Ὁμήρου Ἰλιάς: Κ (Ἀπόδοση Ν. Καζαντζάκη - Ἰ.Θ. Κακριδῆ)

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ -Κ-

---

-Κ-	ἄλλοι μὲν παρὰ νηυσὶν ἀριστῆες Παναχαιῶν εὗδον παννύχιοι μαλακῷ δεδμημένοι ὕπνῳ· ἀλλ᾽ οὐκ Ἀτρεΐδην Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν ὕπνος ἔχε γλυκερὸς πολλὰ φρεσὶν ὁρμαίνοντα.	Των Αχαιών οι επίλοιποι άρχοντες στα πλοία τους πλάι κοιμόνταν ολονυχτίς, στου γύπνου τις γλυκές παραδομένοι αγκάλες· το γιο του Ατρέα τον Αγαμέμνονα τον πρωταφέντη ωστόσο ύπνος γλυκός στιγμή δεν έπιανε, τι έγνοιες πολλές τον δέρναν. Της Ήρας πώς της ωριοπλέξουδης το ταίρι ξάφνου αστράφτει, τρανή νεροποντή συντάζοντας να ρίξει για χαλάζι για και χιονιά, σαν κουκουλώνουνται με χιόνι τα χωράφια, για και φριχτό μηνώντας πόλεμο, που τρώει και δε χορταίνει' όμοια στα στήθια του ο Αγαμέμνονας συχνά πυκνά εβογγούσε
5	ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ἀστράπτῃ πόσις Ἥρης ἠϋκόμοιο τεύχων ἢ πολὺν ὄμβρον ἀθέσφατον ἠὲ χάλαζαν ἢ νιφετόν, ὅτε πέρ τε χιὼν ἐπάλυνεν ἀρούρας, ἠέ ποθι πτολέμοιο μέγα στόμα πευκεδανοῖο, ὣς πυκίν᾽ ἐν στήθεσσιν ἀνεστενάχιζ᾽ Ἀγαμέμνων
10	νειόθεν ἐκ κραδίης, τρομέοντο δέ οἱ φρένες ἐντός. ἤτοι ὅτ᾽ ἐς πεδίον τὸ Τρωϊκὸν ἀθρήσειε, θαύμαζεν πυρὰ πολλὰ τὰ καίετο Ἰλιόθι πρὸ αὐλῶν συρίγγων τ᾽ ἐνοπὴν ὅμαδόν τ᾽ ἀνθρώπων. αὐτὰρ ὅτ᾽ ἐς νῆάς τε ἴδοι καὶ λαὸν Ἀχαιῶν,	απ᾿ της καρδιάς τα βάθη, κι έτρεμαν τα σωθικά του μέσα. Κάθε που γύριζε τα μάτια του στης Τροίας τον κάμπο πέρα, τις πλήθιες τις φωτιές θαμάζουνταν, που ομπρός στο κάστρο ανάβει, και της φλογέρας τα λαλήματα, και των αντρών το μούγκρος. Μα ως γύριζε να ιδεί τ᾿ Αργίτικα καράβια και φουσάτα, πολλές τραβούσε και ξερίζωνε της κεφαλής του τρίχες, Στο Δία ψηλά τα μάτια ασκώνοντας, και σπάραζε η καρδιά του. και τούτη η πιο καλή του εικάστηκε βουλή στο λογισμό του: Καν στου Νηλέα το γιο, το Νέστορα, να δράμει πρώτα πρώτα, μαζί του αν κάποια θα σοφίζουνταν βουλή για το καλό τους,
15	πολλὰς ἐκ κεφαλῆς προθελύμνους ἕλκετο χαίτας ὑψόθ᾽ ἐόντι Διί, μέγα δ᾽ ἔστενε κυδάλιμον κῆρ. ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλὴ Νέστορ᾽ ἔπι πρῶτον Νηλήϊον ἐλθέμεν ἀνδρῶν, εἴ τινά οἱ σὺν μῆτιν ἀμύμονα τεκτήναιτο,
20	ἥ τις ἀλεξίκακος πᾶσιν Δαναοῖσι γένοιτο. ὀρθωθεὶς δ᾽ ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα, ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα, ἀμφὶ δ᾽ ἔπειτα δαφοινὸν ἑέσσατο δέρμα λέοντος αἴθωνος μεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ᾽ ἔγχος.	που απ᾿ όλους τους Αργίτες θα 'διωχνε τη συφορά που ερχόταν. Σηκώθη το λοιπόν και φόρεσε στα στήθια το χιτώνα, και σάνταλα πανώρια επέρασε στ᾿ αστραφτερά του πόδια, και γύρα του έριξε πυρόξανθο τομάρι από φλογάτο· λιόντα τρανό, μακρύ ως τα πόδια του, και πήρε το κοντάρι. Την ίδια κι ο Μενέλαος ένιωθε τρεμούλα, κι ο ύπνος μήτε και στα δικά του τα ματόφυλλα καθόταν—μπας και πάθουν οι Δαναοί, που τόση θάλασσα διάβηκαν, για να φτάσουν στην Τροία, να στήσουν άγριο πόλεμο για χάρη του ποθώντας. και πρώτα κάπα από λιοπάρδαλη πα στις φαρδιές του πλάτες
25	ὣς δ᾽ αὔτως Μενέλαον ἔχε τρόμος· οὐδὲ γὰρ αὐτῷ ὕπνος ἐπὶ βλεφάροισιν ἐφίζανε· μή τι πάθοιεν Ἀργεῖοι, τοὶ δὴ ἕθεν εἵνεκα πουλὺν ἐφ᾽ ὑγρὴν ἤλυθον ἐς Τροίην πόλεμον θρασὺν ὁρμαίνοντες. παρδαλέῃ μὲν πρῶτα μετάφρενον εὐρὺ κάλυψε
30	ποικίλῃ, αὐτὰρ ἐπὶ στεφάνην κεφαλῆφιν ἀείρας θήκατο χαλκείην, δόρυ δ᾽ εἵλετο χειρὶ παχείῃ. βῆ δ᾽ ἴμεν ἀνστήσων ὃν ἀδελφεόν, ὃς μέγα πάντων Ἀργείων ἤνασσε, θεὸς δ᾽ ὣς τίετο δήμῳ. τὸν δ᾽ εὗρ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισι τιθήμενον ἔντεα καλὰ	φοράει πιτσιλωτή, κι ως έβαλε το χάλκινο του κράνος στην κεφαλή, κοντάρι εφούχτωσε στο δυνατό του χέρι, κι ευτύς για να ξυπνήσει εκίνησε τον αδερφό, τον πρώτον Αργίτη βασιλιά, πού εδόξαζαν, θεός λες κι ήταν, όλοι. Στους ώμους να περνάει τον πέτυχε την ώρια αρματωσιά του στου πλοίου την πρύμνα, κι έτσι που 'φτασε, τρανή χαρά του δίνει. Πρώτος εμίλησε ο βροντόφωνος Μενέλαος τότε κι είπε: « Ποιος λόγος, έτσι που αρματώνεσαι, καλέ μου; Θες να στείλεις κανένα σύντροφο κατάσκοπο στους Τρώες; Φοβούμαι ωστόσο μη δε βρεθεί κανείς, απάνω του τέτοια δουλειά να πάρει
35	νηῒ πάρα πρύμνῃ· τῷ δ᾽ ἀσπάσιος γένετ᾽ ἐλθών. τὸν πρότερος προσέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· τίφθ᾽ οὕτως ἠθεῖε κορύσσεαι; ἦ τιν᾽ ἑταίρων ὀτρυνέεις Τρώεσσιν ἐπίσκοπον; ἀλλὰ μάλ᾽ αἰνῶς δείδω μὴ οὔ τίς τοι ὑπόσχηται τόδε ἔργον
40	ἄνδρας δυσμενέας σκοπιαζέμεν οἶος ἐπελθὼν νύκτα δι᾽ ἀμβροσίην· μάλα τις θρασυκάρδιος ἔσται. τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων· χρεὼ βουλῆς ἐμὲ καὶ σὲ διοτρεφὲς ὦ Μενέλαε κερδαλέης, ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει	και στους οχτρούς να πάει μονάχος του, να τους παραφυλάξει μέσα στη θεία τη νύχτα᾿ απόκοτος περίσσια πρέπει να 'ναι.» Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας γυρνώντας του αποκρίθη: « Ανάγκη εγώ και συ, αρχοντόθρεφτε Μενέλαε, να σκεφτούμε κάτι καλό, που θα διαφέντευε τα πλοία και τους Αργίτες γλιτώνοντας τους, τώρα που άλλαξε τους λογισμούς του ο Δίας' τι είναι οι θυσίες του Εχτόρου πιότερο μαθές που τον ευφραίνουν. Εγώ δεν είδα ως τώρα ουδ᾿ άκουσα να λεν πως ένας μόνο τόσα κακά εστοχάστη κι έκαμε σε μιαν ημέρα μέσα, όσα 'χει στους Αργίτες ο Έχτορας ο ψυχωμένος κάνει,
45	Ἀργείους καὶ νῆας, ἐπεὶ Διὸς ἐτράπετο φρήν. Ἑκτορέοις ἄρα μᾶλλον ἐπὶ φρένα θῆχ᾽ ἱεροῖσιν· οὐ γάρ πω ἰδόμην, οὐδ᾽ ἔκλυον αὐδήσαντος ἄνδρ᾽ ἕνα τοσσάδε μέρμερ᾽ ἐπ᾽ ἤματι μητίσασθαι, ὅσσ᾽ Ἕκτωρ ἔρρεξε Διῒ φίλος υἷας Ἀχαιῶν
50	αὔτως, οὔτε θεᾶς υἱὸς φίλος οὔτε θεοῖο. ἔργα δ᾽ ἔρεξ᾽ ὅσα φημὶ μελησέμεν Ἀργείοισι δηθά τε καὶ δολιχόν· τόσα γὰρ κακὰ μήσατ᾽ Ἀχαιούς. ἀλλ᾽ ἴθι νῦν Αἴαντα καὶ Ἰδομενῆα κάλεσσον ῥίμφα θέων παρὰ νῆας· ἐγὼ δ᾽ ἐπὶ Νέστορα δῖον	που ουδ᾿ είναι δα θεού καν γέννημα για και θεάς καθόλου. Τόσα έχει κάνει, που, στοχάζομαι, θα τα θυμούνται οι Αργίτες καιρούς και χρόνια! τόσα έλόγιασε κακά να μας στοιβάξει. Μον᾿ τρέχα τώρα δίπλα στ᾿ άρμενα και πες στον Αίαντα να 'ρθει, μαζί κι ο Ιδομενέας᾿ στο Νέστορα το θείο θα τρέξω ατός μου και θα τον σπρώξω, αν το αποφάσιζε, να σηκωθεί, να δράμει στους αντρειανούς μας φυλακάτορες, και προσταγές να δώσει. Αυτόν θ᾿ ακούσουν κάλλιο απ᾿ όλους μας᾿ τι κεφαλή στις βάρδιες είναι ο δικός του ο γιος, κι ο σύντροφος του Ιδομενέα Μηριόνης, κι αυτούς μαθές απ᾿ όλους βάλαμε να κυβερνούν τους άλλους.»
55	εἶμι, καὶ ὀτρυνέω ἀνστήμεναι, αἴ κ᾽ ἐθέλῃσιν ἐλθεῖν ἐς φυλάκων ἱερὸν τέλος ἠδ᾽ ἐπιτεῖλαι. κείνῳ γάρ κε μάλιστα πιθοίατο· τοῖο γὰρ υἱὸς σημαίνει φυλάκεσσι καὶ Ἰδομενῆος ὀπάων Μηριόνης· τοῖσιν γὰρ ἐπετράπομέν γε μάλιστα.
60	τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· πῶς γάρ μοι μύθῳ ἐπιτέλλεαι ἠδὲ κελεύεις; αὖθι μένω μετὰ τοῖσι δεδεγμένος εἰς ὅ κεν ἔλθῃς, ἦε θέω μετὰ σ᾽ αὖτις, ἐπὴν εὖ τοῖς ἐπιτείλω; τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,	Γυρνώντας τότε ο βροντερόφωνος Μενέλαος του αποκρίθη: «Σαν τι μου ορίζει τώρα ο λόγος σου και ποιά 'ναι η προσταγή σου; Μαζί τους να σταθώ προσμένοντας και συ κει πέρα ως να 'ρθεις, για να γυρίσω πίσω τρέχοντας, τους ορισμούς σου ως δώσω;» Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας απηλογιά του δίνει: «Εκεί να μείνεις, μην ξεσφάλουμε στο δρόμο ο ένας τον άλλο, γιατί πολλά μες στο στρατόπεδο κλαδίζουν μονοπάτια. Κι όπως περνάς, στους άλλους φώναζε και λέγε ν᾿ αγρυπνούνε, κι όλους καλόπιανε, με τ᾿ όνομα του κύρη του καθέναν, όθε η γενιά του σέρνει, κράζοντας· και μην ψηλοκρατιέσαι,
65	αὖθι μένειν, μή πως ἀβροτάξομεν ἀλλήλοιιν ἐρχομένω· πολλαὶ γὰρ ἀνὰ στρατόν εἰσι κέλευθοι. φθέγγεο δ᾽ ᾗ κεν ἴῃσθα καὶ ἐγρήγορθαι ἄνωχθι πατρόθεν ἐκ γενεῆς ὀνομάζων ἄνδρα ἕκαστον πάντας κυδαίνων· μηδὲ μεγαλίζεο θυμῷ,
70	ἀλλὰ καὶ αὐτοί περ πονεώμεθα· ὧδέ που ἄμμι Ζεὺς ἐπὶ γιγνομένοισιν ἵει κακότητα βαρεῖαν. ὣς εἰπὼν ἀπέπεμπεν ἀδελφεὸν εὖ ἐπιτείλας· αὐτὰρ ὃ βῆ ῥ᾽ ἰέναι μετὰ Νέστορα ποιμένα λαῶν· τὸν δ᾽ εὗρεν παρά τε κλισίῃ καὶ νηῒ μελαίνῃ	μόνο και μεις oι δυο ας μοχτήσουμε, τι από γεννησιμιού μας λέω συφορές βαριές μας έγραψε να φορτωθούμε ο Δίας.» Είπε, κι αφού τον καλορμήνεψε, τον αδερφό του διώχνει, κι ατός του κίνησε το Νέστορα να βρει το στρατολάτη. Στο μαύρο του τον πέτυχε άρμενο μπροστά και στο καλύβι, στο μαλακό του στρώμα᾿ δίπλα του κι η πλουμιστή του αρμάτα, τα δυο κοντάρια, το σκουτάρι του, το αστραφτερό του κράνος και τ᾿ ολοξόμπλιαστο ζωστάρι του, που ο γέροντας ζωνόταν σαν αρματώνουνταν, στον πόλεμο να πάει τον καταλύτη με το στρατό του᾿ τι δεν το 'βαζε, κι ας ήταν γέρος, κάτω.
75	εὐνῇ ἔνι μαλακῇ· παρὰ δ᾽ ἔντεα ποικίλ᾽ ἔκειτο ἀσπὶς καὶ δύο δοῦρε φαεινή τε τρυφάλεια. πὰρ δὲ ζωστὴρ κεῖτο παναίολος, ᾧ ῥ᾽ ὁ γεραιὸς ζώννυθ᾽ ὅτ᾽ ἐς πόλεμον φθισήνορα θωρήσσοιτο λαὸν ἄγων, ἐπεὶ οὐ μὲν ἐπέτρεπε γήραϊ λυγρῷ.
80	ὀρθωθεὶς δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ ἀγκῶνος κεφαλὴν ἐπαείρας Ἀτρεΐδην προσέειπε καὶ ἐξερεείνετο μύθῳ· τίς δ᾽ οὗτος κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν ἔρχεαι οἶος νύκτα δι᾽ ὀρφναίην, ὅτε θ᾽ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι, ἠέ τιν᾽ οὐρήων διζήμενος, ἤ τιν᾽ ἑταίρων;	Μεμιάς ανακουμπάει στον αγκώνα και το κεφάλι ασκώνει, και λέει στο γιο του Ατρέα ρωτώντας τον και μ᾿ έτοια λόγια κρένει: «Ποιος είσαι συ που στα καράβια μας και στο στρατό μονάχος μες στης νυχτιάς το σκότος έρχεσαι, που όλοι οι θνητοί κοιμούνται; Μουλάρι τάχα για και σύντροφο να βρεις κανένα ψάχνεις; Μίλα μου, μη ζυγώνεις άλαλος, ποια σ᾿ έχει σφίξει ανάγκη;» Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας απηλογιά του δίνει: «Γιε του Νηλέα, ρηγάρχη Νέστορα, των Αχαιών η δόξα, το γιο του Ατρέα, τον Αγαμέμνονα, θωρείς εδώ, που ο Δίας απ᾿ όλους πιότερο σε βάσανα με ρίχνει δίχως τέλος,
85	φθέγγεο, μηδ᾽ ἀκέων ἐπ᾽ ἔμ᾽ ἔρχεο· τίπτε δέ σε χρεώ; τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων· ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν γνώσεαι Ἀτρεΐδην Ἀγαμέμνονα, τὸν περὶ πάντων Ζεὺς ἐνέηκε πόνοισι διαμπερὲς εἰς ὅ κ᾽ ἀϋτμὴ
90	ἐν στήθεσσι μένῃ καί μοι φίλα γούνατ᾽ ὀρώρῃ. πλάζομαι ὧδ᾽ ἐπεὶ οὔ μοι ἐπ᾽ ὄμμασι νήδυμος ὕπνος ἱζάνει, ἀλλὰ μέλει πόλεμος καὶ κήδε᾽ Ἀχαιῶν. αἰνῶς γὰρ Δαναῶν περιδείδια, οὐδέ μοι ἦτορ ἔμπεδον, ἀλλ᾽ ἀλαλύκτημαι, κραδίη δέ μοι ἔξω	όσο κρατάει η πνοή στα στήθη μου κι η δύναμη στα γόνα. Έτσι γυρνώ, τι δε μου κάθεται γλυκός στα μάτια γύπνος᾿ μου τυραννούν τη σκέψη ο πόλεμος, των Αρχαίων τα πάθη. Για τους Αργίτες τρόμος μ᾿ έπιασε φριχτός, κι ουδέ η ψυχή μου γερά βαστιέται, μόνο τα 'χασα, κι όξω πηδάει η καρδιά μου να 'βγει απ᾿ το στήθος, και τα γόνατα μου τρέμουν τ᾿ αντρειωμένα. Όμως δουλειά εσύ τώρα αν γύρευες, μια και δεν πιάνει ο γύπνος μηδέ και σένα, στους βαρδιατορες έλα μαζί να πάμε, να δούμε, η αγρύπνια μην τους τσάκισε κι ο κάματος, και γείραν να κοιμηθούνε, κι έτσι ολότελα τη βάρδια τους ξέχασαν.
95	στηθέων ἐκθρῴσκει, τρομέει δ᾽ ὑπὸ φαίδιμα γυῖα. ἀλλ᾽ εἴ τι δραίνεις, ἐπεὶ οὐδὲ σέ γ᾽ ὕπνος ἱκάνει, δεῦρ᾽ ἐς τοὺς φύλακας καταβήομεν, ὄφρα ἴδωμεν μὴ τοὶ μὲν καμάτῳ ἀδηκότες ἠδὲ καὶ ὕπνῳ κοιμήσωνται, ἀτὰρ φυλακῆς ἐπὶ πάγχυ λάθωνται.
100	δυσμενέες δ᾽ ἄνδρες σχεδὸν εἵαται· οὐδέ τι ἴδμεν μή πως καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι. τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον οὔ θην Ἕκτορι πάντα νοήματα μητίετα Ζεὺς	Οι οχτροί κοντά εδώ πέρα κάθουνται, κι ουδέ κανείς μας ξέρει, αν δεν τους κατεβεί τον πόλεμο ν᾿ ανοίξουν και τη νύχτα.» Κι απηλογιά ο γερήνιος Νέστορας του δίνει ο αλογολάτης: «Υγιέ του Ατρέα, τρανέ Αγαμέμνονα, ρηγάρχη τιμημένε, ο Δίας σα δύσκολο ο βαθύγνωμος του Εχτόρου τα χατίρια όλα να του τα κάνει, ως πέτεται᾿ μα πιότερες ακόμα θα πάθει συφορές, μου εικάζεται, φτάνει ο Αχιλλέας μια μέρα τη μάνητα του την ανέσπλαχνη να διώξει απ᾿ την καρδιά του. Μετά χαράς να 'ρθω᾿ μα θα 'θελα να πούμε και στους άλλους, στον Οδυσσέα, στον πολεμόχαρο γιο του Τυδέα, κι ακόμα
105	ἐκτελέει, ὅσα πού νυν ἐέλπεται· ἀλλά μιν οἴω κήδεσι μοχθήσειν καὶ πλείοσιν, εἴ κεν Ἀχιλλεὺς ἐκ χόλου ἀργαλέοιο μεταστρέψῃ φίλον ἦτορ. σοὶ δὲ μάλ᾽ ἕψομ᾽ ἐγώ· ποτὶ δ᾽ αὖ καὶ ἐγείρομεν ἄλλους ἠμὲν Τυδεΐδην δουρὶ κλυτὸν ἠδ᾽ Ὀδυσῆα
110	ἠδ᾽ Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος ἄλκιμον υἱόν. ἀλλ᾽ εἴ τις καὶ τούσδε μετοιχόμενος καλέσειεν ἀντίθεόν τ᾽ Αἴαντα καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα· τῶν γὰρ νῆες ἔασιν ἑκαστάτω, οὐδὲ μάλ᾽ ἐγγύς. ἀλλὰ φίλον περ ἐόντα καὶ αἰδοῖον Μενέλαον	στον Αία το γρήγορο, στον άτρομο γιο του Φυλέα, το Μέγη. Να 'ταν και κάποιος που θα πήγαινε τρεχάτος να φωνάξει να 'ρθουν και τούτοι, ο ισόθεος Αίαντας κι ο Ιδομενέας ο ρήγας· τι τα δικά τους στέκουν άρμενα μακριά πολύ, στην άκρη. Για το Μενέλαο νιώθω σέβαση κι αγάπη, κι όμως πρέπει να τον μαλώσω· μην πικραίνεσαι μαζί μου, δεν το κρύβω' γιατί κοιμάται, κι ολομόναχο σ᾿ αφήκε να παλεύεις, που 'πρεπε εκείνος στους πρωτόγερους όλους να τρέχει τώρα παρακαλώντας τους, τι αβάσταχτη μας έχει σφίξει ανάγκη.» Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας απηλογιά του δίνει:
115	νεικέσω, εἴ πέρ μοι νεμεσήσεαι, οὐδ᾽ ἐπικεύσω ὡς εὕδει, σοὶ δ᾽ οἴῳ ἐπέτρεψεν πονέεσθαι. νῦν ὄφελεν κατὰ πάντας ἀριστῆας πονέεσθαι λισσόμενος· χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ᾽ ἀνεκτός. τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·
120	ὦ γέρον ἄλλοτε μέν σε καὶ αἰτιάασθαι ἄνωγα· πολλάκι γὰρ μεθιεῖ τε καὶ οὐκ ἐθέλει πονέεσθαι οὔτ᾽ ὄκνῳ εἴκων οὔτ᾽ ἀφραδίῃσι νόοιο, ἀλλ᾽ ἐμέ τ᾽ εἰσορόων καὶ ἐμὴν ποτιδέγμενος ὁρμήν. νῦν δ᾽ ἐμέο πρότερος μάλ᾽ ἐπέγρετο καί μοι ἐπέστη·	«Άλλες φορές εγώ είμαι, γέροντα, που λέω να τον μαλώσεις· τι δείχνει αναμελιά κι απάνω του καμιά δουλειά δεν παίρνει' Οχι γιατί 'ναι οκνός για του 'λειψεν η γνώση, μόνο θέλει εγώ ν᾿ αρχίζω πρώτος πάντα μου, και με κοιτάει στα μάτια. Μ᾿ απόψε πρώτος ξεπετάχτηκε μονάχος και με βρήκε, κι εγώ να κράξει ευτύς τον έστειλα τους αντρειανούς που θέλεις. Πάμε λοιπόν, θα τους πετύχουμε μπροστά απ'τις πόρτες όλους, στους φύλακες· εκεί παράγγειλα να γίνει η σύναξη μας.» Κι απηλογιά ο γερήνιος Νέστορας του δίνει ο αλογολάτης: «Έτσι κανείς απ᾿ όσους έτρεξε να ξεσηκώσει να 'ρθουν
125	τὸν μὲν ἐγὼ προέηκα καλήμεναι οὓς σὺ μεταλλᾷς. ἀλλ᾽ ἴομεν· κείνους δὲ κιχησόμεθα πρὸ πυλάων ἐν φυλάκεσσ᾽, ἵνα γάρ σφιν ἐπέφραδον ἠγερέθεσθαι. τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· οὕτως οὔ τίς οἱ νεμεσήσεται οὐδ᾽ ἀπιθήσει
130	Ἀργείων, ὅτε κέν τιν᾽ ἐποτρύνῃ καὶ ἀνώγῃ. ὣς εἰπὼν ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα, ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα, ἀμφὶ δ᾽ ἄρα χλαῖναν περονήσατο φοινικόεσσαν διπλῆν ἐκταδίην, οὔλη δ᾽ ἐπενήνοθε λάχνη.	δε θ᾿ αψηφήσει λέω τα λόγια του κι ουδέ θα του θυμώσει.» Αυτά είπε ο γέροντας, και φόρεσε στα στήθια το χιτώνα, και σάνταλα πανώρια πέρασε στ᾿ αστραφτερά του πόδια, κι έριξε γύρα του και στέριωσε την πορφυρή φλοκάτα, που 'ταν διπλή, φαρδιά, κι απάνω της πυκνό το χνούδι ανθούσε' και το γερό κοντάρι αρπάζοντας το καλοακονισμένο κινάει στα πλοία των χαλκοθώρακων των Αχαιών να φτάσει. Τον Οδυσσέα πιο πρώτα εσήκωσε, που 'χε θεού τη γνώση, ο αλογατάς γερήνιος Νέστορας από τον ύπνο τότε φωνάζοντας τον κι όπως άκουσεν εκείνος τη φωνή του,
135	εἵλετο δ᾽ ἄλκιμον ἔγχος ἀκαχμένον ὀξέϊ χαλκῷ, βῆ δ᾽ ἰέναι κατὰ νῆας Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων. πρῶτον ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα Διὶ μῆτιν ἀτάλαντον ἐξ ὕπνου ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ φθεγξάμενος· τὸν δ᾽ αἶψα περὶ φρένας ἤλυθ᾽ ἰωή,
140	ἐκ δ᾽ ἦλθε κλισίης καί σφεας πρὸς μῦθον ἔειπε· τίφθ᾽ οὕτω κατὰ νῆας ἀνὰ στρατὸν οἶοι ἀλᾶσθε νύκτα δι᾽ ἀμβροσίην, ὅ τι δὴ χρειὼ τόσον ἵκει; τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· διογενὲς Λαερτιάδη πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ	μεμιάς πετάχτη απ᾿ το καλύβι του κι έτσι μιλάει ρωτώντας: «Ποια να 'ν᾿ η ανάγκη που σας έσφιξε και στ᾿ άρμενα μας δίπλα γυρνάτε μόνοι στο στρατόπεδο, μέσα στη θεία τη νύχτα;» Και τότες ο γερήνιος Νέστορας ο αλογολάτης του 'πε: «Γιε του Λαέρτη αρχοντογέννητε, πολύτεχνε Οδυσσέα, συμπάθα μας! κακό ανεβάσταγο τους Αχαιούς πλακώνει. Μον᾿ έλα, ακλούθα μας, ν᾿ ασκώσουμε κι άλλον κανένα, απ᾿ όσους κρέμεται η απόφαση, θα φύγουμε για εδώ θα πολεμούμε.» Τότε ο Οδυσσέας ο πολυκάτεχος γυρνώντας στο καλύβι φορεί σκουτάρι απά στους ώμους του και πάει μαζί κι εκείνος.
145	μὴ νεμέσα· τοῖον γὰρ ἄχος βεβίηκεν Ἀχαιούς. ἀλλ᾽ ἕπε᾽, ὄφρα καὶ ἄλλον ἐγείρομεν ὅν τ᾽ ἐπέοικε βουλὰς βουλεύειν, ἢ φευγέμεν ἠὲ μάχεσθαι. ὣς φάθ᾽, ὃ δὲ κλισίην δὲ κιὼν πολύμητις Ὀδυσσεὺς ποικίλον ἀμφ᾽ ὤμοισι σάκος θέτο, βῆ δὲ μετ᾽ αὐτούς.
150	βὰν δ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδην Διομήδεα· τὸν δὲ κίχανον ἐκτὸς ἀπὸ κλισίης σὺν τεύχεσιν· ἀμφὶ δ᾽ ἑταῖροι εὗδον, ὑπὸ κρασὶν δ᾽ ἔχον ἀσπίδας· ἔγχεα δέ σφιν ὄρθ᾽ ἐπὶ σαυρωτῆρος ἐλήλατο, τῆλε δὲ χαλκὸς λάμφ᾽ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διός· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως	Για το Διομήδη ευτύς εκίνησαν απόξω απ᾿ το καλύβι με τ᾿ άρματα του εκείνος πλάγιαζε᾿ κι οι σύντροφοί του γύρα κοιμόνταν, κι είχαν για προσκέφαλο σκουτάρια, και στο χώμα είχαν μπηγμένα τα κοντάρια τους απ᾿ την ουρά, κι αλάργα σαν αστραπή του Δία στραφτάλιζαν απ᾿ το χαλκό᾿ κι εκείνος σε στρώμα από τομάρι επλάγιαζε βοδιού καλοθρεμμένου, κι είχε απλωμένο για προσκέφαλο καλόφαντο κιλίμι. Κι ο αλογατάς γερήνιος Νέστορας σιμώνει, με το πόδι τον σπρώχνει, τον ξυπνά φωνάζοντας και λέει μαλώνοντας τον: « Διομήδη, σήκω! Δεν τον χόρτασες ολονυχτίς τον ύπνο;
155	εὗδ᾽, ὑπὸ δ᾽ ἔστρωτο ῥινὸν βοὸς ἀγραύλοιο, αὐτὰρ ὑπὸ κράτεσφι τάπης τετάνυστο φαεινός. τὸν παρστὰς ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ, λὰξ ποδὶ κινήσας, ὄτρυνέ τε νείκεσέ τ᾽ ἄντην· ἔγρεο Τυδέος υἱέ· τί πάννυχον ὕπνον ἀωτεῖς;
160	οὐκ ἀΐεις ὡς Τρῶες ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο εἵαται ἄγχι νεῶν, ὀλίγος δ᾽ ἔτι χῶρος ἐρύκει; ὣς φάθ᾽, ὃ δ᾽ ἐξ ὕπνοιο μάλα κραιπνῶς ἀνόρουσε, καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· σχέτλιός ἐσσι γεραιέ· σὺ μὲν πόνου οὔ ποτε λήγεις.	και δεν ακούς οι Τρώες πως κάθουνται στο στήθωμα του κάμπου, στα πλοία κοντά, και που δεν έμεινε πολύς στη μέση τόπος;» Είπε, κι εκείνος απ᾿ τον ύπνο του μεμιάς πετάχτη ολόρθος, και κράζοντας τον με ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια: « Αλήθεια, γέροντα, είσαι ακούραστος κι αναπαμό δεν ξέρεις' άλλοι Αχαιοί μαθές δε βρέθηκαν πιο νιοί από σένα τώρα, που ολούθε τρέχοντας στους άρχοντες να παν να τους ξυπνήσουν; Μα δεν μπορεί κανένας, γέροντα, να μετρηθεί μαζί σου.» Κι απηλογιά ο γερήνιος Νέστορας του δίνει ο αλογολάτης: «Αυτά που λες, αλήθεια, φίλε μου, πολύ σωστά και δίκια'
165	οὔ νυ καὶ ἄλλοι ἔασι νεώτεροι υἷες Ἀχαιῶν οἵ κεν ἔπειτα ἕκαστον ἐγείρειαν βασιλήων πάντῃ ἐποιχόμενοι; σὺ δ᾽ ἀμήχανός ἐσσι γεραιέ. τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα φίλος κατὰ μοῖραν ἔειπες.
170	εἰσὶν μέν μοι παῖδες ἀμύμονες, εἰσὶ δὲ λαοὶ καὶ πολέες, τῶν κέν τις ἐποιχόμενος καλέσειεν· ἀλλὰ μάλα μεγάλη χρειὼ βεβίηκεν Ἀχαιούς. νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι.	έχω και γιους εγώ αψεγάδιαστους, έχω κι ανθρώπους άλλους πολλούς, που θα μπορούσε κάποιος τους να πάει και να τους κράξει' όμως ανάγκη τώρα αβάσταχτη πλακώνει τους Αργίτες' από μια τρίχα η τύχη κρέμεται την ώρα αυτή ολονών μας, οι Αργίτες τώρα αν θα γλιτώσουμε για αν πάμε κατ᾿ ανέμου. Μον᾿ τρέχα τώρα, τι είσαι νιότερος, και το γοργό τον Αία και του Φυλέα το γιο ξεσήκωσε, σπλαχνιά για μένα αν νιώθεις.» Είπε, κι εκείνος γύρω του έριξε τομάρι από φλογάτο λιόντα τρανό, μακρύ ως τα πόδια του, και πήρε το κοντάρι' κινάει το δρόμο, τους ξεσήκωσε, τους έφερε μαζί του.
175	ἀλλ᾽ ἴθι νῦν Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος υἱὸν ἄνστησον· σὺ γάρ ἐσσι νεώτερος· εἴ μ᾽ ἐλεαίρεις. ὣς φάθ᾽, ὃ δ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἑέσσατο δέρμα λέοντος αἴθωνος μεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ᾽ ἔγχος. βῆ δ᾽ ἰέναι, τοὺς δ᾽ ἔνθεν ἀναστήσας ἄγεν ἥρως.
180	οἳ δ᾽ ὅτε δὴ φυλάκεσσιν ἐν ἀγρομένοισιν ἔμιχθεν, οὐδὲ μὲν εὕδοντας φυλάκων ἡγήτορας εὗρον, ἀλλ᾽ ἐγρηγορτὶ σὺν τεύχεσιν εἵατο πάντες. ὡς δὲ κύνες περὶ μῆλα δυσωρήσωνται ἐν αὐλῇ θηρὸς ἀκούσαντες κρατερόφρονος, ὅς τε καθ᾽ ὕλην	Κι όταν εκείνοι φτάσαν κι έσμιξαν τις συναγμένες βάρδιες, τους αρχηγούς τους δεν τους πέτυχαν παραδομένους σ᾿ ύπνο, μόνο συνάρματοι όλοι κι άγρυπνοι κάθονταν και φύλαγαν. Πώς γύρω από τ᾿ αρνιά φυλάγοντας κακονυχτούν οι σκύλοι μέσα στη μάντρα, αγρίμι ακούγοντας στο δάσος θρασεμένο να φτάνει απ᾿ τα βουνά, και τάραχο μεγάλο απ᾿ αφορμή του σκυλιά κι ανθρώποι ξεσηκώνουνε, και λησμονούν τον ύπνο' όμοια είχε λείψει κι απ᾿ τα μάτια τους ο γλυκός ύπνος, Ολη τη νύχτα την κακιά που εφύλαγαν στον κάμπο γυρισμένοι στηναν αφτί ν᾿ ακούσουν, πάνω τους ποιάν ώρα οι Τρώες θα πέσουν.
185	ἔρχηται δι᾽ ὄρεσφι· πολὺς δ᾽ ὀρυμαγδὸς ἐπ᾽ αὐτῷ ἀνδρῶν ἠδὲ κυνῶν, ἀπό τέ σφισιν ὕπνος ὄλωλεν· ὣς τῶν νήδυμος ὕπνος ἀπὸ βλεφάροιιν ὀλώλει νύκτα φυλασσομένοισι κακήν· πεδίον δὲ γὰρ αἰεὶ τετράφαθ᾽, ὁππότ᾽ ἐπὶ Τρώων ἀΐοιεν ἰόντων.
190	τοὺς δ᾽ ὃ γέρων γήθησεν ἰδὼν θάρσυνέ τε μύθῳ καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· οὕτω νῦν φίλα τέκνα φυλάσσετε· μηδέ τιν᾽ ὕπνος αἱρείτω, μὴ χάρμα γενώμεθα δυσμενέεσσιν. ὣς εἰπὼν τάφροιο διέσσυτο· τοὶ δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο	Κι όπως τους είδε, εχάρη ο γέροντας, και λέει γκαρδιώνοντάς τους, και κράζοντας τους με ανεμάρπαστα τους συντυχαίνει λόγια: «Έτσι, παιδιά, φυλάτε᾿ ούτε ένας σας τον ύπνο μην αφήσει να τον δαμάσει, κι αναγέλασμα γενούμε των οχτρώ μας.» Είπε, και το χαντάκι επέρασε᾿ κι οι Αργίτες βασιλιάδες, οι καλεσμένοι για τη μάζωξη, ξοπίσω του ακλουθούσαν κι ο γιος του Νέστορα ο πανέμνοστος μαζί τους κι ο Μηριόνης έρχονταν, τι οι ίδιοι τους εφώναξαν να βουλευτούν ομάδι. Κι ως το σκαφτό χαντάκι εδιάβηκαν, πηγαίνουν και καθίζουν σε ανοιχτό τόπο, που δε σκέπαζαν κουφάρια από πεσμένους,
195	Ἀργείων βασιλῆες ὅσοι κεκλήατο βουλήν. τοῖς δ᾽ ἅμα Μηριόνης καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱὸς ἤϊσαν· αὐτοὶ γὰρ κάλεον συμμητιάασθαι. τάφρον δ᾽ ἐκδιαβάντες ὀρυκτὴν ἑδριόωντο ἐν καθαρῷ, ὅθι δὴ νεκύων διεφαίνετο χῶρος
200	πιπτόντων· ὅθεν αὖτις ἀπετράπετ᾽ ὄβριμος Ἕκτωρ ὀλλὺς Ἀργείους, ὅτε δὴ περὶ νὺξ ἐκάλυψεν. ἔνθα καθεζόμενοι ἔπε᾽ ἀλλήλοισι πίφαυσκον· τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· ὦ φίλοι οὐκ ἂν δή τις ἀνὴρ πεπίθοιθ᾽ ἑῷ αὐτοῦ	κείθε που πριν ο μέγας Έχτορας, χαλνώντας τους Αργίτες, είχε αναγύρει πίσω, ως τύλιξε τα πάντα γύρα η νύχτα. Εκεί κάθισαν τότε κι άρχισαν τα λόγια αναμεσό τους᾿ και πρώτος ο γερήνιος Νέστορας μιλούσε ο αλογολάτης: «Φίλοι, ποιος θα 'ναι τώρα απ᾿ όλους μας που θα το πει η καρδιά του και μες στους Τρώες τους αντροδύναμους να πάει θ᾿ αποκοτήσει, μπας και κανένα οχτρό, που απόμεινε μονάχος πίσω, πιάσει, για μες στους Τρώες κανένα λόγο τους ακούσει, για να ιδούμε ποιάν έχουν πάρει τώρα απόφαση: στα πλοία κοντά να μείνουν μακριά απ᾿ το κάστρο τους στοχάζουνται, για λεν να γύρουν πίσω
205	θυμῷ τολμήεντι μετὰ Τρῶας μεγαθύμους ἐλθεῖν, εἴ τινά που δηΐων ἕλοι ἐσχατόωντα, ἤ τινά που καὶ φῆμιν ἐνὶ Τρώεσσι πύθοιτο, ἅσσά τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλιν δὲ
210	ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ᾽ Ἀχαιούς. ταῦτά κε πάντα πύθοιτο, καὶ ἂψ εἰς ἡμέας ἔλθοι ἀσκηθής· μέγα κέν οἱ ὑπουράνιον κλέος εἴη πάντας ἐπ᾽ ἀνθρώπους, καί οἱ δόσις ἔσσεται ἐσθλή· ὅσσοι γὰρ νήεσσιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι	και μέσα να κλειστούν, σα νίκησαν πια τώρα τους Αργίτες; Αν ήταν όλα αυτά να μάθαινε και πίσω μας γυρνούσε γερός εδώ, μεγάλη η δόξα του μες στους ανθρώπους όλους κάτω απ᾿ τα ουράνια, και θα κέρδιζε λαμπρό από πάνω δώρο᾿ τι οι πιο τρανοί αρχηγοί, τ᾿ Αργίτικα που κυβερνούν καράβια, από μια μαύρη θα του δώσουνε καθένας προβατίνα, μ᾿ αρνάκι βυζανιάρικο᾿ όμοιο της δε βρίσκεται άλλο πλούτος᾿ και στις χαρές και στα τραπέζια μας μαζί μας θα 'ναι πάντα.» Τέτοια μιλούσε, κι οι άλλοι απόμειναν και δεν έβγαναν άχνα' κι είπε ο Διομήδης ο βροντόφωνος αναμεσό τους τότε:
215	τῶν πάντων οἱ ἕκαστος ὄϊν δώσουσι μέλαιναν θῆλυν ὑπόρρηνον· τῇ μὲν κτέρας οὐδὲν ὁμοῖον, αἰεὶ δ᾽ ἐν δαίτῃσι καὶ εἰλαπίνῃσι παρέσται. ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
220	Νέστορ ἔμ᾽ ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ ἀνδρῶν δυσμενέων δῦναι στρατὸν ἐγγὺς ἐόντων Τρώων· ἀλλ᾽ εἴ τίς μοι ἀνὴρ ἅμ᾽ ἕποιτο καὶ ἄλλος μᾶλλον θαλπωρὴ καὶ θαρσαλεώτερον ἔσται. σύν τε δύ᾽ ἐρχομένω καί τε πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν	«Νέστορα, εμένα σπρώχνει η πέρφανη καρδιά και το κουράγιο μες στους οχτρούς, κοντά που βρίσκουνται, να μπω να μη με νιώσουν, τους Τρώες· ωστόσο να 'ρθει αν έλεγα μαζί μου κι ένας άλλος, με πιο ξεθαρρεσιά θα πήγαινα και πιότερο κουράγιο. Σαν πάνε δυο μαζί, στοχάζεται πριν απ᾿ τον έναν ο άλλος το που φελά᾿ μ᾿ αν πας μονάχος σου, κι αν στοχαστείς, μα πάλε τόσο μακριά δεν πάει το μάτι σου κι είναι άπλερος ο νους σου.» Είπε ο Διομήδης, και πετάχτηκαν πολλοί να παν μαζί του' οι δυο τους Αίαντες πρώτα το 'θελαν να παν οι πολέμαρχοι, και το 'θελε κι ο γιος του Νέστορα, και το 'θελε ο Μηριόνης,
225	ὅππως κέρδος ἔῃ· μοῦνος δ᾽ εἴ πέρ τε νοήσῃ ἀλλά τέ οἱ βράσσων τε νόος, λεπτὴ δέ τε μῆτις. ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἔθελον Διομήδεϊ πολλοὶ ἕπεσθαι. ἠθελέτην Αἴαντε δύω θεράποντες Ἄρηος, ἤθελε Μηριόνης, μάλα δ᾽ ἤθελε Νέστορος υἱός,
230	ἤθελε δ᾽ Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος, ἤθελε δ᾽ ὁ τλήμων Ὀδυσεὺς καταδῦναι ὅμιλον Τρώων· αἰεὶ γάρ οἱ ἐνὶ φρεσὶ θυμὸς ἐτόλμα. τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων· Τυδεΐδη Διόμηδες ἐμῷ κεχαρισμένε θυμῷ	κι ο γιος του Ατρέα, ο Μενέλαος, το 'θελε, τρανός κονταρομάχος, και το 'θελε κι ο καρτερόψυχος κρυφά Οδυσσέας στ᾿ ασκέρι των Τρωών να μπει᾿ τι πάντα ορέγουνταν τον κίντυνο η καρδιά του. Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας γυρνώντας είπε τότε: «Γιε του Τυδέα, Διομήδη, ολόκαρδη που σου 'χω αγάπη πάντα, το σύντροφο μονάχος διάλεξε που θες μαζί να πάρεις, απ᾿ όσους θέλουν τον καλύτερο᾿ τι λαχταρούν περίσσιοι. και μην ντραπείς και τον καλύτερο να μείνει πίσω αφήσεις και πάρεις πιο αχαμνό, τι ντρέπεσαι θωρώντας τη γενιά του. Όχι μην πας μ᾿ αυτόν, τρανότερος ρηγάρχης κι ας λογιέται.»
235	τὸν μὲν δὴ ἕταρόν γ᾽ αἱρήσεαι ὅν κ᾽ ἐθέλῃσθα, φαινομένων τὸν ἄριστον, ἐπεὶ μεμάασί γε πολλοί. μηδὲ σύ γ᾽ αἰδόμενος σῇσι φρεσὶ τὸν μὲν ἀρείω καλλείπειν, σὺ δὲ χείρον᾽ ὀπάσσεαι αἰδοῖ εἴκων ἐς γενεὴν ὁρόων, μηδ᾽ εἰ βασιλεύτερός ἐστιν.
240	ὣς ἔφατ᾽, ἔδεισεν δὲ περὶ ξανθῷ Μενελάῳ. τοῖς δ᾽ αὖτις μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· εἰ μὲν δὴ ἕταρόν γε κελεύετέ μ᾽ αὐτὸν ἑλέσθαι, πῶς ἂν ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆος ἐγὼ θείοιο λαθοίμην, οὗ πέρι μὲν πρόφρων κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ	Αυτά είπε, τον ξανθό τρομάζοντας Μενέλαο μήπως πάρει. Τότε ο Διομήδης ο βροντόφωνος πήρε ξανά το λόγο: «Μια και μ᾿ αφήνετε το σύντροφο να τον διαλέξω ατός μου, να λησμονήσω εγώ πώς γίνεται τον Οδυσσέα το θείο, που 'χει καρδιά γερή, κι ατρόμητη στα κίντυνα η ψυχή του η πέρφανη, και την αγάπη της του χάρισε η Παλλάδα; Αν μ᾿ ακλουθούσε τέτοιος σύντροφος, κι απ᾿ της φωτιάς τις φλόγες οι δυο μας πίσω θα γυρίζαμε, τι είναι ξεφτέρι ο νους του.» Κι ο αρχοντογέννητος πολύπαθος του απάντησε Οδυσσέας: «Πολλά παινάδια για μαλώματα, γιε του Τυδέα, δε θέλω'
245	ἐν πάντεσσι πόνοισι, φιλεῖ δέ ἑ Παλλὰς Ἀθήνη. τούτου γ᾽ ἑσπομένοιο καὶ ἐκ πυρὸς αἰθομένοιο ἄμφω νοστήσαιμεν, ἐπεὶ περίοιδε νοῆσαι. τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· Τυδεΐδη μήτ᾽ ἄρ με μάλ᾽ αἴνεε μήτέ τι νείκει·
250	εἰδόσι γάρ τοι ταῦτα μετ᾽ Ἀργείοις ἀγορεύεις. ἀλλ᾽ ἴομεν· μάλα γὰρ νὺξ ἄνεται, ἐγγύθι δ᾽ ἠώς, ἄστρα δὲ δὴ προβέβηκε, παροίχωκεν δὲ πλέων νὺξ τῶν δύο μοιράων, τριτάτη δ᾽ ἔτι μοῖρα λέλειπται. ὣς εἰπόνθ᾽ ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην.	γιατί όλα τώρα αυτά που μίλησες οι Αργίτες τα κατέχουν. Μον᾿ πάμε᾿ η νύχτα κιόλας διάβηκε κι ή χαραυγή σιμώνει' γείραν τ᾿ αστέρια πια και πέρασε το πιο πολύ της νύχτας' δυο τρίτα πέρασαν κι απόμεινε μονάχα το στερνό της.» Έτσι έλεγαν, κι αμέσως άρματα τρομαχτικά φόρεσαν. Το δίκοπο σπαθί απ᾿ τον άτρομο το θρασυμήδη επήρε τότε ο Διομήδης, τι είχε στ᾿ άρμενα ξεχάσει το δικό του, και το σκουτάρι. Στο κεφάλι του φοράει ταυρίσιο κράνος, με δίχως φούντα, δίχως κέρατα, που λέγεται κασίδι, και το κεφάλι απ᾿ τα χτυπήματα φυλάει στους αντρειωμένους.
255	Τυδεΐδῃ μὲν δῶκε μενεπτόλεμος Θρασυμήδης φάσγανον ἄμφηκες· τὸ δ᾽ ἑὸν παρὰ νηῒ λέλειπτο· καὶ σάκος· ἀμφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε ταυρείην, ἄφαλόν τε καὶ ἄλλοφον, ἥ τε καταῖτυξ κέκληται, ῥύεται δὲ κάρη θαλερῶν αἰζηῶν.
260	Μηριόνης δ᾽ Ὀδυσῆϊ δίδου βιὸν ἠδὲ φαρέτρην καὶ ξίφος, ἀμφὶ δέ οἱ κυνέην κεφαλῆφιν ἔθηκε ῥινοῦ ποιητήν· πολέσιν δ᾽ ἔντοσθεν ἱμᾶσιν ἐντέτατο στερεῶς· ἔκτοσθε δὲ λευκοὶ ὀδόντες ἀργιόδοντος ὑὸς θαμέες ἔχον ἔνθα καὶ ἔνθα	Δοξάρι κι ο Μηριόνης έδωκε, σπαθί και σαϊτολόγο στον Οδυσσέα, και στο κεφάλι του κράνος φοράει, φτιαγμένο από τομάρι, κι από μέσα του λουριά πολλά το δέναν, στεριά πολύ, κι απόξω το 'σκεπαν ολούθε γύρω δόντια λευκά, από ασπρόδοντο αγριογούρουνο, με μαστοριά αρμοσμένα μεγάλη, κι από μέσα το 'ντυνε μαλλί πατικωμένο. Κάποτε το 'χε κλέψει ο Αυτόλυκος, του Αμύντορα το σπίτι, του γιου του Ορμένου, σύντας πάτησε, το στέριο, στην Έλιωνα, και του Αμφιδάμαντα απ᾿ τα Κύθηρα το χάρισε, στη Σκάντεια' κι αυτός φίλιας κι αγάπης χάρισμα στο Μόλο το χαρίζει'
265	εὖ καὶ ἐπισταμένως· μέσσῃ δ᾽ ἐνὶ πῖλος ἀρήρει. τήν ῥά ποτ᾽ ἐξ Ἐλεῶνος Ἀμύντορος Ὀρμενίδαο ἐξέλετ᾽ Αὐτόλυκος πυκινὸν δόμον ἀντιτορήσας, Σκάνδειαν δ᾽ ἄρα δῶκε Κυθηρίῳ Ἀμφιδάμαντι· Ἀμφιδάμας δὲ Μόλῳ δῶκε ξεινήϊον εἶναι,
270	αὐτὰρ ὃ Μηριόνῃ δῶκεν ᾧ παιδὶ φορῆναι· δὴ τότ᾽ Ὀδυσσῆος πύκασεν κάρη ἀμφιτεθεῖσα. τὼ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ὅπλοισιν ἔνι δεινοῖσιν ἐδύτην, βάν ῥ᾽ ἰέναι, λιπέτην δὲ κατ᾽ αὐτόθι πάντας ἀρίστους. τοῖσι δὲ δεξιὸν ἧκεν ἐρῳδιὸν ἐγγὺς ὁδοῖο	κι ο Μόλος στο Μηριόνη το 'δωκε, το γιο του, να το βάζει. και τώρα το κεφάλι εσκέπασε τρογύρα του Οδυσσέα. Έτσι λοιπόν οι δυο τους, άρματα τρομαχτικά ως φόρεσαν, κινούν και φεύγουν, πίσω αφήνοντας τους βασιλιάδες όλους. Δεξιά μεριά τους νυχτοκόρακα, στο δρόμο πλάι, τους στέλνει τότε η Αθηνά, κι αν με τα μάτια τους εκείνοι δεν τον είδαν στη σκοτεινή νυχτιά, μα γρίκηξαν καλά το σκούξιμό του. Κι απ᾿ το πουλί ο Οδυσσέας εχάρηκε και στην Παλλάδα κράζει: «Κόρη του Δία του βροντοσκούταρου, που πάντα πλάι μου στέκεις, σε κάθε μόχτο μου, κι απάνω μου το μάτι σου στο κάθε
275	Παλλὰς Ἀθηναίη· τοὶ δ᾽ οὐκ ἴδον ὀφθαλμοῖσι νύκτα δι᾽ ὀρφναίην, ἀλλὰ κλάγξαντος ἄκουσαν. χαῖρε δὲ τῷ ὄρνιθ᾽ Ὀδυσεύς, ἠρᾶτο δ᾽ Ἀθήνῃ· κλῦθί μευ αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, ἥ τέ μοι αἰεὶ ἐν πάντεσσι πόνοισι παρίστασαι, οὐδέ σε λήθω
280	κινύμενος· νῦν αὖτε μάλιστά με φῖλαι Ἀθήνη, δὸς δὲ πάλιν ἐπὶ νῆας ἐϋκλεῖας ἀφικέσθαι ῥέξαντας μέγα ἔργον, ὅ κε Τρώεσσι μελήσῃ. δεύτερος αὖτ᾽ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· κέκλυθι νῦν καὶ ἐμεῖο Διὸς τέκος Ἀτρυτώνη·	ξεκίνημα μου, την αγάπη σου πιότερο τώρα δείξε! Δώσε, Αθηνά, στα πλοία να γύρουμε ξανά γεμάτοι δόξα, έργο περίτρανο αφού κάνουμε, που οι Τρώες να το θυμούνται.» Με τη σειρά του κι ο βροντόφωνος Διομήδης προσευκήθη: «Άκου και μένα τώρα, αδάμαστη κόρη του Δία, και στάσου στο πλάι μου, ως στάθης και στον κύρη μου, το θείο Τυδέα, στη Θήβα, σύντας ετράβηξε μαντάτορας σταλτός απ᾿ τους Αργίτες. Στον Ασωπό τους χαλκοθώρακους αφήκε Αργίτες πίσω, κι αυτός επήγε ειρήνης μήνυμα να φέρει στους Καδμείους' όμως φριχτά κακά μελέτησε στο γυρισμό του αλήθεια,
285	σπεῖό μοι ὡς ὅτε πατρὶ ἅμ᾽ ἕσπεο Τυδέϊ δίῳ ἐς Θήβας, ὅτε τε πρὸ Ἀχαιῶν ἄγγελος ᾔει. τοὺς δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ Ἀσωπῷ λίπε χαλκοχίτωνας Ἀχαιούς, αὐτὰρ ὃ μειλίχιον μῦθον φέρε Καδμείοισι κεῖσ᾽· ἀτὰρ ἂψ ἀπιὼν μάλα μέρμερα μήσατο ἔργα
290	σὺν σοὶ δῖα θεά, ὅτε οἱ πρόφρασσα παρέστης. ὣς νῦν μοι ἐθέλουσα παρίσταο καί με φύλασσε. σοὶ δ᾽ αὖ ἐγὼ ῥέξω βοῦν ἦνιν εὐρυμέτωπον ἀδμήτην, ἣν οὔ πω ὑπὸ ζυγὸν ἤγαγεν ἀνήρ· τήν τοι ἐγὼ ῥέξω χρυσὸν κέρασιν περιχεύας.	μαζί, θεά, με σένα, πρόθυμη που εστάθης στο πλευρό του. Όμοια και μένα τώρα βοήθησε και φύλαγε με, αν θέλεις, και θα σου σφάξω φαρδιοκούτελη, μονόχρονη δαμάλα, αδάμαστη, που δεν την έβαλαν ακόμα στο ζυγό της· τέτοια θα σφάξω εγώ, τα κέρατα περιχρυσώνοντάς της.» Αυτά ευκηθήκαν, και τα λόγια τους συνάκουσε η Παλλάδα. Κι αυτοί, στην κόρη ως προσευκήθηκαν του Δία του τρισμεγάλου, σα δυο λιοντάρια πήραν κι έτρεχαν στη μαύρη μέσα νύχτα, μέσα από γαίμα κι από θάνατο κι αρμάτες και κουφάρια. Μα κι ο Έχτορας τους Τρώες τους πέρφανους δεν άφηνε καθόλου
295	ὣς ἔφαν εὐχόμενοι, τῶν δ᾽ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη. οἳ δ᾽ ἐπεὶ ἠρήσαντο Διὸς κούρῃ μεγάλοιο, βάν ῥ᾽ ἴμεν ὥς τε λέοντε δύω διὰ νύκτα μέλαιναν ἂμ φόνον, ἂν νέκυας, διά τ᾽ ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα. οὐδὲ μὲν οὐδὲ Τρῶας ἀγήνορας εἴασεν Ἕκτωρ
300	εὕδειν, ἀλλ᾽ ἄμυδις κικλήσκετο πάντας ἀρίστους, ὅσσοι ἔσαν Τρώων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες· τοὺς ὅ γε συγκαλέσας πυκινὴν ἀρτύνετο βουλήν· τίς κέν μοι τόδε ἔργον ὑποσχόμενος τελέσειε δώρῳ ἔπι μεγάλῳ; μισθὸς δέ οἱ ἄρκιος ἔσται.	να κοιμηθούν, μονάχα εφώναξε να μαζωχτούν οι πρώτοι, όσοι απ᾿ τους Τρώες λογιούνταν άρχοντες και πρωτοκεφαλάδες· κι ως συνάχτηκαν, τι σοφίστηκε τρανό τους φανερώνει: « Ποιος τη δουλειά θα πάρει απάνω του που θέλω; Θα του δώσω δώρο τρανό, και θα 'χει αντίμεψη που δε θ᾿ αξίζει λίγο: αμάξι εγώ και δυο αψηλόλαιμα φαριά, τα πιο αντρειωμένα που βρίσκουνται στα πλοία τα γρήγορα των Αχαιών, του δίνω, αν του το πει η καρδιά και ρέγεται τρανή να πάρει δόξα, να πάει κοντά στα γοργοτάξιδα καράβια και να μάθει, τάχα τα γρήγορα καράβια τους φυλάγουνται ως και πρώτα,
305	δώσω γὰρ δίφρόν τε δύω τ᾽ ἐριαύχενας ἵππους οἵ κεν ἄριστοι ἔωσι θοῇς ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν ὅς τίς κε τλαίη, οἷ τ᾽ αὐτῷ κῦδος ἄροιτο, νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔκ τε πυθέσθαι ἠέ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ,
310	ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσι δαμέντες φύξιν βουλεύουσι μετὰ σφίσιν, οὐδ᾽ ἐθέλουσι νύκτα φυλασσέμεναι, καμάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ. ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. ἦν δέ τις ἐν Τρώεσσι Δόλων Εὐμήδεος υἱὸς	για δαμασμένοι πια απ᾿ τα χέρια μας άρχισαν μεταξύ τους να κουβεντιάζουν πως θα φύγουνε, κι ουδέ και θέλουν τώρα τη νύχτα να φυλάν, τι απόστασαν του κόπου τσακισμένοι;» Έτσι μιλούσε, κι όλοι εκόμπιασαν και δεν έβγαναν άχνα. Ηταν εκεί και κάποιος Δόλωνας, του Ευμήδη γιος του κράχτη, στους Τρώες ανάμεσα· πολύχρυσος, πολύχαλκος λογιόταν δεν ήταν όμορφος στο πρόσωπο, μα είχε γοργά ποδάρια, κι ήταν ο μόνος γιος του κύρη του μες σε άδερφάδες πέντε. και τότε μίλησε στον Έχτορα, κι οι Τρώες άκουγαν όλοι: «Έχτορα, εμένα σπρώχνει η πέρφανη καρδιά και το κουράγιο
315	κήρυκος θείοιο πολύχρυσος πολύχαλκος, ὃς δή τοι εἶδος μὲν ἔην κακός, ἀλλὰ ποδώκης· αὐτὰρ ὃ μοῦνος ἔην μετὰ πέντε κασιγνήτῃσιν. ὅς ῥα τότε Τρωσίν τε καὶ Ἕκτορι μῦθον ἔειπεν· Ἕκτορ ἔμ᾽ ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ
320	νηῶν ὠκυπόρων σχεδὸν ἐλθέμεν ἔκ τε πυθέσθαι. ἀλλ᾽ ἄγε μοι τὸ σκῆπτρον ἀνάσχεο, καί μοι ὄμοσσον ἦ μὲν τοὺς ἵππους τε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ δωσέμεν, οἳ φορέουσιν ἀμύμονα Πηλεΐωνα, σοὶ δ᾽ ἐγὼ οὐχ ἅλιος σκοπὸς ἔσσομαι οὐδ᾽ ἀπὸ δόξης·	να πάω κοντά στα γοργοτάξιδα καράβια και να μάθω. Μα το ραβδί σου τώρα σήκωσε ψηλά και κάμε μου όρκο, πως τ᾿ άτια και το χαλκοπλούμιστο το αμάξι θα μου δώσεις, αυτά που κουβαλούν τον άψεγο γιο του Πηλέα στη μάχη. Δε θα σου βγω κακός μαντάτορας και θα φανώ ως με θέλεις· μιαν άκρη ως άλλη εγώ το ασκέρι τους θα το διαβώ, ως να φτάσω μπρος στο καράβι του Αγαμέμνονα, κει που οι ρηγάδες όλοι βουλή θα στήνουν, αν θα φύγουνε, για πόλεμο αν θ᾿ ανοίξουν.» Είπε, κι εκείνος του τ᾿ ορκίστηκε με το ραβδί στα χέρια: «Στο Δία τον ίδιο, το βροντόχαρο της Ήρας άντρα, αμώνω:
325	τόφρα γὰρ ἐς στρατὸν εἶμι διαμπερὲς ὄφρ᾽ ἂν ἵκωμαι νῆ᾽ Ἀγαμεμνονέην, ὅθι που μέλλουσιν ἄριστοι βουλὰς βουλεύειν ἢ φευγέμεν ἠὲ μάχεσθαι. ὣς φάθ᾽, ὃ δ᾽ ἐν χερσὶ σκῆπτρον λάβε καί οἱ ὄμοσσεν· ἴστω νῦν Ζεὺς αὐτὸς ἐρίγδουπος πόσις Ἥρης
330	μὴ μὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐποχήσεται ἄλλος Τρώων, ἀλλά σέ φημι διαμπερὲς ἀγλαϊεῖσθαι. ὣς φάτο καί ῥ᾽ ἐπίορκον ἐπώμοσε, τὸν δ᾽ ὀρόθυνεν· αὐτίκα δ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἐβάλλετο καμπύλα τόξα, ἕσσατο δ᾽ ἔκτοσθεν ῥινὸν πολιοῖο λύκοιο,	δε θ᾿ ανεβεί σε τούτα τ᾿ άλογα ποτέ κανένας άλλος από τους Τρώες, μον᾿ θα τα χαίρεσαι μονάχα εσύ για πάντα.» Είπε, κι ορκίστηκε όρκον άνεργο, μ᾿ αυτός αναγκαρδιώθη' κι ευτύς στους ώμους γύρα επέρασε το γυριστό δοξάρι' λύκου ψαρού ετυλίχτη άπόξω του δερμάτι, στο κεφάλι από κουνάβι κράνος φόρεσε, το σουβλερό κοντάρι φουχτώνει, και κινάει για τ᾿ άρμενα᾿ κι ουδ᾿ ήτανε γραφτό του, γυρνώντας απ᾿ τα πλοία, στον Έχτορα να φέρει τα μαντάτα. Κι ως πίσω του άφησε τη μάζωξη, φαριά κι ανθρώπους—όλα, πήρε το δρόμο γοργοπόδαρος· μα ως σίμωνε, τον είδε
335	κρατὶ δ᾽ ἐπὶ κτιδέην κυνέην, ἕλε δ᾽ ὀξὺν ἄκοντα, βῆ δ᾽ ἰέναι προτὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔμελλεν ἐλθὼν ἐκ νηῶν ἂψ Ἕκτορι μῦθον ἀποίσειν. ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵππων τε καὶ ἀνδρῶν κάλλιφ᾽ ὅμιλον, βῆ ῥ᾽ ἀν᾽ ὁδὸν μεμαώς· τὸν δὲ φράσατο προσιόντα
340	διογενὴς Ὀδυσεύς, Διομήδεα δὲ προσέειπεν· οὗτός τις Διόμηδες ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεται ἀνήρ, οὐκ οἶδ᾽ ἢ νήεσσιν ἐπίσκοπος ἡμετέρῃσιν, ἦ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων. ἀλλ᾽ ἐῶμέν μιν πρῶτα παρεξελθεῖν πεδίοιο	πρώτα ο Οδυσσέας ο αρχοντογέννητος και του Διομήδη κάνει: «Κάποιος, Διομήδη, από τ᾿ ασκέρι τους ζυγώνει κατά δώθε' δεν ξέρω, για τα πλοία μας έρχεται, να ιδεί, να μαντατέψει, για τους νεκρούς, εδώ που βρίσκουνται κοιτάμενοι, να γδύσει. Να προσπεράσει ας τον αφήσουμε για λίγο μες στον κάμπο, κι έπειτα πέφτοντας απάνω του τον πιάνουμε στα χέρια μονοστιγμίς. Μ᾿ αν τούτος τρέχοντας ξεφύγει, στρίμωχνε τον όλη την ώρα απάνω στ᾿ άρμενα, μακριά από τους δικούς του, με το κοντάρι κυνηγώντας τον, στο κάστρο μη μας φύγει.» Ως είπαν τούτα, επαραμέρισαν και μες στους σκοτωμένους
345	τυτθόν· ἔπειτα δέ κ᾽ αὐτὸν ἐπαΐξαντες ἕλοιμεν καρπαλίμως· εἰ δ᾽ ἄμμε παραφθαίησι πόδεσσιν, αἰεί μιν ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατόφι προτιειλεῖν ἔγχει ἐπαΐσσων, μή πως προτὶ ἄστυ ἀλύξῃ. ὣς ἄρα φωνήσαντε παρὲξ ὁδοῦ ἐν νεκύεσσι
350	κλινθήτην· ὃ δ᾽ ἄρ᾽ ὦκα παρέδραμεν ἀφραδίῃσιν. ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἀπέην ὅσσόν τ᾽ ἐπὶ οὖρα πέλονται ἡμιόνων· αἱ γάρ τε βοῶν προφερέστεραί εἰσιν ἑλκέμεναι νειοῖο βαθείης πηκτὸν ἄροτρον· τὼ μὲν ἐπεδραμέτην, ὃ δ᾽ ἄρ᾽ ἔστη δοῦπον ἀκούσας.	ξαπλώθηκαν, κι αυτός, ο ανέμυαλος, τους προσπερνάει με βιάση. Μα μόλις πίσω του τους άφησε, σαν όσο δρόμο παίρνουν μοναναπνιας μουλάρια σέρνοντας σε χέρσο απά χωράφι το στέριο αλέτρι, τι έχουν πιότερο κουράγιο από τα βόδια, του χύθηκαν. Κι αυτός εστάθηκε το σάλαγο γρικώντας. Είπε μαθές μην είχεν ο Έχτορας καινούργια διάτα βγάλει, κι έρχονταν απ᾿ τους Τρώες οι σύντροφοι να τον γυρίσουν πίσω. Μα σύντας το πολύ τους χώριζε μια κονταριά μονάχα, κι ένιωσε οχτροί πως ήταν, το 'βαλε μεμιάς γοργά στα πόδια, να φύγει᾿ όμως οι δυο από πίσω του τον πήραν του κυνηγού.
355	ἔλπετο γὰρ κατὰ θυμὸν ἀποστρέψοντας ἑταίρους ἐκ Τρώων ἰέναι πάλιν Ἕκτορος ὀτρύναντος. ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἄπεσαν δουρηνεκὲς ἢ καὶ ἔλασσον, γνῶ ῥ᾽ ἄνδρας δηΐους, λαιψηρὰ δὲ γούνατ᾽ ἐνώμα φευγέμεναι· τοὶ δ᾽ αἶψα διώκειν ὁρμήθησαν.
360	ὡς δ᾽ ὅτε καρχαρόδοντε δύω κύνε εἰδότε θήρης ἢ κεμάδ᾽ ἠὲ λαγωὸν ἐπείγετον ἐμμενὲς αἰεὶ χῶρον ἀν᾽ ὑλήενθ᾽, ὃ δέ τε προθέῃσι μεμηκώς, ὣς τὸν Τυδεΐδης ἠδ᾽ ὃ πτολίπορθος Ὀδυσσεὺς λαοῦ ἀποτμήξαντε διώκετον ἐμμενὲς αἰεί.	Καθώς δυο σκύλες σουβλερόδοντες, πιτήδειες λαγωνιάρες, πα σε λαγό ή λαφίνα ρίχνουνται μες σε πυκνό ρουμάνι ζορίζοντας τη᾿ μουκανίζοντας εκείνη τρέχει ομπρός τους· όμοια ο Διομήδης κι ο πολέμαρχος τότε Οδυσσέας τον πήραν από κοντά κοντά, αξανάσαστα το δρόμο κόβοντας του. Μα όπως τραβούσε κατά τ᾿ άρμενα κι ήταν να πέσει απάνω στις βάρδιες, στο Διομήδη εφύσηξε τότε η Αθηνά κουράγιο, κανένας απ᾿ τους χαλκοθώρακους να μην καυκιέται Αργίτης πρώτος πως του 'ριξε, και δεύτερος πως ήρθε αυτός μονάχα. Κι ο δυνατός Διομήδης του 'κραξε με το κοντάρι ορμώντας:
365	ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλε μιγήσεσθαι φυλάκεσσι φεύγων ἐς νῆας, τότε δὴ μένος ἔμβαλ᾽ Ἀθήνη Τυδεΐδῃ, ἵνα μή τις Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων φθαίη ἐπευξάμενος βαλέειν, ὃ δὲ δεύτερος ἔλθοι. δουρὶ δ᾽ ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διομήδης·
370	ἠὲ μέν᾽ ἠέ σε δουρὶ κιχήσομαι, οὐδέ σέ φημι δηρὸν ἐμῆς ἀπὸ χειρὸς ἀλύξειν αἰπὺν ὄλεθρον. ἦ ῥα καὶ ἔγχος ἀφῆκεν, ἑκὼν δ᾽ ἡμάρτανε φωτός· δεξιτερὸν δ᾽ ὑπὲρ ὦμον ἐΰξου δουρὸς ἀκωκὴ ἐν γαίῃ ἐπάγη· ὃ δ᾽ ἄρ᾽ ἔστη τάρβησέν τε	«Για στάσου, αλλιώς με το κοντάρι μου θα σε πετύχω, κι ούτε λέω πως θ᾿ αργήσει από το χέρι μου γοργός να σε 'βρει ο Χάρος!» Είπε και ρίχνει, και ξεπίτηδες δεν πέτυχε᾿ πιο πάνω περνά από το δεξιό τον ώμο του το γυαλιστό κοντάρι, κι η μύτη του στη γη καρφώθηκε, κι αυτός λυμένα γόνα στάθηκε ασάλευτος (τα δόντια του χτυπούσαν μες στο στόμα) πρασινισμένος απ᾿ το φόβο του· κι αυτοί λαχανιασμένοι τον φτάνουν και τα χέρια του 'πιασαν, κι είπεν αυτός θρηνώντας: «Ζωντάρι πιάστε με, κι αργότερα σας δίνω λύτρα, τι έχω χρυσάφι και χαλκό και σίδερο με κόπο δουλεμένο.
375	βαμβαίνων· ἄραβος δὲ διὰ στόμα γίγνετ᾽ ὀδόντων· χλωρὸς ὑπαὶ δείους· τὼ δ᾽ ἀσθμαίνοντε κιχήτην, χειρῶν δ᾽ ἁψάσθην· ὃ δὲ δακρύσας ἔπος ηὔδα· ζωγρεῖτ᾽, αὐτὰρ ἐγὼν ἐμὲ λύσομαι· ἔστι γὰρ ἔνδον χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,
380	τῶν κ᾽ ὔμμιν χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι᾽ ἄποινα εἴ κεν ἐμὲ ζωὸν πεπύθοιτ᾽ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν. τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· θάρσει, μηδέ τί τοι θάνατος καταθύμιος ἔστω. ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον·	Αρίφνητα από τούτα θα 'δινε για ξαγορά μου ο κύρης, πως είμαι ζωντανός αν μάθαινε στ᾿ Αργίτικα καράβια.» Τότε ο Οδυσσέας ο πολυκάτεχος του απηλογήθη κι είπε: « Κάνε κουράγιο, και το θάνατο μη βάζει διόλου ο νους σου. Μον᾿ έλα τώρα, δώσε απόκριση και πες την πάσα αλήθεια: πως έτσι μόνος στα καράβια μας από το ασκέρι αλάργα μες στης νυχτιάς το σκότος έρχεσαι, που όλοι οι θνητοί κοιμούνται; Μην τους νεκρούς, εδώ που βρίσκουνται κοιτάμενοι, να γδύσεις; Για μήπως ο Έχτορας τι κάνουμε να ιδείς εδώ σε στέλνει στα πλοία τα βαθουλά; Για κι η ίδια σου καρδιά σε σπρώχνει να 'ρθεις;»
385	πῇ δὴ οὕτως ἐπὶ νῆας ἀπὸ στρατοῦ ἔρχεαι οἷος νύκτα δι᾽ ὀρφναίην, ὅτε θ᾽ εὕδουσι βροτοὶ ἄλλοι; ἤ τινα συλήσων νεκύων κατατεθνηώτων; ἦ σ᾽ Ἕκτωρ προέηκε διασκοπιᾶσθαι ἕκαστα νῆας ἔπι γλαφυράς; ἦ σ᾽ αὐτὸν θυμὸς ἀνῆκε;
390	τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Δόλων, ὑπὸ δ᾽ ἔτρεμε γυῖα· πολλῇσίν μ᾽ ἄτῃσι παρὲκ νόον ἤγαγεν Ἕκτωρ, ὅς μοι Πηλεΐωνος ἀγαυοῦ μώνυχας ἵππους δωσέμεναι κατένευσε καὶ ἅρματα ποικίλα χαλκῷ, ἠνώγει δέ μ᾽ ἰόντα θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν	Κι είπεν ο Δόλωνας, και του 'τρεμαν τα γόνατα από κάτω: «Ο Έχτορας πλάνεψε τα φρένα μου με τα μωρόλογά του, που μου 'ταξε το χαλκοπλούμιστο να μου χαρίσει αμάξι, μαζί και τ᾿ άτια τα μονόνυχα του ξακουστού Αχιλλέα' και στους οχτρούς να τρέξω μ᾿ έσπρωχνε, να τους κοντοζυγώσω μες στη γοργή νυχτιά την άφωτη, γυρεύοντας να μάθω, τάχα τα γρήγορα καράβια τους φυλάγουνται ως και πρώτα, για δαμασμένοι από τα χέρια μας άρχισαν μεταξύ τους να κουβεντιάζουν πώς θα φύγουνε, κι ουδέ και θέλουν τώρα τη νύχτα να φυλάν, τι απόστασαν του κόπου τσακισμένοι;»
395	ἀνδρῶν δυσμενέων σχεδὸν ἐλθέμεν, ἔκ τε πυθέσθαι ἠὲ φυλάσσονται νῆες θοαὶ ὡς τὸ πάρος περ, ἦ ἤδη χείρεσσιν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσι δαμέντες φύξιν βουλεύουσι μετὰ σφίσιν, οὐδ᾽ ἐθέλουσι νύκτα φυλασσέμεναι, καμάτῳ ἀδηκότες αἰνῷ.
400	τὸν δ᾽ ἐπιμειδήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· ἦ ῥά νύ τοι μεγάλων δώρων ἐπεμαίετο θυμὸς ἵππων Αἰακίδαο δαίφρονος· οἳ δ᾽ ἀλεγεινοὶ ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαμήμεναι ἠδ᾽ ὀχέεσθαι ἄλλῳ γ᾽ ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε μήτηρ.	Αχνογελώντας ο πολύτεχνος του απάντησε Οδυσσέας: «Πολύ μεγάλο αλήθεια χάρισμα λαχτάρησε η καρδιά σου, του αντρόκαρδου Αχιλλέα τ'αλόγατα, που ζόρικο πολύ 'ναι θνητοί να τα μερώσουν άνθρωποι και να τα κυβερνήσουν. Μόνο ο Αχιλλέας μπορεί, τι αθάνατη τον έχει κάνει μάνα. Μον᾿ έλα τώρα, δώσε απόκριση και πες την πάσα αλήθεια: Σαν κίνησες για δω, τον Έχτορα πού αφήκες το ρηγάρχη; Πού έχει ακουμπήσει, πες μου, τ᾿ άρματα; που στέκουν τ᾿ άλογά του; και με των άλλων Τρωών τι γίνεται τις βάρδιες; πού πλαγιάζουν; Ποιάν έχουν πάρει τώρα απόφαση: στα πλοία κοντά να μείνουν
405	ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· ποῦ νῦν δεῦρο κιὼν λίπες Ἕκτορα ποιμένα λαῶν; ποῦ δέ οἱ ἔντεα κεῖται ἀρήϊα, ποῦ δέ οἱ ἵπποι; πῶς δαὶ τῶν ἄλλων Τρώων φυλακαί τε καὶ εὐναί; ἅσσά τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν
410	αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλιν δὲ ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ᾽ Ἀχαιούς. τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Δόλων Εὐμήδεος υἱός· τοὶ γὰρ ἐγώ τοι ταῦτα μάλ᾽ ἀτρεκέως καταλέξω. Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν, ὅσοι βουληφόροι εἰσί,	μακριά απ᾿ το κάστρο τους στοχάζουνται, για λεν να γύρουν πίσω και μέσα να κλειστούν, σα νίκησαν πια τώρα τους Αργίτες;» Κι ο γιος του Ευμήδη τότε, ο Δόλωνας, του απηλογήθη κι είπε: «Εγώ σ᾿ αυτά που με αναρώτησες θα πω την πάσα αλήθεια' ο Έχτορας κάνει τώρα σύναξη με τους πρωτογερόντους, να πάρει απόφασες, και βρίσκεται στου Ίλου το μνήμα δίπλα, μακριά απ᾿ τη χλαλοή, πολέμαρχε᾿ κι οι βάρδιες που ρωτάς με, καμιά δε διαφεντεύει ξέχωρη κι ουδέ φυλάει τ᾿ ασκέρι. Από τους Τρώες κρατιούνται ξάγρυπνοι πλάι στις φωτιές μονάχα όσοι είναι ανάγκη, και τις βάρδιες τους ο ένας του άλλου φωνάζουν
415	βουλὰς βουλεύει θείου παρὰ σήματι Ἴλου νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου· φυλακὰς δ᾽ ἃς εἴρεαι ἥρως οὔ τις κεκριμένη ῥύεται στρατὸν οὐδὲ φυλάσσει. ὅσσαι μὲν Τρώων πυρὸς ἐσχάραι, οἷσιν ἀνάγκη οἷ δ᾽ ἐγρηγόρθασι φυλασσέμεναί τε κέλονται
420	ἀλλήλοις· ἀτὰρ αὖτε πολύκλητοι ἐπίκουροι εὕδουσι· Τρωσὶν γὰρ ἐπιτραπέουσι φυλάσσειν· οὐ γάρ σφιν παῖδες σχεδὸν εἵαται οὐδὲ γυναῖκες. τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς· πῶς γὰρ νῦν Τρώεσσι μεμιγμένοι ἱπποδάμοισιν	να τις κρατούν ξύπνοι᾿ μα οι σύμμαχοι κοιμούνται οι ξακουσμένοι, κι έχουν στους Τρώες αφήσει ολότελα του φυλαγμοϋ την έγνοια' τι τα παιδιά και τις γυναίκες τους αυτοί κοντά δεν έχουν.» Τότε ο Οδυσσέας ο πολυκάτεχος του απηλογήθη κι είπε: « Χώρια κοιμούνται αυτοί, για ανάκατα με τους αλογατάδες τους Τρώες; Για μίλα μου ξεκάθαρα᾿ θέλω καλά να ξέρω.» Κι ο γιος του Ευμήδη τότε, ο Δόλωνας, του απηλογήθη κι είπε: «Λέω και σ᾿ αυτά που τώρα ρώτησες να πω την πάσα αλήθεια' γιαλού μεριά στέκονται οι Παίονες οι γυρτοδοξαράτοι, μαζί κι οι Πελασγοί κι οι Λέλεγες κι οι Καύκωνες κι οι Κάρες'
425	εὕδουσ᾽ ἦ ἀπάνευθε; δίειπέ μοι ὄφρα δαείω. τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Δόλων Εὐμήδεος υἱός· τοὶ γὰρ ἐγὼ καὶ ταῦτα μάλ᾽ ἀτρεκέως καταλέξω. πρὸς μὲν ἁλὸς Κᾶρες καὶ Παίονες ἀγκυλότοξοι καὶ Λέλεγες καὶ Καύκωνες δῖοί τε Πελασγοί,
430	πρὸς Θύμβρης δ᾽ ἔλαχον Λύκιοι Μυσοί τ᾽ ἀγέρωχοι καὶ Φρύγες ἱππόμαχοι καὶ Μῄονες ἱπποκορυσταί. ἀλλὰ τί ἢ ἐμὲ ταῦτα διεξερέεσθε ἕκαστα; εἰ γὰρ δὴ μέματον Τρώων καταδῦναι ὅμιλον Θρήϊκες οἷδ᾽ ἀπάνευθε νεήλυδες ἔσχατοι ἄλλων·	κατά τη Θύβρη πάλε οι πέρφανοι Μυσοί με τους Λυκιώτες, κι οι Μαίονες, οι τρανοί στον πόλεμο, κι οι αλογατάδες Φρύγες. Μ᾿ από όλα τούτα ποιο είναι τ᾿ όφελος που με ψιλορωτατε; Αν τώρα να χυθείτε θέλετε μέσα στων Τρωών τ᾿ ασκέρι, να τους οι Θράκες, μόλις που 'φτασαν, στην άκρα, χώρια απ᾿ όλους. Γιος του Ηονέα λογιέται ο ρήγας τους και Ρήσο τον φωνάζουν. Σαν τα φαριά του έτσι πεντάμορφα και πιο τρανά δεν είδα' κι από το χιόνι ακόμα ασπρότερα, γοργά σαν τους ανέμους. Κι είναι το αμάξι του με μάλαμα κι ασήμι δουλεμένο. Αρματωσιά χρυσή, θεόρατη, να ιδείς και να θαμάξεις,
435	ἐν δέ σφιν Ῥῆσος βασιλεὺς πάϊς Ἠϊονῆος. τοῦ δὴ καλλίστους ἵππους ἴδον ἠδὲ μεγίστους· λευκότεροι χιόνος, θείειν δ᾽ ἀνέμοισιν ὁμοῖοι· ἅρμα δέ οἱ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ εὖ ἤσκηται· τεύχεα δὲ χρύσεια πελώρια θαῦμα ἰδέσθαι
440	ἤλυθ᾽ ἔχων· τὰ μὲν οὔ τι καταθνητοῖσιν ἔοικεν ἄνδρεσσιν φορέειν, ἀλλ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖσιν. ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν νῦν νηυσὶ πελάσσετον ὠκυπόροισιν, ἠέ με δήσαντες λίπετ᾽ αὐτόθι νηλέϊ δεσμῷ, ὄφρά κεν ἔλθητον καὶ πειρηθῆτον ἐμεῖο	ήρθε φορώντας. Ν᾿ αρματώνουνται με τέτοια άρματα άνθρωποι δε στέκει᾿ μοναχά σε αθάνατους θεούς αυτά ταιριάζουν. Όμως εμένα τώρα φέρτε με στα γρήγορα καράβια, για με σκοινιά ανελέητα δέστε με κι αφήστε με εδώ πέρα, ως να γυρίστε πίσω κι έχετε σιγουρευτεί για μένα, αν ό,τι τώρα σας μολόγησα σωστό 'τανε για κι όχι.» Ταυροκοιτώντας τον του μίλησε τότε ο τρανός Διομήδης: «Πια γλιτωμό δεν έχεις, Δόλωνα, στα χέρια τα δικά μας μια κι έχεις πέσει, κι ας μας έδωσες καλά μαντάτα τώρα. Γιατί αν με λύτρα σ᾿ απολύσουμε για κι αν σ᾿ αφήσουμε έτσι,
445	ἠὲ κατ᾽ αἶσαν ἔειπον ἐν ὑμῖν, ἦε καὶ οὐκί. τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης· μὴ δή μοι φύξίν γε Δόλων ἐμβάλλεο θυμῷ· ἐσθλά περ ἀγγείλας, ἐπεὶ ἵκεο χεῖρας ἐς ἁμάς. εἰ μὲν γάρ κέ σε νῦν ἀπολύσομεν ἠὲ μεθῶμεν,
450	ἦ τε καὶ ὕστερον εἶσθα θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν ἠὲ διοπτεύσων ἢ ἐναντίβιον πολεμίξων· εἰ δέ κ᾽ ἐμῇς ὑπὸ χερσὶ δαμεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς, οὐκέτ᾽ ἔπειτα σὺ πῆμά ποτ᾽ ἔσσεαι Ἀργείοισιν. ἦ, καὶ ὃ μέν μιν ἔμελλε γενείου χειρὶ παχείῃ	κι άλλη φορά θα 'ρθεις στα γρήγορα των Αχαιών καράβια να σπιουνέψεις, για και πόλεμο και συ να μας ανοίξεις. Μ᾿ αν δαμαστείς από το χέρι μου και τη ζωή σου χάσεις, ποτέ σου πια κακό δε δύνεσαι να κάνεις στους Αργίτες.» Είπε, κι ως ο άλλος το σαγόνι του με το χοντρό του χέρι να πιάσει ελόγιαζε προσπέφτοντας, χιμάει, και το σπαθί του κατάσβερκά του κατεβάζοντας, τα δυο του νεύρα κόβει, κι όπως μιλούσε ακόμα, εκύλησε στο χώμα η κεφαλή του. Παίρνουν εκείνοι απ᾿ το κεφάλι του το κουναβίσιο κράνος, και το κοντάρι, το δοξάρι του και την προβιά του λύκου.
455	ἁψάμενος λίσσεσθαι, ὃ δ᾽ αὐχένα μέσσον ἔλασσε φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἄμφω κέρσε τένοντε· φθεγγομένου δ᾽ ἄρα τοῦ γε κάρη κονίῃσιν ἐμίχθη. τοῦ δ᾽ ἀπὸ μὲν κτιδέην κυνέην κεφαλῆφιν ἕλοντο καὶ λυκέην καὶ τόξα παλίντονα καὶ δόρυ μακρόν·
460	καὶ τά γ᾽ Ἀθηναίῃ ληΐτιδι δῖος Ὀδυσσεὺς ὑψόσ᾽ ἀνέσχεθε χειρὶ καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα· χαῖρε θεὰ τοῖσδεσσι· σὲ γὰρ πρώτην ἐν Ὀλύμπῳ πάντων ἀθανάτων ἐπιδωσόμεθ᾽· ἀλλὰ καὶ αὖτις πέμψον ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν ἵππους τε καὶ εὐνάς.	Στην κουρσολόγα τότε τ᾿ άσκωσε την Αθηνά ο Οδυσσέας, ψηλά στα χέρια του, κι ευχήθηκε τέτοια μιλώντας λόγια: «Χάρου με αυτά, θεά! Θα κράξουμε και πάλε εσένα πρώτη απ᾿ όλους τους θεούς στον Όλυμπο. και συ με τη σειρά σου συντρόφεψε μας στα θρακιώτικα φαριά και τα λημέρια.» Είπε, και πάνω απ᾿ το κεφάλι του ψηλά τα κούρσα ασκώνει και σε αρμυρίχι τα 'κρυψε, άσφαλτο σημάδι βάζοντας τους καλάμια, που 'δεσε στα σύχλωρα του αρμυριχιού κλωνάρια, μην τα λαθέψουν μες στην άφωτη γοργή νυχτιά, γυρνώντας. Μετά τραβούσαν μέσα απ᾿ άρματα, μέσα από μαύρον αίμα,
465	ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν, καὶ ἀπὸ ἕθεν ὑψόσ᾽ ἀείρας θῆκεν ἀνὰ μυρίκην· δέελον δ᾽ ἐπὶ σῆμά τ᾽ ἔθηκε συμμάρψας δόνακας μυρίκης τ᾽ ἐριθηλέας ὄζους, μὴ λάθοι αὖτις ἰόντε θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν. τὼ δὲ βάτην προτέρω διά τ᾽ ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα,
470	αἶψα δ᾽ ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν τέλος ἷξον ἰόντες. οἳ δ᾽ εὗδον καμάτῳ ἀδηκότες, ἔντεα δέ σφιν καλὰ παρ᾽ αὐτοῖσι χθονὶ κέκλιτο εὖ κατὰ κόσμον τριστοιχί· παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι. Ῥῆσος δ᾽ ἐν μέσῳ εὗδε, παρ᾽ αὐτῷ δ᾽ ὠκέες ἵπποι	κι ευτύς σε λίγο στους βαρδιάτορες των Θρακιωτών έφτασαν. Κι αυτοί εκοιμόνταν απ᾿ τον κάματο βαλαντωμένοι, κι είχαν πλάι τους στη γη τα ώρια τους άρματα με τάξη απιθωμένα σε τρεις σειρές, και δίπλα του άλογα ζευγάρι είχε ο καθένας. Στη μέση τους ο Ρήσος ύπνωνε, και τα γοργά φαριά του πλάι του είχε δέσει, από το αμάξι του, στον κάτω κάτω γύρο. Κι ως πρώτος ο Οδυσσέας τον ξέκρινε, τον δείχνει του Διομήδη: «Διομήδη, τούτος είναι, κοίταξε, και τούτα τ᾿ άλογά του' γι᾿ αυτά μας μίλησεν ο Δόλωνας, που έχουμε εμείς σκοτώσει. Ομπρός, καιρός την αντρειοσύνη σου να δείξεις᾿ δε σου πρέπει
475	ἐξ ἐπιδιφριάδος πυμάτης ἱμᾶσι δέδεντο. τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς προπάροιθεν ἰδὼν Διομήδεϊ δεῖξεν· οὗτός τοι Διόμηδες ἀνήρ, οὗτοι δέ τοι ἵπποι, οὓς νῶϊν πίφαυσκε Δόλων ὃν ἐπέφνομεν ἡμεῖς. ἀλλ᾽ ἄγε δὴ πρόφερε κρατερὸν μένος· οὐδέ τί σε χρὴ
480	ἑστάμεναι μέλεον σὺν τεύχεσιν, ἀλλὰ λύ᾽ ἵππους· ἠὲ σύ γ᾽ ἄνδρας ἔναιρε, μελήσουσιν δ᾽ ἐμοὶ ἵπποι. ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἔμπνευσε μένος γλαυκῶπις Ἀθήνη, κτεῖνε δ᾽ ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ᾽ ἀεικὴς ἄορι θεινομένων, ἐρυθαίνετο δ᾽ αἵματι γαῖα.	έτσι με τ᾿ άρματα ανωφέλευτος να στέκεις᾿ τ᾿ άτια λύσε, για αρχίνα τη σφαγή, και τ᾿ άλογά θα τα φροντίσω ατός μου.» Αυτά είπε, κι η Αθηνά η γλαυκόματη τον γέμισε κουράγιο κι έσφαζε ολόγυρα᾿ και γόζουνταν ολούθε οι χτυπημένοι απ᾿ το σπαθί του᾿ και κοκκίνιζε το χώμα από το γαίμα. Πώς σε κοπάδια ξάφνου αφύλαχτα χιμίζει απάνω λιόντας, γίδια για πρόβατα, και ρίχνεται κακιά γιομάτος λύσσα' παρόμοια κι ο Διομήδης χύθηκε πα στους Θρακιώτες τότε, κι έσφαξε δώδεκα᾿ και πίσω του στεκόταν ο Οδυσσέας ο μυαλωμένος, κι όποιον έσφαζε με το σπαθί του εκείνος,
485	ὡς δὲ λέων μήλοισιν ἀσημάντοισιν ἐπελθὼν αἴγεσιν ἢ ὀΐεσσι κακὰ φρονέων ἐνορούσῃ, ὣς μὲν Θρήϊκας ἄνδρας ἐπῴχετο Τυδέος υἱὸς ὄφρα δυώδεκ᾽ ἔπεφνεν· ἀτὰρ πολύμητις Ὀδυσσεὺς ὅν τινα Τυδεΐδης ἄορι πλήξειε παραστὰς
490	τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς μετόπισθε λαβὼν ποδὸς ἐξερύσασκε, τὰ φρονέων κατὰ θυμὸν ὅπως καλλίτριχες ἵπποι ῥεῖα διέλθοιεν μηδὲ τρομεοίατο θυμῷ νεκροῖς ἀμβαίνοντες· ἀήθεσσον γὰρ ἔτ᾽ αὐτῶν. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ βασιλῆα κιχήσατο Τυδέος υἱός,	απ᾿ το ποδάρι αυτός τον άρπαζε και τον τραβούσε πέρα᾿ τι λόγιαζε στο νου τα ωριότριχα πως θα περνούσαν άτια με δίχως κόπο, κι ουδέ θα 'νιωθον τρομάρα δρασκελώντας τόσα κουφάρια, τι ήταν άμαθα μαθές στα τέτοια ακόμα. Μα σύντας ζύγωσε το ρήγα τους—και δώδεκα είχε ως τώρα σκοτώσει Θράκες—τη μελόγλυκια ζωή μεμιάς του επήρε, καθώς βογγούσε, τι τον παίδευε βαρύς βραχνάς τη νύχτα, του Οινέα το αγγόνι, μες στον ύπνο του, που του 'στείλε η Παλλάδα. Τότε ο Οδυσσέας ο καρτερόψυχος λύνει απ᾿ τ᾿ αμάξι τ᾿ άτια, μετά τα δένει με τα νιόλουρα κι έξω μακριά τα σέρνει.
495	τὸν τρισκαιδέκατον μελιηδέα θυμὸν ἀπηύρα ἀσθμαίνοντα· κακὸν γὰρ ὄναρ κεφαλῆφιν ἐπέστη τὴν νύκτ᾽ Οἰνεΐδαο πάϊς διὰ μῆτιν Ἀθήνης. τόφρα δ᾽ ἄρ᾽ ὃ τλήμων Ὀδυσεὺς λύε μώνυχας ἵππους, σὺν δ᾽ ἤειρεν ἱμᾶσι καὶ ἐξήλαυνεν ὁμίλου
500	τόξῳ ἐπιπλήσσων, ἐπεὶ οὐ μάστιγα φαεινὴν ποικίλου ἐκ δίφροιο νοήσατο χερσὶν ἑλέσθαι· ῥοίζησεν δ᾽ ἄρα πιφαύσκων Διομήδεϊ δίῳ. αὐτὰρ ὃ μερμήριζε μένων ὅ τι κύντατον ἕρδοι, ἢ ὅ γε δίφρον ἑλών, ὅθι ποικίλα τεύχε᾽ ἔκειτο,	κεντρίζοντας τα με το τόξο του, τι αστόχησε να πάρει, από το αμάξι τ᾿ ωριοπλούμιστο το λαμπερό μαστίγι. και του Διομήδη εσφύριξε έπειτα, σημάδι δίνοντας του. Αυτός, ασάλευτος, λογάριαζε την πιο τρανή να κάνει αποκοτιά: συρτό, συνάρματο το αμάξι απ᾿ το τιμόνι να το τραβήξει, για στα χέρια του ψηλά να το σηκώσει, για να σκοτώσει ακόμα πιότερους εκεί μπροστά Θρακιώτες; Κι ως τούτα ανάδευε στα φρένα του, να 'τη η Αθηνά που φτάνει, και στο θεϊκό Διομήδη στέκοντας σιμά, τον αρμηνεύει: «Γιε του Τυδέα του λιονταρόκαρδου, το γυρισμό στοχάσου,
505	ῥυμοῦ ἐξερύοι ἢ ἐκφέροι ὑψόσ᾽ ἀείρας, ἦ ἔτι τῶν πλεόνων Θρῃκῶν ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο. εἷος ὃ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα, τόφρα δ᾽ Ἀθήνη ἐγγύθεν ἱσταμένη προσέφη Διομήδεα δῖον· νόστου δὴ μνῆσαι μεγαθύμου Τυδέος υἱὲ
510	νῆας ἔπι γλαφυράς, μὴ καὶ πεφοβημένος ἔλθῃς, μή πού τις καὶ Τρῶας ἐγείρῃσιν θεὸς ἄλλος. ὣς φάθ᾽, ὃ δὲ ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης, καρπαλίμως δ᾽ ἵππων ἐπεβήσετο· κόψε δ᾽ Ὀδυσσεὺς τόξῳ· τοὶ δ᾽ ἐπέτοντο θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν.	στα βαθουλά μη γύρεις άρμενα κυνηγημένος πίσω, άλλος αν τύχει άπ᾿ τους αθάνατους τους Τρώες να ξεσηκώσει.» Είπε, κι αυτός το λάλο εγνώρισε της Αθηνάς που εμίλα, κι ευτύς καβαλικεύει τ᾿ άλογα᾿ τους δίνει κι ο Οδυσσέας με το δοξάρι μια, και πέταξαν στ᾿ Αργίτικα καράβια. Ωστόσο ο Φοίβος ο αργυρότοξος δε βίγλιζε του κάκου, με του Τυδέα το γιο σαν ξέκρινε την Αθηνά να τρέχει' όλος θυμό μαζί της, χώθηκε στων Τρωών το πλήθιο ασκέρι, και το Θρακιώτη πρωτογέροντα, τον Ιπποκόωντα, ασκώνει, τον αντρειανό του Ρήσου αξάδερφο᾿ κι αυτός πηδάει ξυπνώντας,
515	οὐδ᾽ ἀλαοσκοπιὴν εἶχ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων ὡς ἴδ᾽ Ἀθηναίην μετὰ Τυδέος υἱὸν ἕπουσαν· τῇ κοτέων Τρώων κατεδύσετο πουλὺν ὅμιλον, ὦρσεν δὲ Θρῃκῶν βουληφόρον Ἱπποκόωντα Ῥήσου ἀνεψιὸν ἐσθλόν· ὃ δ᾽ ἐξ ὕπνου ἀνορούσας
520	ὡς ἴδε χῶρον ἐρῆμον, ὅθ᾽ ἕστασαν ὠκέες ἵπποι, ἄνδράς τ᾽ ἀσπαίροντας ἐν ἀργαλέῃσι φονῇσιν, ᾤμωξέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα φίλον τ᾽ ὀνόμηνεν ἑταῖρον. Τρώων δὲ κλαγγή τε καὶ ἄσπετος ὦρτο κυδοιμὸς θυνόντων ἄμυδις· θηεῦντο δὲ μέρμερα ἔργα	κι άδειο τον τόπο ως είδε όπου 'στεκαν τα γρήγορα άτια πρώτα και τους δικούς του που σπαρτάριζαν αλύπητα σφαγμένοι, σέρνει φωνή κι ανακαλέστηκε τον γκαρδιακό του ακράνη. και μες στους Τρώες ασκώθη σάλαγος και ταραχή περίσσια, και τρέχαν όλοι τους θαμάζοντας, τι φοβερά είχαν κάνει εκείνοι οι δυο, πριχού στα βαθουλά καράβια τους διαγύρουν. Και τούτοι ως φτάσαν όπου του Έχτορα σκότωσαν το σπιούνο, τα γρήγορα άλογα ανακράτησε γοργά ο Οδυσσέας ο θείος' πηδώντας ο Διομήδης πίθωσε τα αιματωμένα κούρσα στα χέρια του Οδυσσέα, και στ᾿ άλογα ξανά καβαλικεύει.
525	ὅσσ᾽ ἄνδρες ῥέξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας. οἳ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι σκοπὸν Ἕκτορος ἔκταν, ἔνθ᾽ Ὀδυσεὺς μὲν ἔρυξε Διῒ φίλος ὠκέας ἵππους, Τυδεΐδης δὲ χαμᾶζε θορὼν ἔναρα βροτόεντα ἐν χείρεσσ᾽ Ὀδυσῆϊ τίθει, ἐπεβήσετο δ᾽ ἵππων·
530	μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ. Νέστωρ δὲ πρῶτος κτύπον ἄϊε φώνησέν τε· ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες ψεύσομαι, ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός.	Δίνει βιτσιά μεμιάς στ᾿ αλόγατα, που πρόθυμα πέταξαν στα βαθουλά τραβώντας άρμενα, καθώς κι αυτά το θέλαν. Πρώτος ο Νέστορας αγρίκησε το ποδοβόλι κι είπε: «Φίλοι μου εσείς, Αργίτες άρχοντες και πρωτοκεφαλάδες, σωστά τα που θα πω για ψέματα; Μα να μιλήσω θέλω: Ποδοβολή από γρήγορα άλογα στ᾿ αφτιά μου γύρα φτάνει. Ε, να 'ταν λέει, μακάρι, ο αντρόκαρδος Διομήδης κι ο Οδυσσέας, γοργά απ᾿ τους Τρώες κλεμμένα αλόγατα μονόνυχα να φέρναν! Τρέμει η καρδιά μου ωστόσο ολόβαθα, κάνα κακό μην πάθουν, στων Τρωών τον τάραχο όπως βρέθηκαν οι πιο αντρειωμένοι Αργίτες.»
535	ἵππων μ᾽ ὠκυπόδων ἀμφὶ κτύπος οὔατα βάλλει. αἲ γὰρ δὴ Ὀδυσεύς τε καὶ ὃ κρατερὸς Διομήδης ὧδ᾽ ἄφαρ ἐκ Τρώων ἐλασαίατο μώνυχας ἵππους· ἀλλ᾽ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα μή τι πάθωσιν Ἀργείων οἳ ἄριστοι ὑπὸ Τρώων ὀρυμαγδοῦ.
540	οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος ὅτ᾽ ἄρ᾽ ἤλυθον αὐτοί. καί ῥ᾽ οἳ μὲν κατέβησαν ἐπὶ χθόνα, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι· πρῶτος δ᾽ ἐξερέεινε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· εἴπ᾽ ἄγε μ᾽ ὦ πολύαιν᾽ Ὀδυσεῦ μέγα κῦδος Ἀχαιῶν	Ακόμα εστέκουνταν ο λόγος του, και πρόβαλαν οι δυο τους, και πήδηξαν στη γη πεζεύοντας, κι οι άλλοι χαρά γιομάτοι σφίγγαν τα χέρια τους, ολόκαρδα καλωσορίζοντας τους' και πρώτος ο γερήνιος Νέστορας ρωτούσε ο αλογολάτης: «Για πες μας, Οδυσσέα περίλαμπρε, των Αχαιών η δόξα, πώς πιάστε τα φαριά; χωθήκατε μέσα στων Τρωών τ᾿ ασκέρια; Για ήρθε θεός κανείς αγνάντια σας, να σας τα κάμει δώρο; Αλήθεια, μοιάζουν απαράλλαχτα με τις αχτίδες του ήλιου. Κι εγώ συναπαντιέμαι αδιάκοπα με τους οχτρούς, ποτέ μου στα πλοία δε μένω πίσω, γέροντας κι ας είμαι πολέμαρχος'
545	ὅππως τοῦσδ᾽ ἵππους λάβετον καταδύντες ὅμιλον Τρώων, ἦ τίς σφωε πόρεν θεὸς ἀντιβολήσας. αἰνῶς ἀκτίνεσσιν ἐοικότες ἠελίοιο. αἰεὶ μὲν Τρώεσσ᾽ ἐπιμίσγομαι, οὐδέ τί φημι μιμνάζειν παρὰ νηυσὶ γέρων περ ἐὼν πολεμιστής·
550	ἀλλ᾽ οὔ πω τοίους ἵππους ἴδον οὐδὲ νόησα. ἀλλά τιν᾽ ὔμμ᾽ ὀΐω δόμεναι θεὸν ἀντιάσαντα· ἀμφοτέρω γὰρ σφῶϊ φιλεῖ νεφεληγερέτα Ζεὺς κούρη τ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπις Ἀθήνη. τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·	όμως δεν είδα, δεν αντίκρισα τέτοια φαριά ποτέ μου. Κάποιος θεός λέω σας αντάμωσε να σας τα κάμει δώρο' τι κι απ᾿ τους δυο του Δία δεν έλειψε του νεφελοστοιβάχτη μήτε της κόρης της γλαυκόματης, της Αθηνάς, η αγάπη.» Τότε ο Οδυσσέας ο πολυκάτεχος του απηλογήθη κι είπε: «Γιε του Νηλέα, ρηγάρχη Νέστορα, των Αχαιών η δόξα, σ᾿ έναν θεό δεν είναι δύσκολο και πιο πανώρια, αν θέλει, φαριά να δώσει᾿ τι ειν᾿ οι αθάνατοι πολύ τρανότεροι μας. Μα τ᾿ άτια αυτά που θέλεις, γέροντα, να μάθεις, μόλις φτάσαν από τη Θράκη. Τον αφέντη τους ο αντρόκαρδος Διομήδης
555	ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν ῥεῖα θεός γ᾽ ἐθέλων καὶ ἀμείνονας ἠέ περ οἵδε ἵππους δωρήσαιτ᾽, ἐπεὶ ἢ πολὺ φέρτεροί εἰσιν. ἵπποι δ᾽ οἵδε γεραιὲ νεήλυδες οὓς ἐρεείνεις Θρηΐκιοι· τὸν δέ σφιν ἄνακτ᾽ ἀγαθὸς Διομήδης
560	ἔκτανε, πὰρ δ᾽ ἑτάρους δυοκαίδεκα πάντας ἀρίστους. τὸν τρισκαιδέκατον σκοπὸν εἵλομεν ἐγγύθι νηῶν, τόν ῥα διοπτῆρα στρατοῦ ἔμμεναι ἡμετέροιο Ἕκτωρ τε προέηκε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοί. ὣς εἰπὼν τάφροιο διήλασε μώνυχας ἵππους	τον σκότωσε, κι αντάμα δώδεκα συντρόφους του αντρειωμένους. Κι έναν κατάσκοπο σκοτώσαμε, που δίπλα στα καράβια τον είχε στείλει ο μέγας Έχτορας κι οι Τρώες οι ψυχωμένοι, εδώ να 'ρθει κοντά, στο ασκέρι μας, να μας παραμονέψει.» Είπε, και τ᾿ άτια τα μονόνυχα περνά από το χαντάκι γελώντας· πίσω του χαρούμενοι πήγαιναν κι οι άλλοι Αργίτες. Κι ως φτάσαν πια στο καλοκάμωτο καλύβι του Διομήδη, καλοκομμένα επήραν νιόλουρα και τ᾿ άλογα τους δένουν μπρος στο παχνί, κει πέρα που 'στεκαν και τ᾿ άλλα του Διομήδη γοργόποδα φαριά, τ᾿ ολόγλυκο μασώντας μπρος τους στάρι.
565	καγχαλόων· ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἴσαν χαίροντες Ἀχαιοί. οἳ δ᾽ ὅτε Τυδεΐδεω κλισίην εὔτυκτον ἵκοντο, ἵππους μὲν κατέδησαν ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι φάτνῃ ἐφ᾽ ἱππείῃ, ὅθι περ Διομήδεος ἵπποι ἕστασαν ὠκύποδες μελιηδέα πυρὸν ἔδοντες·
570	νηῒ δ᾽ ἐνὶ πρυμνῇ ἔναρα βροτόεντα Δόλωνος θῆκ᾽ Ὀδυσεύς, ὄφρ᾽ ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ᾽ Ἀθήνῃ. αὐτοὶ δ᾽ ἱδρῶ πολλὸν ἀπενίζοντο θαλάσσῃ ἐσβάντες κνήμας τε ἰδὲ λόφον ἀμφί τε μηρούς. αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦμα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν	Βάζει μετά ο Οδυσσέας του Δόλωνα τα αιματωμένα κούρσα στην πρύμνα του άρμενου, να τα 'διναν στης Αθηνάς τη χάρη· κι εκείνοι εβούτηξαν στη θάλασσα, τον πλήθιο τους ιδρώτα απ᾿ τ᾿ αντικνήμια κι απ᾿ το σβέρκο τους κι απ᾿ τα μεριά να πλύνουν. Κι αφού τα κύματα της θάλασσας τον πλήθιο ιδρώτα έπλυναν απ᾿ τα κορμιά τους, και δροσίστηκαν βαθιά στα σπλάχνα μέσα, σε καλοσκαλισμένους μπήκανε λουτρούς ν᾿ απολουστούνε. Κι αφού λούστηκαν πια κι αλείφτηκαν καλά με λάδι, επήγαν και κάθισαν να φαν, κι ολόγλυκο κρασί από το κροντήρι το ξέχειλο ανασέρναν, κι έχυναν σπονδές στη Γλαυκομάτα.
575	νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ, ἔς ῥ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο. τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ᾽ ἐλαίῳ δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ πλείου ἀφυσσόμενοι λεῖβον μελιηδέα οἶνον.