθρα, η κόρη του άτρομου Πιτθέα, την ακλουθούσαν. Κι όπως έτρεχαν, φτάσαν γρήγορα μπροστά στο Ζερβοπόρτι. Εκεί στο Ζερβοπόρτι εκάθουνταν στο ρήγα Πρίαμο γύρα ο Ικετάονας ο πολέμαρχος κι ο Λάμπος κι ο Θυμοίτης κι ο Ουκαλέγοντας κι ο Αντήνορας, κι οι δυο τους μυαλωμένοι, κι ο Πάνθος κι ο Κλυτίος, πρωτόγεροι της Τροίας, που τους πολέμους
145	αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκανον ὅθι Σκαιαὶ πύλαι ἦσαν. Οἳ δ᾽ ἀμφὶ Πρίαμον καὶ Πάνθοον ἠδὲ Θυμοίτην Λάμπόν τε Κλυτίον θ᾽ Ἱκετάονά τ᾽ ὄζον Ἄρηος Οὐκαλέγων τε καὶ Ἀντήνωρ πεπνυμένω ἄμφω ἥατο δημογέροντες ἐπὶ Σκαιῇσι πύλῃσι,
150	γήραϊ δὴ πολέμοιο πεπαυμένοι, ἀλλ᾽ ἀγορηταὶ ἐσθλοί, τεττίγεσσιν ἐοικότες οἵ τε καθ᾽ ὕλην δενδρέῳ ἐφεζόμενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱεῖσι· τοῖοι ἄρα Τρώων ἡγήτορες ἧντ᾽ ἐπὶ πύργῳ. Οἳ δ᾽ ὡς οὖν εἴδονθ᾽ Ἑλένην ἐπὶ πύργον ἰοῦσαν,	είχαν σκολάσει απ᾿ τα γεράματα, μα ήταν παράξιοι πάντα στα λόγια, τα τζιτζίκια μοιάζοντας, που μες στο δάσο ολούθε σε δέντρα κάθουνται την όμορφη ξεχύνοντας λαλιά τους. Τέτοιοι μαθές των Τρωών κι οι πρόβουλοι στον πύργο απά εκαθόνταν. Κι ως είδαν την Ελένη αντίκρυ τους στον πύργο εκεί να φτάνει, λόγια ανεμάρπαστα σιγόφωνα σταύρωναν μεταξύ τους: « Δεν είναι κρίμα αν βασανίζουνται για μια γυναίκα τέτοια μαζί κι οι Αργίτες οι λιοντόκαρδοι κι οι Τρώες καιρούς και χρόνια' τι φοβερά με τις αθάνατες θεές στην όψη μοιάζει. Ωστόσο κι έτσι, ας πάει με τ᾿ άρμενα, μ᾿ όλα τα κάλλη που 'χει,
155	ἦκα πρὸς ἀλλήλους ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευον· οὐ νέμεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιοὺς τοιῇδ᾽ ἀμφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν· αἰνῶς ἀθανάτῃσι θεῇς εἰς ὦπα ἔοικεν· ἀλλὰ καὶ ὧς τοίη περ ἐοῦσ᾽ ἐν νηυσὶ νεέσθω,
160	μηδ᾽ ἡμῖν τεκέεσσί τ᾽ ὀπίσσω πῆμα λίποιτο. Ὣς ἄρ᾽ ἔφαν, Πρίαμος δ᾽ Ἑλένην ἐκαλέσσατο φωνῇ· δεῦρο πάροιθ᾽ ἐλθοῦσα φίλον τέκος ἵζευ ἐμεῖο, ὄφρα ἴδῃ πρότερόν τε πόσιν πηούς τε φίλους τε· οὔ τί μοι αἰτίη ἐσσί, θεοί νύ μοι αἴτιοί εἰσιν	σε μας μη μείνει και στα τέκνα μας για συφορά μια μέρα.» Έτσι έλεγαν, κι ο Πρίαμος φώναξε καλνώντας την Ελένη: « Για σίμωσε εδώ πέρα, κόρη μου, και κάθισε μπροστά μου, να δεις, αν θες, τον πρώτον άντρα σου, τους φίλους, τους δικούς σου. Εσύ δε μου 'φταιξες, οι αθάνατοι μου φταίξαν, που μου ασκώσαν τον πολυδάκρυτο τον πόλεμο μαζί με τους Αργίτες. Πες μου τον άντρα το θεόρατο κει πέρα πώς τον λένε; ποιος να 'ναι εκείνος ο αψηλόκορμος κι αρχοντικός Αργίτης; Είναι άλλοι πιο αψηλοί, στο ανάστημα που τον περνούν, το βλέπω' όμως τόσο όμορφο τα μάτια μου δεν έχουν δει ποτέ τους,
165	οἵ μοι ἐφώρμησαν πόλεμον πολύδακρυν Ἀχαιῶν· ὥς μοι καὶ τόνδ᾽ ἄνδρα πελώριον ἐξονομήνῃς ὅς τις ὅδ᾽ ἐστὶν Ἀχαιὸς ἀνὴρ ἠΰς τε μέγας τε. Ἤτοι μὲν κεφαλῇ καὶ μείζονες ἄλλοι ἔασι, καλὸν δ᾽ οὕτω ἐγὼν οὔ πω ἴδον ὀφθαλμοῖσιν,
170	οὐδ᾽ οὕτω γεραρόν· βασιλῆϊ γὰρ ἀνδρὶ ἔοικε. Τὸν δ᾽ Ἑλένη μύθοισιν ἀμείβετο δῖα γυναικῶν· αἰδοῖός τέ μοί ἐσσι φίλε ἑκυρὲ δεινός τε· ὡς ὄφελεν θάνατός μοι ἁδεῖν κακὸς ὁππότε δεῦρο υἱέϊ σῷ ἑπόμην θάλαμον γνωτούς τε λιποῦσα	μηδέ και τόσο αλήθεια πέρφανο᾿ ρηγάρχης πρέπει να 'ναι.» Κι η Ελένη τότε του αποκρίθηκε, των γυναικών το θάμα: «Καλέ πατέρα, και σε σέβουμαι και σε φοβούμαι αντάμα. Κάλλια 'ταν ν᾿ αδικοθανάτιζα, το γιο σου όντας ακλούθουν, για να 'ρθω εδώ, το σπίτι αφήνοντας του αντρός μου, τους δικούς μου και τη μικρούλα θυγατέρα μου και τις γλυκές φίλιες μου. Γραφτό δεν ήταν και δεν έγινε, γι᾿ αυτό θρηνώ και λιώνω. Μα τώρα τούτο που με ρώτησες και θες να μάθεις άκου: Τούτος ο ρήγας Αγαμέμνονας, ο γιος του Ατρέα, λογιέται, και βασιλιάς καλός και αδείλιαστος αντάμα πολέμαρχος·
175	παῖδά τε τηλυγέτην καὶ ὁμηλικίην ἐρατεινήν. Ἀλλὰ τά γ᾽ οὐκ ἐγένοντο· τὸ καὶ κλαίουσα τέτηκα. Τοῦτο δέ τοι ἐρέω ὅ μ᾽ ἀνείρεαι ἠδὲ μεταλλᾷς· οὗτός γ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων, ἀμφότερον βασιλεύς τ᾽ ἀγαθὸς κρατερός τ᾽ αἰχμητής·
180	δαὴρ αὖτ᾽ ἐμὸς ἔσκε κυνώπιδος, εἴ ποτ᾽ ἔην γε. Ὣς φάτο, τὸν δ᾽ ὁ γέρων ἠγάσσατο φώνησέν τε· ὦ μάκαρ Ἀτρεΐδη μοιρηγενὲς ὀλβιόδαιμον, ἦ ῥά νύ τοι πολλοὶ δεδμήατο κοῦροι Ἀχαιῶν. Ἤδη καὶ Φρυγίην εἰσήλυθον ἀμπελόεσσαν,	ήταν, δεν ήταν κάποτε κι εμέ της σκύλας αντραδέρφι!» Είπε, κι ο γέροντας τον θάμαξε και δυνατά φωνάζει: « Εύτυχε Ατρείδη εσύ, καλότυχε και τρισμακαρισμένε, πρέπει λοιπόν πολλούς αντρόκαρδους Αργίτες ν᾿ αφεντεύεις! Για τη Φρυγία μια μέρα κίνησα κι εγώ την αμπελούσα, χρόνια παλιά, καί Φρύγες άμετρους, γοργαλογάδες είδα, του Οτρέα τ᾿ ασκέρια και του Μύγδονα του ισόθεου, που στους όχτους πλάι του Σαγγάριου τα λημέρια τους είχαν στημένα τότε' γιατί κι εγώ μαζί τους βρέθηκα, για να τους δώσω χέρι, σύντας πλάκωσαν οι αντροδύναμες στη γη τους Αμαζόνες.
185	ἔνθα ἴδον πλείστους Φρύγας ἀνέρας αἰολοπώλους λαοὺς Ὀτρῆος καὶ Μυγδόνος ἀντιθέοιο, οἵ ῥα τότ᾽ ἐστρατόωντο παρ᾽ ὄχθας Σαγγαρίοιο· καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουρος ἐὼν μετὰ τοῖσιν ἐλέχθην ἤματι τῷ ὅτε τ᾽ ἦλθον Ἀμαζόνες ἀντιάνειραι·
190	ἀλλ᾽ οὐδ᾽ οἳ τόσοι ἦσαν ὅσοι ἑλίκωπες Ἀχαιοί. Δεύτερον αὖτ᾽ Ὀδυσῆα ἰδὼν ἐρέειν᾽ ὁ γεραιός· εἴπ᾽ ἄγε μοι καὶ τόνδε φίλον τέκος ὅς τις ὅδ᾽ ἐστί· μείων μὲν κεφαλῇ Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο, εὐρύτερος δ᾽ ὤμοισιν ἰδὲ στέρνοισιν ἰδέσθαι.	Μα ουδέ κι αυτοί τους αστρομάτηδες Αργίτες ξεπερνούσαν.» Και πάλε ο γέροντας τη ρώτησε τον Οδυσσέα θωρώντας: «Πες μου και τούτον πάλε, κόρη μου, σαν ποιος και να 'ναι τάχα; Στήν ελικιά τον Αγαμέμνονα, το γιο του Ατρέα, δε φτάνει, ωστόσο πιο φαρδύς μου φαίνεται στους ώμους και στα στήθη. Έχει απιθώσει την αρμάτα του στη γη την πολυθρόφα, και σαν μπροστάρης πηγαινόρχεται μες στις σειρές τ᾿ ασκέρια. Σαν κριάρι θα 'λεγα πυκνόμαλλο πως δείχνει τώρα εκείνος, που σε τρανό κοπάδι ασπρομάλλες αρνάδες σεργιανίζει.» Κι η Ελένη τότε του αποκρίθηκε, του γιου του Κρόνου η κόρη:
195	Τεύχεα μέν οἱ κεῖται ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ, αὐτὸς δὲ κτίλος ὣς ἐπιπωλεῖται στίχας ἀνδρῶν· ἀρνειῷ μιν ἔγωγε ἐΐσκω πηγεσιμάλλῳ, ὅς τ᾽ οἰῶν μέγα πῶϋ διέρχεται ἀργεννάων. Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειθ᾽ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα·
200	οὗτος δ᾽ αὖ Λαερτιάδης πολύμητις Ὀδυσσεύς, ὃς τράφη ἐν δήμῳ Ἰθάκης κραναῆς περ ἐούσης εἰδὼς παντοίους τε δόλους καὶ μήδεα πυκνά. Τὴν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντήνωρ πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· ὦ γύναι ἦ μάλα τοῦτο ἔπος νημερτὲς ἔειπες·	«Είναι ο Οδυσσέας, ο πολυμήχανος γιος του Λαέρτη, ετούτος, που στην Ιθάκη, ένα πετρόνησο, μεγάλωσε, και μύριες βαθιές και πονηριές και στύχασες ο νους του κατεβάζει.» Και τότε ο φρόνιμος Αντήνορας απηλογιά της δίνει: «Σωστός αλήθεια που 'ναι ο λόγος σου, κυρά μου, ετούτος τώρα' τι έχει ο Οδυσσέας έρθει στο κάστρο μας ο αρχοντογεννημένος με το Μενέλαο τον πολέμαρχο, σταλμένοι απ᾿ αφορμή σου. Κι ατός μου εγώ τους καλοσκάμνισα, τους κόνεψα στο σπίτι, και γνώρισα καλά το διώμα τους, το γνωστικό μυαλό τους. Κι όταν μια μέρα μες στη σύναξη των Τρωών βρέθηκαν κι ήταν
205	ἤδη γὰρ καὶ δεῦρό ποτ᾽ ἤλυθε δῖος Ὀδυσσεὺς σεῦ ἕνεκ᾽ ἀγγελίης σὺν ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ· τοὺς δ᾽ ἐγὼ ἐξείνισσα καὶ ἐν μεγάροισι φίλησα, ἀμφοτέρων δὲ φυὴν ἐδάην καὶ μήδεα πυκνά. Ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Τρώεσσιν ἐν ἀγρομένοισιν ἔμιχθεν
210	στάντων μὲν Μενέλαος ὑπείρεχεν εὐρέας ὤμους, ἄμφω δ᾽ ἑζομένω γεραρώτερος ἦεν Ὀδυσσεύς· ἀλλ᾽ ὅτε δὴ μύθους καὶ μήδεα πᾶσιν ὕφαινον ἤτοι μὲν Μενέλαος ἐπιτροχάδην ἀγόρευε, παῦρα μὲν ἀλλὰ μάλα λιγέως, ἐπεὶ οὐ πολύμυθος	ορθοί, ο Μενέλαος εξεχώριζε με τους φαρδιούς τους ώμους. Μα όπως κάθιζαν, πιο αρχοντόκορμος μας φάνταζε ο Οδυσσέας. Ωστόσο, σαν άρχιζαν κι ύφαιναν βουλές και λόγια ομπρός μας, ασκόνταφτα ο Μενέλαος—το 'βλεπες—στη σύναξη εμιλούσε. Αλήθεια, λιγοστά τα λόγια του, μα χτυπητά᾿ δεν ήταν πολυλογάς μηδέ μωρόλογος, κι αν πιο μικρός στα χρόνια. Μα ως ο Οδυσσέας ο πολυμήχανος πετάγουνταν απάνω, στεκόταν, πα στη γη τα μάτια του κρατώντας στυλωμένα, και το ραβδί του δεν το σάλευε για μπρος για πίσω διόλου, παρά το φούχτωνε έτσι ασάλευτο, λες κι άπραγος πως ήταν
215	οὐδ᾽ ἀφαμαρτοεπής· ἦ καὶ γένει ὕστερος ἦεν. Ἀλλ᾽ ὅτε δὴ πολύμητις ἀναΐξειεν Ὀδυσσεὺς στάσκεν, ὑπαὶ δὲ ἴδεσκε κατὰ χθονὸς ὄμματα πήξας, σκῆπτρον δ᾽ οὔτ᾽ ὀπίσω οὔτε προπρηνὲς ἐνώμα, ἀλλ᾽ ἀστεμφὲς ἔχεσκεν ἀΐδρεϊ φωτὶ ἐοικώς·
220	φαίης κε ζάκοτόν τέ τιν᾽ ἔμμεναι ἄφρονά τ᾽ αὔτως. Ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ὄπα τε μεγάλην ἐκ στήθεος εἵη καὶ ἔπεα νιφάδεσσιν ἐοικότα χειμερίῃσιν, οὐκ ἂν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆΐ γ᾽ ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος· οὐ τότε γ᾽ ὧδ᾽ Ὀδυσῆος ἀγασσάμεθ᾽ εἶδος ἰδόντες.	για ξεροκέφαλο κι ανέμυαλο τον έπαιρνες αλήθεια. Μα κάθε που απ᾿ τα στήθια του έβγαζε φωνή τρανή, και πέφταν έτσι πυκνά πυκνά τα λόγια του σαν του χιονιού οι τουλούπες, άντρας θνητός κανείς δε δύνουνταν να μετρηθεί μαζί του, και τότε πια δεν εγνοιαζόμαστε για του Οδυσσέα το θώρι.» Τον Αίαντα πάλε ως είδε ο γέροντας, ρωτούσε την Ελένη: « Κι αυτός ποιος είναι ο αρχοντοκάμωτος, τρανός Αργίτης, που όλους τους άλλους ξεπερνάει στο ανάριμμα και στους φαρδιούς τους ώμους;» Κι η αρχοντογέννητη του απάντησε μακρομαντούσα Ελένη: «Ο Αίαντας είναι ο σαραντάπηχος᾿ των Αχαιών ο πύργος·
225	Τὸ τρίτον αὖτ᾽ Αἴαντα ἰδὼν ἐρέειν᾽ ὃ γεραιός· τίς τὰρ ὅδ᾽ ἄλλος Ἀχαιὸς ἀνὴρ ἠΰς τε μέγας τε ἔξοχος Ἀργείων κεφαλήν τε καὶ εὐρέας ὤμους; τὸν δ᾽ Ἑλένη τανύπεπλος ἀμείβετο δῖα γυναικῶν· οὗτος δ᾽ Αἴας ἐστὶ πελώριος ἕρκος Ἀχαιῶν·
230	Ἰδομενεὺς δ᾽ ἑτέρωθεν ἐνὶ Κρήτεσσι θεὸς ὣς ἕστηκ᾽, ἀμφὶ δέ μιν Κρητῶν ἀγοὶ ἠγερέθονται. Πολλάκι μιν ξείνισσεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος οἴκῳ ἐν ἡμετέρῳ ὁπότε Κρήτηθεν ἵκοιτο. Νῦν δ᾽ ἄλλους μὲν πάντας ὁρῶ ἑλίκωπας Ἀχαιούς,	κι ο Ιδομενέας στη μέση στέκεται των Κρητικών κει πέρα, ίδια θεός, κι όλοι οι άλλοι γύρα του της Κρήτης οι ρηγάδες. Συχνά ο Μενέλαος ο πολέμαρχος στο αρχοντικό μας μέσα τον καλοσκάμνιζε, σαν έρχουνταν από την Κρήτη πέρα. Κι όλους τους άλλους αστρομάτηδες τους βλέπω τώρα Αργίτες, που τους γνωρίζω, και θα σου 'λεγα και πώς τους λένε ακόμα' δυο μοναχά απ᾿ τους στρατοκράτορες δε βλέπω, τον πυγμάχο τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα, το γαύρο αλογατάρη, τα δυο μου αδέρφια, που μας γέννησε μια μάνα και τους τρεις μας. Απ᾿ την πανώρια Λακεδαίμονα μαζί δεν ήρθαν τάχα;
235	οὕς κεν ἐῢ γνοίην καί τ᾽ οὔνομα μυθησαίμην· δοιὼ δ᾽ οὐ δύναμαι ἰδέειν κοσμήτορε λαῶν Κάστορά θ᾽ ἱππόδαμον καὶ πὺξ ἀγαθὸν Πολυδεύκεα αὐτοκασιγνήτω, τώ μοι μία γείνατο μήτηρ. Ἢ οὐχ ἑσπέσθην Λακεδαίμονος ἐξ ἐρατεινῆς,
240	ἢ δεύρω μὲν ἕποντο νέεσσ᾽ ἔνι ποντοπόροισι, νῦν αὖτ᾽ οὐκ ἐθέλουσι μάχην καταδύμεναι ἀνδρῶν αἴσχεα δειδιότες καὶ ὀνείδεα πόλλ᾽ ἅ μοί ἐστιν. Ὣς φάτο, τοὺς δ᾽ ἤδη κάτεχεν φυσίζοος αἶα ἐν Λακεδαίμονι αὖθι φίλῃ ἐν πατρίδι γαίῃ.	Μπορεί κι εδώ στα πελαγόδρομα καράβια ν᾿ ακλουθήξαν, μα τώρα στων αντρών τον πόλεμο δε θέλουν να χωθούνε για τις μπόμπες και τα ντροπιάσματα που σούρνει τ᾿ όνομα μου.» Είπε, μα εκείνους η πολύκαρπη κρατούσε γης εντός της, από καιρό, στη Λακεδαίμονα, στο πατρικό τους χώμα. Και για τον όρκο οι κράχτες έφερναν περνώντας απ᾿ το κάστρο τα δυο τ᾿ αρνιά και το γλυκόπιοτο κρασί, της γης το δώρο, μες σε γιδίσιο ασκί᾿ καί λιόφωτο κροντήρι από την άλλη και κούπες κουβαλούσε ολόχρυσες ο Ιδαίος με βιάση ο κράχτης' κι ήρθε και στάθη πλάι στο γέροντα και του 'πε ασκώνοντάς τον:
245	Κήρυκες δ᾽ ἀνὰ ἄστυ θεῶν φέρον ὅρκια πιστὰ ἄρνε δύω καὶ οἶνον ἐΰφρονα καρπὸν ἀρούρης ἀσκῷ ἐν αἰγείῳ· φέρε δὲ κρητῆρα φαεινὸν κῆρυξ Ἰδαῖος ἠδὲ χρύσεια κύπελλα· ὄτρυνεν δὲ γέροντα παριστάμενος ἐπέεσσιν·
250	ὄρσεο Λαομεδοντιάδη, καλέουσιν ἄριστοι Τρώων θ᾽ ἱπποδάμων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων ἐς πεδίον καταβῆναι ἵν᾽ ὅρκια πιστὰ τάμητε· αὐτὰρ Ἀλέξανδρος καὶ ἀρηΐφιλος Μενέλαος μακρῇς ἐγχείῃσι μαχήσοντ᾽ ἀμφὶ γυναικί·	«Για σήκω, γιε του Λαομέδοντα, κι οι Τρώες οι αλογατάδες κι οι πιο τρανοί απ᾿ τους χαλκοθώρακους σε προσκαλνούν Αργίτες, να κατεβείς στον κάμπο, αμάλαγους φίλιας να κλείσετε όρκους. Ωστόσο ο Αλέξαντρος κι ο αντρόψυχος Μενέλαος τώρα, οι δυο τους, για τη γυναίκα θα παλέψουνε με τα μακριά κοντάρια, κι ο που νικήσει θα 'χει χτήμα του το βιος και τη γυναίκα. Κι οι άλλοι μαθές αγάπη κάνοντας κι όρκους τρανούς στην πλούσια θα ζούμε Τροία, και θα γυρίσουνε στο αλογοθρόφο το Άργος εκείνοι και στην άλλη χώρα τους την ωριογυναικούσα.» Είπε, κι ο γέρος αναρίγησε, και τους δικούς του κράζει
255	τῷ δέ κε νικήσαντι γυνὴ καὶ κτήμαθ᾽ ἕποιτο· οἳ δ᾽ ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες ναίοιμεν Τροίην ἐριβώλακα, τοὶ δὲ νέονται Ἄργος ἐς ἱππόβοτον καὶ Ἀχαιΐδα καλλιγύναικα. Ὣς φάτο ῥίγησεν δ᾽ ὃ γέρων, ἐκέλευσε δ᾽ ἑταίρους
260	ἵππους ζευγνύμεναι· τοὶ δ᾽ ὀτραλέως ἐπίθοντο. Ἂν δ᾽ ἄρ᾽ ἔβη Πρίαμος, κατὰ δ᾽ ἡνία τεῖνεν ὀπίσσω· πὰρ δέ οἱ Ἀντήνωρ περικαλλέα βήσετο δίφρον· τὼ δὲ διὰ Σκαιῶν πεδίον δ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους. Ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκοντο μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,	να ζέψουν τ᾿ άλογα του᾿ πρόθυμα τον συνακούν εκείνοι. Κι όπως ανέβη ο Πρίαμος, τράβηξε τα νιόλουρα στα πίσω, και πλάι του ανέβηκε κι ο Αντήνορας πα στο πανώριο αμάξι' κι απ᾿ τη Ζερβόπορτα τ᾿ αλόγατα κεντούν κατά τον κάμπο. Και σύντας τέλος φτάσαν κι έσμιξαν τους Τρώες και τους Αργίτες, από το αμάξι κάτω επέζεψαν στη γη την πολυθρόφα κι ανάμεσα στους Τρώες προχώρεσαν και στους Αργίτες όλους, Κι ασκώθη ο ρήγας Αγαμέμνονας με βιάση, κι ο Οδυσσέας μαζί επετάχτη ο πολυκάτεχος᾿ κι οι φουμισμένοι κράχτες του όρκου τα σύνεργα συμμάζωναν, καί μέσα στο κροντήρι
265	ἐξ ἵππων ἀποβάντες ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν ἐς μέσσον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἐστιχόωντο. Ὄρνυτο δ᾽ αὐτίκ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων, ἂν δ᾽ Ὀδυσεὺς πολύμητις· ἀτὰρ κήρυκες ἀγαυοὶ ὅρκια πιστὰ θεῶν σύναγον, κρητῆρι δὲ οἶνον
270	μίσγον, ἀτὰρ βασιλεῦσιν ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευαν. Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάμενος χείρεσσι μάχαιραν, ἥ οἱ πὰρ ξίφεος μέγα κουλεόν αἰὲν ἄωρτο, ἀρνῶν ἐκ κεφαλέων τάμνε τρίχας· αὐτὰρ ἔπειτα κήρυκες Τρώων καὶ Ἀχαιῶν νεῖμαν ἀρίστοις.	κρασί συγκέρνααν, κι έχυναν νερό στα χέρια των ρηγάδων. Κι ο γιος του Ατρέα μεμιάς ξεγύμνωσε τραβώντας το μαχαίρι, που δίπλα στου σπαθιού του εκρέμουνταν το μακρουλό θηκάρι, κι απ᾿ των αρνιών τις κεφαλότριχες από μια τούφα κόβει, που οι κράχτες έπειτα τη μοίρασαν στους πρώτους Τρώες κι Αργίτες. Κι ο γιος του Ατρέα τα χέρια υψώνοντας ευκήθη αναμεσό τους: « Πατέρα Δία, τρανέ κι ασύγκριτε, που κυβερνάς την Ίδα, κι Ήλιε, τα πάντα που απ᾿ τη βίγλα σου θωράς, κι ακούς τα πάντα, και Ποταμοί, και Γη, και αθάνατοι που τους νεκρούς γδικιέστε κάτω απ᾿ το χώμα, αυτούς πού κάποτε τους όρκους τους πάτησαν,
275	Τοῖσιν δ᾽ Ἀτρεΐδης μεγάλ᾽ εὔχετο χεῖρας ἀνασχών· Ζεῦ πάτερ Ἴδηθεν μεδέων κύδιστε μέγιστε, Ἠέλιός θ᾽, ὃς πάντ᾽ ἐφορᾷς καὶ πάντ᾽ ἐπακούεις, καὶ ποταμοὶ καὶ γαῖα, καὶ οἳ ὑπένερθε καμόντας ἀνθρώπους τίνυσθον ὅτις κ᾽ ἐπίορκον ὀμόσσῃ,
280	ὑμεῖς μάρτυροι ἔστε, φυλάσσετε δ᾽ ὅρκια πιστά· εἰ μέν κεν Μενέλαον Ἀλέξανδρος καταπέφνῃ αὐτὸς ἔπειθ᾽ Ἑλένην ἐχέτω καὶ κτήματα πάντα, ἡμεῖς δ᾽ ἐν νήεσσι νεώμεθα ποντοπόροισιν· εἰ δέ κ᾽ Ἀλέξανδρον κτείνῃ ξανθὸς Μενέλαος,	μαρτύροι ελατέ εδώ και αμάλαγο τον όρκο μας φυλάχτε: Αν το Μενέλαο τύχει ο Αλέξαντρος και μας σκοτώσει τώρα, να πάρει να κρατήσει αλάκερο το βιος και την Ελένη, και πίσω εμείς στα πελαγόδρομα θα φύγουμε καράβια. Μ᾿ αν ο ξανθός Μενέλαος, ρίχνοντας, τον Πάρη θανατώσει, οι Τρώες θα δώσουν πίσω ολάκερο το βιος και την Ελένη, και πανωτίμι θα πλερώσουνε σε μας, σαν που ταιριάζει, να το κρατούνε κι οι μελλούμενες γενιές στη θύμηση τους. Μ᾿ αν έβρει ο Αλέξαντρος το θάνατο, και μήτε ο Πρίαμος θέλει μήτε του Πριάμου οι γιοί να δώσουνε σ᾿ εμας το απανωτίμι,
285	Τρῶας ἔπειθ᾽ Ἑλένην καὶ κτήματα πάντ᾽ ἀποδοῦναι, τιμὴν δ᾽ Ἀργείοις ἀποτινέμεν ἥν τιν᾽ ἔοικεν, ἥ τε καὶ ἐσσομένοισι μετ᾽ ἀνθρώποισι πέληται. Εἰ δ᾽ ἂν ἐμοὶ τιμὴν Πρίαμος Πριάμοιό τε παῖδες τίνειν οὐκ ἐθέλωσιν Ἀλεξάνδροιο πεσόντος,
290	αὐτὰρ ἐγὼ καὶ ἔπειτα μαχήσομαι εἵνεκα ποινῆς αὖθι μένων, ἧός κε τέλος πολέμοιο κιχείω. Ἦ καὶ ἀπὸ στομάχους ἀρνῶν τάμε νηλέϊ χαλκῷ· καὶ τοὺς μὲν κατέθηκεν ἐπὶ χθονὸς ἀσπαίροντας θυμοῦ δευομένους· ἀπὸ γὰρ μένος εἵλετο χαλκός.	τότε για τούτο το ξαντίμεμα θα μείνω εγώ εδώ πέρα και θα κρατήσω ορθό τον πόλεμο, την άκρα του ώσπου να 'βρω.» Ως είπε τούτα, με το ανέσπλαχνο μαχαίρι το λαρύγγι κόβει απ᾿ τ᾿ αρνιά, και τα παράτησε στη γη να σπαρταρούνε δίχως πνοή, τι τη ζωντάνια τους την πήρε το λεπίδι. Κι᾿ απ᾿ το κροντήρι τότε βάζοντας κρασί στις κούπες, κάτω το ξέχυναν, και τους αθάνατους θεούς ανακαλιούνταν και τούτο ευκιόταν ο καθένας τους, και Τρώες κι Αργίτες όλοι: « Πατέρα Δία, τρανέ κι ασύγκριτε, και σεις αθάνατοι άλλοι, όποιοι απ᾿ τους δυο μας τους αμάλαγους πατήσουν όρκους πρώτοι,
295	Οἶνον δ᾽ ἐκ κρητῆρος ἀφυσσόμενοι δεπάεσσιν ἔκχεον, ἠδ᾽ εὔχοντο θεοῖς αἰειγενέτῃσιν. Ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε· Ζεῦ κύδιστε μέγιστε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι ὁππότεροι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια πημήνειαν
300	ὧδέ σφ᾽ ἐγκέφαλος χαμάδις ῥέοι ὡς ὅδε οἶνος αὐτῶν καὶ τεκέων, ἄλοχοι δ᾽ ἄλλοισι δαμεῖεν. Ὣς ἔφαν, οὐδ᾽ ἄρα πώ σφιν ἐπεκραίαινε Κρονίων. Τοῖσι δὲ Δαρδανίδης Πρίαμος μετὰ μῦθον ἔειπε· κέκλυτέ μευ Τρῶες καὶ ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί·	σαν τούτο το κρασί κατάχαμα να τρέξει το μυαλό τους, και των παιδιών τους, κι οι γυναίκες τους να πέσουν σε άλλα χέρια.» Ετσι έλεγαν, μα ο γιος δεν έστρεξε του Κρόνου την ευκή τους. Κι ο Πρίαμος, η γενιά του Δάρδανου, τους μίλησε έτσι τότε: «Ομπρός ελατέ, Τρώες, ακούστε με, κι Αργίτες αντρειοιμένοι' να γύρω εγώ στην ανεμόδαρτη την Τροία λογιάζω τώρα πίσω ξανά᾿ γιατί τα μάτια μου να ιδούν δε θα βαστάξουν το γιο μου εδώ με τον πολέμαρχο Μενέλαο να χτυπιέται. Ο Δίας αλήθεια κι οι άλλοι αθάνατοι θεοί το ξέρουν μόνο, για ποιο απ᾿ τους δυο απ᾿ τη Μοίρα γράφτηκε να βρεί το χάρο τώρα.»
305	ἤτοι ἐγὼν εἶμι προτὶ Ἴλιον ἠνεμόεσσαν ἄψ, ἐπεὶ οὔ πω τλήσομ᾽ ἐν ὀφθαλμοῖσιν ὁρᾶσθαι μαρνάμενον φίλον υἱὸν ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ· Ζεὺς μέν που τό γε οἶδε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι ὁπποτέρῳ θανάτοιο τέλος πεπρωμένον ἐστίν.
310	Ἦ ῥα καὶ ἐς δίφρον ἄρνας θέτο ἰσόθεος φώς, ἂν δ᾽ ἄρ᾽ ἔβαιν᾽ αὐτός, κατὰ δ᾽ ἡνία τεῖνεν ὀπίσσω· πὰρ δέ οἱ Ἀντήνωρ περικαλλέα βήσετο δίφρον. Τὼ μὲν ἄρ᾽ ἄψορροι προτὶ Ἴλιον ἀπονέοντο· Ἕκτωρ δὲ Πριάμοιο πάϊς καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς	Αυτά είπε ο ισόθεος άντρας, κι έβαλε τα δυο τ᾿ αρνιά στο αμάξι, κι ατός του ανέβηκε και τράβηξε τα νιόλουρα στα πίσω, και πλάι του ανέβηκε κι ο Αντήνορας πα στο πανώριο αμάξι. Έτσι λοιπόν αυτοί πισώστρεψαν στο κάστρο να διαγύρουν κι ο Έχτορας τότε, ο γιος του Πριάμου, με τον τρανό Οδυσσέα τον τόπο πρώτα πρώτα έμέτρησαν, λαχνούς κατόπι επήραν και μες σε χάλκινο τους έβαλαν ταράζοντας τους κράνος, πρώτος ποιος θα 'ριχνε το χάλκινο κοντάρι από τους δυο τους. Κι ευκιούνταν στους θεούς υψώνοντας τα χέρια τα φουσάτα, και τούτα λέγαν ο καθένας τους, καί Τρώες κι Αργίτες όλοι:
315	χῶρον μὲν πρῶτον διεμέτρεον, αὐτὰρ ἔπειτα κλήρους ἐν κυνέῃ χαλκήρεϊ πάλλον ἑλόντες, ὁππότερος δὴ πρόσθεν ἀφείη χάλκεον ἔγχος. Λαοὶ δ᾽ ἠρήσαντο, θεοῖσι δὲ χεῖρας ἀνέσχον, ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε·
320	Ζεῦ πάτερ Ἴδηθεν μεδέων κύδιστε μέγιστε ὁππότερος τάδε ἔργα μετ᾽ ἀμφοτέροισιν ἔθηκε, τὸν δὸς ἀποφθίμενον δῦναι δόμον Ἄϊδος εἴσω, ἡμῖν δ᾽ αὖ φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ γενέσθαι. Ὣς ἄρ᾽ ἔφαν, πάλλεν δὲ μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ	«Πατέρα Δία, τρανέ κι ασύγκριτε, που κυβερνάς την Ίδα, τον που 'ρίξε τα πάθη ανάμεσα στους δυο λαούς ετούτα δώσε να πέσει και στον άραχλο να κατεβεί τον Άδη, και πάλι εμείς αγάπη ας κάνουμε και μπιστεμένους όρκους.» Ετσι έλεγαν, κι ο μέγας Έχτορας εκούνησε το κράνος πίσω θωρώντας, και πετάχτηκε γοργά ο λαχνός του Πάρη. Σειρές σειρές κάθισαν όλοι τους, όπου ο καθείς αφήκε τ᾿ αναεροκυκλοπόδικα άτια του και την πλουμάτη άρματα. Και τότε ο αρχοντικός Αλέξαντρος, της ομορφομαλλούσας Ελένης ο άντρας, τα ώρια φόρεσε στους ώμους άρματα του'
325	ἂψ ὁρόων· Πάριος δὲ θοῶς ἐκ κλῆρος ὄρουσεν. Οἳ μὲν ἔπειθ᾽ ἵζοντο κατὰ στίχας, ἧχι ἑκάστῳ ἵπποι ἀερσίποδες καὶ ποικίλα τεύχε᾽ ἔκειτο· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἐδύσετο τεύχεα καλὰ δῖος Ἀλέξανδρος Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο.
330	Κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμῃσιν ἔθηκε καλάς, ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας· δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνεν οἷο κασιγνήτοιο Λυκάονος· ἥρμοσε δ᾽ αὐτῷ. Ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον	και πρώτα γύρω στ᾿ αντικνήμια του περνά κνημίδες ώριες, που με θηλύκια στους αστράγαλους σφίγγονταν ασημένια᾿ απ᾿ το Λυκάονα πήρε δεύτερα, τον αδερφό, και βάζει το θώρακα του, αφού τον ταίριαξε πα στο δικό του στήθος. Μετά το ασημοκαρφοπλούμιστο σπαθί φοράει στους ώμους το χάλκινο, και το κατάβαρο, θεόρατο σκουτάρι. Στο δυνατό κεφάλι του έβαλε καλοφτιαγμένο κράνος, κι άγρια ψηλά από πάνω άνέμιζεν η φούντα του η αλογίσια᾿ και το γερό κοντάρι εφούχτωσε, που του 'ρχονταν στο χέρι. Όμοια αρματώνουνταν κι ο αντρόκαρδος Μενέλαος απ᾿ την άλλη.
335	χάλκεον, αὐτὰρ ἔπειτα σάκος μέγα τε στιβαρόν τε· κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἰφθίμῳ κυνέην εὔτυκτον ἔθηκεν ἵππουριν· δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν· εἵλετο δ᾽ ἄλκιμον ἔγχος, ὅ οἱ παλάμηφιν ἀρήρει. Ὣς δ᾽ αὔτως Μενέλαος ἀρήϊος ἔντε᾽ ἔδυνεν.
340	Οἳ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ἑκάτερθεν ὁμίλου θωρήχθησαν, ἐς μέσσον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἐστιχόωντο δεινὸν δερκόμενοι· θάμβος δ᾽ ἔχεν εἰσορόωντας Τρῶάς θ᾽ ἱπποδάμους καὶ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς. Καί ῥ᾽ ἐγγὺς στήτην διαμετρητῷ ἐνὶ χώρῳ	Κι ως φόρεσαν οι δυο τους τ᾿ άρματα, καθείς μες στους δικούς του, ανάμεσα στους Τρώες προχώρεσαν και στους Αργίτες, κι είχαν άγρια την όψη· και θαμάζουνταν και Αργίτες αντρειωμένοι και Τρώες αλογατάδες, όλοι τους, καθώς τους αντίκριζαν. Κι εκείνοι εστάθηκαν σιμώνοντας στο μετρημένο αλώνι, γοργοκουνώντας τα κοντάρια τους ο ένας του άλλου με λύσσα. Πρώτος ο Πάρης το μακροίσκιωτο κοντάρι τότε ρίχνει και χτύπησε στ᾿ ολούθε ισόκυκλο του γιου του Ατρέα σκουτάρι, μα δεν το τρύπησε, τι εστράβωσε του κονταριού του η μύτη πα στο γερό σκουτάρι. Δεύτερος ο γιος του Ατρέα χιμίζει
345	σείοντ᾽ ἐγχείας ἀλλήλοισιν κοτέοντε. Πρόσθε δ᾽ Ἀλέξανδρος προΐει δολιχόσκιον ἔγχος, καὶ βάλεν Ἀτρεΐδαο κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσε ἴσην, οὐδ᾽ ἔρρηξεν χαλκός, ἀνεγνάμφθη δέ οἱ αἰχμὴ ἀσπίδ᾽ ἐνὶ κρατερῇ· ὃ δὲ δεύτερον ὄρνυτο χαλκῷ
350	Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπευξάμενος Διὶ πατρί· Ζεῦ ἄνα δὸς τίσασθαι ὅ με πρότερος κάκ᾽ ἔοργε δῖον Ἀλέξανδρον, καὶ ἐμῇς ὑπὸ χερσὶ δάμασσον, ὄφρα τις ἐρρίγῃσι καὶ ὀψιγόνων ἀνθρώπων ξεινοδόκον κακὰ ῥέξαι, ὅ κεν φιλότητα παράσχῃ.	με το χαλκό κοντάρι, υψώνοντας ευκή στο Δία πατέρα: « Αφέντη Δία, τον άντρα βόηθα μου, που πρωταδίκησέ με, να γδικιωθώ, τον αρχοντόγεννο τον Πάρη· ρίξε μου τον στα χέρια αυτά, που κι οι μελλούμενες γενιές ν᾿ ανατριχιάζουν στον που τους δέχτη και τους φίλεψε ποτέ κακό να κάνουν.» Είπε, και το μακρόισκιωτο έριξε κοντάρι του με φόρα, και το λαμπρό, τ᾿ ολούθε ισόκυκλο σκουτάρι πετυχαίνει του γιου του Πριάμου, κι ως το πέρασε, το δυνατό κοντάρι τρυπάει και χώνεται στο θώρακα το βαριοξομπλιασμένο, και δίπλα στο λαγγόνι του έσκισε το ρούχο πέρα ως πέρα'
355	Ἦ ῥα καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος, καὶ βάλε Πριαμίδαο κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσε ἴσην· διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριμον ἔγχος, καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο· ἀντικρὺ δὲ παραὶ λαπάρην διάμησε χιτῶνα
360	ἔγχος· ὃ δ᾽ ἐκλίνθη καὶ ἀλεύατο κῆρα μέλαιναν. Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάμενος ξίφος ἀργυρόηλον πλῆξεν ἀνασχόμενος κόρυθος φάλον· ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῷ τριχθά τε καὶ τετραχθὰ διατρυφὲν ἔκπεσε χειρός. Ἀτρεΐδης δ᾽ ᾤμωξεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·	μ᾿ αυτός ανάγειρε και γλίτωσε του ασβολωμένου Χάρου. Το ασημοκαρφοπλούμιστο έσυρε σπαθί ο Μενέλαος τότε κι ασκώνοντάς το απά στα κέρατα του χτύπησε το κράνος, μα το σπαθί χιλιοτσακίστηκε και του 'πεσε απ᾿ το χέρι. Και τότε ο Ατρείδης βαρυγκόμησε τον ουρανό θωρώντας: « Πατέρα Δία, θεός σκληρόκαρδος κανένας πιο από σένα! Την αδικία του Αλέξαντρου έλεγα θα γδικιωνόμουν τώρα, μα να που το σπαθί στα χέρια μου τσακίστη, κι απ᾿ τη φούχτα τινάχτη το κοντάρι μου άδικα, χωρίς να τον πετύχω.» Ως είπε αυτά, χιμάει, τ᾿ ολόφουντο του σφιχτοπιάνει κράνος
365	Ζεῦ πάτερ οὔ τις σεῖο θεῶν ὀλοώτερος ἄλλος· ἦ τ᾽ ἐφάμην τίσασθαι Ἀλέξανδρον κακότητος· νῦν δέ μοι ἐν χείρεσσιν ἄγη ξίφος, ἐκ δέ μοι ἔγχος ἠΐχθη παλάμηφιν ἐτώσιον, οὐδ᾽ ἔβαλόν μιν. Ἦ καὶ ἐπαΐξας κόρυθος λάβεν ἱπποδασείης,
370	ἕλκε δ᾽ ἐπιστρέψας μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς· ἄγχε δέ μιν πολύκεστος ἱμὰς ἁπαλὴν ὑπὸ δειρήν, ὅς οἱ ὑπ᾽ ἀνθερεῶνος ὀχεὺς τέτατο τρυφαλείης. Καί νύ κεν εἴρυσσέν τε καὶ ἄσπετον ἤρατο κῦδος, εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,	κι επήρε πίσω στους αντρόκαρδους Αργίτες να τον σέρνει. Στον απαλό λαιμό τον έπνιγε το ξομπλιαστό λουρίκι, που κάτω απ᾿ το σαγόνι τού 'σφιγγε το κράνος τεντωμένο. Και θα τον έσερνε κι ανείπωτη θα κέρδιζε έτσι δόξα, αν η Αφροδίτη, που τους ξέκρινε, δεν του 'σπαε το λουρίκι, φτιαγμένο από βοδιού που σκότωσαν το δυνατό τομάρι. Άδειο το κράνος έτσι απόμεινε στο δυνατό του χέρι. Και τότε αυτός στριφογυρνώντας το στους αντρειανούς Αργίτες το σφεντονάει, κι οι μπιστεμένοι του το σήκωσαν σύντροφοι᾿ κι ο πολέμαρχος πάλι εχίμιξε με το χαλκό κοντάρι
375	ἥ οἱ ῥῆξεν ἱμάντα βοὸς ἶφι κταμένοιο· κεινὴ δὲ τρυφάλεια ἅμ᾽ ἕσπετο χειρὶ παχείῃ. Τὴν μὲν ἔπειθ᾽ ἥρως μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιοὺς ῥῖψ᾽ ἐπιδινήσας, κόμισαν δ᾽ ἐρίηρες ἑταῖροι· αὐτὰρ ὃ ἂψ ἐπόρουσε κατακτάμεναι μενεαίνων
380	ἔγχεϊ χαλκείῳ· τὸν δ᾽ ἐξήρπαξ᾽ Ἀφροδίτη ῥεῖα μάλ᾽ ὥς τε θεός, ἐκάλυψε δ᾽ ἄρ᾽ ἠέρι πολλῇ, κὰδ δ᾽ εἷσ᾽ ἐν θαλάμῳ εὐώδεϊ κηώεντι. Αὐτὴ δ᾽ αὖ Ἑλένην καλέουσ᾽ ἴε· τὴν δὲ κίχανε πύργῳ ἐφ᾽ ὑψηλῷ, περὶ δὲ Τρῳαὶ ἅλις ἦσαν·	τον Πάρη να σκοτώσει θέλοντας, μα κείνον η Αφροδίτη, θεά όπως ήταν, του τον άρπαξε μεμιάς, πυκνήν αντάρα γύρω του απλώνει, στης γυναίκας του τη μοσκοβολισμένη τον φέρνει κάμαρα, και γύρισε να κράξει την Ελένη. Τη βρήκε με άλλες Τρωαδίτισσες πολλές στον πύργο απάνω᾿ απ᾿ το μαντί το μοσκομύριστο τη σέρνει πιάνοντας τη και της μιλάει, μιας γνέστρας παίρνοντας γερόντισσας το θώρι, μαλλιά που της Ελένης δούλευε, στη Σπάρτη ως ζούσε ακόμα, χρόνια παλιά, και την ξεχώριζε μέσ᾿ απ᾿ τις σκλάβες όλες. Με τούτη μοιάζοντας η αρχόντισσα της μίλησε Αφροδίτη:
385	χειρὶ δὲ νεκταρέου ἑανοῦ ἐτίναξε λαβοῦσα, γρηῒ δέ μιν ἐϊκυῖα παλαιγενέϊ προσέειπεν εἰροκόμῳ, ἥ οἱ Λακεδαίμονι ναιετοώσῃ ἤσκειν εἴρια καλά, μάλιστα δέ μιν φιλέεσκε· τῇ μιν ἐεισαμένη προσεφώνεε δῖ᾽ Ἀφροδίτη·
390	δεῦρ᾽ ἴθ᾽· Ἀλέξανδρός σε καλεῖ οἶκον δὲ νέεσθαι. Κεῖνος ὅ γ᾽ ἐν θαλάμῳ καὶ δινωτοῖσι λέχεσσι κάλλεΐ τε στίλβων καὶ εἵμασιν· οὐδέ κε φαίης ἀνδρὶ μαχεσσάμενον τόν γ᾽ ἐλθεῖν, ἀλλὰ χορὸν δὲ ἔρχεσθ᾽, ἠὲ χοροῖο νέον λήγοντα καθίζειν.	«Έλα μαζί, σε κράζει ο Αλέξαντρος στο σπίτι να γυρίσεις· στην κάμαρα σας μέσα βρίσκεται, στο τορνευτό κλινάρι· κορμί και ρούχα του πεντάμορφα στραφτοβολούν πως φτάνει από αντροπάλεμα δε θα 'λεγες, μόν᾿ για χορό πως φεύγει, για από χορό πως μόλις γύρισε και ξαποσταίνει τώρα.» Έτσι είπε, κι εκείνης ταράχτηκε βαθιά η καρδιά στα στήθη, κι ως τη θεά ψυχανεμίστηκεν απ᾿ του λαιμού τη χάρη, από τα στήθη της τα μάργελα κι απ᾿ των ματιών τη φλόγα, ξαφνιάστηκε, κι ευτύς της μίλησε κι απηλογιά της δίνει: «Πίβουλη εσύ, γιατί πεθύμησες με αυτά να με γελάσεις;
395	Ὣς φάτο, τῇ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε· καί ῥ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε θεᾶς περικαλλέα δειρὴν στήθεά θ᾽ ἱμερόεντα καὶ ὄμματα μαρμαίροντα, θάμβησέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε· δαιμονίη, τί με ταῦτα λιλαίεαι ἠπεροπεύειν;
400	ἦ πῄ με προτέρω πολίων εὖ ναιομενάων ἄξεις, ἢ Φρυγίης ἢ Μῃονίης ἐρατεινῆς, εἴ τίς τοι καὶ κεῖθι φίλος μερόπων ἀνθρώπων· οὕνεκα δὴ νῦν δῖον Ἀλέξανδρον Μενέλαος νικήσας ἐθέλει στυγερὴν ἐμὲ οἴκαδ᾽ ἄγεσθαι,	Για μπας και σ᾿ άλλο κάστρο σου 'τυχε πλουσιοκατοικημένο κάποιο άλλον άντρα να 'χεις φίλο σου, στη Μαιονία την ώρια· για στη Φρυγία, και τ᾿ αποφάσισες κει πέρα να με φέρεις; Γιατί ο Μενέλαος τον Αλέξαντρο το ρήγα έχει νικήσει και τώρα λέει να πάρει σπίτι του τη σιχαμένη εμένα, γι᾿ αυτό λοιπόν δω πέρα μου 'ρχεσαι, για να με ξεπλανέψεις; Εσύ κοντά του τράβα κάθισε, και των θεών αρνήσου τις στράτες, κι ουδέ για τον Όλυμπο να πάρεις δρόμο πίσω. Κείνον μονάχα βόηθα, γνοιάζου τον, με μόχτους, με τυράννια, ως που στο τέλος πια γυναίκα του σε κάμει για και σκλάβα.
405	τοὔνεκα δὴ νῦν δεῦρο δολοφρονέουσα παρέστης; ἧσο παρ᾽ αὐτὸν ἰοῦσα, θεῶν δ᾽ ἀπόεικε κελεύθου, μηδ᾽ ἔτι σοῖσι πόδεσσιν ὑποστρέψειας Ὄλυμπον, ἀλλ᾽ αἰεὶ περὶ κεῖνον ὀΐζυε καί ἑ φύλασσε, εἰς ὅ κέ σ᾽ ἢ ἄλοχον ποιήσεται ἢ ὅ γε δούλην.
410	Κεῖσε δ᾽ ἐγὼν οὐκ εἶμι· νεμεσσητὸν δέ κεν εἴη· κείνου πορσανέουσα λέχος· Τρῳαὶ δέ μ᾽ ὀπίσσω πᾶσαι μωμήσονται· ἔχω δ᾽ ἄχε᾽ ἄκριτα θυμῷ. Τὴν δὲ χολωσαμένη προσεφώνεε δῖ᾽ Ἀφροδίτη· μή μ᾽ ἔρεθε σχετλίη, μὴ χωσαμένη σε μεθείω,	Εγώ δεν πάω, και να 'σαι σίγουρη—ντροπή μεγάλη θα 'ταν— να πέσω πλάι του᾿ οι Τρωαδίτισσες αν το 'βλεπαν, μαζί μου όλες θα τα 'βαζαν οι αρίφνητες μου φτάνουν πίκρες που 'χω.» Κι η αρχόντισσα Αφροδίτη θύμωσε κι απηλογιά της δίνει: « Μη με συχύζεις τώρα, ανέμυαλη, μη από θυμό σ᾿ αφήσω, και σε μισήσω με όση δύναμη σε είχα αγαπήσει ως τώρα, κι ανάμεσα τους έχτρα ανήμερη, στους Τρώες και στους Αργίτες, σηκώσω εγώ, κι εσύ από θάνατο κακό χαθείς μαζί τους.» Είπε η θεά, κι η Ελένη ετρόμαξε, του Δία η θυγατέρα' με το χιονάτο της σκεπάστηκε μαντί, κι ακολουθώντας
415	τὼς δέ σ᾽ ἀπεχθήρω ὡς νῦν ἔκπαγλ᾽ ἐφίλησα, μέσσῳ δ᾽ ἀμφοτέρων μητίσομαι ἔχθεα λυγρὰ Τρώων καὶ Δαναῶν, σὺ δέ κεν κακὸν οἶτον ὄληαι. Ὣς ἔφατ᾽, ἔδεισεν δ᾽ Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα, βῆ δὲ κατασχομένη ἑανῷ ἀργῆτι φαεινῷ
420	σιγῇ, πάσας δὲ Τρῳὰς λάθεν· ἦρχε δὲ δαίμων. Αἳ δ᾽ ὅτ᾽ Ἀλεξάνδροιο δόμον περικαλλέ᾽ ἵκοντο, ἀμφίπολοι μὲν ἔπειτα θοῶς ἐπὶ ἔργα τράποντο, ἣ δ᾽ εἰς ὑψόροφον θάλαμον κίε δῖα γυναικῶν. Τῇ δ᾽ ἄρα δίφρον ἑλοῦσα φιλομειδὴς Ἀφροδίτη	την Αφροδίτη φεύγει αμίλητη, κρυφά απ᾿ τις άλλες όλες. Κι όντας έφτασαν στο πανέμορφο του Αλέξαντρου παλάτι, οι βάγιες στις δουλειές τους έτρεξαν με βιάση, όμως εκείνη, η αρχοντικιά γυναίκα, τράβηξε στην κάμαρα και μπήκε. Τότε η Αφροδίτη, η αχνογελόχαρη θεά, σκαμνί στα χέρια παίρνει και φέρνει, στον Αλέξαντρο μπροστά να τ᾿ απιθώσει. Κι η Ελένη εκεί, του βροντοσκούταρου καθίζει απάνω η κόρη, κι άλλου κοιτάζοντας, τον άντρα της μιλώντας αποπαίρνει: « Καλώς μας ήρθες απ᾿ τον πόλεμο! Μακάρι ο ψυχωμένος άντρας κει πέρα να σε σκότωνε, που πρώτο μου ήταν ταίρι.
425	ἀντί᾽ Ἀλεξάνδροιο θεὰ κατέθηκε φέρουσα· ἔνθα κάθιζ᾽ Ἑλένη κούρη Διὸς αἰγιόχοιο ὄσσε πάλιν κλίνασα, πόσιν δ᾽ ἠνίπαπε μύθῳ· ἤλυθες ἐκ πολέμου· ὡς ὤφελες αὐτόθ᾽ ὀλέσθαι ἀνδρὶ δαμεὶς κρατερῷ, ὃς ἐμὸς πρότερος πόσις ἦεν.
430	Ἦ μὲν δὴ πρίν γ᾽ εὔχε᾽ ἀρηϊφίλου Μενελάου σῇ τε βίῃ καὶ χερσὶ καὶ ἔγχεϊ φέρτερος εἶναι· ἀλλ᾽ ἴθι νῦν προκάλεσσαι ἀρηΐφιλον Μενέλαον ἐξαῦτις μαχέσασθαι ἐναντίον· ἀλλά σ᾽ ἔγωγε παύεσθαι κέλομαι, μηδὲ ξανθῷ Μενελάῳ	Άλλοτε αλήθεια απ᾿ τον αντρόκαρδο Μενέλαο μου καυκιόσουν πως είσαι πιο τρανός στη δύναμη, στα χέρια, στο κοντάρι. Έλα λοιπόν, ξανά αντροκάλεσε και βγές να πολεμήσεις με το Μενέλαο τον αντρόκαρδο! Μα για καλό δικό σου εγώ να σταματήσεις θα 'λεγα, μηδέ ξανά να στήσεις με τον ξανθό Μενέλαο πόλεμο και χτυπηθείς μαζί του από αμυαλιά, τι το κοντάρι του λέω θα σε ρίξει χάμω.» Είπε, κι ο Πάρης αποκρίθηκε με τέτοια λόγια τότε: « Γυναίκα, μην πετάς τα λόγια σου πικρά, μαλώνοντας με' τώρα ο Μενέλαος αν με νίκησε, τον βοήθησε η Παλλάδα.
435	ἀντίβιον πόλεμον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι ἀφραδέως, μή πως τάχ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ δουρὶ δαμήῃς. Τὴν δὲ Πάρις μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπε· μή με γύναι χαλεποῖσιν ὀνείδεσι θυμὸν ἔνιπτε· νῦν μὲν γὰρ Μενέλαος ἐνίκησεν σὺν Ἀθήνῃ,
440	κεῖνον δ᾽ αὖτις ἐγώ· πάρα γὰρ θεοί εἰσι καὶ ἡμῖν. Ἀλλ᾽ ἄγε δὴ φιλότητι τραπείομεν εὐνηθέντε· οὐ γάρ πώ ποτέ μ᾽ ὧδέ γ᾽ ἔρως φρένας ἀμφεκάλυψεν, οὐδ᾽ ὅτε σε πρῶτον Λακεδαίμονος ἐξ ἐρατεινῆς ἔπλεον ἁρπάξας ἐν ποντοπόροισι νέεσσι,	Σειρά του και σειρά μου, τι έχουμε και μεις θεούς προστάτες. Μον᾿ έλα τώρα να πλαγιάσουμε, τον πόθο να χαρούμε' τι την ψυχή μου δεν την πλάνταξε ποτέ λαχτάρα τόση, μήτε απ᾿ τη Σπάρτη την πανέμνοστη σα σ᾿ είχα αρπάξει τότε και μες στα πλοία τα πελαγόδρομα τραβούσα, ως που η Κρανάη μας δέχτη το νησί, κι ευφράθηκα γλυκό φιλί κι αγκάλη, ως τώρα σε ποθώ κι ολόγλυκια με λιώνει η πεθυμιά σου.» Είπε, και στο κλινάρι έτράβηξε, και πίσω του η γυναίκα. Οι δυο λοιπόν αντάμα επλάγιασαν στο σκαλιστό κλινάρι. Κι ωστόσο ο γιος του Ατρέα τριγύριζε σαν το θεριό στο ασκέρι
445	νήσῳ δ᾽ ἐν Κραναῇ ἐμίγην φιλότητι καὶ εὐνῇ, ὥς σεο νῦν ἔραμαι καί με γλυκὺς ἵμερος αἱρεῖ. Ἦ ῥα, καὶ ἄρχε λέχος δὲ κιών· ἅμα δ᾽ εἵπετ᾽ ἄκοιτις. Τὼ μὲν ἄρ᾽ ἐν τρητοῖσι κατεύνασθεν λεχέεσσιν, Ἀτρεΐδης δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἐφοίτα θηρὶ ἐοικὼς
450	εἴ που ἐσαθρήσειεν Ἀλέξανδρον θεοειδέα. Ἀλλ᾽ οὔ τις δύνατο Τρώων κλειτῶν τ᾽ ἐπικούρων δεῖξαι Ἀλέξανδρον τότ᾽ ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ· οὐ μὲν γὰρ φιλότητί γ᾽ ἐκεύθανον εἴ τις ἴδοιτο· ἶσον γάρ σφιν πᾶσιν ἀπήχθετο κηρὶ μελαίνῃ.	μην τάχα κάπου το θεόμορφον Αλέξαντρο ξεκρίνει. Μ᾿ από τους Τρώες κανείς δε δύνουνταν κι απ᾿ τους τρανούς συμμάχους να δείξει τότε στον αντρόκαρδο Μενέλαο πού είν᾿ ο Πάρης. Δε θα τον κρύβαν, αv τον έβλεπαν, από περίσσια αγάπη, τι αλήθεια σαν το μαύρο θάνατο τον οχτρευόνταν όλοι. Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας αναμεσό τους είπε· « Ακούστε, Τρώες εσείς και Δάρδανοι κι οι σύμμαχοι τους όλοι- μια κι ο τρανός Μενέλαος νίκησε φως φανερά τον Πάρη το βιος μαζί και την Αργίτισσα δώστε μας πίσω Ελένη- και πανωτίμι να πλερώσετε, καθώς ταιριάζει αλήθεια
455	Τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων· κέκλυτέ μευ Τρῶες καὶ Δάρδανοι ἠδ᾽ ἐπίκουροι· νίκη μὲν δὴ φαίνετ᾽ ἀρηϊφίλου Μενελάου, ὑμεῖς δ᾽ Ἀργείην Ἑλένην καὶ κτήμαθ᾽ ἅμ᾽ αὐτῇ ἔκδοτε, καὶ τιμὴν ἀποτινέμεν ἥν τιν᾽ ἔοικεν,
460	ἥ τε καὶ ἐσσομένοισι μετ᾽ ἀνθρώποισι πέληται. Ὣς ἔφατ᾽ Ἀτρεΐδης, ἐπὶ δ᾽ ᾔνεον ἄλλοι Ἀχαιοί.	να το κρατούνε κι οι μελλούμενες γενιές στη θύμηση τους. Ετσι είπε ο γιος του Ατρέα, κι εσύγκλιναν μαζί του κι οι άλλοι Αργίτες.